ikening tram een lezer
5
ouw
commentaar"parlementparlementairpARLementariërsp.arlementarismeparleme
nm
'huisaap' nu weer echt thuis
m
SShtlijsten
Het kleine
CDA (1)
Het kleine
CDA (2)
Het kleine
CDA (3)
Het kleine
CDA (4)
Agenda
et r
niet de eerste -
uitvaart
,G 19 FEBRUARI 1980
TROUW/KWARTET
Redactie: Hans Goslinga, bijdrage: Bram Pols
gaande volmacht
gering heeft gisteren een voorstel tot wijziging
e loonwet ingediend bij het parlement. De
nde wet verschaft de regering te beperkte
gdheden. In wezen kan de regering slechts een
vriezing van beperkte duur afkondigen: een
zing voor maximaal een half jaar wanneer het
J3*! »nen betreft, en een bevriezing van maximaal
"ijk^ar wanneer het bepaalde soorten arbeidsvoor-
:n betreft.
and
►01" staande loonwet is aan het eind van de jaren
tl O) na ruim twintig jaren waarin de lonen sterk van
af centraal werden bepaald, voortgekomen uit'
loefte aan een meer vrije loonvorming via cao-
wel pandelingen. Nu, na tien jaar ervaring, kan
i.3» vastgesteld dat de beperkte bevoegdheden in
jzlnj wet voor de regering, te kort doen aan de
van woordelijkheid die een regering in bepaalde
idigheden te dragen heeft. Zo is in 1974 en in
al eens tijdeljik de loonwet gewijzigd om de
I 'g soortgeljke bevoegdheden te verschaffen als
ezel steld in het wetsontwep van gisteren. Wij
er dan ook mee instemmmen dat ook voor de
e situatie de regering eigenlijk meer bevoegd-
d t( zou moeten hebben dan zij op grond van de
ngs^nde wet bezit,
slis
Aide it huidige wetsontwerp schiet de regering echter
l?™!r doo Wij hadden na de aankondigingen van
tsz'J^e een voorste' verwacht om de regering,
in 1976, in staat te stellen de arbeidsvoorwaar-
)or de rest van 1980 te kunnen voorschrijven.
f lelijke wetswijziging derhalve, die voorziet in
elijkhei'd van gedetailleerde loonmaatregelen
erkte duur.
regering nu echter wenst, is een wetswijziging
mbepaalde termijn. En dat niet alleen: ook
ele loonvoorschriften worden niet aan een
v^biji
eer
eld
sen
hanihi
arm n
stre
Ir
idat
termijn gebonden, zoals onder de oude wet met de
simpele loonbevriezingen wel het geval is. Wat de
regering derhalve van het parlement vraagt, is een
volmacht om, als de regering dat noodzakelijk mocht
achten, een loondictaat te kunnen afkondigen voor
onbepaalde termijn, in principe eventueel zelfs voor
jaren.
Zo'n vergaand mandaat is echter niet noodzakelijk
om de regering in staat te stellen de situatie van 1980
te beheersen. De regering loopt met dit wetsvoorstel
vooruit op de „raamwet op de inkomensvorming".
De opzet voor deze wet is voor advies naar de SÊR
gestuurd. Dat advies is nu in wording. Er is echter nog
niets bekend geworden over de richting waarin het zal
gaan. Alleen al daarom lijkt het ons voorbarig om op
deze grondige herziening van wetgeving op gebied
van loon- en inkomensvorming vooruit te lopen. Ook
al kan, na tien jaar loonwet, worden vastgesteld dat
zo'n grondige bezinning wenselijk is.
Het is ook onjuist om op die herbezinning vooruit te
lopen. Het wetsvoorstel dat gisteren is ingediend, zal.
haast-je rep-je moeten worden afgehandeld goed
gekeurd dan wel verworpen door het parlement,
want de wetswijziging heeft weinig zin meer als zij
niet toegepast kan worden op 10 maart, de datum dat
de huidige loonpauze afloopt. Er is dan geen tijd en
geen rust voor meer fundamentele afwegingen. Het
gaat er nu om hoe de ontwikkeling op korte termijn
het best gestuurd kan worden. De regering had niet
de verdenking op zich mogen laden van de situatie
misbruik te willen maken door ingrijpende zaken voor
de langere termijn door het parlement te willen
persen.
lijna niet te geloven. In een tijd waarin de
leeglopen als gevolg van de daling van het
jncijfer moeten leerplichtige kinderen maan-
op een wachtlijst staan voordat ze een plaats
iol kunnen krijgen. Waarom? Omdat ze af
zijn uit Turkije of Marokko en het Neder
ig niet machtig zijn.
ligenlijk beschamend dat een welvarend land
onze niet in staat blijkt elk leerplichtig kind te
yaar het recht op heeft. Alle mooie verhalen
opvang van anderstaligen op Nederlandse
klinken ineens een stuk minder overtuigend,
loort dat een stad als Utrecht tientallen
maanden lang op straat laat staan.
begin van het kort geding dat Turkse ouders
tegen het Utrechtse gemeentebestuur hadden aange
spannen is nog net op tijd een oplossing gevonden. De
kinderen kunnen eind deze maand toch naar school.
Maar onbeantwoord blijft de vraag hoe het zover
heeft kunnen komen, dat ouders via de rechter
moeten afdwingen wat voor ieder Nederlands kind
sinds de invoering van de leerplichtwet in 1901 een
vanzelfsprekende zaak is. Het wordt tijd dat alle
betrokkenen (het ministerie, de gemeentebesturen en
de besturen van bijzondere scholen) maatregelen
nemen om dit soort wantoestanden in de toekomst te
voorkomen.
Buitenlandse kinderen hebben niet alleen recht op
onderwijs, gezien hun aanpassingsproblemen verdie
nen ze zelfs extra goed onderwijs.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Binnen het grote CDA opereert
met groeiend succes een klein
CDA en dat zint de christen-demo
craten die de eenheid boven alles
gaat niet. Wat besluiten zij dus in
hun wijsheid? Zij verklaren dat
kleine CDA de oorlog. Het blazoen
van de eenheid moet op 11 okto
ber 1980 onbevlekt aan het volk
getoond kunnen worden.
Wat is wijsheid? Christen-demo
craten die beseffen dat organisa
torische eenheid nog geen politie
ke eenheid betekent, vinden het
onwijs. Want hoe maak je een club
•belangrijk? Door er flink en veel
op te schelden. En wat is je winst
als je die club vernietigt? Dat je
een dosis élan en kwaliteit verliest
en, niet in het minst, een aanmer
kelijke groep kiezers. Zo'n verkla
ring is daarom dom en kortzichtig,
vinden ze.
Dat kleine CDA is de werkgroep
„niet bij brood alleen". Twee jaar
terug begonnen als een bezin-
ningsclubje van een handvol ver
ontruste CDA'ers die vonden dat
het grote CDA te veel afdwaalde
van het verkiezingsprogram, uit
gegroeid tot een sterke pressie
groep van zo'n 800 sympathisan
ten. In maart houden ze hun eer
ste openbare congres.
De christen-democraten die met
dit fenomeen de strijd hebben
aangebonden zijn prof. Steen
kamp, voorzitter van het grote
CDA, en het christelijk-histori-
sche duo Van Leeuwen en Van
Leljenhorst. De laatste kan zich
erop beroemen als eerste voor de
werkgroep te hebben gewaar
schuwd.
Hij schreef half november: „een
soort schaduw-CDA als waak
hond moet gezien worden als
een bedreiging van datgene wat
met vereende krachten wordt op
gebouwd. Wanneer men zich tegen
een dergelijke organisatie niet
verzet, hoe zal men dan willen
voorkomen, dat er ergens anders
een centrumgesprekgroep of even
tueel een rechts van het midden
colonne ontstaat."
Dat was nog vóór de kernwapen
debatten, die in de korte geschie
denis van de werkgroep een be
langrijk keerpunt vormden. Er is
in dat kleine CDA toen heel seri
eus met de gedachte gespeeld om
het grote CDA te verlaten. Dat
deed men bewust niet. Wel
werd besloten in de volle open
baarheid te treden.
Een advertentiecampagne, een
open brief aan het CDA-bestuur
en de aankondiging van een eerste
openbaar congres in maart. Het
effect bleef niet uit. Terwijl Goud
zwaard in Canada op zijn wonder
zat te wachten, verdrievoudigde
zich het aantal leden van de werk
groep tot 800.
Je mag aannemen, dat deze ont
wikkeling bij de eenheidsdenkers
binnen het grote CDA het angst
zweet heeft doen uitbreken, want
begin februari heropende CHU-
voorzitter Van Leeuwen de aan
val. Een preek in drie punten in
zijn Unieblad.
Punt 1. De basis wil het CDA en
vindt dat we in de top nou eens
moeten ophouden met het telkens
weer opwerpen van nieuwe hin
demissen op de fusieweg. „Ik weet
uit ervaring, dat men in ons land
heel vaak al helemaal CDA
denkt."
Punt 2. Vanzelfsprekend zal er
binnen het CDA verschil in den
ken zijn over politieke onderwer
pen. „Helemaal niet erg, politieke'
koekoeks-eenzang is niet nodig,"
maar de discussies moeten wel
gevoerd worden in de officiële
CDA-organen. Het CDA mag de
werkgroep „niet bij brood alleen"
dus niet erkennen.
Punt 3. Er tegen aan. mensen.
„Vergeet niet dat we al bezig zijn
aan de bouw van ons aller CDA-
huis. Dat is het symbool en de
werkelijkheid van de komende
fusie."
Kort daarop verklaarde prof.
Steenkamp, de huisvrouw van de
Nederlandse christen-democratie,
dat zo'n klein CDA ook niet kan,
en in zijn spoor treffen we weer
Van Leijenhorst, bij wie de krijgs
zuchtige taal het gemakkelijkst
uit de pen vloeit.
Hij schreef dit weekeinde in zijn
partijblad: „dat deze collonne
zelfs een eigen congres gaat hou
den is in het licht van de fusie en
de afspraken die daarvoor zwart
op wit gemaakt zijn een volstrekt
onverteerbaar gebeuren."
Hij noemde het ook „bepaald fnui
kend voor de zo sympathieke ak-
tie 'CDA-onder-één-dak', waar
voor zovelen aan de basis zich zo
enthousiast inzetten." En dan
volgt een oproep die je niet anders
dan als een oorlogsverklaring
kunt uitleggen: „het CDA kan dit
niet met lede ogen aanzien."
Deze verklaring komt tijdig, want
het grote CDA heeft zijn houding
tegenover het kleine CDA nog niet
bepaald. Na een eerste verken
nend gesprek met een delegatie
van de werkgroep, in november,
bleken de meningen in het CDA-
bestuur verdeeld.
Een minderheid, de AR-vertegen-
woordigers, staat sympathiek te
genover het kleine CDA, vindt dat
Je dat een plaats moet geven in
het grote CDA. Een meerderheid,
de leden van KVP- en CHU-huize,
staat in meerdere of mindere mate
afwijzend tegenover de werkgroep
en wil deze in geen geval een soort
erkenning geven.
Vrijdag over een week zou een
standpunt bepaald moeten wor
den, waarbij de vraag dus is: isole
ren of integreren.
De werkgroep wil dat haar be
staan binnen het CDA als legitiem
erkend wordt. Secretaris Jan Eer
beek, een jeugd- en gevangeni
spredikant uit Den Haag: „Het
CDA is een pluriforme (veelkleuri
ge) partij. Wij hebben het CDA-
bestuur gevraagd: bent u dat met
ons eens, en zo ja, wilt u daar dan
de consequentie uit trekken en
onze groep als legitiem er
kennen?"
Dat lijkt er niet in te zitten. Van de
CHU mag het zelfs helemaal niet.
„Ik denk, dat zulke reacties voort
komen uit een gevoel van bedrei
ging. Maar ik geloof juist, dat wij,
een versterking van het CDA zijn.
En trouwens, onze werkgroep
heeft inmiddels zo'n omvang, daar
kan het CDA niet meer omheen."
Toch zou het in uw visie niet gek
zijn als de werkgroep kon worden
opgeheven. Uw bestaan zou toch
eigenlijk overbodig moeten zijn?
„Ja. maar je zit nu eenmaal met
het gegeven dat een grote volk
spartij de neiging heeft naar het
centrum af te glijden. En als je nu
kijkt naar de restauratietenden-
zen in het CDA, dan is de werk
groep hard nodig."
Toch is het een vreemd verschijn
sel, een partij binnen de partij,
met een eigen organisatie, eigen
congressen. „Binnen zo'n grote
partij kun Je de koers niet aan de
wind overlaten. Waakzaamheid
zal geboden blijven. We blijken
ook in grote behoefte te voorzien.
Veel mensen kunnen in het plaat
selijk CDA-verband niet uit de
voeten, die staan daar alleen of
met enkelen. Dat vraagt dus om
een coördinatie van gelijkge
zinden."
Dreigt de werkgroep niet een al
ternatieve ARP te worden? „Om
dat we daar van begin af aan be
nauwd voor waren, hebben we ons
opengesteld voor leden van alle
drie de partijen. Er zitten nu veel
rechtstreeks CDA'ers en KVP'ers
in de groep. De laatste tijd hebben
zich ook een aantal CH-mensen
aangemeld. Erg opvallend, omdat
het tot dusver erg moeilijk was in
die kring ingang te vinden."
De ARP-invloed lijkt nochtans
groot, zo niet dominant. Het con
gres van „Niet bij brood alleen" in
maart gaat praten aan de hand
van een brochure „daar komt het
op aan", die beschouwingen bevat
over hoe christen-democratische
politiek er in de Jaren '80 zou moe
ten uitzien. Auteurs? Een indruk
wekkend rijtje AR-kanonnen:
Aantjes, Goudzwaard. Van Ruller.
Von Meijenfeldt en Verku.vl. De
overige twee komen van KVP-hui-
ze: Van Bijsterveld en Fiolet.
Spreker op het congres is Goud
zwaard.
Kan men zich bij de ARP voorstel
len. dat ze bij KVP en CHU onrus
tig worden en gaan meppen? Een
door de wol geverfde mannenbroe
der: „Het is natuurlijk hardstikke
dom. De geschiedenis herhaalt
zich. De KVP wist zich in de Jaren
'60 ook al geen raad met de chris
ten-radicalen. Die zijn er uiteinde
lijk uitgestapt en hebben de PPR
opgericht. In de ARP is het door
de wijsheid van de leiding nooit
tot brokken gekomen."
„Ja, Bas de Oaay Fortman is er
uitgestapt, maar de Gaayen zijn
nu eenmaal eigenzinnige typen.
Maar vrijwel alle AR-radlcalen
van toen zitten nu in de Kamer
Biesheuvel en Veerman riepen in
die tijd: uitstekend die bezinning,
dat geeft nieuwe impulsen, jullie
zijn het zout in de pap, dat hebben
we nodig. Biesheuvel meende daar
geen bal van, maar hij hield de
radicalen wel binnenboord."
„Steenkamp en Van Leijenhorst
zouden bij hem in de leer moeten
gaan. Dat is veel wijzer dan te
roepen: Jullie zijn schurken. Ten
eerste, maak Je de club daar be
langrijk mee en ten tweede loop je
het risico, dat ze eruit stappen. De
groep kiezers die in deze mensen
nog vertrouwen heeft, raak je dan
ook kwijt."
Een vracht onderwerpen deze
week in de Tweede Kamer. In het
oog springen: het beleid van mi
nister De Koning van ontwikke
lingssamenwerking (vandaag), de
veiligheid van de kerncentrales
(morgen), de levering van korvet
ten aan Indonesië en de proble
men rond de illegale gastarbeid
(waarschijnlijk overmorgen). Don
derdag een spoeddebat gevraagd
door de PvdA, over de vraag of
dienstplichtigen wel rechtmatig
naar Libanon worden gestuurd. In
het vragenuurtje die dag wordt
staatssecretaris Haars van Justitie
aan de tand gevoeld over het uit
zetten van vier Hongaarse asiel
zoekers.
De Eerste Kamer komt vandaag
niet bijeen.
parlementpaRlementairparlementariërsparlementarismeparleme
htft
Roos is van de fles af. ze heeft een
moeder en de uitgebreide familie
heeft haar volledig geaccepteerd.
Dat zou niets bijzonders zijn,
ware het niet dat Roos geen men
senbaby. maar een jonge chim--
pansee is. Een maand of tien ge
leden werd ze in Burgers Dieren
park in Arnhem geboren en bij
haar eigen moeder weggehaald;
die was doof en niet in staat om
de kleine naar behoren te verzor
gen. Zoals dat vaker met moeder
loze dieren gaat, kwam ook Roos
in het gezin van iemand van het
dierenpark terecht, in dit geval
dat van directeur Anton van
Hooff. Daar kreeg het aapje op
tijd het flesje, schone luiers, vol
doende slaap en wat er verder bij
een liefdevolle verzorging komt
kijken.
Op die manier wordt zo'n diertje
meestal gezond groot, maar er zit
een nadeel aan vast: een „huis
aap" wordt nooit door zijn eigen
soort meer geaccepteerd en kan
dus niet naar de kolonie in de
dierentuin terug. Bioloog dr
Frans de Waal kwam toen op het
idee te proberen de flesvoeding
aan een andere apemoeder over
te dragen. Een experiment dat
een wereldprimeur bleek, waar
door Burgers dierenpark dan ook
het middelpunt van de belang
stelling van dierentuinen in vele
landen is geworden.
Een pleegmoeder voor Roos was
al gauw gevonden: de 20-jarige
Kuif die zelf tot haar verdriet al
diverse Jongen heeft verloren.
Na-apen bleek makkelijker ge
zegd dan gedaan: Kuif keek de
kunst van het fles-geven niet af
van de verzorgster die het haar
keer op keer voordeed. Met belo
ningen als appels, bananen en
vijgen deed Kuif wél wat er van
haar verwacht werd. Na ongeveer
een maand had ze de baby volle
dig geadopteerd en kon ze haar
met de fles voeden. Ze deed het
perfect, zoals het publiek de afge
lopen maanden viermaal per dag
kon controleren, als Roos zich
verslikte, haalde Kuif zelfs auto
matisch de fles uit haar mond. De
rest van de 27 dieren sterke chim
pansee-kolonie (de grootste ter
wereld in een dierenpark) mocht
langzaamaan aan Roos wennen
en heeft het jonge dier, toen het
zo ver was. zonder enig misbaar
in haar midden opgenomen.
Tante Kuif zal de komende Jaren
nog wel vaker een pleegkind te
verzorgen krijgen, nu ze zo han
dig met de fles weet om te sprin
gen. Een chimpansee kan wel
veertig jaar worden, dus Kuif
heeft de tijd nog. Er is trouwens
nog wel een wijfje in de groep,
dat leergierig is, gemakkelijk in
de omgang en ook geschikt om
voor moeder te spelen. Directeur
Van Hooff vindt het bovendien
noodzakelijk om het experiment
nog eens te herhalen, ondat hij de
wetenschappelijke waarde van
het eerste nog niet groot acht. Er
is nog geen vergelijkingsmateri
aal en de proef met Roos en haar
pleegmoeder zou best een uitzon
dering op de regel kunnen zijn,
zegt hij. Bioloog De Waal meent
dat het experiment ook heel goed
mogelijk moet zijn bij andere
apensoorten als gorilla's en orang
oetans. Er staat ons dus mis
schien nog heel wat nieuws uit
Arnhem te wachten.
Roos zal zich het hoofd voorlopig
nog niet over het accepteren van
„vreemde" soortgenoten hoeven
breken. De eerste vier jaar is ze
nog helemaal onder de hoede van
haar tante Kuif, zoals elke Jonge
chimpansee de eerste jaren di
rect afhankelijk is van de
moeder.
Die Amerikaanse psychiater, van
wie we kort geleden meldden dat
hij het houden van een huisdier
zo bevorderlijk voor de gezond
heid van herstellende zieken
Getuige het schalkse lachje op
zijn meestal zo sombere en zor
gelijk doorgroefde gelaat houdt
minister Albeda van sociale za
ken zich hier bepaald niet met
bezuinigingsvoorstellen bezig.
De matroos Albeda is dan ook
een gans ander man dan de mi
nister: in het uniform is hij een
carnavalsvierder als alle ande
ren in deze dagen. Hij wordt hier
geflankeerd door medematrozen
Wallis de Vries (links) en Van
Eekelen, respectievelijk staats
secretaris van erm en van defen
sie. De drie varensgezellen wa
ren eregasten van Prins Ray
mond d'n Tweede in Maastricht.
En wat de leut betreft: daar
werd niet op bezuinigd.
zich tegelijk met het fokken van
katten bezig. Wong Mau, zijrf ori
ginele Burmees. zat altijd naast
hem op het spreekuur. Het kan
de verrukte reactie van zijn pa
tiënten op de kat geweest zijn die
hem er toe bracht vooral de over
spannen vrouwen van zakenmen
sen onder zijn patiënten een kat-
in-verwachting mee te geven.
Thompson ging er van uit dat een
patiënte tegen de tijd dat ze een
heel nest Jongen had grootge
bracht, haar eigen zorgen radi
caal vergeten zou zijn.
Aldus een viertal Britse Burme-
zen-kenners in het vijf Jaar gele
den bij de Londense uitgever
Batsford verschenen boek „The
Burmese Cat". Het boek is niet In
het Nederlands verschenen.
vond, blijkt lang niet de eerste te
zijn die met zulke ideeën rond
loopt. Vijftig jaar geleden al was
er een andere Amerikaanse medi
cus, de voormalige scheepsarts
Joseph C. Thompson, die Jaren in
het Verre Oosten had doorge
bracht. HIJ zou zelfs een poosje
monnik in een lama-klooster in
Tibet geweest zijn, en kwam in
San Francisco terug in gezel
schap van een Burmese kat die
hij cadeau gekregen had. HIJ ves
tigde zich als psychiater en hield
Vanavond klokslag twaalf is het
gedaan met het carnaval. Drie
dolle dagen van pret zijn dan ten
einde. Om dit feit te accentueren
en om de feestvierenden te wij
zen op het feit dat Aswoensdag
begonnen is, kennen de inwoners
van Slttard het onlangs in ere
herstelde gebruik van 't Maske
begraven. Precies om midder
nacht stelt zich op het Sittardse
Marktplein een lange stoet van
treurenden op. Voorafgegaan
door drumbands die plaatselijke
carnavalsliederen in treurtempo
soelen, vertrekt de stoet naar de
Oude Kogelvanger op de Kollen
berg te Sittard, alwaar een plech
tige uitvaartdienst plaats heeft.
Hier wordt een masker afgelegd
om bij het schijnsel van fakkels
zijn rustplaats in te nemen.
Aan het graf worden nog enkele
korte redes uitgesproken. Daar
op volgen een minuut stilte het
moeilijkste onderdeel van de
plechtigheid en het leggen van
bloemstukken op het graf. De
Slechtigheid wordt met het Llm-
urgs volkslied afgesloten. De or
ganiserende vereniging De Man
der, waarvan de leden als begra
fenisondernemer in stemmig
zwart gekleed gaan, weet al met
zekerheid te melden dat een erfe
nis ontbreekt, zodat de achterge
blevenen de gebruikelijke koffie
tafel met haring thuis dienen te
gebruiken.
Geen vrijheid Spaanse ou
ders mogen hun baby's geen „ex
travagante. voor personen onge
schikte. onbetamelijke of subver
sieve naam" geven, zoals de
Spaanse wet zegt. De ouders die
naar de rechter in de MadriJeense
voorstad Fuencarral stapten om
hun dochtertje alsnog onder de
naam Libertad (vrijheid) bij de
burgerlijke stand te kunnen in
schrijven, kregen hun zin dan
ook niet.
