f: Noorden boos over proefboringen ouw Commentaar hoe zat het ook weer met het weer? if oepland-fabeltjesland (1) (•oepland-fabeltjesland (2) inwerking Rijk en Rotterdam staking bevorderd het noorden eindelijk boeren zieken Trda RDAG 14 FEBRUARI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET H S 5 ries ep" De gemeente Eenrum (Groningen) spreekt over ..die rotzooi" wanneer het vraagstuk van het radioactief afval aan de orde is. Het verzet in het noorden des lands tegen de ondergrondse opslag van dat afval is geenszins tanende. Bevolking en autoriteiten keren zich eensgezind tegen proefboringen, die mede moeten aantonen of zoutkoepels aldaar geschikt zijn voor het opbergen van het afval Minister Van Aardenne (economische zaken) houdt vol dat boringen nodig zijn. De resultaten van dat onderzoek zouden nog kunnen worden besproken in de komende „maatschappelijke discussie" over (kern-)energie. ..De Tweede Kamer moet de minister tegenhouden Als de proefboringen doorgaan wordt de onrust in het noorden nog groter dan ze nu al is." verzekerde een „Haagse pleitbezorger van noordelijke belangen" ons deze week Geen nieuwe arbeidsplaatsen, wél proefboringen dat is met te verkopen wordt gemaakt, dan zal die uiter- Minister wil weerstand tegen onderzoek atoomafval trotseren aard helemaal worden gebruikt n van Wijk. de omroepse- van de Vara, heeft het de rcnigingsraad nog eens k laten weten: de socialisti iroep moet zich niet langer van het brood laten eten om commerciële neven- li Éten gaat. Er komt een spe h deling binnen de VARA ijken of de Vara zelf geen (of meer dan dat) kan ten van al het commerciële dat bedoeld of opbe dikwijls rondom radio- fZ2o programma's opbloeit rmi die even verder kijkt dan us lang is, kent het ver- inle I. Om een willekeurig en rin voorbeeld tc nemen: als 310 een elfdelige televisie- lgeI^er de Buddenbrooks over zit de uitgever van een indse vertaling van dat rozen, want op dat mo il iedereen het verhaal niet "bfeen. maar ook nog eens een n cl eti. gebruil voor de vervulling van de omroep taak. door Theo Koelé Dat klopt allemaal, maar toch is ook duidelijk dat tegelijk een ide aal is verraden en dat het besluit met tegenzin is genomen. De Vara hoort van het begin van het Neder- landse omroepbestel lot Je ver- DEjj HAAG „Het is woede tegenstanders van een com* vreemd dat men de opslag mere,eel omroepbestel en de weg kernafval in ondergrond- die u, nu opgaat, is haar du.de hk se zoutiagen afwijsti maar dat door anderen opgedrongen. Alles af Qver een je wg, bjj wat er omheen gezegd word,. ,s onS in de voortuin laat staan." rationalisatie van die afkeer. Deze uitspraak werd eerder deze week opgetekend uit de Er zijn omroepverentgmgen. dte mond van de burgemeester kans zien om voor een krats een het inov ïmt »c< udia als radio en televisie nu eenmaal het vermogen belangstelling van de men- "ijk te richten en zolang n televisie bestaan, zijn er nist zakenlui geweest die daar- uik wilden maken. In Ne- hebben we daarom een die de minister op- zorgen dat er alleen meer organisaties worden toegc- Jic niet gericht zijn op of 1 lar zijn aan het maken van. ;e oorzover deze niet voor de 'ee, rtct* wahg van de omroeptaak be ider lien in. I ium t te ian dut van Borssele, waar de groot ste van de twee Nederlandse kerncentrales staat. Zijn boodschap is duidelijk: kabi net en parlement mogen een beslissing over de opslag van radio-actief afval niet voor zich uitschuiven. Minister Van Aardenne (economische zaken) behoort niet tot de mensen, die zoutkoepels als opslagplaats van de hand wijzen. Hij wil juist haast maken met boor-onderzoek naar de bruikbaarheid van de in het noorden des lands gelegen koepels. Even leek het erop dat de minister zich zou laten afschrikken door de „gewekte onrust." maar zijn devies is gebleven: die boringen moeten zo spoedig mo gelijk verricht worden. De angst dat daarmee de weg wordt geplaveid naar de bouw van nieuwe Neem het in die omstandigheden kerncentrales, is door de minister de Vara en de andere, zich aan de herhaaldelijk bestempeld als „een ,i. misverstand". Het vinden van een idi.i Ltl van di omroepwet hou- koepe] dte aan.de gestelde eisen vol- dende organisaties, niet al te zeer doet. betekent echt niet dat „automa- kwqlijk dat zij wat meer op de tisch tot uitbreiding van het aantal groot en groots opgezet showpro gramma te maken, omdat bijvoor beeld een platenmaatschappij dat als een mooie gelegenheid ziet om een paar van de bij haar gecontrac teerde artiesten in het zonnetje te zetten (en dus ook bereid is indi rect in de kosten mee te betalen). Er zijn ook omroepverenigingen (en zelfs allerlei particuliere onder nemingen) die kans zien rijk te worden van het commercieel ge bruiken van programma's of ele menten uit die programma's. Wat zullen dé dieren uil de commerci eel zo aantrekkelijke Fabeltjes krant hun baas (en dat was niet de NOS als de uitzendende omroep organisatie) niet hebben opge bracht. (Vara nu blijkens de mede- an secretaris Van Wijk wil. genomen niet in strijd met halij[lovcn aanSchaalcfe tekst uit ttei icpwet. Dat winst maken is IVijks visie niet de primaire n de Vara- en als er winst letter dan op de geest, van de orproepwet gaan letten. Er is ken nelijk toch geen instantie, geen minister, geen rechter in dit land om de betrokkenen terug te roe pen tot de uitgangspunten. Waar om dan de laatste der rechtvaardi gen te willen zijn? erkenning, die naar ngrfning echter wel het uit- later volgens een bepaalde steutel verdeeld. Het voordeel van een dergelijke verdeling is duidelijk. De ken nelijk niet uit te roeien commer ciële neven-activiteiten worden los gemaakt van de directe belangen van de "programma-makers en dat zou wek eens een matigende in- J.oJnisaties vraagt of het feit vloed kunnen hebben op een al te I zelfs die markt probeert gretig pp de markt inhakend pro- pereiden of te bespelen. gramma-beleid. Het kwaad van de Vnei commerciële neven-activiteiten is ir ispwe begin zou het beste op die manier enigszins getemd en kunnen worden door de daar zullen tenslotte de kijkers en fit kan zijn voor een nieuw zelfstandigheid van de ijker) moet veilig worden oorvegen een programma-bc id: ïbewust aanslpit op wat die ^xiële markt buiten de om n (1. kerncentrales wordt overgegaan.' Maar als het aan de minister ligt vallen de proefboringen wél mooi bin nen het tijdsbestek van de maat schappelijke discussie Niet iedereen lijkt te vinden dat de opslag van radio-actief afval een heus vraagstuk is. „Het is." meent het Energie-onderzoekcentrum Neder land (ECN) zelfs, „nauwelijks serieus te nemen als onderwerp van een na tionale discussie, in het licht van an dere afvalproblemen." Komen er in Nederland drie nieuwe kerncentrales (de hamvraag In de discussie), dan hoeft Nederland slechts een beschei den hoeveelheid radio-actief afval op te bergen. In een notitie voor de Tweede Kamer commissie voor kernenergie heeft het ECN. vol goede moed. geschreven: ..Het zal altijd mogelijk zijn een op slagmijn bovengronds te bouwen waarin het afval veilig kan worden bewaard." Wordt radio-actief afval dan toch maar opgeslagen in de tuin van de burgemeester van Borsele? Die oplossing lijkt het ECN echter ook niet ideaal. Een jaar geleden al schreven een medewerker en een ad viseur van ECN immers: „De eisen die gesteld worden aan een opberging voor radio-actief afval leiden er voor een dichtbevolkt land als Nederland toe. de oplossing voor dit probleem te zoeken in de diepe ondergrond In het noorden bestaat grote weerstand tegen de door Van Aarden ne voorgenomen plannen voor proefboringen. Die dienen om te onderzoeken of opslag van radio-actief afval in de bodem mogelijk is. den biedt voor een definitieve en vei lige opberging." Fijntjes heeft het ECN daar voor de Kamerleden aan toegevoegd: „tenzij proefboringen anders uitwijzen Oplossing Er is dus toch wel een probleem, in de ogen van de ECN-medewerkers. Maar een oplossing is binnen handbereik Want het ECN. dat verreweg de groot ste onderzoek-inspanningen wijdt aan kernenergie, gaat ervan uit „dat de Nederlandse bodem mogelijkhe- Uit de koker van het ECN kwam ln 1978 al een gedetailleerd ontwerp voor een opslagmijn in een zoutkoe- pel. In datzelfde jaar besloot de rege ring tot het houden van een „maat schappelijke discussie" (die volgens de jongste verwachtingen pas het ko mend najaar begintHet idee voor zo n discussie riep al snel de vraag op moeten de omstreden proefboringen pas worden gehouden na de discus sie. afhankelijk van de afloop? Of kan het onderzoek al tijdens de discussie- bruikbare gespreksstof opleveren0 Een ambtelijke werkgroep, vóór proefboringen, legde de minister een Tekeningen. bi| voorkeur m liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam Naam en adres aan de achterzi|de vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon bez<flen van d'e commerciële mjtiviteiten niet rechtstreeks eng<e te laten komen aan de maar die op- PaJi te laten binnenkomen in waaruit ze dan later de omroepvereniging aan Opviteit de inkomsten te dan- over allé zendgemach- ^vl1 lorden verdeeld. Dat is de van idealen vervulde program ma-makers voordeel van hebben. Het is overigens duidelijk, dat een dergelijke regeling niet mag blij ven beperkt tot de commerciële neven-activiteiten van de omroep verenigingen. Ook de, aan geen omroepwet gebonden baas van de zoeven genoemde dieren uit de Fabeltjeskrant zal bijvoorbeeld jwe f'guur bij de financie- verplicht moeten worden om een eeni de omroep. Ook de op- deel van de exploitatie-opbrengst ?rot van de Ster komt in een van die dieren in dat nieuw te ech'lijke pot binnen en wordt stichten omroepfonds te storten. n v< ier v hi len. te z IDAM (ANP) De sleep- ling van het afgelopen najaar t alleen negatieve gevolgen oor de Rotterdamse haven, neet naderende integratie tussen z sten in het Waterweggebied ivenjmeente Rotterdam is de sta- stimulans geweest: zowel itenaren als het gemeentelijk drijf. havenbedrijf probeerden de goede renstroom-zoveel mogelijk op gang te houden. Uit oogpunt van samenwerking is de staking een meevaller geweest, vindt adjunct-directeur mr Chr. van Krim pen van het gemeentelijk havenbe- onderzoekprogramma voor. maar door toedoen van de Tweede Kamer is het niet tot uitvoering gekomen. Door het aannemen van een CDA- motie sprak de Kamer zich eind '78 uit voor het opschorten van de borin gen. De vraag „proefboren. wanneer" zou pas aan de orde komen als de Kamer de opzet van de maatschappe lijke discussie bespreekt Dat gebeurt later deze maand De CDA-motie heeft geen einde kun nen maken aan de geruchten dat er in het noorden wel degelijk boringen worden verricht, in en om zoutkoe pels. Dezer dagen deed de minister een poging om ,,de vrees van de noor delijke bevolking weg te nemen." op aandrang van PvdA-Kamerleden De minister verzuchtte: „Zoals onderge tekende reeds meerdere keren heeft laten weten, zullen in het kader van het onderzoek naar opslagmogelijk heden van radio-actief atval geen booractiviteiten worden uitgevoerd, dan na overleg met de Tweede Kamer en de betrokken lokale overheden Gegevens die uit booractiviteiten voor andere doeleinden worden ver kregen, zullen niet worden gebruikt len behoeve van genoemd onderzoek. Zij zijn daarvoor trouwens onge schikt." De Tweede Kamer wil in geen geval boringen zolang de „betrokkenheid van de regionale besturen" niet vast staat Als betrokkenheid betekent medewerking, ziet het er somber uit voor de minister Provinciale staten van Groningen bij voorbeeld spraken zich al ln 1976 uit voor een boycot van boringen, „met alle bestuurlijke mid delen." Op het provinciehuis wordt verklaard dat ln die opvatting „geen enkele verandering is gekomen Ook gemeenten blijven dwarsliggen, waardoor procedures rond boorver- gunningen ten minste zouden worden vertraagd In de Tweede Kamer lopen de menin gen uiteen over het nut van proefbo ringen, in het licht van de maatschap pelijke discussie Volgens mevrouw Lambers (D'66) zullen belangrijke ge gevens nog vele jaren op zich laten wachten, terwijl de maatschappelijke discussie in twee Jaar moet worden afgerond. „Tegen beter weten in blijft de minister pleiten voor spoedige bo ringen. Daarmee versterkt hij de in druk, dat het onderzoek niet moet aantonen of zoutkoepels geschikt zijn. maar het bewijs moet leveren dat ze geschikt zijn Mevrouw Lam bers vindt de criteria waaraan de resultaten zouden worden getoetst „nog veel te vaag Het CDA-Kamerlid Lansink meent dat de Kamer „wel een oordeel kan vellen over die criteria." Hij meent ook. dat er „veel te zeggen is voor de benadering van de minister, dat proefboringen belangrijke gegevens kunnen opleveren." Maar. beseft Lan sink, „de vraag voor ons. politici is natuurlijk ook moet je gaan boren, als Je weet tot welke onrust dat leidt0 Wordt daarmee de discussie niet te zwaar belast? Maar als we zeggen .oké. we boren maar niet.' dan mag niemand met het argument aanko men: .we kunnen het afval niet kwijt, dus er mogen geen nieuwe kerncen trales komen daar mag dan niemand zich achter verschuilen „Den Haag", wordt op het Groninger provinciehuis gezegd, moet de weer stand tegen proefboringen niet on dersehatten Kamerleden kunnen niet doof blijven voor klaagzangen in de trant van „het noorden is goed genoeg om aardgas te leveren en kernafval op te slaan, maar werkgele genheid heeft Den Haag ons niet te bieden." Een CDA-Kamerlid beaamt dat: „De huidige onrust over de werk gelegenheid speelt een zekere rol. De verstandhouding noorden-Den Haag is erg slecht geworden. Maar het ver zet tegen proefboringen staat al Jaren als een muur overeind Daar kun Je niet omheen ADVERTENTIE EENZIJDIG NIEUWS UIT ZIMBABWE Bij de berichtgeving over Zimbabwe wordt informatie verspreid die dikwijls afkomstig is van het Rhodesische leger of van het Britse bestuur Waarnemers ter plaatse wijzen er terecht op. hoe eenzijdig en gekleurd deze berichtgeving is Ten onrechte wordt de ZANU van Robert Mugabe aangewezen als de voornaamste schender van het bestand. In kontroleerbare gevallen bleek de verantwoordelijkheid hiervoor dikwijls bij de hulptroepen van bisschop Muzorewa te liggen. Wij roepen iedereen op, de berichtgeving over Zimbabwe zeer kritisch te lezen. Wij roepen de redacties op, zeer voorzichtig te zijn met het klakkeloos overnemen van berichten, die afkomstig zijn van het Rhodesische leger of het Britse interimbestuur over Zimbabwe. Komitee Zuidelijk Afrika U kuni een informatiepakket aanvragen bij het KZA Da Costastraat 88, Da Costastraat 88. 1053 ZR Amsterdam tel 020-183598 Graag 2.50 besluiten >n postzegels of overmaken op giro 600657 t n v Komitee Zuideli|k Afrika Amster dam. O v v informatie Zimbabwe Een gedenkwaardige dag was dat. die veertiende februari. Een dag om nooit te vergeten, al is de waarheid dat de meeste mensen 'm wèl vergeten zijn. De datum, tenminste. Niet de dag. want die veertiende februari 1979 was een dag zoals we hopelijk liet gauw nog eens zullen beleven. Het vroor dat het kraakte, maar dat was nog niet eens het ergste. De aanhoudende, striemende sneeuwstorm de zwaarste sinds februari 1963 had zoveel sneeuw gebracht dat gewoon naar je werk of .school gaan er voor de meesten niet meer bij was. Treinen reden sporadisch, trams en bussen lieten het vaak helemaal afweten, de Amster damse metro kon bovengronds urenlang niet uit de voeten, en iedereen moest maar zien hoe op de plaats van bestemming te ko men. Duizenden mensen kwa men niet of veel te laat aan. som mige bedrijvert zagen die dag maar de helft van hun personeel opdagen. Wie het wel haalde kwam uiteindelijk totaal ver kleumd cn doornat aan. Twee Trouw-redacteuren deden er een dikke drie uur over om met het openbaar vervoer van het station Haarlem naar hun bureau in Am sterdam te komen, een stukje dat je met een beetje geluk in drie kwartier kunt doen. Thuiskomen was zo mogelijk nog moeilijker. omdat de wegeh in de loop van de dag steeds onbegaanbaarder werden. Dorpsbewoners moesten het vaak na uren hopen en wach ten van een moedige chauffeur hebben die hen laat in de avond toch nog met de bus naar huis durfde rijden. Nog nooit had Trouw zo'n grote kop over het weer op de voorpagi na gezet. Over de volle breedte van de pagina stond er: 'Open baar leven ontwricht'. En weer man Hans de Jong schreef: „De sneeuwstorm deed mij denken aan 19 januari 1963". Ook verge leek hij deze dag met 7 maart 1947. en met de strenge oorlogs winter van 1942: in januari, febru ari en de eerste week van maart was het verkeer toen ook com pleet lamgelegd door de sneeuw stormen. Noodweer was het precies een jaar geleden en daarom moesten er ook her en der noodmaatrege len genomen worden. Zo was de toestand in het kort: Dorpen raakten geïsoleerd Schiphol was voor het eerst in zijn bestaan wegens gladheid eni ge tijd gesloten. De medische dienstverlening kwam in de knel Militairen moesten ingeschakeld worden om gestrande automobi listen en enkele dorpen in het noorden te bevrijden. In de loop van de dag werd Amsterdam vol ledig onbereikbaar, internationa le treinen reden niet meer vanuit de hoofdstad, maar vanuit Arn hem (richting Duitsland. Oosten rijk) en Roosendaal (paar Frank rijk). Voor het eerst in de lange geschiedenis van de Spoorwegen werd het internationale goede renvervoer gestaakt. Zeeland had nog het minst last van sneeuw en ijzel. maar in een groot deel van Noord-Holland werden de grote wegen afgesloten, de Af sluitdijk en de dijk Enkhuizen- Lelystad gingen dicht, en in de loop van de dag mocht en kon je in de drie noordelijke provincies op geen enkele grote weg meer rijden. Het noorden heeft het zonder twijfel het moeilijkst gehad. Meteen al die eerste noodweer dag sneeuwden diverse dorpen in het noorden van het land in De wegen waren niet meer schoon te houden, zodat auto's en bussen niet meer konden rijden Geen bakker, geen melkboer, niemand kwam meer aan de deur. en dat betekende dat de mensen maar moesten zien hoe ze hun eten en drinken in huis kregen. Warme" bakkers bakten soms dag en nacht door. want de klanten die zich nog door de bergen sneeuw wisten te worstelen, wilden het liefst tien broden tegelijk mee uit angst ook in te sneeuwen. De sneeuw lag zo hoog tegen en voor de hulzen, dat het geen doen meer was om de hopen weg te scheppen. Nog erger was, dat elektrische centrales het hier en daar lieten afweten. Mensen met centrale verwarming kwamen in de kou te zitten, zodat ze zelfs binnenshuis zaten te kleumen. Boven het Friese dorp Wierum bij Dokkum wierpen helikopters brood uit voor de geïsoleerde be volking. De veeboeren in Tie noordelijke provincies zaten met extra pro blemen. Behalve dat ze evenals anderen van de buitenwereld wa ren afgesloten, konden ze de melk niet kwijt. Als ze al. vaak met hulp van collega's, de koeien konden melken door het uit vallen van de elektriciteit werk ten ook de melkmachines niet meer konden ze zoveel volle melktanks aan de weg zetten als ze wilden, de melk kon niet opge haald worden. Veel boeren pro beerden de melk direct aan dorpsgenoten te slijten, voerden de drank aan hun beesten waar voor meestal toch al te weinig te eten was. of gooiden de plassen melk in de sloten, omdat de melk uiteindelijk zuur werd. Rondom het middaguur zagen de wegen er op de veertiende febru ari 1979 in het grootste deel van het land al zo uit: dik onder de sneeuw die maar.door bleef val len, en vaak bezaaid met ge strande auto's. Automobilisten die elkaar hielpen de auto's uit te graven waren in die dagen een vertrouwd beeld. Totdat de we gen helemaal niet meer te berij den waren. Voor de zieken in de door de sneeuw ingebouwde dorpen wus de toestand om wanhopig te wor den. Mensen raakten in paniek doordat ze naar een dokter of een ziekenhuis in de stad moesten maar geen vervoer hadden Zelfs in de steden werd het moeilijk Zo moesten twee nierpatiënten uit Leeuwarden naar een behan delcentrum in het Groningse Ha ren. Per helikopter was de enige mogelijkheid en zo gebeurde het dan ook. Een huisarts uit Baflo probeerde een patiënte te berei ken. maar raakte onderweg met zijn auto in de sneeuw vast. Er zat niets anders op dan op han den en voeten de laatste kllome tors af te leggen. Een vrouw die op het punt stond te bevallen moest vanuit Pieterburen naar een ziekenhuis gebracht worden Met man en macht werd ze naar de trein in Winsum ge transpor teerd. vandaar ging IC met de trein naar Groningen en daar stond een ziekenauto klaar In een bejaardencentrum in Veen- dam werd een noodhospitaal in gericht. omdat men geen kans meer zag zieken en gewonden naar het ziekenhuis te vervoeren De eerste-hulpafdclingen van de ziekenhuizen hadden handenvol werk om alle mensen met gebro ken polsen, armen en benen in het gips te zetten, de bedden wa ren bezet met patiënten die hun heup gebroken hadden. Op maandag 19 februari kon de krant melden: het noorden komt weer op gang. Alle dorpen waren toen min of meer redelijk bereik baar. op de Afsluitdijk was weer één rijbaan open Fin een dag later stond in de krant: „Toe stand in noorden weer bijna nor maal." Dat werd tijd ook. Voor de be jaarden die al een maand lang geen voet buiten de deur hadden durven zetten. Voor de bouwvak kers die al vanaf oudjaar met vorstverlet thuLs zaten. Voor het personeel van de reinigingsdien sten. dat met strooi- en sneeuw- schuifwagens soms dagen van dertien uur had moeten maken Voor de vogels die ondanks het voedsel dat overal voor ze ge strooid werd. bij honderden doodgingen. Voor het vee dat op te weinig voedsel had moeten le ven. En natuurlijk voor al die anderen die echt kou geleden hadden Toen de dorpen weer be reikbaar waren, verzuchtte een bewoner „Ik had bijna hetzelfde gevoel als toen we na de oorlog bevrijd werdenIntussen had den vijf mensen de koudeperiode niet overleefd drie waren bij slip partijen op de weg omgekomen, twee waren buiten doodgevroren Na die vorige februari maand durf Je haast geen winter meer „winter" te noemen. En die van nu is helemaal kinderspel. Geluk kig maar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5