Nederlandse opleiding tot restaurator slaat aan VARA komt met dagje Amerikaanse televisie Subsidiebeleid remt theaterontwikkeling Nieuw licht op Lucas van Leyden als tekenaar Moordend werkt als tempo Ramones hersenspoeling i Nieuwe rijksdienst voor cultuurconservering in de maak Nederlandse kijker kan nu zelf oordelen Architect Pompe in Brussel overleden Schoolradio geeft les in politiek Nieuwe boek Van Geels poji degelijk geïntroduceerd H. H. ter Ballfc vermoeiend Nieuwe boe S WOENSDAG 13 FEBRUARI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE door Fred Lammers AMSTERDAM Vijf dagen per week zijn ze te vinden in de voormalige huishoudschool aan de Gabriel Metsustraat: Jan. Cor. Steve. Ruud. Peter. Rolf en Mieke. de enige vrouw in het gezelschap Dtt zevental oorspronkelijk waren het er acht. maar een jongen heeft eind vorig jaar afgehaakt) werd in het voorjaar van 1978 uit 168 gegadigden uitgekozen om de eerste officiële stu die tot restaurator in Nederland te mogen volgen. Op het ogenblik is de vierjarige opleiding, die uitgaat van het ministerie van CRM en ook gro tendeels door het rijk wordt bekos tigd. dus in volle gang. in het najaar begint een nieuwe groep ..De belangstelling is dit keer nog groter van twee jaar geleden. Hoewel de aanmelding pas op 1 maart sluit zitten we op het ogenblik al boven het aantal kandidaten van de eerste keer We hopen er nu tien te kunnen aanne men Of dat Inderdaad lukt hangt af van het ministerie." vertelt dr Kirby Talley. de 38-jarige Amerikaan, die hoofd is van deze nieuwe opleiding Of het er nu acht of tien worden, het staat vast dat het aantal toe te laten studenten bij de opleiding tot restau rator alUJd gering zal zijn in vergeüj king met andere studierichtingen Uitgangspunt is dat elke student per soonlijk moet worden begeleid en dat kan nu eenmaal niet met grote aan tallen. Door deze werkwijze doet het feit zich voor dat er nu meer docenten dan studenten zijn Vijftien leraren werken aan de opleiding mee Daar naast komen er regelmatig deskundi gen uit binnen- en buitenland gast colleges geven. De opleiding ncht zich op het restaureren van kunst- en historische voorwerpen, gemaakt van hout. textiel, papier en leer. Schilde rijen komen er niet aan te pas Dat is een specialisme op zich, al maken de leerlingen wel kennis met allerlei ne venaspecten die bij het restaureren van schilderijen aan de orde komen Tekenen en schilderen, zowel vrij als volgens opdracht, staan hoog aange schreven in het lesrooster Echte objecten Praktijkervaring doen de studenten in ruime mate op. „We gaan er vanuit dat de beste manier om te leren hoe je moet restaureren is het zelf te doen En dan niet met oude spullen, die we op het Waterlooplein halen. nee. met echte objecten uit de depots van onze musea." zegt dr Talley „In het begin heeft dat de nodige overredingskracht gekost Museum directies staan begrijpelijk wat hui verig tegenover deze mogelijkheid. Al zullen ze ons geen topstukken in han den geven, ook minder waardevolle zaken zijn in de meeste gevallen on vervangbaar. doordat ze authentiek zijn. Daarop zo maar wat mensen met weinig ervaring los te laten Maar het loopt nu aardig. Zo zijn we op het ogenblik bezig een achttal zeventien de-eeuwse stoelen uit het Rembrandthuis, hier in Amsterdam, te herstellen- Het afgelopen najaar hebben we een werkweek gehad op de Menkemaborgh bij Uithuizen. Van daar hebben we onlangs een oude kast gekregen, die in een desolate toestand verkeert. Die morgen we ook restaureren. Vorig jaar zomer zijn we drie weken naar Engeland ge weest. We hebben er met ons allen geholpen bij het schoonmaken en herinrichten van enige antieke ka mers van Petworth House, een groot buiten in Sussex. De bewoner, lord Egermont. heeft ons gevraagd weer terug te komen. Dat zijn leuke dingen!" In Nederland is grote behoefte aan goede restauratoren. Ons museum be zit wordt met de dag ouder en daar mee kwetsbaarder ..De hoeveelheid materiaal die om behoud vraagt is verbijsterend en de sommen gelds die daarvoor nodig zijn indrukwekkend Het vele mooie dat Nederland heeft in goede staat te houden is alleen al een grote zorg en vraagt veel kennis Het is op dit laatste facet dat bij onze opleiding sterk de nadruk wordt ge legd. Daarom zou de naam opleiding tot conservator juister zijn. Die bena ming is in het buitenland ook gang baar. maar hier denk je meteen aan iets anders. Eeb conservator is hier een beheerder Vandaar dat we maar voor de aanduiding restaurator heb ben gekozen al dekt die vlag niet helemaal de lading." vindt Kirby Talley Cooperstown In het buitenland kent men al lang opleidingen als er nu is in Amster dam. Beroemd is het instituut van het Amerikaanse echtpaar Sheldon Keck in Cooperstown bij New York Ook in Cambridge. Rome en Brussel zijn erkende opleidingen In Amster dam staat het atelier Uylenburg goed aangeschreven. De nadruk ligt daar echter op het ambachtelijke Restau retoren werden tot voor kort in ons land hoofdzakelijk in de musea zelf opgeleid Vaak gebeurt dat heel goed. al is daarvan het gevaar dat zo'n opleiding nogal eenzijdig is. Wij stre ven ernaar dat de mensen die bij ons komen van vele markten thuis zijn." Kirby Talley. de man die hoofd is van de opleiding restauratoren, is Ameri kaan van geboorte. In december 1967 maakte hij tijdens een kerstreis ken nis met Nederland. Hij studeerde in die tijd in Dublin Engelse letterkun de In 1968 ging hij in Amsterdam kunstgeschiedenis doen. „Ik heb me, voordat ik hoofd van deze nieuwe opleiding werd. vooral met oude schilderijen bezig gehouden. Zo maakte ik een studie van de schilder techniek van de onbekende Engelse schilder Thomas Bardwell. een man die in de achttiende eeuw erg actief is geweest en later op verzoek van de Nederlandse organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek van de werkwijze van de zeventiende eeuwse schilders Anthonie van Dijck, Peter Lely en Godfrey Kneiler. In die tijd kreeg ik nauw te maken met het Centraal laboratorium voor onder zoek van voorwerpen van kunst en wetenschap, waarbij we nu inwonen Fusie Dat contact zal in de nabije toekomst tot nog nauwere samenwerking lei den. Het is de bedoeling van Den Haag beide instellingen nog dit jaar te laten fuseren tot de nieuwe rijks dienst voor cultuurconservering. Dr Talley blijft dan hoofd van de restau ratoren-opleiding. een taak waaraan hij zich met hart en ziel wijdt. „Het is enorm belangrijk dat Nederland er goede restauratoren bij krijgt, alleen omdat er veel te weinig zijn. achter de schermen wordt nu al touwgetrokken om de mensen, die nu in de opleiding Praktijkervaring krijgt grote aandacht in de Gabriel Metsustraat. zitten, maar ook omdat er veel ondes- kundigen op het terrein van restaura ties bezig zijn. Zonder dat de buiten wereld het te horen krijgt wordt er heel wat verknoeid vooral door een ondeskundige behandeling- Ik heb met eigen ogen gezien dat zeldzame prenten zo waren opgeborgen dat ze door het vocht aan elkaar plakten en de mot richt ook heel wat onheil aan doordat er onvoldoende op wordt ge let. Hoe dat te voorkomen brengen we onze mensen wel bij." Daarvoor moeten de studenten van dr Talley hard aanpakken. Om half negen 's morgens worden zij al in de Gabriel Metsustraat verwacht en de lessen gaan dan door tot ver in de namiddag. Maar boeiend is het daar over zijn de deelnemers het met el kaar eens. Het zijn vogels van ver schillende pluimage. Mieke heeft eerst een opleiding in de textielbran che gevolgd, Rolf werkte als juwelier nadat hij voor goud- en zilversmid had geleerd en Peter was tijdens zijn gymnasiumjaren in zijn vrije tijd ac tief als amateur-archeoloog bij opgra vingen in zijn woonplaats Utrecht. „Je leert hier enorm veel op allerlei terrein, ook wat betreft hi met anderen. Als je. zoals lijks in zo'n kleine groep moet optrekken leer je ei' duur van haver tot gort zijn mensen bij die je als f voor het zeggen had nooit den zou hebben uitgezocht! moet je met de ander rekt den net zo als in de mai Dat is een van de dingen aanspreekt bij deze oplei< een uitdaging." zegt Rolf, geld voor het hele team in Metsustraat. Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM De VARA televisie wil de Nederlandse kijker zeil in staat stellen enigszins te beoordelen hoe het Amerikaanse televisiesys teem eruitziet. Zaterdag 26 april zal de socialistische om roep vanal 's middags drie tot 's nachts drie uur program ma's brengen onder de titel „The all American show". Btj Amerikaanse televisiemaatschap pijen is voor meer dan dertig uur aan televisieprogramma's aangevraagd In de meeste gevallen zijn het pro gramma's met de hoogste kijkdicht heid. zoals shows, quizzen, spelletjes en zogenaamde soap-opera's. Daaruit zal een selectie worden gemaakt. De programmamakers van de VARA die zich met dit Amerikaanse marathon programma bezighouden vinden dat gerust de populairste programma's mogen worden vertoond omdat de Amerikaanse televisiekijker zelf al tijd kan schakelen naar datgene wat hij het beste vindt Tevens wordt een pakket televisie commercials naar Nederland verzon den, in eik geval van produkten die niet in ons land verkrijgbaar zijn. Naar Amerikaans model zal om de twaalf minuten een commercial tus sen de programma's door worden ver toond Praatshow In de nachtelijke uren. waarvoor bij de minister van CRM extra zendtijd wordt aangevraagd, zal een Neder landse praatshow onder leiding van W. L. Brugsma en Sonja Barend de Amerikaanse televisiedag afsluiten. Daarin kunnen Nederlandse politici, mediadeskundigen, journalisten, be kende omroepmedewerkers en kij kers met een belangrijke inbreng hun oordeel over commerciële televisie geven. Omdat de VARA op zaterdag ook nog op de radio uitzendt zal er 's avonds tussen half negen en half tien een programma lopen over commerciële televisie, waarin uisteraars hun me ning kunnen geven, die eventueel wordt doorgespeeld naar de praat show op tv. Ook in dit programma komen regelmatig reclamespots Voor „The all America Show" moeten alle door de VARA vastgestelde pro gramma's. zoals de Film van Ome Van onze kunstredactie AMSTERDAM De theaterontwik keling in Nederland wordt bedreigd nmdat de subsidieverhoging voor ge zeischappen nog steeds sterk achter blijft bij de stijging van personeels en materiële kosten Dit stelt de Vereniging van Neder landse Toneelgezelschappen in een brief aan minister Oardeniers van CRM aan de vooravond van de be handeling van de begroting van dit ministerie in de Tweede Kamer Het gevolg van deze ongewenste ont- Speciaal vandaag Welingelichte kringen is ge wijd aan een discussie tussen een panel en Joop den l'yl over te toekomst van de Partij van de Arbeid. Het panel bestaat uit Piet Grijs. Henk Hofland. Henk van Hoorn. Joop van Tijn en Harry van Wijnen. Hilversum I 13.02 uur IJshockey. Samenvatting van de Olympische ijshockey- wedstrijd in Lake Placid tus sen Zweden en de Verenigde Staten. Ned. I 18.05 uur Kenmerk behandelt Zuid- Afrika onder Botha. De IKON gaat na in hoeverre er werke lijk sprake Is van veranderin gen in het apartheidssysteem sinds het vertrek van Vorster als eerste minister. De IKON heeft illegale opnamen ge maakt in een dorp in het thuis land Ciskei. Ned. 2 19.24 uur Olypische Winterspelen. Rechtstreekse uitzending van uit l-ake Placid van de ope ningsceremonie van der der tiende Olvmpische Winter spelen Ned. 2 20 25 uur wikkeling u» dat het aantrekken van de oudere werknemer acteur voor de gesubsidieerde gezelschappen te duur wordt Ook de stijging van de BTW op de toegangsprijzen die de toegankelijkheid tot de theaters be moeilijkt heeft nadelige gevolgen Niet alleen voor de theatermakers, maar ook voor de schouwburgen en andere podia De vereniging dringt in haar brief aan op een beleid ..dat blijk geeft van begrip voor theaterontwikkeling in Nederland Ze vraagt de minister dan ook maatregelen te treffen die kunnen voorkomen dat de gesubsidi eerde gezelschappen nog verder ver vreemden van de loon- en prijsont wikkeling in ons land Ook het onderbrengen van de kun sten binnen de welzijnssector als ge volg van de Kaderwet Specifiek Wel zijn. heeft volgens de vereniging ne gatieve gevolgen Ze dringt er bij de minister ernstig op aan voor de kun sten een eigen plaats naast de wel- zijnsactiviteiten te waarborgen Poe mei trekt naar de Pool door Max Kruse Ultg. Omni boek. Den Haag. 188 pag 19 90 (reet.) Schiereiland door Ida Vos Ultg. Ntjgh de Van Dltm&r. Den Haag. 122 pag. geen prijsopgave Gedichten bundel BRUSSEL (ANP) Op de leeftijd van 107 jaar is in een kliniek in Brus sel de Belgische architect Antoine Pompe overleden. Historici beschou wen hem als een van de belangrijkste architecten in zijn land die een duide lijk stempel op de bouwkunst heeft gedrukt Belangrijke ontwerpen van Pompe zijn de wijk Kapelleveld in Brussel die bestaat uit een complex sociale woningen, het Palace hotel in Brussel dat het eerste gebouw in Bel gië is dat in gewapend beton is opge trokken en voorts een Brusselse kliniek Pompe heeft diverse uitvindingen op zijn naam staan, waar onder de ,.Hol- la-muur" en een systeem voor dakbe dekking. Behalve als architect is hij ook werkzaam geweest als meubel ontwerper en beeldhouwer. Hij schreef drie boeken en ontwierp be stek en juwelen Pompe was aanvankelijk hulpsmid en bankwerker, maar wist zich op te werken tot technisch tekenaar en tenslotte tot architect. Hij gaf ver scheidene jaren les in architectuur Sinds 1939 leidde hij een teruggetrok ken leven. In 1975 kwam hij nog een enkele keer in het openbaar toen hij op het stadhuis in Brussel de medail Ie van verdienste van de stad ont- vain^ Het jaar daarvoor was er van zijn werk een overzichtstentoonstel ling gehouden. Joop Daalmeijer Willem, de J. J de Bom-show. Sonja's Goed Nieuws Show en Achter het Nieuws, wijken. De VARA heeft in televisieprogram ma's al eerder uitvoerig aandacht be steed aan nieuwe ontwikkelingen op televisiegebied, zoals in uitzendingen over kabeltelevisie, satellieten en commerciële televisie. Een man die zich met deze zaken bezighoudt is Joop Daalmeijer. redacteur van Ach ter het Nieuws. Hij vindt dat het Nederlandse publiek zoals de zaken nu staan een mening krijgt opgedron gen hoe kwalijk de Amerikaanse commerciële televisie wel zou zijn. De meeste Nederlanders hebben niet de gelegenheid gehad zelf in Amerika een indruk te krijgen, zoals bijvoor beeld een aantal programmamakers AMSTERDAM (ANP) De zes- tiende-eeuwse Nederlandse schil der Lucas van Leyden is, voordat hij met schilderen begon, eerst tekenaar en graveur geweest. Dit is een van de conclusies uit een onderzoek naar het werk van deze Leidse schilder De resultaten van dat onderzoek zijn neergelegd in een proefschrift, waarop drs J. P Filedt Kok 19 februari zal promo veren tot doctor in de letteren aan de Universiteit van Amsterdam. Bij zijn onderzoek heeft de promo vendus vooral aandacht besteed aan de zogenaamde ondertekenin gen op de paneelschilderijen. Deze tekeningen zijn met zwarte verf of zwart krijt op een plamuurlaag aangebracht en vormen de basis voor het uiteindelijke schilderij. Ondertekeningen zijn van belang voor het kunsthistorisch onder zoek omdat ze onder meer vaak spontaner en persoonlijker zijn dan het eigenlijke schilderij, dat meer aan traditie gebonden is. al dus de auteur. Met behulp van ïnfrarood-reflec- tografie kunnen de tekeningen zichtbaar worden gemaakt. De ge gevens die deze nog jonge tech niek opleveren, werpen een nieuw licht op de ontstaansgeschiedenis van schilderijen, op de werk plaatsmethoden en de persoonlij ke stijl van de schilder, stelt Filedt Kok De ondertekeningen op vooral de vroegere schilderijen van van Ley den blijken veel gedetailleerder en uitvoeriger dan voor het schilde ren noodzakelijk zou zijn. Dit ge geven vormt voor.de auteur de basis voor de conclusie dat Van Leyden waarschijnlijk eerst teke naar en graveur is geweest. In het latere werk van de schilder is de zorgvuldige ondertekening ver vangen door een meer schetsmati ge in krijt. Ten onrechte Op grond van ïnfrarood-onder- zoek en van schildertechnische overwegingen komt de promoven dus ook tot de gevolgtrekking dat een aantal schilderijen ten on rechte aan Lucas van Leyden is toegeschreven. Het gaat hier om „de heilige Hiëronymus" in het Staatliches Museum te Berlijn, de „kaartspelers". National Gallery. Washington en de „madonna met kind" in het Rijksmuseum Am sterdam. In geen van deze schilde rijen staan ondertekening en schilderwijze dicht bij die in Van Leydens schilderwerk. Het is vol gens de auteur zelfs weinig aanne melijk dat ze in het atelier of IH de omgeving van Van Leyden zijn ontstaan. Technieken van natuurweten schappelijk onderzoek, zoals in dit geval toegepast, kunnen veel nieu we gegevens over een kunstwerk opleveren. Ze dragen echter naar de mening van Filedt Kok geen oplossingen aan voor kunsthisto rische problemen. Daarvoor is kunsthistorische interpretatie van die gegevens een basisvoor waarde. De dissertatie vormt een onder deel van het boekwerk „Lucas van Leyden studies", uitgegeven bij Fibula-van Dishoeck, Haarlem door Stan Rijven Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM - De Stichting Neder landse Schoolradio zendt vanaf van daag (Hilversum 2 11.10-1130 uur» zeven weken lang een schoolradiose rie uit onder de titel ..Haagse Bluf' Het is een project van zeven maai twintig minuten radio handelend over politiek en democratie De uit zendingen worden gepresenteerd door Sonja Barend die op scholen met leerlingen en met mensen uit de politiek heeft gepraat Karei van der Oraaf zal in de studio, waar nodig. informatie nog verduidelijken Hij wordt terzijde gestaan door een team bestaande uit onderwijsdesundigen. een politiek commentator, leerkrach ten en programmamakers Bij de uitzendingen hoort een boekje en voor de leraar is een handleiding uitgegeven De Stichting Nederland se Schoolradio hoopt op deze wijze politieke begnppen en situaties dui delijker te maken voor leerlingen uit de vijfde en zesde klas van de basis school Johnny (links) en Joey Ramone tijdens hun optreden in Paradiso. De Ramones vormden met onder an dere de Heartbreakers en de Runa ways in 1976 de eerste aanwijzing dat in de Verenigde Staten de punk aan het doorbreken was De Ramones ba seren zich vooral op het geluid van groepen als de Crystals en de Ronet- tes. Ze haalden daar de meest essen tiële elementen uit en verwerkten dat in hun eigen ..wall of sound" waaraan het fun-element niet ontbrak Mis schien werd om die reden de laatste plaat niet geproduceerd door Phil Spector die immers de grote man achter de Ronettes en dit soort ge luidsmuren was AMSTERDAM Concerten van de uit New York afkomstige Ramones geven altijd de indruk alsof deze groep in het Guinness Book of Re cords vermeld wil worden. Voor de kwalificatie ..snelst spelende band ter wereld" zal ze dat ongetwijfeld wel lukken, want maandagavond walsten ze een uitverkocht Paradiso plat met een score van dertig nummers in een uur Een compromisloze recht-toe- recht-aan-stljl is de uiterste conse quentie van een stijl waaruit alle ver sieringen zijn weggelaten Zelfs de verbindende teksten tussen de num mers ontbreken of worden hooguit bewerkt tot een ..one. two. three, four". Gestoken in hun typische Ramones- kleren (jeans. T-shirt. gympjes en een zwartleren jack) en beschermd door een Amerikaanse adelaar die ..hev ho Foto Lex »»n Bossen let's go' in het wapen voert, hield het viertal de zaal voortdurend gevangen met een reeks flitsende songs die alle hoogtepunten van hun vijf elpees be vatten. De drie toegiften gingen even snel als de rest en bij Let's dance dat na twintig seconden afgebroken moest worden wegens geluidsproble men, bekende zanger Joey Ramone dat het wel een bijzonder korte versie was Met zijn muzikale broertjes Johnny (gitaar), die een speciaal pols bandje droeg om het moordende tem po bij te houden. Dee op bas en de uit de groep Richard Hell afkomstige' Mark op slagwerk, lieten ze een ver bijsterde zaal achter Enthousiast, maar ook aangeslagen door een soort hersenspoeling die pas na enkele uren uitgewerkt was Het (inmiddels opgeheven) de Raam wijdde nummer 102, v geheel aan de dichter Ch Geel. Het nummer, dat ni€ krijgen is, bevat een versch aan artikelen die de veel coc van Van Geels werk in het |jjk Thans is er een vermeerde^ corrigeerde herdruk van die onder redactie staat vj|£c Waard. Negen artikelen voegd. Deze bundeling van chrc geordende artikelen best twintigjarige periode van aandacht, die niet alleen z baal is, maar vaak gedeta gaat op gecompliceerde fr die minutieuze aandacht scr De bundel waaraan een rij :t t medewerkers belangeloos r m (alles ten bate van de Stic Geel, die regelmatig publil zorgt voor donateurs; girof Vogelwater, Castricum) ge< gelijke (maar nog lang nie( de) introductie tot Van Ga en biedt van verschillener! nieuwe en interessante U Tekeningen van Van Geel verluchten de uitstekend uitgave. Voor de Van Geel-liefheblppj jammer dat het boekje v t d Esper over de poëzie van niet in de schaduw kan opgemelde bundel. De imd tische benadering van Esj^ meer dan een plaats aa A r onjuist. j,er Chr. J. van Geel. Een bu^ zijn poëzie. Onder redactia. rr de Waard. Reflex. Utrechtu,' blz. 38,50. Frank Esper. In gave Over de poëzie van Chr. Jj^ Boucher, 's Gravenhage 19 I'5- L ee ie A'C 1 rh. ite Door zijn aandacht voor oi schap van het gemengd drijf en voor de onaanzienl ini vormen de gedichtenbunde wo: bak uk II de Balker (1938) 5 sl gn< Dek of ,tw< zowel een museum als een h >n Men leze Oud gereedschap moe (1976) en Groenboek 7>.' gedichten geven ruimte aa ijn schoppelingen van de ve^ger (de gloeilampen de varkens la garant staan voor een vem om formuleerde, nostalgische die het leven. In de gedichten een stedeling naar landlei de bewoner van de agri ving zelf. Zijn gedichten herdersdichten, maar ten. zoals de titel van (1969) luidt Deze aandacht voor de fauna" en voor „arme heeft Habakuk H de Balki met die merkwaardige Duitl naar Joseph Beuys, wiens art" opgebouwd is uit len als vet en vilt. De relal dichter zelf door van zijn r del de tweede afdeling te 1 het werk van Beuys. De jongste bundel verschl de eigen naam van de T ter, H. H. ter Balkt, maai popping gaat niet verandering van visie of s taalgebruik. Dat is jammei Balkts procédé, dat van f digheid niet vrij is. en dat| retorisch is, maakt zijn den duur tot uiterst vermd tuur: de verrassing blijft I gewildheid der gedichten' des te meer op Ter Balkt. Waar de burcht) en de snoek zwom. De Amsterdam 1979. 96 blz.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4