=e
Een orgel in Dokkum en een
uitschieter van Bert Wisgerhof
Ook dominee Maarten Vreugdenhil treedt af
Uit brieven van lezers
Hervormde zending:
tekort van vier ton
Trouw
Conferenties
'Concilium' over
arbeid en religie
Ontmoetingskerk
Vikaris of Bijstand in het Pastoraat
Hebt u een hele Bijbel?
VANDAAC
VOORBIJGANGER
DINSDAG 12 FEBRUARI 1980
I TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
We beleven schokkende dagen Nauwelijks
ben lk bekomen van de aankondiging van
koningin Juliana's troonsafstand, of lk moet
het nieuws verwerken dat ook dominee Maar
ten Vreugdenhil aftreedt
Het bericht stond afgelopen vrijdag zwart-
omlljnd op de voorpagina van Waarheid en
Eenheid: dominee Vreugdenhil houdt op.
eindredacteur te zijn van dit blad van veront
ruste gereformeerden.
Evenals bij onze vorstin is het bij dominee
Vreugdenhil de leeftijd die het em doet. Aan
het eind van deze maand hoopt Maarten
Vreugdenhil 77 Jaar te worden Hij heeft dus
een behoorlijke tijd meegedaan.
Ik zal hem missen. Ik ga er niet aan voorbij,
dat hij af en toe de pen nog ter hand zal
nemen, maar 't is niet meer zo dat ik elke
verse aflevering van Waarheid en Eenheid
kan oppakken ln de vaste overtuiging: hierin
spreekt dominee Vreugdenhil tot ons. Dat ls
onherroeplljk voorbij.
Ik las hem graag, omdat hij als geen ander de
kunst verstond om op onderhoudende toon
over het diepste verval bij de gereformeerden
te schrijven. Niet dat hij de boel niet ernstig
nam. maar waarom zou Je saai moeten zijn
om Je misnoegen over de gang van zaken in
de gereformeerde kerken kenbaar te maken"»
Hij vertelde maar wat en zodoende zal hij
meer mensen bereikt hebben dan menig scri
bent met een doorwrocht betoog.
Soms overwoekerden de anecdotes de schrij
verij van dominee Vreugdenhil. dan sleepte
hij ons van een strandtafereeltje uit zijn
eerste standplaats naar een hem opbellende
ontstelde zuster der gemeente en vódr Je 't
wist, was Je bij 't gironummer aangeland.
Wat me ook altijd heeft getroffen in de bij
dragen van dominee Vreugdenhil ln Waar
heid en Eenheid ls. dat hij zijn tegenstanders
op zo'n aardige manier op hun kop gaf. Ster
ker nog. hij deelde standjes uit aan mede
standers. die niet gehinderd door deskundig
heid om zich heen slaan. In dit verband is
typerend zijn opmerking dat hij liever met
mensen als Kuitert en Wiersinga op een onbe
woond eiland zou zitten dan met een collega,
die niet de moeite neemt zich op de hoogte te
stellen van de i verkeerde) opvattingen van de
genoemde theologen.
Meermalen heb lk dominee Vreugdenhil ge
sproken en zijn conversatie was steeds even
gezellig als zijn stukjes, ook al wees hij grove
ketterijen aan. Ik heb hem ook eens geïnter
viewd en de eerste zin die ik van hem opte
kende. luidde: als de kerk trouwt met de
tijdgeest, is zij heel gauw weduwe. Ik vond
dat fraai uitgedrukt, maar toen dominee'
Vreugdenhil zag dat lk deze woorden noteer
de. begon hij vrolijk te lachen en zei. dat hij
ze niet van zichzelf had. maar opgepikt uit
een of ander Engels boek.
Dominee Vreugdenhil ls begonnen als „be
zwaarde dat wil zeggen dat hij zijn stem
bleef verheffen tegen de synodale besluiten,
die in 1944 geleid hebben tot het afzonderlijk
bestaan van vrijgemaakte gereformeerde
kerken. Later ls ln Waarheid en Eenheid het
accent verlegd naar de strijd tegen nieuwere
theologische opvattingen en nog later klon
ken niet slechts verontruste, maar ook be-
houdzieke geluiden ln het blad.
Dit laatste geschiedde ondanks dominee
Vreugdenhil. Hij was (en is) niet behoudzlek.
Hij heeft echter niet kunnen verhinderen dat
„verontrust" voor velen ls gaan betekenen:
tegen alles zijn wat niet precies zo is als
vroeger. Ik vermoed dat ook hem dit spijt.
Deze rubnefc is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, adiketen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas rue! corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretans hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bi| pubiikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Synode (8)
Is de hiërarchische bevoogding door
het Vaticaan ook niet een aantasting
van het vrije geweten, en de vrijheid
van godsdienst? Het is maar een
vraag
Raamsdonkveer
J. Ruytenberg-Smith
Synode (9)
Stammend uit een solide reformato
risch gezin ls het er mij van Jongst af
aan ingestampt, dat „Rome onbe-
keerlljk ls." Vele Jaren kon lk daarme
de van harte instemmen totdat het
optreden van mensen als bisschop
Bekkers en Johannes XXIII mij een
andere kijk op Rome gaven. Ik begon
oog te krijgen voor de veranderingen
ln de r.k. kerk. Maar de bisschoppen
synode, die zo Juist achter de rug Ls.
heeft mijn laatste restje vertrouwen
ln Rome doen verdwijnen. Goedwil
lende prelaten, die graag naar de ba
sis luisteren, zijn daar ingepakt op
een wijze die men ln deze tijd niet
voor mogelijk zou houden. Het gewo
ne kerkvolk komt er niet bij te pas.
Pas na enkele weken verscheen voor
het eerst de naam Christus ln de
dagelijkse bulletins, terwijl daarin
helemaal niet naar de bijbel werd
verwezen. Uitsluitend naar allerlei
Vaticaanse documenten als enige en
laatste norm Door ervaring wijs ge
worden houd lk het maar weer op wat
mij in mijn djeugd voorgehouden ls.
„Rome ls onbekeerlljk". Maar ten
diepste heb lk het gevoel een ervaring
rijker maar een illusie armer te zijn
geworden.
Kruistocht
In Trouw van I februari verwijt Van
Dam aan Goudzwaard en aan het
IKV een krulstochtenmentalitelt.
Het schijnt dat deze beschuldiging
prettig ln het gehoor ligt, want lk heb
hem de laatste maanden vaker ge
hoord. Men mag van de heer Van
Dam wel zeggen, dat men Iets tegen
atoombommen heeft, maar men mag
niet zeggen, dat God het niet wil,
want dat is „annexeren van Gods
wil", en men mag er vooral de naam
van Jezus niet bij halen. Dat ls
„krulstochtenmentalitelt". Ik zou
twee dingen willen opmerken: Als lk
bij een atoombom, die tienduizenden
mensen ln één slag vermoordt, niet
mag zeggen, dat God dat niet wil. en
als ik niet mag zeggen, dat moderni
sering van deze atoombommen een
smaad is voor de naam van Jezus,
wanneer mag lk dat dan wél? Moet lk
bij elke zonde, hoe afschuwelijk ook,
zeggen: U mdg er ook anders over
denken!? Als Iemand met een.beroep
op het evangelie de totaalwapenen
zonde noemt, en over bekering
spreekt, moet men niet beledigd roe
pen „Denkt u dat fk geen christen
ben?", maar dan moet men dat be
roep op het geweten en op het evan
gelie toetsen. Daarvan heb lk ln het
artikel van dr. van Dam niets gelezen.
Rotterdam
M. Broerssc Am.
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Posima
HOOFDKANTOOR
PostDuü 859
1000 AW Amsterdam
W>tMufsi'aaf <31 Amsterdam
lei 020-913456
iew> 13006
Pot tg-o 66 00 00
San* Ned Crer*ett>*n*
Re*enmgnr 73 00 12
REGIO ROTTEROAM-OORDRECHT
Postbus 946
3000 AX Roller dam
iel 0l0-H5SM(#t
en bezorging)
tei 010-115568 (redact*!
lei 115700 (w
REGIO OEN HAAG'tEiOEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
tei 070-469445
(abonnementen en bezorging)
lei 070-469445 (redactie)
lel 070-466864 (urtskniend voor
advertenties)
Park straal 22 Oen Haaq
«EGO NOORD OOST NÉOERtANO
lebonnemenien en bezorg^
Postbus 3
8000 AA
te» 05200-17030
Mem mar tl 56 zmo*e
Abonnementsprijzen
eer mm t ic.ee
Pw >mwi ftees
Nr heN war 101.*0
Adrenemwreneren pp aanvaag
iz-e adressen boven)
Opgave lamawbenchien 9-19 30 van
maandag I'm v.dag Op zondag van i ê-
20 uur iele! 020 913456
Opgave mm.-»dvertenees tei
320 936668 ol scf* f-eNt aan Wmi-Adv
aldf-ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adres*izg>ng*n u'tsKAtend sc*'KeS*
aan onze Amsierdamse ad es sen
Mijn tweede opmerking: De kerkge
schiedenis bewijst, dat de kerk veel
heeft gesproken over de „rechtvaar
dige oorlog". Daarbij werden de strij
dende partijen aan strenge beperkin
gen onderworpen. In géén geval
mocht aan onschuldigen leed worden
toegebracht. Alleen de kruistochten,
dóér mocht alles! Met de kruis toch-
tenleuze God-wil-het! zijn zo in de
geschiedenis Joden, ketters. India
nen meedogenloos omgebracht. De
meedogenloos vernietigende atoom
bom ls een regelrechte uitloper van
de krulstochtenmentalitelt. Het is
dan ook werkelijk de dingen volko
men op zijn kop zetten, als men „uit
gerekend" die mensen, die zeggen:
„God wil geen kruistochten!" een
krulstochtenmentalitelt verwijt, en
zelfs een verband suggereert met het
Qott-mit-uns op de Duitse koppelrie
men. Dat ls toch te gek om los te
lopen!
Middelburg Ds W. M. de Bakker
Olympische Spelen
Wat voor toekomst heeft de jeugd,
wanneer Jonge mensen niet meer met
elkaar de sport kunnen beoefenen?
Ouderen zitten meestal vast in hun
verleden. Mogen jongeren daarvan de
dupe worden? Gun de Jeugd dan toe
komst en stuur de machthebber naar
de dokter! Gun de Invaliden iok een
kans op sportprestaties. De meeste
van hen werden Invalide door de sa
menleving.
Poeldijk J. C. Kohier
Postzegels politici
Van „ronde" getallen gesproken! Dr.
A. Kuijper was niet alleen oprichter
van de 100-jarige VU. bovendien ls
het dit jaar 60 jaar geleden dat hij
overleed. Dr. Kuijper overleed name
lijk ln 1920. Dus nog een reden te
meer om op een postzegel te staan.
Amsterdam J. E. Vink
PTT-verhuizing
Ik stel voor. dat de regering gratis
grond beschikbaar stelt voor bedrij
ven die naar het noorden willen. Dan
zal je zien hoe daarop wordt gerea
geerd. Dan kan de PTT ln Den Haag
blijven en binnen twee Jaar ls de
werkloosheid ln het noorden opge
lost
Nootdorp G. E. van 't Wout
Centen
Jaren geleden deed lk tijdens mijn
vakantie boodschappen in Denemar
ken. Alle prijzen waren daar niet af
gerond. maar als de kassabon op het
eind 1 of 2 aangaf, rondde men naar
beneden af op 0. Een kassabon die op
het eind 3 of 4 aangaf werd afgerond
op 5. Voor zover ik weet een door de
overheid verplicht systeem, dat ge
makkelijk en eerlijk was en waar le
dereen tevreden mee was. Nu er te
weinig centen zijn is dit een systeem
dat voor iedereen begrijpbaar is en
direkt in te voeren! Waar wachten we
eigenlijk op?
Zaandam P. J. Ransijn
OEGSTGEEST (PNHK)De hervormde raad voor de zen
ding heeft het jaar 1979 afgesloten met een tekort van vier ton.
Op de begroting van 1979 stond 10,4 miljoen, er is echter in dat
jaar maar 10 miljoen gulden binnengekomen. De hervormde
zendingsraad vreest dat ook dit jaar de begroting, die gesteld
is op 10,6 miljoen, niet gehaald zal worden en dat de verplich
tingen die in het buitenland zijn aangegaan, niet kunnen
worden nagekomen. Veel zal daarom afhangen van het resul
taat van de voorjaarszendingsweek die gehouden wordt (van
24 februari tot en met 2 maart).
ADVERTENTIE
Gezinnen met één ouder: onvolle
dig? voor één-oudergezinnen. 21-23
maart, 't Dackhues. Huissen (teL 085-
259105)
Integratie kleuter- en lager onder
wijs, voor onderwijzers en bestuurs
leden. 21-22 maart. Den Alerdinck,
Laag Zuthem (tel. 05290-541).
Kiezen of delen in de klinische
gezondheidszorg 1980-2000, studieda
gen stichting studiecentrum voor zie
kenhuiswetenschappen. 29 februari.
28 maart. Congresgebouw. Churchill-
pleln 10. Den Haag. Inl. tel.
020-728405.
Katechese: zaak van de kerke-
raad, maar hoe? m.m.v drs. A. L.
RIJken-Hoevens en ds. H. R. Juch,
zaterdag 15 maart 10.15-16.30 uur.
Toerustingscentrum. Leusden (tel
033-43244)
van een onzer redacteuren
AMSTERDAM— Het internationaal
r.k. theologisch tijdschrift ..Concili
um" is de laatste tijd nogal in het
nieuws geweest omdat het Vaticaan
een campagne aan het organiseren
lijkt tegen topmedewerkers als Schil-
lebeeckx. Pohler, Boff. KQng en Metz.
Toch verschijnt er zo'n tienmaal per
Jaar een nummer ln het Frans. Duits.
Nederlands. Spaans. Engels en Itali
aans. Het laatste nummer gaat over
„arbeid en religie" en sluit daarmee
aan niet alleen op actuele problema
tiek. maar ook op allerlei publicaties,
laatstelijk de vastenbrief van de
Nederlandse bisschoppen.
Met medewerkers uit zowel de eerste,
tweede als derde wereld vraagt Con
cilium zich al of in de huidige samen
leving nog voor alles gestreefd moet
worden naar volledige werkgelegen
heid. of dat de kerk een geestelijke
Instelling moet gaan bevorderen die
mensen ln staat stelt gezond te blij
ven ook als zij niet werken.
In onderschelden artikelen wordt
deze vraag zowel theoretisch als con
creet uitgewerkt. Ten slotte wordt
het thema vanuit theologisch ge
zichtspunt behandeld. Daarmee kan
deze uitgave van Gooi en Sticht in
Hilversum nuttig zijn in de vele stu
die en gesprekskringen die zich met
dit onderwerp bezighouden. In dit
Jaar wil Concilium ook nog speciaal
nommers uitbrengen over onder
meer: vrouwen in een ..mannenkerk
plaatselijke kerk en bisschopskeuze,
christelijke gehoorzaamheid, ethiek
en economie
Oe Hervormde Gemeente
te Oud-Beijerland (deelgemeente)
zoekt voor zo spoedig mogelijk een:
Full-time of part-time.
Opdracht: samen met de predikant pastorale arbeid te verrichten,
speciaal onder de vele jonge gezinnen in onze enthousiaste
gemeente, kontakten op te bouwen met de jongeren, te helpen in
de catechese en het kringwerk.
Preekbevoegdheid strekt tot aanbeveling.
Oud-Beijerland (in de Hoeksewaard) ligt een kwartier per auto
vanaf Rotterdam-Zuid.
Er is een frequente busdienst naar Rotterdam en Dordrecht.
Reacties graag binnen veertien dagen na verschijnen van dit blad aan de
scriba van de kerkeraad. mevr. W. H. Weerman-Meenks. Plaete 13. tel. 01860-
5376
Voor inlichtingen kunt u zich wenden tot de scriba of tot de predikant: Ds. W.
Rads take, van Ohentstraat 30. tel. 01860-3417.
De hervormde kerk begint nog dit
jaar een uitwisselingsprogramma
met kerken, waarmee tot nu toe al
leen zendingscontacten bestonden.
Afgevaardigden van de kerk van de
Mlnahassa op Noord-Celebes, van de
protestants christelijke kerk op Ball
en van de presbyteriaanse kerk ln
Ghana zullen eind van dit jaar een
bezoek aan Nederland brengen en
geruime tijd de gast zijn van (een
classis van) de hervormde kerk. Ge
durende die periode zullen ze Inten
sief kennis kunnen maken met het
kerkelijk leven in Nederland op
plaatselijk niveau. Enige tijd later
zullen afgevaardigden van de gast
vrije classis naar Indonesië of Ghana
gaan om daar op dezelfde wijze ter
plaatse kennis te maken met het ker
kelijk werk in de gemeenten.
Beide partijen
De nadruk ligt bij dit uitwisselings
programma op de gelijkwaardigheid
van beide partijen. Zending is, aldus
de hervormde raad voor de zending,
géén eenrichtingverkeer meer. Tot nu
toe was het echter wel zo dat er geen
overleg bestond tussen kerken en
kerkleiders onderling, maar tussen de
secretarissen van de raad voor de
zending in Nederland en kerkleiders
van „overzee". Bij dat overleg ging
het dan vrijwel altijd over hulp die
door „hier" geboden kon worden aan
„daar." Omdat alle contacten altijd
gelopen hebben via de raad voor de
zending bestaat „ginds" ook een een
scheef beeld van de Nederlandse
kerk. Van het doorgeven van Infor
maties over onze kerken naar de part-
nerkerken overzee was vrijwel geen
sprake.
Door dit uitwisselingsprogramma
hoopt men de gelijkwaardigheid van
de Nederlandse kerken en de kerken
overzee te benadrukken. We hopen,
zegt de raad voor de zending, „dat er
een meer wezenlijke betrokkenheid
van kerk-tot-kerk en van gemeente
tot-gemeente tot stand gebracht zal
kunnen worden" en „dat het zal mo
gen lukken op deze wijze echt als
zusters en broeders in de Heer met
elkaar te leren omgaan, elkaar te le
ren kennen, en zodoende ook Iets
wezenlijks voor elkaar te kunnen
gaan betekenen."
advertentie
in luxe uitvoering, met ritssluiting en duimgreep, voor
100.- of meer?
Hebt u dan geen 2,63 over voor een eenvoudig Nieuwe
Testamentje voor één van de 200 000 schoolkinderen van
Brazilië? Giro 901 000 van In de Rechte Straat te Velp.
met vermelding NTBr.
door dr. Ewald Kooiman
Op 20 augustus van het vorige Jaar werd ln de hervormde Grote Kerk van Dokkum
een nieuw orgel in gebruik genomen. Het werd gebouwd door Flentrop Orgelbouw
te Zaandam in een bestaande historische kas. Deze kas bevatte oorspronkelijk het
orgel dat de Groningse orgelmaker Jan Helman ln 1688 voor Dokkum had
gebouwd. Tot 1893 deed dit orgel dienst. In dat jaar plaatste de orgelmaker Van
Dam uit Leeuwarden een nieuw binnenwerk in deze kas. Geheel ln de lijn van de
toen heersende smaak, hield Van Dam nauwelijks rekening met de oorspronkelijke
opzet. Bij de nieuwbouw van 1979 keerde men grotendeels terug tot de situatie van
1688.
Ter gelegenheid van deze nieuwbouw/restauratie
verscheen er een alleraardigste monografie van de
hand van Herman S. J. Zandt, organist van de
Grote Kerk te Dokkum. Het 67 pagina's tellende
boekje is getiteld De Orgelgeschiedenis van de
Orote of St. Martinuskerk te Dokkum 1584-1979.
Het is te bestellen door storting van 12.40 op
postglrorek. nr. 85.80.91 t.n.v. kerkvoogdij her
vormde gemeente te Dokkum.
Interessant
Op een speciaal hiervoor belegde bijeenkomst op
17 november 1979 werd dit boekje gepresenteerd,
waarna Herman Zandt een hoogst Interessant
programma speelde van componisten die op een
of andere manier ln relatie stonden met zaken die
in het boekje aan de orde komen. Op het program
ma van deze avond wordt steeds verwezen naar de
desbetreffende pagina's uit het boekje. Een idee
dat navolging verdient.
De monografie zelf bestaat uit twee hoofddelen: ln
zes paragrafen geeft Herman Zandt een zeer gede
tailleerde bespreking van de Dokkumse orgelge
schiedenis. Het waardevolle van deze studie is.
dat Zandt hier de resultaten meedeelt van zelf
standige bronnenstudie Als zodanig heeft deze
monografie veel meer dan alleen locale betekenis.
Uit een literatuurlijst van drie dichtbedrukte pa
gina's blijkt dat Herman Zandt zijn zaken grondig
aanpakt
Een tweede hoofddeel is gewijd aan „Organisten.
Orgelspel en Kerkzang binnen het Nederlandse
Calvinisme". Het ls een hachelijke onderneming
een zo breed onderwerp in 14 pagina's enigszins
bevredigend te behandelen: de stof is hier
noodzakelijkerwijze erg gecomprimeerd; lk zou
me dan ook goed kunnen voorstellen dat het
belangstellende gemeentelid. tot wie Zandt zich
blijkens zijn Voorwoord in eerste instantie richt,
moeite heeft met verschillende vaktechnische za
ken: de vakman anderzijds zou graag meer willen
weten
Het boek bevat verder het programma van de
feestelijke ingebruikname van het orgel, compleet
met de registratie van de toen gespeelde werken
en nog 14 pagina's illustratie. Ik vind dit een
voorbeeldige pubiikatie. en hoop dat andere kerk
voogdijen en orgelcommissies in voorkomende
gevallen zich aan het Dokkumse voorbeeld zullen
spiegelen.
Orgellandschap
Onder de titel Utrechts Orgellandschap verscheen
bij J. C. Wlllemsen (Amersfoort) een stevig kijk- en
leesboek, geschreven door de Veenendaalse orga
nist Bert Wisgerhof. Het kost 49 gulden en telt een
270-tal pagina's De auteur wil. blijkens zijn
Woord Vooraf, de lezer een overzicht geven van
het uiterst veelzijdige en afwisselende Utrechtse
orgellandschap Onder Utrecht moeten we dan
zowel de stad als de provincie verstaan.
Het ls geen complete opsomming geworden van
alle orgels die er ln Utrechtse kerken te vinden
zijn; dat zou ook wel een heel boek geworden zijn,
met ongetwijfeld een heleboel oninteressante in
strumenten. Nu ls elke selectie uiteraard mede
bepaald door persoonlijke voorkeuren; daarom
had lk het leuk gevonden wanneer de auteur zijn
selectiecriteria wat duidelijker had verwoord
Het boek begint met enkele pagina's die faforma-
MET DICHTE OGEN j
't Was zondagmorgen in de kerk. 1 ,e<
was gepreekt en gedoopt, gebedei
gezongen toen we aan de viering t
waren. We zongen een tafelgebed, gt
beurtzang met zanggroep en solis je
Ineens drong een bepaalde regel i
het gebed zich sterker aan mij opjjeu
zongen:
„Aan U zijn wij gehecht,
naar U genoemd.
Gij alleen wéét
wat dat betekent.
Wij niet."
set
En toen kwam die regel:
„Wij gaan de wereld door
met dichte ogen."
Dichte ogen. dat kan betekenen: tft g<
binnen gekeerd. Heel sterk naar
binnen en dan blijf je helemaal ln
jezelf Misschien erg modieus
tegenwoordig, maar ook niet zo erter
vruchtbaar. Hier heeft het Iets vaij
een beschuldiging. Wij gaan de
wereld door met dichte ogen: wij s
niet wat er te zien is. En dat paste oo;
de preek die over het werk van Gogar
ging. Namelijk dat werk dat Hij ni
de opstanding van Christus ingezétus
heeft. De wereld is sedertdien een
andere wereld. Een wereld waarinhg:
niet alleen maar de krachten van
dood en duisternis heersen, maar
,waar iets nieuws op gang komt, od
buiten de kring die wij kunnen aft alc
Ook bij mensen die niet direct tot
onze „groep" en tot ons geloof
behoren. Als we de wereld doorgai
met dichte ogen is het geen wonde i
dat we't niet zien. of dat we't JOl
hooghartig toeschrijven aan ijdel
menselijk pogen. We zouden onze
ogen eens open moeten doen. Het
best. We hoeven niet bang te zijn.
Levende is er.
gin
:1a
pt
■ri
NED. HERV. KERK ag
Beroepen: te IJsselmuiden-Grafl
J. A. van der Velden te Reeuwi; v,
Aangenomen: naar Breda en
Heijde (toez) F. J. Th. van Bov< LCi
Gorinchem; naar Nijmegen (toe
J. van Cruyningen te Rijswijk
Bedankt: voor Harderwijk W.
van der Sluys te5 Amsterdam; -i
Stolwijk J. Wieman te Vlaardir |Q
voor Grevelduin-Capelle M. B.|
den Akker te Rijssen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Lelystad (her
ref. federatie) als missionair d
naai toeruster C. P. Sybranc
Montfort, die bedankte voor B
wijk-Velsen-Noord.
Beroepen: te Papendrecht C. A.
lemaker te Zwolle.
Beroepen: te Driebergen-Rijseii
A. J. van Nijen te Sneek.
CnR. GEREF. KERKEN
Bedankt: voor Enschede-West
Graaf te 's-Gravenzande; voor
venter E. E. Slofstra te Broei116
Langedijk. las
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: voor Haamstede R.
aard te Leiden.
Beroepen: te Apeldoorn P. Honfcek
te Kampen; te Goudzwaard A.
gerland te Krabbendijke; te
drecht H. Hofman te Rotter!
Zuid, die bedankte voor Almell.
Borsele A. Bac te Oostkapelle. nte
ierr
Ds. G. den Boer
keli
Op 63-jarige leeftijd is overled&on
hervormde emeritus-predikantror
den Boer te Breda. Ds Den Boer)
in 1942 predikant te Standdaafc-D
ten. Vervolgens diende hij de^
vormde gemeente te Waardr
Beesd en te Heinenoord, tot
1967 wegens ziekte met vei
emeritaat ging. In 1971 echter kt
weer dienstdoend predikant w<
te Zoelen, maar eind 1975 m«
opnieuw wegens ziekte met
vroegd emeritaat.
tie geven over een aantal orgelbouwers die in het
Utrechtse werkzaam zijn geweest. Het daaropvol
gende hoofddeel van het werk bevat, per plaats
naam alfabetisch gerangschikt, van Abcoude tot
Zeist, een bespreking van de door de auteur
geselecteerde orgels. Van vrijwel elk instrument is
er een zwart-wit foto, en steeds vermeldt de schrij
ver dispositie en geschiedenis van het orgel in
kwestie. Daarbij blijft het niet: ln veel gevallen ls
er ook Informatie over de voorgangers van het
huidige orgel en ook over veel kerkgebouwen
worden gegevens verstrekt.
Uiteraard neemt het rijke orgelbezit van de stad
Utrecht een flink deel van dit boek ln beslag (zo'n
70 pag.). maar Amersfoort is ook goed voor 18
pagina's Een register van persoons- en plaatsna
men besluit het boek.
Ik moet zeggen dat lk met veel plezier in Wisger-
hofs orgellandschap rond heb gedwaald; de zeer
talrijke foto's, in kwaliteit variërend van goed tot
redelijk, met een enkele negatieve uitschieter,
dragen aan dit plezier niet weinig bij.
De auteur maakt een verstandig gebruik van
eventueel aanwezige Informatie die door anderen
al is verzameld, en aarzelt niet dit door literatuur
verwijzingen kenbaar te maken. Bij de bespreking
van de wisselende lotgevallen die menig orgel in
de loop der Jaren hebben getroffen weet Wisgerhof
over het algemeen een vrij neutrale toon te
bewaren.
Dr. Tukker
81echts één keer schiet hij uit: zijn toorn treft dan
de weleerwaarde en zeergeleerde dr. C. A. Tukker.
Wanneer Wisgerhof vermeldt dat voornoemde dr.
Tukker, tijdens zijn ambtsperiode te Kamerik de
restauratie van het orgel in de hervormde kerk
aldaar als adviseur heeft begeleid, het was in 1972,
is hij kennelijk bereid dit voor één keer door de
vingers te zien. Maar als hij, twee Jaar later, dr.
Tukker weer adviserend ziet optreden, ditmaal te
Westbroek, is de maat vol. Ik citeer (pagina 237):
„Adviseur was dr. C. A. Tukker, predikant te
Kamerik. Het ware te wensen dat deze adviseur
zich uitsluitend met theologische vraagstukken
zou bezighouden."
Dr. Ewald Kooiman is organist van, en docent
Franse letteren aan de Vrije Universiteit te Am
sterdam.
Prof. dr W. C. fe*
Unnik JJ'
nee
De Utrechtse nieuwtestamei1 de
prof. dr W. C. van Unnik, die teli:
maart 1978 overleed, zou dit rt
met emeritaat gegaan zijn. Hij >°n
de eerste voorbereidingen vo ln
bundel opstellen, die hem bij dl( ha
genheid zou worden aangebodei 'dei
meegemaakt Die bundel „opaord
van en over Willem Cornells valdij
nik (1910-1978) is nu toch versct PP«
onder de titel: „Woorden gaan 1
(uitg. Kok, Kampen, 317 pag., pd
gulden). Het werk begint met 1 not
pagina's tellende hoofdstuk „H<1 da
king", met bijdragen van col
van prof. Van Unnik. Daarna, °r
een door prof. dr O. de Jong ing 'Ofd
keuze uit het werk van Van (Jen
Tegenover de titelpagina is ee#>dsi
tret van deze theoloog opgenoi ider
