Het China van de ANWB
Khaddaffi valt zijn
buren te vroeg aan
ANWB
Gevangene in VS:
gevaarlijk bestaan
Oeganda wil meer
dan 'kippevoer'
Hongersnood dreigt
De ANWB zoekt -U boekt.
VRUDAG 8 FEBRUARI 1980
TROUW/KWARTET
door Nico Jörg
Het gevangenisoproer in Santa Fé is uitgewoed
ree tie en personeel, maar ook door
gevangenen onderling Het racisme
waarmee dit gepaard pleegt te gaan.
de onverbiddelijkheid waarmee de
strenge regels worden gehanteerd, de
gebruikelijke vernedering, maar ook
de vernedering die als extra nog mo
gelijk is (naakt in een licht- en geluid-
dichte isoleercel opgesloten worden,
door de brandspuit natgespoten en
mishandeld worden) maakt dat zulke
gevangenissen of eenheden van ge
vangenissen waar maximale veilig
heid wordt nagestreefd, permanent in
een staat tussen onrust en oproer
verkeren.
Attica
Tamelijk vers in het geheugen ligt
het bloedige neerslaan van de gevan
genisopstand van Attica in 1971. Die
ontstond door enkele incidenten met
personeelsleden, maar had plaats in
een gevangenis-regime dat alle ken
merken vertoonde die hierboven wer
den genoemd. Om dat regime te ver
beteren was reeds een petitie aan de
directeur aangeboden door de gevan
genen.
Toen de opstand was uitgebroken,
liepen onderhandelingen door de ge
vangenen, die bewakers in gijzeling
hadden genomen, op niets uit. De
autoriteiten waren onvermurwbaar,
gouverneur Rockefeller weigerde te
komen praten, ondanks dringende
verzoeken van vrije waarnemers, die
de gevangenis bezochten.
De autoriteiten bleken niet tot com
promissen bereid en eisten hard op
treden. Dat volgde inderdaad: 43 do
den. 89 gewonden. De oproer-periode
van 9 tot 13 september is beklem
mend beschreven door de journalist
Tientallen doden bij een ge-
vangenisopstrand in Santa
Fé. een stadje in Amerika, dat
ons slechts bekend is wegens
de spoorwegmaatschappij
van die naam. Hoe is dat mo
gelijk?
Om dit te kunnen begrijpen moet Je
allereerst de ..Hollandse schaal" van
je af zetten: één flinke Amerikaanse
gevangenis heeft evenveel plaats
ruimte als het Nederlandse gevange
niswezen in zijn geheel. En dan zitten
er in de praktijk nog meer gevange
nen in een Amerikaanse gevangenis
dan de officiële capaciteit toelaat
Maar een nauwgezette gevangenisdi
recteur die eens weigerde één gevan
gene meer in te sluiten dan de officië
le capaciteit toeliet, werd door de
rechter wegens belediging van de
rechtbank veroordeeld en in zijn ei
gen gevangenis opgesloten.
Wat Is de Amerikaanse schaal? Er
zijn meer dan tweehonderdduizend
gevangenen (Nederland: ongeveer
drieduizend) in meestal grote gevan
genissen duizend gevangenen en
meer. Die zijn bovendien overbevolkt
en kampen met racisme. In de ..vrije"
samenlevinggeweld ..doodnormaal",
maar misdaad de ergst denkbare
schande. En de zwarten vervullen de
rol van criminelen-zondebok.
In deze contekst worden in Amerika
straffen uitgezeten. Niet in een vrien
delijke sfeer: verachting van de mis
dadiger tref je niet alleen buiten de
gevangenis aan en ook geweld is in de
gevangenis tastbaar aanwezig. De
sfeer is grimmig en dreiging van vuur
wapens alom aanwezig. De bewaking
dient er niet alleen ontvluchten tegen
te gaan. maar ook vecht- en steekpar
tijen onder gevangenen te keren. In
de gevangenissen van de staat New
York worden er per jaar meer gevan
genen ..onderling" vermoord dan in
Nederland niet-gevangenen.
Daarbij komt dat de georganiseerde
onderwereld of wraakzuchtige nabe
staanden van slachtoffers niet zelden
een ander appeltje met de gestrafte
hebben te schillen dan de rechter. Je
bent je leven in een grote Amerikaan
se gevangenis niet echt zeker.
Meedogenloos
In de regel heerst in de grote „maxi
mum security prison" meedogenloze
onderdrukking, niet alleen door di-
door Herman Amelink
Van een onzer redacteuren
„Wat kippevoer." noemt de Oegandese president Godfrey
-Binaisa de steun die zijn land tot nu toe heeft gekregen.
Het is duidelijk dat Oeganda meer
dan kippevoer nodig heeft. In het
noorden van het land heerst hongers
nood. en verwacht wordt dat daar de
noodtoestand zal worden uitgeroe
pen. Belangrijke oorzaken van het
tekort zijn de droogte, het niet bewer
ken van de .^Jamba's" (akkers) en het
gebrek aan transportmiddelen
Door het klimaat van onzekerheid
dat nog steeds bestaat in Oeganda,
zijn de boeren weinig geneigd meer in
te zaaien dan ze voor eigen gebruik
nodig hebben Bovendien zou voedsel
worden achter gehouden als „appel
tje voor de dorst" voor slechtere tij
den Veel wegen en bruggen in Oe
ganda zijn tijdens de strijd die voor
afging aan de afzetting van Idi Amin.
beschadigd Ook veel vrachtwagens
zijn toen onklaar geraakt.
Die oorlog is een belangrijke oorzaak
van de onzekere situatie in Oeganda.
De verontschuldiging van het westen
om ons geen steun te geven, aldus
president Binaisa. is dat de toestand
hier niet stabiel is „Hoe kan die sta
biel zijn als er zes maanden geleden
nog werd geschoten''"
Geen enkel land dat zo heeft geleden
als Oeganda kan er weer bovenop
komen zonder „kunstmatige beade
ming". zei hij tegen de Britse Times.
Investeerders
Naast ontwikkelingshulp wil Binaisa
proberen buitenlandse investeerders
aan te trekken Niet ledereen is dat
met hem eens Binnen de Nationale
raad die het land bestuurt, bestaan
fikse meningsverschillen over het
ontwikkelingsbeleid dat moet wor
den uitgevoerd. Een aantal leden van
de raad is tegen buitenlandse investe
ringen. terwijl anderen vinden dat
deze in leder geval fors aan banden
moeten worden gelegd President Bi
naisa heeft geprobeerd de menings
verschillen te ondervangen met zijn
opmerking dat alie investeringen af
zonderlijk moeten worden beoor
deeld.
Deze en andere meningsverschillen
binnen de raad zijn zo hoog opgelo
pen en bovendien telt de raad
kennelijk zoveel „baantjesjagers"
dat de politieke spanningen met de
dag groeien. Kranten spreken al over
een „nationale crisis", en geruchten
over een staatsgreep en legertjes die
oprukken naar de hoofdstad Kampa
la zijn op iedere straathoek te horen
Volgend jaar Juni zouden volgens
plan verkiezingen moeten worden ge
houden in Oeganda. President Binai
sa zegt dat hij met de voorbereidin
gen daarvan gewoon doorgaat, maar
er bestaat nogal wat twijfel of het
inderdaad tot een stembusstrijd zal
komen
Ontvreemde granaat
weer teruggevonden
OTTERLO (ANP) De politie in
Otterlo op de Veluwe heeft de gra
naat teruggevonden die een week ge
leden. vermoedelijk door kinderen
van een stuk bouwland was meegeno
men De explosieven opruimings
dienst kwam toen voor niets. De gra
naat lag nu op een ander stuk bouw
land.
Dat is natuurlijk hetzelfde China als
dat van ieder ander. Dezelfde drukke steden,
hetzelfde primitieve platteland, dezelfde
indrukwekkende overblijfselen van ver
dwenen culturen.
Maar naar China gaan met de ANWB
betekent: keuze uit allerlei stedencombinaties.
Een bezoek aan Peking, Hongkong en Canton
kan bijvoorbeeld gecombineerd worden met
Kweilin, Shanghai en Nanking vanaf f 5683.- of
met Cheng tu, Luo yang en Sian voor f 5798.-
Njdm
Sfrj.il 1
Posfcode -Pljjfi
Lidnummer
Invullen en in gefrankeerde envelop opsturen njjr de ANWB,
jfd.V+Vb. Postbus 93200.2509 BA Den Haag.
De Tunesische regering had er al op gerekend dat het einde van januari wel eens moeilijkhe
den zou kunnen opleveren. Alle militaire verloven waren ingetrokken en de vakanties van
scholen en universiteiten waren enkele dagen verlengd. Bovendien kondigde de regering in
Tunis een loonsverhoging van drie procent af en verleende ze de vroegere vakbondsleider
Habib Achoer weer de vrijheid.
Deze maatregelen van de Tunesische
regering waren genomen omdat het
op 26 Januari twee jaar geleden was.
dat sociale onrust en een algemene
staking leidden tot een enorme uit
barsting van geweld, waarbij vele
tientallen mensen om het leven kwa
men De acties van Januari 1978 wa
ren het werk van de Algemene Unie
van Tunesische Arbeiders (UOTT).
die toen de leiding stond van genoem
de Habib Achoer
Verrassing
Toch kwam de manier waarop de
tegenstanders van het bewind van
president Bourguiba de verjaardag
van de algemene staking vierden als
een verrassing. In de nacht van 26 op
27 januari deed een gewapende groe
pering een overval op de stad Gafsa
en slaagde erin het garnizoen en de
politieposten van de stad in handen
te krijgen. Volledige duidelijkheid
over wat er daarna in Gafsa is ge
beurd. bestaat er nog niet. Vast staat
dat het Tunesische leger drie dagen
bezig is geweest het verzet volledig op
te ruimen en dat het een enorme
hoeveelheid wapens in beslag heeft
genomen
Exacte gegevens over het aantal
overvallers zijn er nog niet. De cijfers
variëren van vijftig tot driehonderd
Het officiële aantal slachtoffers
wordt op 41 gehouden. Verder is ook
duidelijk dat het Tunesische leger
steun heeft gekregen van Frankrijk,
dat helikopters en vrachtvliegtuigen
ter beschikking heeft gesteld om de
Tunesische militairen naar Gafsa
over te brengen.
Aanvankelijk deden berichten de
ronde dat de overval het werk was
van Algerijnen. Een voor de hand
liggende gedachte gezien de afstand
tussen Gafsa en de Algerijnse grens.
Maar weldra werd duidelijk dat t
sprake was van een actie van in Libië
opgeleide Tunesiërs die een massale
opstand tegen het bewind van Bour
guiba wilden ontketenen. Zij hadden
Gafsa uitgekozen omdat deze stad
veel arbeiders telt die in de fosfaat-
mijnen werken en die sterk sympathi
seren met de UGTT. Een deel van de
leiding van deze vakbond zit nog ach
ter de tralies en bouwt daardoor de
reputatie op van martelaar
Na Bourguiba
De overval of Gafsa is een onderdeel
van de al Jaren aan de gang zijnde
strijd over de vraag wat er gaat ge
beuren na de dood van de al lange
tijd met zijn gezondheid kwakkelen
de president Habib Bourguiba. Tot
dusver heeft de president zijn positie
weten te behouden door de verschil-
i lende stromingen in de regerende
Destour Partij handig tegen elkaar
uit te spelen en door de sociale onrust
hardhandig te onderdrukken. De
kroonprinsen wisselden, de macht
hebber bleef.
Een Jaar voor de onafhankelijkheid
zette Bourguiba als president van de
Destour Partij zijn secretaris-gene
raal Salah Ben Yoessef al aan de
kant. Deze werd ln 1961 In een hotel
kamer in Frankfurt vermoord. In
1969 werd de te machtig wordende
onder-secretaris-generaal Achmed
Ben Salah aan de kant gezet en een
Jaar later moest de opvolger van Sa
lah Ben Yoessef. Bedi Ladghan. het
veld ruimen voor Hedi Nouira. die tot
dan toe president van de Tunesische
Nationale Bank was. Nouira is nu tien
jaar premier van Tunesië en ook con
stitutioneel Bourguiba's opvolger,
wanneer deze overlijdt
Door zijn voortdurende machinaties
is Bourguiba erin geslaagd de mach
tigste man van Tunesië te blijven,
daarbij gesteund door het leger en de
organisatie van de Destour Partij
Hoewei bij de in november van het
afgelopen jaar gehouden verkiezin
gen ook andere groeperingen dan de
Destour Partij mochten meedoen, be
staan er naast de zich socialistisch
noemende Destour officieel geen an
dere partijen. De voornaamste drie
oppositionele groeperingen zijn de
„democratisch socialisten" onder lei
ding van de roegere minister van
binnenlandse zaken. Achmed Mestiri.
de Beweging van Volkseenheid onder
leiding van Achmed Ben Salah en de
volledig ondergronds werkende Tu
nesische communistische Partij.
Deze drie partijen weigerden aan de
verkiezingen deel te nemen.
Vakbeweging
De machtigste tegenkracht tegen het
regime van Bourguiba is dan ook de
Tunesische vakbeweging. Het is der
halve niet zonder reden dat de presi
dent de demonstratie van de UGTT
twee jaar geleden met veel vertoon
van geweld liet neerslaan en de lei
ders gevangen liet zetten. Met de
enorme werkloosheid, vooral onder
de jongeren, blijft de sociale onrust
een voortdurende bedreiging voor
Bourguiba.
Een tweede tegenkracht die in op
komst is. hangt samen met de op
komst van de islam als sterkste ka
rakteristiek van de eigen identiteit in
de Arabische wereld. Het bezoek van
Jongeren aan de moskee neemt toe en
ook de Invloed van de orthodoxe
moslem-broederschap groeit. Wan
neer sociale onrust en een islamiti
sche réveil elkaar zouden vinden, dan
kunnen de kansen voor het huidige
regime een fatale wending te nemen.
De overval op Gafsa lijkt wat dit
betreft te vroeg gekomen en minder
te zijn veroorzaakt door de in Tunesië
levende spanningen dan wel door de
grillen van de Libische leider, kolonel
Khaddaffi. De meldingen van radio
Tripoli na de overval op Gafsa dat er
in heel Tunesië sprake was van een
grootscheepse opstand spreekt in dit
verband voor zichzelf.
De Libische leider is nog niet verge
ten hoe Bourguiba zes jaar geleden
op het laatste moment een stokje
stak voor een fusie tussen de twee
landen. Op het eiland Djerba in de
Middellandse Zee ondertekenden bei
de staatshoofden begin 1974 een ak
koord voor de totstandkoming van
een Arabische islamitische Repu
bliek met één president, één vlag. één
leger en één grondwet De Inkt van
het akkoord was nog niet droog of de
verschillen van mening tussen beide
landen kwamen al aan het licht. Tu
nesië verklaarde dat er sprake was
van een „intentie-verklaring", terwijl
Khaddaffi niet beter wist of de fusie
van beide landen was juridisch ai een
feit
Sedert die tijd is de verhouding tus
sen Libië en Tunesië nogal vijandig
geweest In kampen in de omgeving
van de Libische hoofdstad Tripoli
zijn enkele honderden Tunesische
dissidenten opgeleid voor een gewa
pende strijd tegen de regering van
Bourguiba. Via de weg door de woes
tijn waarlangs het Frente Polisano
steun krijgt van Libië, zijn de Tunesi
sche opstandelingen over Algerijns
grondgebied naar Gafsa getrokken.
Met zijn actie heeft de Libische leider
eerder het tegendeel bereikt van wat
hij voor ogen had. Alle politieke groe
peringen en organisaties in Tunesië
hebben zich fel gekant tegen de over
val op Gafsa en tegen de buitenland
se inmenging.
Op goodwill bij de Tunesische oppo
sitie hoeft Khaddaffi voorlopig niet
te rekenen. Daar komt nog bij dat
zowel Amerika als Frankrijk de hulp
aan Tunis zal uitbreiden. Frankrijk
deed dat al heel concreet door vlieg
tuigen en helikopters ter beschikking
te stellen en door een marine-eenheid
te zenden naar de Golf van Gabes,
een tussen Tunesië en Libië bestre
den zeegebied. En Washington heeft
meegedeeld de militaire hulp aan Tu
nesië te zullen uitbreiden. Frankrijk
noch Amerika heeft er behoefte aan
dat er naast de strijd om de Westelij
ke Sahara nog een nieuwe brand
haard ontstaat in de Magreb. De zo
veelste droom van kolonel Khaddaffi
is in rook vervlogen en de positie van
het regime Bourguiba-Nouira is voor
lopig weer veilig.
Prijswijzigingen voorbehouden
[BON «oor Jrr ANMTt Chinj brrr-hrjrc l«*0 Al-u lid
J bent vandc ANWB. £jjme uw hdmjjrsihjpsnummrr vermelden
Tom Wicker van de New
die als waarnemer gevraag
Attica te komen. „A timet,
zijn boek, een tijd om te^> j
Privileges
Een gevangenisschandaal f
orde betrof het vaak doafl
nis-directies gehanteerde r \j
heerssysteem. De zogeni
fers". tot levenslange gevai
veroordeelden, krijgen ln
hun ordehandhavende f
onder de andere gevangen
ges toegekend. Zij makel
uit. Zo n systeem, waarbij
soms ook nog gewapend
kwam aan het licht in
gevangenis van Kansas Ci$lZ€
we directeur vond door ojhpp
drie skeletten van gevai
door „lifers" een kopje kl« C
gemaakt. Tevens werden ti
cieuze martelwerktuigenT
De directeur. Ton Merton.1 da:
1969 samen met Joe Hyan» D
„Accomplices to the crinjt v
plichtigen aan de misdag gel
schreven. vei
En dan deze week het beri^ng
slachtpartij in Santa Fé.U s
berichten
klikkers het
werkelijk zo is. moet
want er wordt van
zulke omstandigheden
gen. Zo werd na het
opstand in Attica
omgekomen bewakers
hun de keel was
gevangenen,
dat zij door kogels van
tie waren gedood.
Maar mocht het verh;
dan verbaast het niets,
deel- en heerssysteem
staat stelt zo'n poel va
tief gemakkelijk te
nu eenmaal verklikk»
gevangenisregime zo
dat een ontlading
wordt, en het niet de
is en haar personeel,
ontgelden, dan zullen
ders zijn die als eersU
leggen.
De toekomst? Omdat
kaanse
grote gevangenissen
vooruitgang boekt,
steeds ellendiger wordt,
soort explosies dit
enkele malen in de
lezen.
—liSJ
Al die plaatsen die zo lang voor bezoekers
uit het westen gesloten zijn gebleven. Nu kunt
u China nog gaan zien als de eerste film
ploegen die er na de openstelling terecht
konden.
Neem Peking, immense metropool.
Acht miljoen inwoners die, zo lijkt het wel,
tijdens de spitsuren allemaal op de fiets de
straat op gaan.
Een verkeersstroom die overal op een
chaos zou uitdraaien, behalve daar. En midden
in het drukke centrum ligt de "Verboden Stad'.
Ruime binnenplaatsen, stille paviljoens en een
reusachtige verzameling kunstschatten: van
gigantische beelden tot sierlijke gebruiks
voorwerpen in jade en goud.
Neemji nan. Hoofdstad van de wel
varende provincie Shan dong: vruchtbaar
dankzij de traag stromende Gele Rivier en de
legendarische bronnen.
Neem Luo yang, Zheng zhou, Shanghai.
Wij stellen voor haal de brochure bij uw
reisadviseur of vul nu de bon in.
