Kwekeling in mijnstreek Videotechniek vraagt om mediakundigen Havel tekent werkelijkheii W' r - r Zondagen met harmonieën en slapende vaders bij de radio Hilversum ziet gat in de markt voor opleiding Popdagen Vlaamse voorstelling van Audiëntie Minister opent nieuwe studio van Radio-Oost En dan nog blijven in westen «ft r DONDERDAG 7 FEBRUARI 1900 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET Ger Thijs, artistiek leider en regisseur van de toneelgroep Theater, schreef voor de tweede keer een toneelstuk. Het heet De Kwekeling, speelt in de Limburgse mijnstreek in 1952 en gaat vrijag bij Globe in première. Gerardjan Rijders regisseert het en Paul Gallis ontwierp het décor. „Parafarce" was Thijs' eersteling waarmee hij in 1973 het bijgeloof van toneelspelers binnen hun werk parodieerde. De twee stukken hebben nauwelijks iets met elkaar te maken. Thijs: „Ik zou het toen nog niet gedurfd hebben mezelf en m'n verleden in een stuk te gebruiken. Dat wilde ik toen nog allemaal vreselijk ontkennen." Op dit moment is hij bezig aan twee nieuwe stukken: „Huisgebreken" over de relatie tussen een vader en dochter die alleen achterblijven en „Multatulileergangen", waarvoor hij citaten van die schrijver gebruikt tegen de achtergrond van een Hollands „klimaat". door Dlrkj* Houtman DEN BOSCH Toen Oer Thijs twee Jaar geleden „De Gek" van Edward Bond regisseerde, ontwierp hij voor de platte landsbevolking een dialect dat was gebaseerd op het Lim burgs. Het gaf hem voldoening Nederlande acteurs Limburgs te laten spreken waarmee hij zijn minderwaardigheidscom plex als Limburger kon ontluchten. Voor ..De Kwekeling", heeft opnieuw de mijnstreek model gestaan. Dit keer was het Thijs' geboorteplaats Rimburg dat tegen de Duitse grens is geklemd. In deze omgeving keert de titelfiguur uit het stuk terug naar zijn Jeugd om er tenslotte bevrijd van een diepgeworteld schuldgevoel weer weg te gaan Het ia een thematiek die in de typisch Limburgse atmosfeer vorm krijgt. Zondagen met harmo nieën en slapende vaders bij de radio, mijnwerkers die tot een ondergronds bestaan gedoemd zijn en isolement van degene die daar niet aan mee doet. Thijs schreef de eerste versie van De Kwekeling In een week. Een reeks beelden die hij in tweede in stantie logisch met elkaar verbonden tot een afgeronde toneelwerkelijk heid vervormde. Thijs: „Het zijn beel den die van heel vroeg dateren. Ik was vier toen ik daar wegging. Dat is een fase waarin Je Je nog niet reali seert of een herinnering reëel, een droom of een nachtmerrie is. Er heer ste een beklemmende atmosfeer door die na-oorlogse tijd in zo n grensdorp. Het einde van de dorpsstraat kwam uit in Duitsland Daar woonden de mensen die het hadden gedaan. Je zag ze hier komen op fietsjes met van die oude legerpetten Ik zeg niet dat die atmosfeer reëel is, maar zo heb ik het ervaren." HIJ beschouwt plek en atmosfeer ais de bodem voor de han delingen voor hetgeen er met de figu ren gebeurt. Niet alleen in „De kwe keling" maar ook in voorstellingen die hij regisseert wil Thijs het liefst grote lijnen laten zien. „De totale optelsom van een helemoel verhalen die door elkaar lopen en niet het persoonlijke conflict van een figuur". En hij geeft als voorbeeld zijn regie opvatting over Woyzeck dat onlangs bij Theater in première ging. Verschoppeling „Bij Woyzeck heb ik geprobeerd een sociale context te scheppen. Woyzeck wordt altijd voorgesteld als een ver schoppeling die heen en weer wordt geslingerd. Dat is ook Juist, maar er zit wel degelijk en dit tussen aan halingstekens ook eigen schuld in hetgeen er met hem gebeurt. Kijk als zo'n man bij de dokter en de kapitein moeilijke zinnen gaat lenen en die tegen zijn vrouw zegt. dan begrijpt zij hem niet meer en vervreemden ze van elkaar. Ik heb het Woyzeck-verhaal willen objectiveren, zodat de kijker zelf een oordeel over zijn gedrag kan vormen; zowel in positieve ais in ne gatieve zin. Ook in De Kwekeling krijgt de ont wikkeling van de Jongeman niet in de eerste plaats reliëf in de vorm van een persoonlijk conflict maar wordt zijn ontwikkeling geschetst tegen de ach tergronden van milieu en de geïso leerde mijnwerkersgemeenschap. Deze werkopvatting is de concretise- Ger Thijs, schrijver van De Kwekeling, dat vrijdag bij Globe in het Casino te Den Bosch in première gaat. leent de betekenis van realisme aan de opvattingen van de cultuurfilosoof Lukdcs hierover. Het subjectieve van de figuur wordt geplaatst tegen het objectieve van de historische horizon waarin die mensen leven. Het detail, "bijvoorbeeld een gebaar, een requi- siet, staat altijd ten dienste van wat het totaal wil vertellen. Dit In tegen stelling tot het naturalisme waarbij elk detail ten dienste staat van zich zelf, ter vergroting van de suggestie dat alles echt is. Thijs; „Als Je bijvoorbeeld odön von Horvath leest dan merk Je dat elk stuk een gesloten systeem vormt. Het zegt wel dingen over de werkelijkheid maar binnen dat poëtische systeem dat zijn eigen wetmatigheden dic teert. Voor een stuk haal Je gegevens uit de werkelijkheid maar Je probeert dat in een systeem te plaatsen dat het totaal van wat het stuk wil zeggen ondersteunt en versterkt." Eigen taal ring van hetgeen hij onder de term realisme verstaat. Een moeilijk be grip, waar in Duitsland al jaren een discussie over gaande is en die in Nederland het laatste tijd nog maar moeizaam op gang komt. Thijs ont- Een eigen gesloten werkelijkheid ver eist ook een eigen taal. Opvallend in De kwekeling zijn de dialogen die voornamelijk uit eenregelige zinnen bestaan. Thijs: „Ik heb geprobeerd een soort kunsttaal te ontwikkelen waarmee ik het dialect wilde suggere ren. zonder dat de reële folklore er in zou sluipen. Ik geloof niet zo erg in de Nederlandse spreektaal als toneel- taal. Ze is slordig, kent veel onduide lijkheden en zinloze woorden, zo'n aanbod vereist concentratie. De dia logen zijn impliciet. Er staat nooit een zin die louter uitleg geeft, maar een gegeven wordt gesuggereerd door eromheen te praten. Bovendien heb ben deze mensen niet zo veel expres sie. Dat hebben ze alleen als ze gaan dromen, zoals de gezinsleden van de familie waar de kwekeling zijn Intrek neemt." De meest concrete invloed Affiche van De Kwekeling. bij het schrijven heeft Ger Thijs van odön von Horvath ondergaan. „Hij was een van de eersten die straatbeel den in zijn stukken Introduceerde. Iets wat ik prachtig vind. Dat zijn van die algemene beelden, waarin Je met simultaniteit kunt werken. Op ver schillende plaatsen op het toneel ge beuren verschillende dingen. Zoals in de tweede scène, de zondag met de harmonieën, slapende vaders en dro merijen. Iedereen is bezig maar er gebeurt weinig. De familie is geïntro duceerd en de stuwende kracht ach ter de gebeurtenissen die volgen is nog niet in gang gezet." Het moment „Dat is het moment waarop Je de handeling even stil kan zetten. Dat vind ik mooie plekken in voorstellin gen, omdat je de noodzaak vani ging binnen drama niet nodigLaar ,jmp: Het is heel beeldend, er gebeuiL.u nig. Ik hou erg van voorstelling/ adem hebben en hun ritme ontjniet aan de realiteit en niet aan aj zor§ media. De werkelijkheid gebqtjjd c als bodem voor het ritme van jer stelling en dit niet laten bepalei het opgeschroefde tempo van dia, wat de Amerikaanse tel series nog het ergste vertegen' gen. Daarom krijg ik vaak het v< dat de voorstellingen die ik regij zo traag zijn. Ten opzichte var werkelijkheid zijn ze niet lanpMJ^ maar wel in het licht van eeno; voerd ritmegevoel. Ik wil daws, aan meedoen door op het tonetf ene effect na het andere te crq Dat vind ik een gevaarlijke tem Daarom heb ik dit stuk zo gemi kalmpjes en met kleine zinnetja itgiij ivé: ;ome Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM Er wordt een enorme audio-video-industrie verwacht en om de apparatuur camera's en recorders te bedienen zijn opgeleide deskundigen nodig: mediakundigen. En die zijn er meestal niet. Om een voorbeeld te geven: op heel wat scholen zijn de duurste videospullen aangeschaft, maar omdat er eigenlijk niemand is die de zo fel begeerde snufjes vakkundig kan behandelen, blijft alles als onbruikbaar speelgoed in de kast staan. De instructies die vanwege de fabrikant in een halve dag worden verstrekt zijn in de praktijk voor veel leken niet voldoende gebleken. Huib Roelants Wie de advertenties naleest komt de vraag tegen van een politieschool die een mediakundige zoekt Maar derge lijke vakmensen worden ook ge vraagd voor het vormingswerk, uni versiteiten. het bedrijfsleven, waar cursussen worden gegeven en de re clamewereld. In de meeste gevallen om audlo-visueel voorlichting te ge ven Aan een gerichte opleiding van gespecialiseerde mediakundigen ont breekt het nu meestal nog. De gemeente Hilversum meent daar- Dm een gat in de markt te zien voor een hogere beroepsopleiding media- kunde, die deskundigen moet leveren ap het gebied van de audiovisuele communicatie Eenvoudiger gezegd: geluid en beeld. Speciaal vandaag Het Omroeporkest onder leiding van Kenneth Montgo mery begeleidt de solisten in Jonge mensen op het concert podium Ned. 120.35 Het NOS-programma met de Map met de titel Uitgeran geerd gaat over mensen op ou dere 'leeftijd die niet (meer) aan het arbeidsproces deelne men. Drie mensen vertellen hoe het bij hen aankwam, hoe de omgeving reageerde en hoe se sich toen voelden Ned. 1/21.55 De executie Is dc laatste af levering van de serie Neder land '43 naar het boek Pastora le 1943 van Simon Vestdijk Ned. 221.20 Het kleine televisiespel gaat over een groep Jongeren tussen 16 en 20 jaar. die willen aantonen dat ie op hun dertig ste niet in dodelijke sleur sul len belanden Dtsl. f22.05 Het gegeven over Orpheus heeft heel wat componisten geïnspireerd tot mutikale ver beelding. Henk van Overeen» stelde een programma samen over componisten, die dat de den. soals Offenbach, Lint, Milhaud. Debussy en Flothuls Hilv. 221.00 Nu is het natuurlijk niet zo dat Hil versum als omroepstad helemaal geen opleidingsmogelijkheden in die richting kent. Daar is studio Santber gen. een intern bedrijfsopleidingscen trum van de NOS Medewerkers van de omroepen worden er ingewijd in de geheimen van regie, camera, pre senteren, Interviewen, tekstschrijven, filmen, monteren, geluidstechniek, elektronisch onderhoud en niet in de laatste plaats brandweer. Maar deze opleidingen zijn uitsluitend bedoeld voor omroepmedewerkers. Huib Roelants. hoofd van de dienst opleidingen van de NOS. (dus Sant bergen) is één van de initiatiefnemers van de media-opleiding. HIJ gelooft zeker dat de nieuwe opleiding ge bruik zal kunnen maken van de ken nis van Santbergen, maar van nauwe banden tussen beide instituten hoeft verder geen sprake te zijn. De plaats Hilversum is echter voor een media- school niet willekeurig gekozen En schede heeft zijn textielschool. Bols- ward zijn zuivelschool, Terschelling zijn zeevaartschool. De gemeente Hilversum heeft het mi nisterie van onderwijs verzocht de nieuwe media-opleiding te plaatsen op het scholenplan 1982 1984 Eerst als minister Pais zijn goedkeuring heeft gegeven aan het plan kan wor den bekeken waar zo'n school aan moet beantwoorden. Een stuurgroep zal zich met de invulling bezig houden. Eerlijk gezegd is het niet zo dat het initiatief komt vanuit de scholen of bedrijven, maar dat het vertrekpunt ligt bij de gemeente Hilversum zelf. die vindt dat het hoger beroepsonder wijs in deze plaats achteruit gaat Zo dreigt de rijkspedagoglsche acade mie te verdwijnen door de spreiding die het streekplan voorstaat Een gemeente heeft nu eenmaal de plicht de onderwijssituatie op peil te houden en het ministerie van onder wijs gaf van tevoren de hint: als Jullie iets willen, dan is er in de sociaal- pedagogische sector ruimte. Er is ver der nog gedacht aan een school voor verkeerskunde, omdat Veilig Verkeer Nederland ook ln Hilversum zijn do micilie heeft. Maar een mediaschool kwam toch het meest ln de aandacht. Dat een mediaschool het opleidings instituut van de NOS overbodig maakt gelooft Roelants zeker niet. Van de kant van de omroep geen problemen. Anders ls het gesteld met de journalistenschool ln Utrecht. De directeur heeft al opgemerkt dat me- diakunde erg veel kan inhouden en hij vreest overlapping met zijn school. Maar ook in die richting ziet Roelants geen concurrentie. Hij somt op: een Journalistenschool houdt zich bezig met het leren nieuwsgaren. journalistiek, een goed verhaal ma ken, of een goed radioprogramma. Dat leer je niet op een mediaschool.' Golden Gate Quartet Ze bestaan nog steeds, het Ooiden Oate Quartet. Welliswaar hebben twee leden moeten afhaken, ze zijn vervangen door Jong bloed, de andere twee „zitten" al sinds 1934. Hun zeer uitgebreide repertoire bestaat naast negro-splrituals ook uit Jazz. folk en evergreens Na zo'n veertienduizend concerten bezoeken ze op 7 februari Kunstmin te Dordrecht, 8 februari Veenlust te Veendam en 9 februari de O rote Kerk te Apeldoorn Sociale en politieke vorming door Cees Klaasen Uttg, Samson. Alphen a d. Rijn. 181 pag.. 21.50 Ondertitel; Bouwstenen voor een maatschappij leer-theorie De liefde van Annie Mols/Als het onkruid bloeit door Louis Paul Boon. Ultg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 634 pag., 39.50. Periscoop neer! door Douglas Ree man. Zuid-Hollandse Uitg Amster dam. 280 pag 19.90. Roman over de oorlog op zee. speelt in Januari 1945. Universele wereldgeschiedenis on der redactie van Johan H. A. Jansen, deel 2. Ultg. Schellens Giltay. Den Haag. 641 pag Geen prijsopgave. Dit 12e deel bevat De wereld van heden III (pag. 1 tot 158) en het uitvoerige register Bomen in de winter door Wouter de Herder en Claerisse van Veen Ultg Zomer ii Keunlng. Ede. 256 pag 29.90 (na 1 april ƒ37.50) Royaal geïllustreerde gids voor het herken nen van bladverliezende bomen en door André Rutten HENGELO (ANP) Als „omroepster van dienst" heeft minister Oarde- niers van CRM gistermiddag in Hen gelo (O.) officieel de nieuwe studio geopend van Radio-Oost, de streek- omroep voor Gelderland en Overijs sel. Aan het begin van een zes uur durende uitzending feliciteerde zij de luisteraars en medewerkers van Ra dio-Oost met de nieuwe huisvesting. Deze is ondergebracht ln een voorma lig hotel. Bovendien kan Radio-Oost gebruik maken van het naast haar onderkomen gelegen concertgebouw. In Arnhem krijgt deze streekomroep, die onder de NOS valt, ook de be schikking over een nieuwe studio. In een toespraak zei minister Garde niers dat zij zich goed kan voorstellen dat het voor Radio-Oost moeilijk is om haar huidige zeer uitgebreide gebied optimaal te bedienen en dat er wordt gestreefd naar een omroep voor zowel Gelderland als Overijssel. struiken tijdens hun rustperiode. Met register Ieder heeft lijn eigen dromen door J. W. Ooms. Uitg. Zomer Si Keunlng, Ede. 543 pag.. 24.50 (na 1 april 29.50). Een vracht geluk en een brok verdrietDiJkleger'De Haneveerti' Graag gelezen christelijke street Planeet in nood door dr. Ir. G. A. de Wellle. Ultg Mlrananda, Wassenaar. 124 pag20 gulden gebundelde (en geïllustreerde) artikelen van een landbouwkundige, die bij zijn werk geconfronteerd werd met de aantas ting door de mens van het leven op onze planeet. Meteor door Edmond H Noth en Franklin Goen. Ultg. Lultlngh. Laren (N H 224 pag plus 16 fotopag. 19.90. Filmeditie van sclence-flc- tlonroman. Gelijknamige film gaat deze week ln première Ziekte als spookbeeld door Susan Son tag Ultg. Bruna. Utrecht. 87 pag., 12.50. Cultuur-historische verhan deling. oorspronkelijk een reeks le zingen voor de universiteit van New York. De Buddenhrooks door Thomas Mann Ultg Bruna. Utrecht. 537 pag.. ƒ35.90. Deze uit 1922 daterende ro man over het verval van een familie is vertaald door Johan de Molenaar. AMSTERDAM Het Bra- bants Kollektief voor Thea- terprojekten uit Vlaanderen speelt deze week (tot en met zaterdag 9 februari) ln Cen trum Bellevue de eenakter „Audiëntie" van de Tsjechi sche schrijver Vaclav Havel, van wie vroeger ook stukken in Nederland zijn gespeeld, maar wiens naam de laatste Jaren vooral bekend is gewor den omdat hij een der woord voerders was van de Praagse dissidentenbeweging Charta 77. In december j.l werd hij tot vier en een half Jaar ge vangenisstraf veroordeeld. In zijn nu gespeelde eenacter komt ook een Tsjechische schrijver voor, die niet meer mag schrijven en wiens stukken niet meer mogen worden ge speeld. Hij heeft werk kunnen krijgen op een brouwerij, waar hij vaten naar binnen en naar buiten rolt. Daar zit iets auto-biografisch in, maar de hoofdaandacht valt toch op de baas van de brouwerij, die hem ln zijn kantoortje heeft laten komen voor een gesprek een audiëntie. De baas - een arbeider eigenlijk wil het met die intellectueel op een akkoord- Je gooien: hij heeft een veel prettiger baantje voor hem magazijn-chef als hij zelf de rapportjes opstelt, die de baas wekelijks over hem aan de geheime politie moet leveren. Een voorstel, dat ook voor de schrijver voordelig moet zijn, want die kan dan zelf bepalen wat de politie van hem mag weten. De schrijver evenwel wei gert, want hij vindt het verklikkers systeem verderfelijk en wil er uit principe niet aan meewerken. Dronkenschap Vaclav Havel past het toneelmiddel van de dronkenschap toe. De baas heeft moed nodig om met zijn voor stel te komen, en die vindt hij ln het bier, dat hij ruimschoots voorhanden heeft. Dat maakt hem vrijpostiger nog dan hij zelf vermoedt. Hij verwijt de schrijver, dat intellectuelen het gemakkelijker hebben dan een arbei der, die niet zo goed met woorden kan omgaan, die niemands aandacht De Multatullprijs 1979, gTOOt 7000 gulden, is door het bestuur van de stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst toegekend aan Renate Rubin stein voor haar bundel Niets te verlie zen en toch bang. De commissie van advies bestond uit J. Donkers. A. Nuis en H Vervoort. De bundel is samengesteld uit stukken die zij ln 1978 in Vrij Nederland pubüceerde. Vanaf februari 1980 gaat Max Hey- mans ln zijn capaciteit van mode ontwerper regelmatig gastcolleges gevenaan de faculteit Mode en kle ding van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag Rudi van Vlaenderen en Dirk Buyse als de arbeider en de intellë®"1 eel in Havels „Audiëntie". rJJ1 I in lie I trekt als hij in verzet komt. tot zwij- t c< gend aanvaarden gedwongen is wil _j r-j i. u-iiaar hij een baan houden, wat wel moet L6Q6n DOiSNOI UclllHet ,ppij TOKIO (DPA, Reuter) - Twee Ifcia: van het Russische Bolshol ballet' ben ln Japan besloten ln het wfledi te blijven. Naar een woordvo^ dj, van het Japanse ministerie vang g< tenlandse zaken bekendmaakt^ z het tweetal woensdag naar de i nigde Staten vertrokken. als hij een vrouw en drie kinderen heeft. Toen Vaclav Havels „Het Rondschrij ven" in 1966 door de Nederlandse Comedie werd gespeeld, en zijn „Tuinfeest" ln 1967 door het Nieuw Rotterdams Toneel, werd hij, evenals de Poolse schrijver Slawomir Mrozek, min of meer tot de absurdisten gere-. kend, die vooral de vergaande bu reaucratie ln de Oostbloklanden ver nuftig aan de kaak stelden. Zelfs Mro- zeks „Politie", al ln 1960 door de werkgroep van de Haagse Comedie gespeeld, leek daar nog bij onder te brengen: de politiestaat bleek daar ginds wel verder gevorderd, maar was in het zogenaamde vrije westen toch ook wel enigszins aanwezig. Kun Je dat van deze „Audiëntie" ook nog zeggen? Ik denk niet, dat iemand nog de neiging heeft het bij het absur distisch toneel te rekenen. Rudi van Vlaenderen de baas en Dirk Buyse de schrijver spelen het onder regie van Ronnie Commissaris als een heel precieze weergave van een stukje werkelijkheid. Vuist maken Dat betekent, lijkt mij. vooral, dat Vaclav Havel vroeger omzichtiger schreef, rekenend op de goede ver staander. en nu preciezer zegt wat hij bedoelt. En het dan niet zozeer heeft over de intellectuelen, die zich inder daad wel ln het Westen hoorbaar kun nen maken, maar Juist over al die anderen, die geen woorden en geen stem hebben en niet weten hoe zij een vuist zouden kunnen maken. De parallellen met onze situatie lig gen minder voor de hand. maar ze zijn er wel. zoals uit een vergelijking met Saters „Het Verhoor" zou kun nen blijken: daarin wordt het hele hebben en houden van een arbeider overhoop gehaald, omdat „men" wil weten hoe politiek betrouwbaar die man is. Daar heeft hij evenmin ver weer tegen Het gaat om de 71-Jarige Soul Michailowna Messerer. die sindi vember in Japan verbleef Japans gezelschap te helpen I opleiding en haar 31-jarige zoo4 chail Messerer die als danser <1 Januari met het ruim 250 leden tl de bolshoi gezelschap in Japan! aangekomen voor een rondreisf bijna een maand. Moeder en zoon meldden zich i dagavond op de Amerikaanse an sade ln Tokio met het verzoet toelating tot de Verenigde St Nadat ook functionarissen val Russische ambassade met het tal hadden kunnen spreken, moi moeder en zoon naar de VS trekken De laatste maanden hebben vers H dene Russen in Japan er de voor aangegeven niet naar hun land t te keren. Onder hen bevonden PI een deskundige op het gebied v elektronica, een Journalist en leden van het Filharmonisch Oi van Leningrad. Van het gezelschap van het Bo 9 ballet dat op het ogenblik in J optreedt, maken de sterdansers dimir Wasiljev en Ekaterina M mova geen deel uit. Volgens fun narissen van de groep is EkaU Maksimova ziek. Waarom Wal niet is meegekomen, konden zij|P zeggen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4