Vishna, de tempeljongen uit Chieng Mai
Een Macbeth zonder
nachtmerries
Gelatenheid beheerst
Frans Halsema-show
Jonge spelers in
Griekse tragedie
24.90
Bij Boomtown Rats veel
geschreeuw, weinig wol
Juliana-film
op televisie
Jan Venema filmt Boeddhisme van binnenuit
Gênante geldingsdrang van Bob Geldof
Dirigent Gregor schat Verdi op waarde in
Guus Vleugel weer actief
-
Op Koninginnedag
Wi
V
V
n
Weer in de boekhandel:
Spectrum Atlas van de
Nederlandse landschappen
Protheater speelt Hippolytos
van Het Spectrum
ZATERDAG 2 FEBRUARI I960
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
7 It
door Fred Lammers
AMSTERDAM In Zuidoost-Azië is het niet enkel onrust en
narigheid, al zijn we dat langzamerhand wel gaan denken. Er
ls gelukkig nog een ander Azië en die kant van de medaille
laat Jan Venema. chef van de culturele programma's van de
N08-televisie dinsdagavond zien in een documentaire die hij
in Thailand maakte.
„De weg door het midden" gaat over
bet Boeddhisme en dat vooral gezien
door de ogen van een tempeljongen,
de twaalfjarige Vishna. De film van
Jan Venema maakt deel uit van de
serie „Niet-westerse culturen" waarin
dinsdag J .1. onder het motto ..Veraf
heet nu dichterbij" het vernieuwde
Tropeninstituut in Amsterdam werd
belicht. Op 12 februari wordt de reeks
besloten met een film die Nico Bo
gaart maakte over het Hindoeïsme in
India. Elke documentaire is een afge
rond geheel. De Thailand-film is de
enige uit de reeks die de NOS zelf
heeft opgenomen.
Bet plan voor deze documentaire ont
stond begin vorig Jaar toen Jan Vene
ma zijn succesvolle film .,Ko Oo Bo"
(Kom laat ons gaan); over de nog niet
gekerstende Bosnegerstam van de
Saramaccaners in besloten kring in
het Tropeninstituut draaide. Frits
Cowan, de conservator voor Zuid-
oost-Aziê van het museum, vertelde
Jan Venema na afloop over een
zwart-wlt film van de inwijding van
een Boeddhistische monnik, die hij
als amateur in 1972 in Chieng Mai
had opgenomen. Ais ik erin was ge
ïnteresseerd kon hij die film wel laten
zien. Nou dat wilde Venema natuur
lijk.
Het was een vrij lange film. die hoe
wel er geen geluid bij was en duidelijk
niet door vakmensen was opgeno
men. Venema al gauw enorm boeide.
De beelden van al de rituelen waar
aan die kaalgeschoren Jongeman, die
de hoofdpersoon was. zich moest on
derwerpen fascineerden hem zo. dat
hij op het puntje van zijn stoel geze
ten bleef kijken. Venema „Het werd
me duidelijk dat Frits Cowan zijn
ervaringen in Thailand nog niet van
zich had afgezet. HIJ hoopte nog al
tijd dat er eens een echte kleurenfilm
van zou worden gemaakt. Nu dat zag
ik wel zitten. De NOS staat de laatste
tijd welwillender tegenover culturele
programma's dan een paar Jaar gele
den. Al is het nog steeds zo dat zodra
het ergens in de wereld begint te
rommelen het op geen enkel bezwaar
stuit er direct een hele NOS-fllmploeg
op af te sturen terwijl Je bij wijze van
spreken al blij mag zijn met een
staanplaats in een vliegtuig als Je ver
uit de buurt een cultureel programma
wilt maken. Maar hoe dan ook. het is
mogelijk geworden omdat ook de gro
te bazen van de NOS in de gaten
krijgen dat de mensen al die opper
vlakkige prietpraterij beu zijn."
Met Frits Cowan als naaste medewer
ker is Venema naar Thailand gegaan.
Omdat Frits de contacten al had ge
legd en de mensen ter plekke kende
vroeg het maken van de documentai
re een minimum aan voorbereiding.
„In veertien dagen hebben we alles
gefilmd wat we wilden filmen. We
laten het leven zien van de monniken
in een van de 200 tempels die in
Chieng Mai staan (in heel Thailand
staan 26.000 tempels, het gemiddelde
is één tempel per duizend Inwoners).
In de film volgen we de monniken
vanaf het moment waarop ze op
staan. om een uur of vijf 's morgens,
totdat de dag. die ze grotendeels in
meditatie doorbrengen, ten einde is."
Jonge monniken en ouderen komen
aan het woord, ook de 70-Jarige abt
van het bij de tempel staande kloos
ter. een wijze man, die er inmiddels
veertig Jaar op heeft zitten. Tegen
over hem zit Jan Venema Vishna. de
tempeljongen. HIJ ls, evenals zijn vele
collegaatjes, afkomstig van het plat
teland. Tempeljongens zijn meestal
kinderen van kleine boeren, die om
dat hun ouders hen niet kunnen on
derhouden naar de kloosters trekken
en daar worden opgenomen. Ze krij
gen er behalve onderdak, voeding en
onderwijs. In ruil daarvoor moeten ze
huishoudelijke karweitjes in de tem
pels verrichten. Later worden ze in
vele gevallen zelf monnik.
Boeddhistische monniken lijken in
veel opzichten op monniken die wij
kennen al zijn er grote verschillen. Zo
voorzien zij niet in hun eigen onder
houd. Ze leven van wat de bevolking
hen geeft en die is niet karig. Monni
ken staan in Thailand hoog aange
schreven. Vandaar dat de zogenaam
de zwerfmonniken, die van de ene
plek naar de andere trekken ook niet
bang hoeven te zijn van honger om te
komen. Overal waar ze opduiken wor
den ze vriendelijk bejegend. Jan Ve
nema laat de kijkers kennis maken
met deze mensen als verschijnsel zon
der er verder conclusies aan te ver-
bindea
Levensfilosofie
„Het Boeddhisme is in wezen geen
godsdienst. Het is een levensfilosofie.
Boeddhisten geloven niet in een God,
die aan het eind van ons leven oor
deelt; tot de één zegt: je hebt welge
daan. dit ls Je beloning en tot de
ander: Je hebt het er slecht afge
bracht. dit ls Je straf. Kern van het
Boeddhisme ls de altijd durende
kringloop van geboorte en wederge
boorte. Het hangt van Je eigen den
ken en handelen af of Je in een vol
gend leven beter of slechter zult wor
den en door meditatie, waarin Je los
komt van alle materie, kun Je daar
aan werken". De man die deze ge
dachten introduceerde was prins
Siddharta Garltama, die later Boed
dha werd genoemd. Hij leefde 500
Jaar voor Christus en ls heel merk-
Vishna, de tempeljongen, die in de documentaire een hoofdrol
speelt. Evenals zijn collegaatjes is hij in burgerkleding.
(foto: FrIU Cowan)
ls gebleven. Daar is in tegenstelling
tot andere Aziatische landen niet het
kolonialisme en het communisme
overheengegaan. Net zoals in Surina
me heb ik in Thailand gefilmd op een
moment dat het nog mogelijk was.
Dat kan snel veranderen als je kijkt
naar een land als Cambodja, waar in
een paar jaar een geloof met alle
tempels en kunstschatten is wegge
vaagd. Dat hangt Thailand ook bo
ven het hoofd en niet alleen door
oorlogsgeweld. Naarmate de ontwik
kelingshulp zich uitbreidt dreigen al
waardig evenals Jezus 33 jaar ge
worden. Al wordt het Boeddhisme
wel eens „de goddeloze godsdienst"
genoemd toch zijn de opvattingen
van Boeddha in de loop der Jaren tot
een soort religie verheven. Dinsdag
avond om vijf minuten voor tien op
Nederland 1 ls dat te zien.
Evenals bij zijn vorige projecten
heeft Jan Venema van binnenuit ge
filmd. HIJ ls zoveel mogelijk in de
huid van de mensen zelf gekropen.
Dat ls een voorwaarde vindt hij. „Je
moet een menselijke relatie aangaan
met je onderwerp. Als de ander merkt
dat hij te maken heeft met iemand
die echt belangstelling heeft voor zijn
denken en doen werkt dat erg verras
send." Vraag blijft waarom Jan Vene
ma Juist Thailand heeft gekozen voor
zijn film over het Boeddhisme, behal
ve dan flat die film van Frits Cowan
hem op de gedachte bracht.
„Ik ben naar Thailand gegaan omdat
dit het enige land is dat vrij ongerept door Adr. Hager
die oude waarden te worden afgebro
ken. Die hele ontwikkelingshulp ls.
om het cru te zeggen, immers niets
anders dan nieuwe afzetmogelijkhe
den creëren voor onze industrie door
de mensen daar verlangend te maken
naar de zogenaamde zegeningen van
het westen. Als zij daar eenmaal van
hebben geproefd is er geen weg terug
meer. Daaraan valt niet te ontkomen,
maar we vergeten dat terwijl wij lang
zaam zijn toegegroeid naar het tijd
perk van de chips de mensen in de
derde wereld daar van de ene dag op
de andere mee worden overvallen. De
jonge generatie wordt daardoor zo
overdonderd, dat ze al het waardevol
le van vroeger overboord zet. Film ls
een middel dat wat er nu nog is vast
te leggen".
Het ls geen eenmanszaakje van Jan
Venema. „Langzamerhand begint er
internationaal meer samenwerking
tot stand te komen, met name met
Duitsland, waar op de televisie veel
aandacht wordt geschonken aan
vreemde culturen, maar vooral met
de BBC. In dat kader heeft Jan Vene
ma nauw contact met Anthony
Isaacs, hoofd van het wekelijkse
BBC-programma „The world about
us". Het is de bedoeling in de nabije
toekomst meer gezamenlijk te gaan
doen om overlappingen te voorko
men. Zo gaat de BBC binnenkort de
Suriname-film van Jan Venema uit
zenden.
Confrontatie
Een leder die in deze sector bezig is
beweegt ergens hetzelfde wat Jan Ve
nema nastreeft. „Confrontatie met de
ander is nog altijd vooroordeelwek-
kend, omdat de ander ais een bedrei
ging wordt gezien. We kunnen er ech
ter niet onderuit dat wij sterk op een
Interraciale maatschappij afgaan. De
derde wereld is niet meer ver weg.
maar de vertegenwoordigers er van
wonen nu bij ons om de hoek van de
straat, we staan met ze in de rij in de
supermarkt. Daarom is het de hoog
ste tijd vooroordelen uit de weg te
ruimen en dat kan met name via het
medium film. Als je de ander kent
kan er een dialoog ontstaan. Waar het
om gaat is niet dat de een zich aan
past aan de ander, maar dat beiden
hun eigenwaarde behouden. Uitein
delijk horen we allemaal bij elkaar".
Als ik Jan Venema Vraag wat hij
hoopt, dat er met zijn Thailand-film
óverkomt is zijn antwoord: „Ik hoop
dat de mensen er door zien dat A2ië
meer is dan een slagveld, een gebied
waar men elkaar vermoordt of voor
elkaar op de vlucht ls".
Bob Geldof van de Boomtown Rats: vol pathos.
door Stan Rijven
AMSTERDAM Zo druk als het twee maanden geleden was
in het Utrechtse Vredenburg bij het concert van de Boomtown
Rats, zo stil was het afgelopen donderdag in Carré. Toen was
het de publiciteitsmachine van het Veronica programma
Countdown, nu was het de eigen kracht waarop het publiek
werd aangetrokken.
Vermoedelijk ligt de oorzaak in de
muzikale koerswijziging die deze Ier
se groep heeft aangebracht. Het min
ders succesvol blijkende geluid waar
mee ze in 1977 voor de dag kwamen,
op rhythm blues geënte rock. in het
punkidioom, werd verwisseld voor
een stijlvermenging waarin een eigen
identiteit ontbrak. Op te nadrukkelij
ke wijze zijn zowel ln stemgebruik als
in de composities David B^-.le, öteve
Harley en The Talking Heads aan
wezig.
Tijdens het concert moest een in
drukwekkend decör, een tien meter
hoge buizenconstructie waarin aller
lei lichtvondsten verstopt zaten, dit
gezichtsverlies maskeren alsmede de
gênante geldingsdrang van voorman
Bob Geldof. Het gevechtstenue waar
in hij vol pathos en zichzelf over
schreeuwend rondrende verant
woordde hij met de opmerking, dat
de verhouding tussen het publiek en
de band als een oorlog is. Die probeer
de hij te winnen door bij het tweede
nummer het publiek dwingend te ver-
door Dirkje Houtman
AMSTELVEEN In „Je moet er geweest zijn", de nieuwste
show van Frans Halsema. die donderdag ln het Culturele
Centrum te Amstelveen ln première ging. overheerst gelaten
heid. Snedige satires op de buitenwereld, zoals kerk. konings
huls en politiek, hebben plaatsgemaakt voor beschouwingen
over Halsema's binnenwereld.
SCHEVENINGEN Met niet minder dan zestien voorstellin
gen presenteert de Nederlandse Opera Stichting de huidige
visie op Macbeth van Verdi. De premiere van deze reprise ging
donderdagavond in het Circustheater en er was niet alleen
reden om te horen, doch nog veel meer om de ogen open te
zetten.
A
Die verschuiving blijkt uit de nostal
gische potpourri, samengesteld uit
liedjes, die hij de laatste twintig Jaar
bracht De strijdbaarheid van weleer
la verdwenen, de Jaren tachtig gaan
we sluimerend ln. zoals het slotnum
mer „Mogasondijne" van dit pro
gramma aangeeft Kortom, de rek ls
eruit. In het prachtige nummer „Wal
vis" over de onontkoombare vernieti
ging van de visstand wordt dat duide
lijk geschetst. Geen aanmoediging
Speciaal vandaag
voor de actiegroep Greenpeace maar
identificatie met de walvissen, die
massaal zelfmoord plegen.
Kernthema van deze show, die Halse
ma samen met Guus Vleugel schteef,
ls de tijdelijkheid van alles, gekarak
teriseerd in het openingsnummer
„Altijd onderweg". Maar ook de veel-
beschreven opkomst van het „ik-UJd-
perk" en haar gevolgen heeft een
stempel op dit programma gedrukt
Speciaal morgen
Geef je een fooi, zo ja. hoe
veel en waar? is een probleem
waar Sonja Barend het in haar
Goed Nieuws Show over heeft.
Ned. 2/20-52
In VARA's actualiteitenru
briek Achter het Nieuws een
eigen reportage over import
van gas uit Algerije.
Ned. 2/21.55
Dode gezocht, een afleve
ring van Der Kommissar met
Erik Ode in de hoofdrol.
Dtsl. 1/23.05
Het VAR A-radioprogram
ma ZI gaat over de lopende
band, die Henry Ford tijdens
de Eerste Wereldoorlog Intro
duceerde en hoe het toen ont
aardde.
Hllv. 1/9.30
In de Rooie Haan komt Ter
louw vertellen over de Antil
len, geeft dr Lammink, Twee
de-Kamerlid voor het CDA,
sijn mening over bezuiniging
op de volksgezondheid,
spreekt prof. dr. Van Huist,
fractievoorzitter van het CDA.
in de Eerste Kamer over de
troonsopvolging en de sanctie-
wet. Leen v.d. Linden voorzit
ter van de Ned. Politie Bond
maakt gewag van acties l.v.m.
ambtenarenkorting. Verder
aandacht voor de partijraad
van de PvdA In Den Bosch en
het Ned. Olympisch Comité.
Hllv. 1 13.03.
In Simonskoop aandacht
voor de nieuwe Nederlandse
film Spetters van Paul Ver
hoeven.
Ned. 1/20.45
Moordaanslag: een afleve
ring van de Duitse politieserie
Onze Ouwe.
Ned. 1/21.10
VPRO brengt de Duitse tv-
film Het leven van de schizo
frene dichter Alexander Man,
een patiënt in een psychiatri
sche inrichting.
Ned. 2/21.20
In het programma Kunstig
van de TROS opnamen van het
American Ballet Theatre met
Some Times van Dennis
NahaL
Ned. 1/22.40
Met De lange hete zomer,
komt de bekendste film van
Martin Rittreeks op bet tv-
scherm.
Dtsl. 1/21.05
Ds. Paul Oskamp, voorgan
ger in de hervormde Tahor-
kerk in Purmerend.
Hilv. 2/10.00
De psychotherapiemachien
is een serie radiodocumentai
res van de IKON over mensen
die een psychotherapeutische
behandeling nodig hebben.
Hilv. 2/11.00
Frans Halsema als de huisman
in zijn nieuwe show.
Halsema zegt zich alleen te voelen.
Een persoonlijke ontboezeming, die
hij kwijt moet aan zijn therapeut,
zoals hij het publiek beschouwd. En
daarmee is het kader voor zijn show,
die uit twee delen bestaat, uiteen-
ir^nêt eerste deel figureert de een
zaamheid verpakt ln eigentijdse
schijnoplossingen. Een verhouding
naast het huwelijk, of emancipatie
zonder daarin de mannen te betrek
ken, uiteengezet in een ontluisterend
lied over vrouwencafé. In het tweede
deel geelt Halsema verschillende op
lossingen om aan de ellende te ontko
men. Hij draait het rollenpatroon om
ln het nummer „De hulsman" maar
komt toch steeds weer uit op geest
verruimende- of vernauwende midde
len als alcohol, gesprekstherapieën
en disco om uiteindelijk naar het
welbekende slaapmiddel mogadon te
grijpen. Uit het verloop van dit pro
gramma is Halsema's berusting te
begrijpen. Welke oplossing er ook
wordt gesuggereerd, echt verandert
er niets.
Die treurigheid ervaar Je als toe
schouwer niet tijdens de voorstelling.
Als vriendelijk, joviaal middelpunt
weet Halsema een plezierige stem
ming op te roepen. HIJ kweekt een
„Intieme" band met het publiek die
hij zacht en zorgzaam met licht ironi
sche toon weer verbreekt in het num
mer „B.V. Nooitgedachtblues" Een
bekende cabaret-truc om de zaal tot
meezingen te verlokken om vervol
gens de stupide volgzaamheid aan de
kaak te'stellen.
Ook ln de uitwerking van de een
zaamheidsgedachte houdt Halsema
de stemming erin. Die wordt nooit
larmoyant maar wel met een nergens
op gebaseerde optimisme gebracht
en dan zijn de valkuilen des te on
doorzichtiger. In „Je moet er geweest
zijn" de titel is me niet geheel
duidelijk snijdt Halsema geijkte
onderwerpen als de vrouw, vreemd
gaan. milieuvervuiling, drugs en dis
co aan. Maar in de opbouw van zijn
programma weet hij daar een per
soonlijke lijn in te brengen, die de
toch wel flauwe verwijzingen naar
collega-sterren enigszins doet verva
gen Deze show is ook van 5 tot en
met 17 februari in het Nieuwe de la
Martheater in Amsterdam te zien.
In 1846 bepaalde Verdi zijn keuze op
het Shakespeare-drama Macbeth. HIJ
ontwierp het senario en de partituur
voltooide hij in 1847. De première was
een succes, niettemin onderging het
opus een revisie en deze omwerking
ging ln april 1865 in de Parijse opera.
Het drama tekent de ondergang van
Macbeth, koning van Schotland en
lady Macbeth, slachtoffer van ge
heimzinnige krachten. Een drama vol
oorlog en geweld, rijk aan moorden
en intriges, zich afspelend in een sfeer
van heksen, mysteries, angstdromen,
bange voorgevoelens, van wraak en
van wanhoop. Geen blijmoedig gege
ven en door al die somberheid is deze
opera nooit de lieveling van het pu
bliek geworden. Voor „een avondje
uit" stelde men ln de loop der jaren
toch kennelijk andere eisen. Het Cir
custheater was mager bezet.
De Nederlandse Operastichting ver
trouwde de regie andermaal toe aan
Rhoda Levine, aan regisseuse waar
mee men Ingenomen schijnt te zijn.
Zij voelde er kennelijk niets voor het
publiek nachtmerries te bezorgen en
bagatelliseerde alle Shakespeare-in-
grediënten. Van heksen was geen
sprake en waar men een decor vol
oorlogssfeer en wapengeweld zou ver
wachten, vond men een „decor" met
een stoel en een schijnwerper. Met
het licht woekerde men trouwens, de
gehele avond werd energie bespaard.
Bohumll Gregor tekende voor de mu
zikale leiding en deze vakman weet
Verdi op zijn waarde te schatten. Tot
zijn beschikking stond het Amster
dams Philharmonisch Orkest en het
moet gezegd, dat dankzij die samen
werking een goed sluitend en fraai
klinkend geheel tot stand kwam. Ook
het Opera Koor had een meer dan
verdienstelijk aandeel.
Onderkoeld
Vocale ster was de uit Jamaica af
komstige bas Willard White, die het
vak van onder andere Maria Callas
leerde. Hij zong en speelde de rol van
Banquo en dat was een wonderscho
ne belevenis. De Engelse Pauline
Tinsley prolongeerde haar rol als
Lady Macbeth en dat deed zij zó
onderkoeld, dat men inderdaad ln het
karakter van de lady ging geloven. In
haar spel overtroefde zij haar
„echtgenoot". Julian Patrick. Al zijn
hiermee de belangrijkste rollen ge
noemd, niet onvermeld mogen blij
ven Arley Reece, Djoke Winkler
Prins, André Spijker en Lodewijk
Meeuwsen.
De volgende voorstellingen van Mac
beth zijn in Scheveningen 2 en 28
februari in Amsterdam 6. 11, 13, 17,
19, 24 februari en 3,12 en 17 maart, in
Utrecht 9 februari, in Nijmegen 22
februari, ln Rotterdam 5 maart en ln
Eindhoven 14 maart.
zoeken naar voren te komen om te
dansen alsof hij bang was, dat de zaal
apathisch zou blijven.
Daartoe was inderdaad alle reden. De
band was weliswaar goed op dreef,
zeker ln het laatste gedeelte met het
oude op rhythm blues georiënteer
de materiaal, maar de theatrale
voortdurend om aandacht vragende
Geldof sloeg werkelijk alle plezier
dood.
Was het misschien de opgelopen fru
stratie van het Countdown program
ma waarvan hij zich twee maal dis-
tancieerde waardoor hij nog meer
zijn best deed een Mick Jagger-imita-
tie te lijken? Nee, de thuisblijvers
hadden hun hit: „I don't like mon-
days" had ditmaal betrekking op
henzelf.
Van een onzer verslaggevers
HILVERSUM De film „Juliana in
zeventig bewogen Jaren", die vorig
jaar werd vervaardigd en in een groot
aantal Nederlandse gemeenten als
speelfilm draaide, komt 30 april op de
televisie. Veronica heeft de film aan
gekocht. Het is nogal ongebruikelijk
dat een film al zo snel na de première
op de televisie wordt gebracht. Bij
soortgelijke films als „Alleman" en
„Wederzijds" (over het leven van ko
ningin Wilhelmina) heeft het vele ja
ren geduurd voordat de producenten
de rechten aan de televisie afstonden.
Volgens Veronica, die de film al enige
weken geleden heeft gekocht, waren
diverse omroepen kandidaten. Waar
schijnlijk is de snelle komst op de
televisie toe te schrijven aan het feit
dat de Juliana-film in de bioscopen
niet het succes is geworden dat er van
werd verwacht. Hoeveel Veronica
voor de filmrechten heeft moeten be-
Julian Patrick als de echtgenoot talen houdt men binnenskamers,
van lady Macbeth. Samenstellers zijn Govert Veldt en
Foto Jaap Pieper Anton Koolhaas.
Eei
hot
Pai
de/
nel
ker
Ah
Pai
tari
mii
asp
tie
mis
ger
de
we
ran
visi
ges
ten
wij
dra
sen
ma
ing
do<
wel
'om
ooi
vrij
dul
het
ADVERTENTIE
Panorama van Nederland in 23 landschappen.
Uitgave van Het Spectrum, met medewerking van
het Ministerie van Cultuur. Recreatie en Maatschap
pelijk Werk.
Blijvend Lage prijs
door André Rutten
HAARLEM Het Protheater, een wisselend groepje jonge
mensen, bijeengebracht door Apostolos Panagopoulos, een
jonge Griek die hier met toneel aan de slag is gegaan, liet
donderdagavond in de Toneelschuur zien, wat zij van Euripi
des' tragedie „Hippolytos" gemaakt hebben.
Hippolytos is een soort kuise Jozef
uit een tijd vér vóór Christus: hij
moet niets van vrouwen hebben,
houdt alleen van mannelijke onder
nemingen als Jacht en sport. De Grie
ken van toen maakten daarvan, dat
hij zich helemaal wijdde aan de kuise
godin Artemis, een heel bewust de
godin van de liefde. Aphrodite, uit de
weg bleef. Aphrodite wil hem daar
voor straffen: zij maakt een jonge
vrouw verliefd op hem. Phaedra, zijn
tweede moeder, zou je kunnen zeg
gen, want zij ls de vrouw van zijn
vader. Zijn eigenlijke moeder is een
amazone, met wie zijn vader Theseus
een van zijn avontuurtjes gehad
heeft.
Va
A*
te*
pa
gei
da
bli
no
mi
gei
vo
zie
BIJ
voe
dra
gin
der
18
|Ru;
!er 2
nas
gaa
tier
eut
nas
Eer
dus
tegi
anc
Euripides begint zijn stuk met een
monoloog van de godin Aphrodite,
die hij overigens als een gewoon mens
laat praten: het steekt haar, dat die
jongeman alles om Artemis, en niets
om haar geeft. Zij vertelt ook, hoe zij
hem door Phaedra klein hoopt te
krijgen.
Dan haalt Euripides Phaedra naar
voren, die wegteert van een liefde,
waar zij niet aan toe wil geven, omdat
het een schande zou zijn als zij iets
had met een zoon van haar man. Een
vertrouwde dienares ln het origi
neel haar voedster denkt een eind
aan het getob te kunnen maken door
Hippolytos te verklappen, dat Phae
dra verliefd op hem is. Maar hij
scheldt haar en alle vrouwen de huid
vol en verdwijnt. Omdat haar liefde
dan toch openbaar geworden is
maakt Phaedra een eind aan haar
leven maar laat een briefje achter,
waarin zij Hippolytos ervan beschul
digt haar onteerd te hebben. Theseus,
terugkerend van een soort boetetocht
langs de orakels, vindt haar en die
beschuldiging, spreekt een vloek uit
over zijn zoon die ook praktisch on
middellijk in vervulling gaat: de Jon
gen verongelukt bij het te woest om
gaan met een paardenspan. Dan ver
schijnt Artemis om Theseus de ogen
te openen het was allemaal de
schuld van Aphrodite zodat hij
zich nog met zijn stervende zoon kan
verzoenen.
Panagopoulos, de regisseur, laat
Aphrodite, Phaedra en Artemis spe
len door één actrice, Ineke Holzhaus,
met alleen maar enige accentver
schillen ln haar kleding. Eén vrouw
dus. ln drie verschillende emotionele
toestanden, maar ook ln drie verschil
lende opvattingen van vrouw zijn.
Ineke Holzhaus doet dat in de manier
waarop zij met de teksUrn om gaat
voortreffelijk, helder ook ln plasti
sche uitbeelding, maar, duidelijk on
der invloed van de regie, dikwijls ook
met een teveel aan louter uiterlijke
emotionaliteit. En dat ls kenmerkend
voor de hele voorstelling. Er ls aan de
ene kant gestreefd naar herkenbaar
heid van natuurlijke menselijke ge
voelens. aan de andere kant is er
gezocht naar een verheviging ervan,
naar een „dramatisering", die te vaak
bij loze opwinding uitkwam. Het me
lodramatische komt meer op de voor
grond dan nuttig is. Misschien het
gevolg van een poging de klassieke
speelstijl ln een voorzichtig heden
daags realisme te vertalen, waarbij
inleven en uitbeelden niet met elkaar
in evenwicht komen.
