Juliana vraagt steun en
vertrouwen voor Beatrix
Beatrix ziet
nieuwe taak
als opdracht
'Een zeer gevoelige persoonlijkheid'
Van Agt: diepe emoties
Een Spa graag. Maar.
danwelgeserveerd
mèt het flesje.
Reacties
Streep gezet onder
'regering-Juliana'
Lange rij van
troonopvolgers
Luns: Beatrix
goede koningin
Drees senior over aftredende koningin Juliana:
- Koningin blijft voorlopig aa„
Vanaf 1973 geruchten
Rita
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
Koningin Juliana zei gisteravond
voor radio en televisie het vol
gende:
„Landgenoten.
Het is op deze avond dat ik alle
Nederlanders een mededeling wil
doen. Deze avond van de verjaar
dag van onze dochter Beatrix. Bij
iedereen die oud wordt doet vroe
ger of later het nuchtere feit zich
voor, dat de krachten gaan afne
men en dat zo iemand zijn 'taak
niet meer kan volbrengen als
Voorheen. Dan komt er een mo
ment dat het ook niet meer ver
antwoord is die langer uit te oefe
nen. Zo voel ik dat voor mij het
ogenblik nadert mijn taak als uw
Koningin neer te leggen. Mijn op
volgster, onze dochter Beatrix, is
tot het overnemen daarvan goed
voorbereid en zij zal deze aan
vaarden. In overleg met haar
hoop ik af te treden op 30 april
aanstaande, op mijn verjaardag."
„Mijn dochter en ik zijn ons be
wust dat deze schikking verapde-
ringen moet meebrengen in onze
vele afspraken in de loop van dit
jaar en wij zullen trachten daar
voor goede oplossingen te vinden.
Ik wil vanavond volstaan met
deze zakelijke mededelingen. Ik
hoop dat ik een juiste beslissing
heb genomen en ik hoop dat u er
begrip voor zult hebben. Wij blij
ven in uw midden, mijn man en ik
hopén de voldoening te mogen
ervaren van mij in de toekomst
nog enigszins nuttig te kunnen
maken in onze samenleving.
Het
is nog nietjiet moment om uiting
te geven aan de gevoelens die in
mij .leyip en daarom zou ik mij
willen beperken tot de nuchtere
zakeijjkhejd.alleen- Al wat ik wil
vragen na mijn aftreden is uw
steun en vertrouwen te geven aan
uw nieuwe Koningin."
Minister-president Van Agt zei
daarna het volgende: „de aankon
diging die de Koningin ons zo
juist heeft gedaan roept diepe
emoties bij ons op, want hoezeer
wij natuurlijk haar besluit eer
biedigen om na zoveel jaren van
onvermoeibare dienst aan het
Koninkrijk terug te treden, de
genegenheid die wij onze Konin
gin toedragen maakt .het ons
moeilijk te aanvaarden dat haar
afscheid nabij komt. Die genegen
heid zal met onze waardering en
onze dankbaarheid straks zeker
opnieuw tot uitdrukking komen.
Vandaag is het dé verjaardag van
prinses Beatrix, binnenkort dnze
nieuwe Koningin. Laten we de
kroonprinses als gezamenlijk ver
jaarsgeschenk aanbieden dat we
haar komst als Koningin in ver
trouwen, tegemoet zien en dat we
haar met dezelfde liefde zullen
omringen die ons steeds met haar
moeder heeft verbonden.
Koningin JuTiana, prinses Bea
trix, in het bijzonder in de komen
de tijd wehsen wij u heil en zegen
toe."
door Fred Lammers
AMSTERDAM „Ik zie mijn functie niet als een noodlot,
maar als een opdracht. Ik geloof dat als je, zoals ik, geboren
bent op deze plaats, het vanaf het begin een levensopdracht is
geweest, waarmee je langzaam leert leven. Dat probeer je ook
ernstig, binnen de begrenzing die je als mens hebt en met de
beperkingen, die je van buitenaf zijn opgelegd. Als dat je lukt
en als je daarin je eigen indentiteit kunt vinden dan is het een
prachtige functie."
Op deze manier omschreef prinses Beatrix onlangs de taak
die haar stond te wachten, een taak die nu binnenkort
realiteit zal worden.
Over drie maanden zal zij als Konin
gin het roer van .staatin handen ne
men. Hoe zij het als vorstin zal doen
is nog in de schoot de toekomst ver
borgen. Wat we van Beatrix met ze
kerheid weten is dat zij terdage op
haar koninkijke taak is voorbereid.
Met allerlei bevolkingsgroepen heeft
zij contacten. Zij kent de wat men
noemt „hogere kringen" maar ook de
bevolkingsgroepen, die lager op de
maatschappelijk ladder staan van
binnenuit.
Het leven van collega's uit andere
vorstelijke families en dat van woon
wagenbewoners heeft voor haar geen
geheimen en dat is voor een Koningin
iets dat in de praktijk zijn vruchten
zeker zal afwerpen.
Prinses Beatrix is ook bereisd. De
afgelopen jaren is zij heel de wereld
doorgetrokken. Recent was zij nog in
Peru. Verder kent zij bijvoorbeeld
Rusland en China, Australië en
Nieuw-Zeeland uit eigen waarne
ming. Als Koningin zal het voor haar
veel moeilijker worden dergelijke rei
zen te maken.
Ongeduldig
Er is de afgelopen jaren van Beatrix
wel eens gezegd dat zij niet gemakke
lijk is, minder meegaand dan haar
moeder. Zelf heeft zij niet zo lang
geleden gezegd „ongeduldig" te zijn.
„Als ik iets in mijn hoofd heb vind ik
het fijn als het snel gebeurt", aldus de
prinses.
De tijd zal moeten leren hoe dat uit
pakt. Nederland zal veel vragen die
nu nog ten aanzien van de figuur
Beatrix leven door de tijd moeten
laten invullen. Wat geen vraag meer
is: Beatrix heeft als eerste kandidate
voor de troon niet gejaagd naar popu
lariteit, omdat volgens haar het ko
ningschap niet les is dat „als sinaas
appels verkocht moet worden."
Vervolg van pagina 1
Van andere
politieke zijde werd de mening ver
kondigd dat prinses Beatrix „zekei
niet eigenzinniger is dan haai
moeder."
De CPN-fractie zei dat .in het optre
den' van de koningin „haar krachtige,
vredeswil naar voren sprong. Zij heeft
daarmee ook belangrijke lijnen voor
de toekomst getrokken".
PSP
Dé PSP gaf als enige fractie geen
officlie reactie. „Wij vinden het niet
belangrijk", zei Van der Spek. Zijn
PPR-collega Leo Jansen liet zich in
gelijke zin uit: „Het gaat puur langs
me lieen. Ik zit er fiiet zo mee". In de
officiële reactie van de PPR wérd
grote waardering voor de koningin
uitgesproken en gezegd, dat het nu
niet het geëigende moment is om
over" een gekozen staatshoofd te
praten.
De meeste fracties zien het konings
chap van prinses Beatrix met ver
trouwen tegemoet, anderen stellen
zich wat afwachtend op. SGP-fractie-
leider ds Abma: „Ik hoop dat de zegs
wijze opgaat: zo moeder zo dochter.
Al zou het niet gezond zijn als Beatrix
een kopie van haar moeder was. Zij
zal ongetwijfeld haar eigen karakter
erin leggen". De PPR: „Wij hebben
een uitstekende periode achter de rug
met Juliana. Om hetzelfde van Bea
trix te verwachten is niet gering".
GPV
„Op een moment als dit is de eerste
gedachte dank voor wat koningin Ju
liana sinds 1948 op de zo sympathieke
manier heelft gedaan voor ons volk",
aldus GPV-Tweede-Kamerlid Ver-
brugh. Voor de toekomst verwacht
Verbrugh veel stormen. Hij hoopt en
zal er voor bidden, dat Beatrix als
koningin Gods Woord volgt en zo
goed door die stormen heen komt.
D'66: „In al die tijd is zij het symbool
van menselijkheid geweest en heeft
zij belangrijk bijgedragen tot de een
heid van ons volk."
Burgernèester Schols van Den Haag
zei dat het bericht over het aftreden
voor hem. nléjt helemaal onverwacht
kwam, maar toch ervoer hij het „als
een schok", pe Belgische premier
Wilfried Martens zei dat het in zijn
land hét berldht „met ontroering,
maar ook met eerbied" vernomen is.
De Nederlandse Koningin staat in
België in hoog aanzien, aldus
Mafténs-
BRUSSEL (ANP) NAVO-secreta-
ris-generaal Luns meent dat Beatrix
een goede-koningin zal zijn. In zijn
eerste reactie op het besluit van ko
ningin Juliana, haar ambt op 30 april
neer te leggen, verklaarde de man die
negentien jaar achtereen minister
van buitenlandse zaken van Neder
land is geweest, dat Juliana geheel
uit eigen wil aftreedt. Naar zijn me
ning had. ze nog jaren koningin kun
nen zijn, al is haar dochter niet al te
jong meer, om vorstin te worden.
De inhuldiging van koningin Juliana in de Nieuwe Kerk in Am
sterdam
DEN HAAG (ANP) „Een zeer gevoelige persoonlijkheid." Zo typeerde oud-
minister-president dr. W. Drees koningin Juliana die gisteren haar aftreden
op 30 april bekendmaakte.
ben die dwars tegen haar ei
gen geweten Ingingen. „Dan
zou ze zijn afgetreden." Daar
toe was ze trouwens volgens
hem gemakkelijk bereid. „Bij
voorbeeld terwille van de door
haar zo gewenste eenheid van
Europa. De afzonderlijke mo
narchieën leken haar in een
Verenigd Europa, dat ze als
één rijk zag, overbodig. Drees
was het daar niet mee eens en
hij was ook minder optimis
tisch over een snelle eenwor
ding van Europa dan de ko
ningin. Over Afrika zei ze eens
tegen hem: „Kijk nou eens. nu
komt er een Organisatie van
Afrikaanse Eenheid, ze zullen
ons nog voor zijn."
Drees werd met Juliana ge
confronteerd toen zij nog
maar net op de troon zat.
Haar moeder, koningin Wil-
helmina, was weinig geneigd
tot clementie met landverra
ders, maar Juliana wees ver
zoeken om gratieverlening
moeilijker af. Zij wilde er niet
door haar handtekening de
oorzaak van zijn, dat er een
mens ter dood werd gebracht.
Drees: „Ze zei eens tegen me:
u zegt nu wel dat u de politie
ke verantwoordelijkheid
draagt, maar als ik mijn hand
tekening onder het besluit, zet
en het daardoor in werking
treedt, dan draag ik toch ook
een morele verantwoordelijk
heid."
Koningin Juliana bleef weige
rèn en ze heeft in het geval
Cages zelfs aangeboden om
weg te gaan. Dat zou een „ko-
ninginnecrisis" hebben bete
kend. die ln Nederland zeer
hoog zou zijn opgenomen. Het
is er dan ook met van geko-
rqen. Drees: „Zo n crisis mag
je je alleen veroorloven wan
neer het om zo te zeggen om
een alles beslissende zaak
gaat."
Dr. W. Drees sr.
Overigens heeft Juliana vol
gens Drees de algemene poli
tieke richting altijd aanvaard,
de richting waarover tenslotte
wordt beslist door de meer
derheid van de Kamer zoals
dié na verkiezingen is samen
gesteld. „Maar er konden af
zonderlijke beslissingen val
len van menselijke aard die
liet haar moeilijk maakten
Drees gelooft niet, dat Juliana
ooit wetten getekend zou heb-
„Zware taak"
Koningin zijn ln Nederland is
volgens Drees een zware taak.
Formeel is zij het hoofd van
de staat en de hoogste gezags-
draagster. maar de verant
woordelijkheid berust bij de
ministers ..Dat maakt dat de
ministers wel erg sterk het ge
voel hebbep dat zij het heb
ben uit te maken. Dus ont
staat er allicht een zekere
spanning tussen de vraag:
moet ik aanvaarden dat de
ministers dat willen en even
tuele persoonlijke bezwaren",
aldus Drees.
Drees zei ook: „Ze lopen te
genwoordig over de Koningin
heen", daarmee doelend op
het al vooraf bekend maken
van de namen van kandidaten
voor bijvoorbeeld een burge
meester- of ministerschap,
terwijl het toch de Koningin is
die hen benoemt en die er
recht op heeft, dat met haar
vooraf wordt overlegd. Hij
vindt het ook onjuist als er al
mededelingen worden gedaan
over de inhoud van nieuwe
wetsontwerpen, vóórdat de
Koningin ermee heeft inge
stemd. Drees wist niet of Juli
ana daar ooit aanmerkingen
op heeft gemaakt: „Zij was in
die dingen nogal •terughou
dend".
Een Koningin moet dikwijls
besluiten volgen waarmee ze
het niet eens is ze krijgt
door tegenstrijdige kabinet
ten ook tegenstrijdige voor
stellen voorgelegd maar er
zijn gevallen waarin zij best
principiële menselijke of ge
woon praktische bezwaren
naar voren kan brengen. Juli
ana heeft dat volgens dr
Drees ook wel gedaan
Verlegen
Juliana was van nature verle
gen, blijkens haar uitspraak
Mr. Y. Schollen
toen Drees haar bekende een
verlegen mens te zijn: „Ja,
verlegen ben ik ook geweest,
maar daar heb ik me overheen
gezet en dat moet u ook
doen". Drees noemde haar
dan ook: „uiterst sterk en on
vermoeibaar" Hij gelooft, dat
ze ondanks alle bezwaren die
er aan het werk vastzitten en
ondanks alle tegenstellingen
waar ze mee te maken had,
plezier in haar werk heeft
gehad.
Mr. Y. Scholten
„Energiek, plichtsgetrouw, ze
weten wat ze willen en ze zijn
niet gemakkelijk van eigen
denkt j jg Koningin-' ik
aan sp°ea,y niet
- m aftreden
^>1^° J Judrn. fe
v N
I*
-««■
DEN HAAG (ANP) In de grondwet
is bepaald wie gerechtigd zijn tot de
Nederlandse troon en in welke volgor
de. Niet alle leden van het koninklijk
huis (Huis van Oranje-Nassau) ko
men voor erfopvolging in aanmer
king. De prinsessen Irene en Christi
na hebben, omdat ze voor hun huwe
lijk geen toestemming aan de Sta ten-
Generaal hebben gevraagd, hun rech
ten en die van hun kinderen op de
Nederlandse troon verloren.
Na prinses Beatrix is de eerste in de
rij van troonopvolgers haar oudste
zoon, Willem-Alexander (geboren
1967), gevolgd door zijn broers Johan
Friso (1968) en Constantijn (1969).
Vierde gerechtigde tot de troon na
Beatrix is haar zuster Margriet (1943),
gevolgd door haar zonen Maurits
(1968), Bemhard (1969), Pleter-Chris-
taan (1972) en Floris (1975). Voor allen
geldt dat zij achttien jaar moeten zijn
voordat ze de koninklijke waardig
heid kunnen bekleden. Hebben ze de
leeftijd niet dan moet een regent(es)
worden aangewezen. Alle dertien
kleinkinderen van koningkin Juliana
zijn wel leden van haar Huis, maar
zeven zijn gerechtigd tot de Neder
landse troon.
De andere kleinkinderen van Juliana
zijn prinses Irene's kinderen Carlos
(1970), Margarita en Jaime (de ln 1972
geboren tweeling) en Maria (1974), en
prinses Christina's zonen Bernardo
(1977) en Nicolas (1979). Alle kinderen
zijn ln Nederland geboren en hebben
ook de Nederlandse nationaliteit.
De afgelopen teven Jaar zijn er geruchten geweest over een troonsafstand.
Het eerste bericht dateert van april 1973, toen de toenmalige Kamervoonit
ter Vondeling meedeelde dat er geen verband bestond tussen de aan de gang
zijnde kabinetsformatie en een eventueel aftreden van de Koningin. Een
maand later zou het kabinet Den üyl aantreden. In september van dat Jaar
stak zo'n gerucht opnieuw de kop op.
Drie jaar later in oktober 1976 deelde koningin Juliana aan een groep
Zweedse journalisten mee dat ze niet aan aftreden dacht en vorig jaar maart
was het premier Van Agt die berichten tegensprak: Koningin blijft voorlo
pig aan. „Eerder een kwestie van jaren dan van maanden", zei hij toen.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Met de aankondiging van Koningin Juliana
afstand te zullen nemen van de troon, zal een einde komen
aan een regeerperiode die van 1948 af heeft geduurd.
Daarmee zal tevens een streep gezet
worden onder de regerlng-Juliana. De
vraag kan ln dit verband rijzen of
deze stap ook consequenties zal heb
ben voor het kabinet, dat vaak ook
foutief wordt aangeduid met de term
regering.
Het antwoord Is nee. In ons staats
bestel bestaat de regering uit de ko
ning en de ministers. De koning
vormt daarin het continue element,
ongeacht de persoon die die functie
op een bepaald moment uitoefent.
Wel wordt de regeerperiode met de
naam van het staatshoofd aange
duid. Staatagerechtelljk gesproken ls
het dus Juist te spreken van de rege
rlng-Juliana en ls het onjuist te spre
ken van de regering-Van Agt.
Een kabinet wordt ln samenspel met
de koning geformeerd. De formateur
ontvangt een opdracht en wanneer
hij denkt een ministersploeg te kun
nen formeren dan zal hij deze op
dracht aanvaarden. Vervolgens be
noemt de koning de ministers, die het
contra-selgn (medeondertekening)
behoeven van een minister. De gang
van zaken ls meestal dat de oud-
premier de benoeming van de nieuwe
premier ondertekent, die vervolgens
de ondertekening van de nieuwe mi
nisters vereorgt."
Zoals gezegd, het aftreden van de
koning betekent niet dat de zittende
ministers ln het kabinet hun functie
neer zouden moeten leggen.
Zij ontvingen hun benoeming uit
handen van de koning en hoe gek dit
ook moge klinken, niet van de konin
gin. Juliana was de persoon die dit
ambt „toevallig" uitoefende. Tenslot
te ls het misschien aardig er nog eens
op te wijzen dat we straks met de
nieuwe koningin Beatrix er weer een
prins van Oranje bij zullen hebben. In
de grondwet staat namelijk dat de
oudste zoon van de koning en de
vermoedelijke opvolger van de troon
de titel draagt prins van Oranje. En
dat ls dan prins Willem-Alexander, de
zoon van Beatrix en Claus.
„Je weet dus nu iets meer over zelf
verdediging
ADVERTENTIE
mening af te brengen, al kun
nen zij beiden goed luisteren."
Zo omschreef kort samen
gevat ook mr. Y. Scholten
Juliana zowel als Beatrix.
Scholten, minister van Justi
tie in het kabinet-Marijnen
(Irene-affairei. raadsman van
prins Bemhard in de Lock
heed-affaire. zijn opvolger als
voorzitter van de Europese
Cultuurstichting en bestuurs
lid van de stichting die de
Erasmusprijzen verleend,
kent Juliana en Bemhard
vanuit al deze functies.
Scholten noemde het opval
lend, dat koningin Juliana po
litieke en persoonlijke zaken
altijd scheidde. „Ze praatte
nooit over politiek als ze men
sen in andere omstandighe
den ontmoette." Scholten be
wondert haar voor de manier
waarop ze altijd naast haar
man ls blijven staan, bij de
Lockheed-affaire bijvoor
beeld. Ook had hij de indruk,
dat ze haar werk als koningin
fijn vond. Zij had misschien
minder „macht" dan feaar
moeder „de tijden veva»de-
ren" maar wel degelijk in
vloed
Beatrix heeft zich lang
en breed georiënteerd. Zolang
haar moeder regeerde, heeft
ze zich wat op de achtergrond
gehouden.
U bestelt Spa. U betaalt voor Spa.
Zorg dan ook dat u echte Spa krijgt.
Dus, Spa uit het flesje, met het
Spa etiket
Spa is natriumarm, met een
verfrissende smaak.
