ndia bang voor kernoorlog rJtelo =-ront Iran boos op Canada na ontsnapping Amerikanen italkanpact - een herlevend, omstreden idee va vormt links in Portugal Zuidafrikanen uit Rhodesië unesië roept uid Vnbassadeur it Libië terug President Carter: 'Inflatie is grootste probleem VS' CIA denkt toch aan atoombom Z-Afrika Eurocommunisten zoeken derde weg JDERDAG 31 JANUARI 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET tW DELHI, MOSKOU tuter, AFP, API India is tegen dat het Westen van kis tan een „wapenarse- jl" maakt en is bevreesd rfrM de gebeurtenissen rond- Afghanistan uiteindelijk i een kernoorlog tussen de (te mogendheden zullen lei- je Keni Dit zei mevrouw Indira ienennclM gisteren in het India- in de parlement in haar eerste nden 'e over de buitenlandse po- riineepk' sinds haar verkiezing I premier. huurdinier Gandhi zel geschrokken te ring d( van de reacties uit het Westen )gen m de Sowjet-Unie en vond dat vee mr 31105 moest doen om de daar- intstane internationale crisis te en leef eren De P**mier zei bereid te ger da tot het aanhalen van de banden iadslidi Pakistan en China en wilde de teren re banden met de Sowjet-Unie ,erordéten koste laten gaan van de Indi- ebben relaties met de Verenigde Staten, igen it duidelijker poging om India's an rgebondenheid formeel overeind houden had de premier waar- 'jnlijk niet kunnen bedenken, ir hoe die niet-gebondenheid con- KfrBt gemaakt zou moeten worden, ML"elde mevrouw Gandhi niet. ïl ïdhl keurde de interventie en de kvezigheid van buitenlandse troe- taatssëin een ander land af. maar voelde cien Hiets voor. de Sowjet-Unie te ver- n onböje]en Wel zou de bijdrage van vlj* Pla ..erop gericht moeten worden ichttia terugtrekking van de Russische /enste ipen Uit Afghanistan te bewerk stelligen" Aan de andere kant haalde de premier weer uit naar de Afghaan se opstandelingen-bewegingen, die zij „gewapende bendes" noemde en die ook geen einde zouden maken aan de erbarmelijke levensomstandighe den van het Afghaanse volk, zolang zij in Pakistan hun toeverlaat konden vinden. „Pakistan dreigt toch al een opslag plaats van moderne westerse wapens te worden", aldus de premier, die al verscneidene malen heeft gezegd dat die wapens te zijner tijd ook wel tegen India gebruikt zullen worden. Gerust Om India hierover gerust te stellen is de Amerikaanse speciale vertegen woordiger. Clark Clifford, naar Delhi gereisd. Hij iaf toe dat de Verenigde Staten Pakistan voor 400 miljoen dol lar militaire en economische steun hebben aangeboden, maar dat het niet de bedoeling was dat die tegen India gebruikt zouden worden. Ver der is hij volgens waarnemers in In dia om te vernemen of India niet bereid is politieke druk op de Sowjet- Unie uit te oefenen haar troepen uit Afghanistan terug te trekken. Maar mevrouw Gandhi zei daarover vorige week al dat zoiets toch niets zou uithalen en de Russen alleen maar halsstarriger zou maken omdat ze het gevoel zouden krijgen dat iedereen tegen hen was. Moskou heeft wel in die trant gerea geerd tegen de resolutie die de islami tische top is Islamabad deze week goedkeurde en die een felle veroorde ling voor het Russische optreden in hield. „Grove inmenging in de bin nenlandse zaken van Afghanistan". amer. :ijns ïr iAD e FUP zou een verkiezingsfront ten worden van een groot aantal s radicale partijtjes, waaronder UDP (Volksdemocratische unie), tnige links-radicale partij met een rnaaft 'n bet parlement. Hg voc om tarkl. ïstraat in de T HOUl kwartiet* j T *1 A in de JNIS (AFP, AP. REUTER) De n de ^ïesische regering heeft gisteren loten zijn ambassadeur in Tripoli ïg te roepen en zij heeft tegelijker- de Libische ambassadeur in Tu- verzocht het land te verlaten. Dit ft de Tunesische minister-presi- t Hedi Nouira gisteren in een re- g Kur^oering bekend gemaakt. ie maatregel wordt gezien als een itrum .jctie op de commandoaanval afge- en zondag op de Tunesische mijn- nmodafl Gafsa. Eerder op de dag had de lister van binnenlandse zaken vier rjiman Kechrid op eenpersconfe- il-cultultie Libië verantwoordelijk gesteld r de aanval echter zondsr dat land name te noemen. Hij zei dat ze agressieve criminele actie was Wei A{rganiseerd door een buurland dat end staat om dit soort operaties." de aanval zondag zijn 41 mensen jekomen: 22 soldaten. 15 burgers :ommi< vier overvallers. der raakten 111 mensen gewond, er wje vier commando's die deel naakten van de groep van 30 over- 7daponlers Volgens Kechrid gaat het hier ^Tunesische dissidenten die in het van de jaren '70 zijn gevlucht ie Qr0 ..het buurland dat bekend staat mel zijn gastvrijheid aan huurlingen". srdag ?ens de niinister werden de com- in bov ldo s geholpen door 20 lokale dis- rkri/gb nten dle het eerder over de grens Tnokkeld wapenmateriaal verbor- hielden. ïctie idelsmi igen Monc sn, kan zo noemt het Russische persbureau Tass de resolutie, „die onder druk van Imperialistische krachten, met name de Verenigde Staten, tot stand is gekomen." Tass raadt de islamiti sche landen aan maar liever „het wer kelijke gevaar van imperialisme en zionisme" te bestrijden. De Sowjet-Unie gaat nog steeds door met het aanvoeren van troepen en materieel naar de Afghaanse hoofd stad Kaboel. Gisteren verklaarden reizigers dat tien grote Russische transportvliegtuigen op het vliegveld bij Kaboel landden en dat er militai ren uitstapten en militaire voertuigen gelost werden. De Londense Times heeft gisteren in een bericht uit Kaboel gemeld dat enkele honderden Afghaanse politie ke gevangenen in de stad Toela, 220 kilometer ten zuiden van Moskou worden vastgehouden. De gevange nen moeten daar in een fabriek wer ken. Het bericht werd vanuit Toela naar Kaboel gesmokkeld door een Afghaanse student in de Sowjet- Unie. De Amerikaanse president Jimmy Carter heeft gezegd dat de Verenigde Staten de verdediging van de Perzi sche Golf niet alleen aan kunnen en dat zij de medewerking nodig hebben van landen, „die. meer nog dan wij, sterk afhankelijk zijn van een onon derbroken aanvoer van ruwe olie uit dat gebied". Carter doelde ongetwij feld op West-Europa en Japan. Vanuit het Westduitse Bonn werd gis teren gemeld dat geen datum is ge noemd voor de ontmoeting van de Westduitse bondskanselier, Helmut Schmidt en de Oostduitse staats- en partijleider, Erich Honecker. Het in ternationale klimaat was „niet gun stig" genoeg. Ongetwijfeld slaat dat op Afghanistan, hoewel dat niet als reden werd opgegeven. Beide heren zijn nog wel geïnteresseerd in het overleg. WASHINGTON (AFP. Reuter. AP) President Carter heeft gisteren ver klaard dat de „inflatie het belangrijk ste economische probleem" blijft in de Verenigde Staten. Hij verwacht dat pas in 1985 misschien voldoende werkgelegenheid en stabiele prijzen kunnen worden bereikt Op het ogen blik is iets minder dan zes procent van de Amerikaanse bevolking werk loos. Het leven is vorig Jaar 13.3 pro cent duurder geworden. President Carter denkt dat in 1983 een werk loosheidspercentage van vier en een inflatie van drie procent nog niet haalbaar is. Carter wil de inflatie gaan bestrijden door verkleining van de staatsuitga- ven. Dit moet het begrotingstekort terugbrengen van tachtig miljard gulden tot 32 miljard gulden. Verder moet de stijging van lonen en prijzen uit vrije wil worden beperkt en de produktlvitelt worden vergroot. Bo vendien wil Carter de internationale concurrentiepositie van de VS gaan verbeteren De VS moeten minder afhankelijk worden van energiebronnen en agra rische produkten uit andere landen. Prijsstijgingen van olie. èn slechte oogsten kunnen de economische po sitie van de VS in hoge mate nadelig beïnvloeden, aldus president Carter, die de komende twee jaren een „moeilijke overgangstijd" verwacht. Carter wil de olieinvoer dit jaar nog meer verkleinen. Hij zei er niet voor terug te schrikken een extra belas ting te heffen op ingevoerde olie als de voor dit Jaar gestelde hoeveelheid van 8.2 miljoen vaten (van 159 liter) per dag wordt overschreden. onze correspondent SABON De links-revolutionaire majoor Otelo Saraiva Carvalho wil bij de komende parlementsverkiezingen in tugal meedingen als kandidaat voor de Macht van de Ikseenheid (FUP). De links-radicale partijen waarvan de belangrijkste hun medewerking reeds hebben toegezegd, zullen in juni een congres houden om tot een gezamenlijk programma te komen. Het tot stand komen van een geloof waardig „links-radicaal front" zou volgens Otelo een beweging kunnen ontwikkelen die tot een herhaling van zijn succesvolle presidentskandi datuur van 1976 zou kunnen lelden. De militaire strateeg van de Anjer revolutie eindigde bij die verkiezin gen op een verrassende tweede plaats met 16 procent van de .temmen. De destijds inderhaast tot stand geko men eenheid viel na die verkiezingen weer uiteen, volgens Otelo omdat hij destijds vanwege zijn spreekverbod niet meer in staat was de beweging te leiden. Na zijn buitendienststelling vorig jaar juni kan Otelo zich echter weer openlijk met de politiek bezig houden. Majoor Otelo meent dat „de arbei ders alleen door een greep naar de macht, gewapend, een dergelijke ar beidersdemocratie tot stand kunnen brengen." De revolutionaire aanwe zigheid in het parlement kan echter de verspreiding van dit idee bevorde ren. „Een gewapende strijd is alleen gerechtvaardigd als een laatste be slissende stap," zei Otelo gisteren. „In Portugal zijn op dit moment de voorwaarden voor een dergelijke stap niet aanwezig." Het project van majoor Otelo kan rekenen op een min of meer welwil lende pers omdat zowel van rechtse als van socialistische zijde wordt ge hoopt dat een opbloeien van de links- radicale beweging de communisten wind uit de zeilen neemt. De regeren de Democratische Alliantie lijkt bij de verkiezingen in oktober op rozen te zullen zitten, aangezien een geza menlijk front van socialisten, com munisten en Otelo bijna ondenkbaar is. Van het succes van de FUP hangt af of Otelo zich eind dit Jaar opnieuw kandidaat zal stellen voor het presi dentschap. TEHERAN (Reuter, AP, AFP) De Iraanse minister van buitenlandse zaken Ghotbzadeh heeft Canada gisteren be schuldigd van overtreding van de internationale wetten door zes Amerikanen uit Iran te smokkelen. „Vroeger of later zal Canada daarvoor boeten," zo verklaarde Ghotbzadeh. Volgens de Iraanse minister brengt de actie van de Canadezen de gijze laars in de Amerikaanse ambassade niet in gevaar, maar rechtvaardigt deze wel de bezetting door de studen ten. Ghotbzadeh is niet van plan for meel protest bij de Canadese regering aan te tekenen. De zes Amerikanen, vier mannen en twee vrouwen, werden sedert de be storming van de Amerikaanse am bassade op 4 november vorig Jaar schuil gehouden. Afgelopen weekein de achtte Canada de tijd rijp om de Amerikanen met valse paspoorten te laten vertrekken met een gewone vlucht VEinaf het vliegveld van Teheran. Repetitie De Iraanse minister van buitenlandse zaken Ghotbzadeh was naderhand over de acUe Ingelicht door de Cana dese premier Joe Clark vla derden. Clark bood zijn verontschuldigingen aan voor de „ongebruikelijke actie". Een dag na de smokkelactle heeft Canada zijn ambassade in Teheran gesloten. De Amerikaanse president Car ter kreeg bezoek van Simone Veil, de voorzitter van het Euro pese Parlement. Zij sprak haar waardering uit voor Carters State of the Union-rede, maar stelde ook dat Amerika nog meer moet doen aan de energie- politiek. WASHINGTON (AP) De lichtflits die een Amerikaanse kunstmaan op 22 september op het zuidelijk half rond in de buurt van Zuid-Afrika waarnam, zou toch wel eens een kern explosie hebben kunnen zijn. De Washington Post verneemt in krin gen van het Congres dat de Centrale inlichtingendienst (CIA) daarvoor twee aanwijzingen ventileert. De Zuidafrikaanse marine hield op het betrokken moment geheime oefe ningen, zodat een atoombom met een raket vanaf een schip zou kunnen zijn gelanceerd. En enkele uren na de flits werd hoog in de atmosfeer boven Puerto Rico een luchtdrukgolfje ge registreerd. Daar zijn wel twijfels over gerezen, aldus de zegslieden van de Washington Post. „Maar het golfje leek uit de Juiste richting te komen, en met de juiste snelheid, om veroor zaakt te zijn door een kernexplosie bij Zuid-Afrika. Als dat niet de oor zaak was, was het wel een heel vreemd toeval." De interpretatie van de lichtflits als kernexplosie verloor in eerste instan tie haar geloofwaardigheid toen ner gens radio-actieve neerslag werd ge registreerd (AP, Reuter, gens Nkomo zijn onderhandelingen Zuidafrikaanse over een samengaan van de legers al f gaande. Nkomo verwacht dat er „to- troepen nebben gisteren net verwarring" zal ontstaan als er Rhodesisch grondgebied ver- na de verkiezingen meerdere legers in SALISBURY AFP) De laten. De Zuidafrikanen hadden met toe stemming van de Britse autoriteiten in Salisbury nog een eenheid gelegerd bij de Beitbridge, een belangrijke ver- keersschakel tussen Rhodesië en Zuid-Afrika. De openlijke Zuidafri kaanse aanwezigheid was een doom in het oog van de guerrillastrijders Nkomo en Mugabe en ook van de zwarte Afrikaanse landen, die offici eel protest hebben aangetekend bij de Britse gouverneur Lord Soames. Volgens guerrillakringen zijn er nog meer Zuidafrikanen aanwezig in Rho desië, maar Pretoria en ook de Britse dit land werkzaam zijn. Een samen voeging is de enige mogelijkheid om een confrontatie in die tijd te voorko men guerrillaleider Mugabe had al eerder aangedrongen op samenvoe ging van de verschillende legers. De Veiligheidsraad van de Verenigde NaUes is gisteravond bijeengekomen om te praten over klachten dat de Britten zich zouden bezondigen aan schending van de wapenstilstand en het in Londen gesloten akkoord. De Afrikaanse landen hebben om deze bijeenkomst gevraagd. De voorzitter van de Afrikaanse landen. Chifwedl Jere uit Malawi, sprak gisteren van „grove schendingen" van het Lancas- gouvemeur ontkennen dit bij hoog en terhouse-akkoord. Het was gister- bij laag ovnnH vriiiuol 7r'/Ar Hat Omnl.Rrif. Veiligheidsraad Guerrillaleider Nkomo heeft gisteren opnieuw een verzoenend gebaar ge maakt en voorgesteld een nationaal leger te vormen en de legers van de guerrillabewegingen en de Rhodesi- sche troepen samen te voegen. Vol- MANILA (Reuter, AFP. AP) Bij de eerste lokale verkiezingen die sinds zeven jaar staat van beleg op de Filip pijnen zijn gehouden, zijn vijf men sen om het leven gekomen, op één onbevestigd be- op het centrale eiland 8amar vielen richt na. Volgens een rapport dat drie doden, in Camarlnes, 320 kilome- deskundlgen voor het Witte Huis op- ter ten zuiden van Manila, werd een stelden, zou de geregistreerde licht- kandidaat voor het burgemeesters- flits natuurlijke oorzaken kunnen schap doodgeschoten en in de buurt hebben gehad, zoals weerkaatsing Van Ilotlo, 280 kilometer ten zuiden van de zon door een stuk ruimte- van Manila, werd de chauffeur van schroot. een kandidaat gedood. avond vrijwel zeker dat Groot-Brit- tannië zijn veto over de Afrikaanse resolutie zou uitspreken. Nederlandse hulporganisaties heb ben geen toestemming gekregen om met eenv liegtulg vol propaganda en hulpgoederen voor de guerrillabewe gingen in Rhodesië te landen. Salis bury weigerde een landingsvergun ning omdat „de maatschappij die een regelmatige verbinding tussen Salis bury en Amsterdam onderhoudt nog capaciteit over heeft". Deze maat schappij is Air Gabon, bekend om zijn regelmatige schending van het handelsembargo tegen Rhodesië. Iro nisch genoeg heeft het Komltée Zui delijk Afrika, onder meer verant woordelijk voor de vlucht naar Salis bury. in het verleden herhaaldelijk gewezen op de praktijken van Air Gabon. Het Tweede Kamerlid van de PvdA Relus ter Beek die mee zou vliegen vernam gisteren van de Britten dat zij in feite volkomen afhankelijk zijn van de Rhodesische autoriteiten, die doen alsof er geen Brits bestuur be staat in Salisbury. De Nederlandse hulporganisaties, naast het genoem de comité Cebemo, ICCO en NOVIB maken nu gebruik van het vliegtuig van Air Gabon. Slechts twee waarne mers kunnen met deze vlucht mee, de overigen, Ter Beek inbegrepen, ver trokken gisteren met een eerder toestel. MADRID (DPA) - De Eurocommu nisten die vooral in 8panje en Italië belangrijke vertegenwoordigers heb ben, zoeken volgens de leider van de Spaanse communistische partij, San tiago Carrillo. naar een „derde weg" tussen de stelsels in Amerika, en de Sowjet-Unie om een terugkeer naar de koude oorlog te voorkomen. Carrillo zei gisteren in Madrid dat daarvoor de medewerking gewenst is van de socialistische en sociaal-de mocratische partijen en andere pro gressieve groepringen in Europa. In dit verband kan het bezoek aan Joe goslavië van Manuel Azoarate, een vooraanstaand lid van de Spaanse communistische partij, als een initia tief worden beschouwd. Azoarate is gisteren naar Belgrado gevlogen. Carrillo veroordeelde het militaire in grijpen van de Sowjet-Unie in Afgha nistan opnieuw, maar sprak zich te vens uit tegen maatregelen van het westen die de internationale betrek kingen allen maar nadelig kunnen beïnvloeden. De Canadese minister van buiten landse zaken. Flora Mac Donald ver klaarde gisteren dat de ontsnapping van te voren was gerepeteerd om er zeker van te zijn dat er zich Reen onverwachte problemen zouden voor doen. Volgens Flora Mac Donald had de Canadese ambassadeur dt tijd stip gekozen omdat Iran het druk had met de verkiezingen. Zij verklaarde verder dat Canada de afgelopen drie maanden „heel wat Amerikanen" heeft geholpen en dat het „vanzelf sprekend" was dat de Amerikanen Canada om hulp vroegen. Flora Mac Donald maakt zich geen zorgen over de toekomstige betrekkingen tussen Canada en Iran omdat deze nooit zo hartelijk zijn geweest. „Ik geloof dat onze betrekkingen in het geheel niet zullen worden aangetast, omdat er geen banden bestonden." aldus de Canadese minister van buitenlandse zaken. De studenten die de Amerikaanse ambassade bezet houden hebben het Iraanse ministerie van buitenlandse zaken gevraagd hoe het mogelijk was dat de zes Amerikanen ongehinderd het land konden verlaten. Ook zij verklaarden dat zij niet tot wraakne ming op de 49 gijzelaars zullen over gaan. Ook de Canadezen die nog in Iran wonen zal geen haar worden gekrenkt Iran krijgt binnenkort een nieuwe vlag, geheel in de stijl van de islamiti sche revolutie. De vlag komt er als volgt uit te zien: De woorden „allah-o- ■akbar" (allah is groot) omgeven door 22 sterren op een veld met horizonta le strepen in de traditionele kleuren groen, wit en rood De vlag telt 22 sterren omdat de dag waarop de revo lutie wordt gevierd valt op de 22ste Bahman (op de Iraanse kalender), dat wil zeggen 11 februari In Teheran en Koerdlstan hebben zich gisteren weer gevechten voorge daan Gistermorgen vroeg deden on bekenden met machinegeweren een aanval op de in het centrum van Teheran gelegen Lahuti-kazeme. die dient als hoofdkwartier en oplei dingsinstituut van de revolutionaire garde. De garde slaagde er niet in de aanvallers uit te schakelen. Cijfers over doden en gewonden waren giste ren nog niet bekend. In de Koerdische stad K amy ar an le verden Koerden een hevig vuurge vecht met leden van de garde Vol gens de Koerdische Democratische Partij (KDP) zouden de opstandelin gen in de twaalf uur durende strijd zeker 28 gardisten hebben gedood. Aan eigen zijde zouden twee guerril lastrijders zijn omgekomen. De gevechten braken gistermorgen vroeg uit, nadat de bevolking van Kamyaran zich verzette tegen de komst van gardisten. De gardisten openden daarop het vuur op de me nigte waardoor drie mensen werden gedood en twee gewond. Even daarna kwamen de Koerdische guerrillastrij ders in actie. KAAPSTAD (Reuter) De Zuidafri kaanse politie heeft gisteren een aan tal arrestaties verricht in verband met de gijzeling in een bank in Preto ria van afgelopen vrijdag. De Zuid afrikaanse minister voor politieza ken, Louis Le Grange, heeft dit mee gedeeld. i hall i uur v4>r J. J. Moskau jeven l. Bur{ t 6241 iw n, rwijl nai lei het oog van de wereld vorige week gevestigd was op het enhuis van Ljubljana waar Tito voor zijn leven vocht speelde zich op iele honderden kilometers afstand, in de Bulgaarse hoofdstad Sofia, schijnbaar minder belangrijke gebeurtenis af. Delegaties uit Joego- vië, Roemenië en Bulgarije maakten zich gereed om een overeen- nst te ondertekenen, waarbij de drie landen deelnemen aan een terkrachtproject langs de Donau. En. bu Vertekeningen als die in Sofia zijn geen aginanieuws. vooral niet als het gaat en voortzetting van pogingen van de ,om zo spoedig mogelijk de problemen lossen die een voortgezette studie n en een onderzoek naar de pogingen het Bulgaars-Roemeense Nikopol-Tur- Magurelstelsel en het Joegoslavisch- imeense Opening Tweesysteem aan te Jen." h staat er, zoals het communiqué van de enkomst duidelijk maakte, meer op het Zoals het Joegoslavische persbureau ijug aangaf was het potentieel aan wa- :racht van de Donau „onderdeel van de ïnt.e van de drie deelnemers om voort end hun betrekkingen en samenwerking buurlanden uit te breiden en op deze ier bij te dragen aan de verdere verbe- van de relaties op de Balkan en in de fld." imenwerking I. $31 >tendeels onttrokken aan de publiciteit zijn verscheidene Balkanlanden, weliswaar uitsluitend op het punt van de economie, druk bezig geweest met het opbouwen van een beperkte vorm van samenwerking. In 1976, twee jaar na de val van de Griekse militaire dictatuur, slaagde premier Kon- stantln Karamanlis er in een conferentie te beleggen in Athene van de onderministers v*n economische zaken van Griekenland. t Turkije. Joegoslavië, Roemenië en Bulga-' rije De vijf landen gingen na of ze het eens konden worden over wederzijdse samen werking op terreinen, die bijdragen tot on derling begrip zonder dat dit hoeft te leiden tot betuigingen van aanhankelijkheid Je gens óf de HAVO óf het Warschau Pact óf de beweging van niet-gebonden landen. Vervolgens gingen de regeringen er toe over de bilaterale contacten te verbeteren. Kara manlis en de Bulgaarse partijleider ZJiw- kow ontmoetten elkaar vorig jaar op Kor- foe. Tito bracht een bezoek aan Turkije. Karamanlis ging zelfs naar Moskou en Pe king om de Russische leióers ervan te verze keren dat zijn pogingen geen bedreiging betekenden voor de Russische belangen op de Balkan. HIJ trachtte zelfs hun stilzwij gende steun te krijgen. Dat de Grieken er toe overgingen om de Russen uit te leggen dat de samenwerking op de Balkan moest worden gezien als een uitvloeisel van de ontspanning in Europa tussen Oost en West kan nog een belangrijke rol spelen bij het verzekeren van Joegoslavië's veilige be grenzing na de dood van Tito. Probleem Maar zo eenvoudig ligt het niet. Economi sche betrekkingen zijn één ding, politieke samenwerking is heel wat ingewikkelder. Om te beginnen worden Joegoslavië en Bul garije niet alleen gescheiden door hun toe wijding aan respectievelijk de beweging van niet-gebonden lenden en het Warschau Pact maar ook, en dat is veel belangrijker, door het blijvende Macedonische probleem Griekenland en Turkije hebben op hun beurt ernstige meningsverschillen over Cy prus. Roemenië en Bulgarije zijn het binnen het bondgenootschap oneens: president Ni- colae Ceausescu van Roemenië wil versto ken blijven van de hegemoniale verlangens van de Russen, terwijl Bulgarije openlijk Ja en amen zegt tegen Moskou. Maar volgens Westerse Balkandeskundigen kan Bulgarije niet simpelweg tot het Russi sche kamp worden gerekend Bulgarije neemt op de Balkan dezelfde plaats in als de DDR in het noorden van Midden-Euro pa: zoals Honecker in Oost-Berlijn wel vaart bij de spanningen tussen Moskou en Bonn, zo doet Bulgarije dat iedere keer als de Joegoslavisch-Russische betrekkingen verslechteren, aldus deze deskundigen. ZIJ zeggen dat alle openbare extreme aan hankelijkheid jegens Moskou ten spijt de Bulgaarse leiders er niet voor schromen Russische problemen in het gebied voor eigen doeleinden uit te buiten Daarbij wordt aangehaald hoe de voormalige Bul gaarse partijleider Oeorgi Dlmitroff tot groot ongenoegen van Stalin de spanningen tussen Belgrado en Moskou na 1948 ge bruikte. Het Balkanpact van na 1954 tussen Joegoslavië. Oriekenland en Turkije "be zorgde de Bulgaar een mate van onafhanke lijkheid op de Balkan zoals die niet meer is voorgekomen sedert Chroestsjew in 1955 Belgrado bezocht en met Tl to besloot een einde te maken aan de vete tussen Joego slavië en Rusland. Hierdoor werd het Balkanpact ook weer in de ijskast gezet. Daar is het sindsdien geble ven maar de initiatieven die Karamanlis in 1976 begon hebben zeker de vraag actueel gemaakt of deze alliantie op de een of andere manier niet tot nieuw leven kan worden gewekt Hete brij Wat voor een hete brij ieder debat over ..Balkanpact" of „Balkanplannen" is werd in de zomer van 1977 duidelijk. Een voor aanstaande Oostenrijkse journalist vroeg tijdens een bezoek aan Boedapest de Hon gaarse minister van buitenlandse zaken Fri- gyes Poeja hoe zijn regering dacht over „het oude gesprek in Zuidoost-Europa over de mogelijkheid van een Balkanpact." Terwijl Poeja zei dat Hongarije de samen werking op de Balkan zeker niet tot een clubje onder elkaar wil beperken, zelfs al gaat het maar om economische samenwer king, voelde het Joegoslavische ministerie van buitenlandse zaken aan dat er span ning in de lucht zat, omdat de Oostenrijker specifiek had gedoeld op de besprekingen tussen de ministers van buitenlandse zaken van Joegoslavië en Roemenië. Belgrado sprong er op en zei dat het vraaggesprek met Poeja beschuldigingen bevatte die ty pisch zijn voor de speculaties over het bui tenlands beleid van Joegoslavië. De buitengewoon zenuwachtige reactie van Belgrado op het gewoon maar noemen van het Balkanpact werd niet overgenomen door Roemenië, die de netelige zaak veel nonchalanter aanpakte. Het Roemeense persbureau Agerpres zei dat de beide minis ters „Inderdaad hadden benadrukt dat bel de landen streefden naar het tot stand komen van een zone van vrede, veiligheid en samenwerking op de Balkan" en het officiële persbureau voegde er aan toe dat beide ministers „het standpunt hadden her haald dat het absoluut essentieel is om activiteiten te ontwikkelen op terreinen en in vormen die aanvaardbaar zijn voor de landen van het gebied." In leder geval indirect, lieten de Roemenen weten dat zij bereid bleven te zoeken naar wegen om de betrekkingen uit te diepen, zelfs als dat zowel de Russen als, ironisch genoeg. Belgrado zou storen. Dit alles krijgt nieuwe betekenis, niet alleen tegen de ach tergrond van speculaties over de gevolgen van Tito's verdwijnen, maar ook met het oog op de rol van het kleinste Balkanland, Albanië. Het bewind in Tirana heeft, nadat het de navelstreng met China had doorge sneden, niet alleen voelhoorns uitgestoken naar Griekenland, het buurland in het zui den maar ook. en dat is belangrijker, naar Joegoslavië. Terwijl Tirana er geen twijfel over laat bestaan dat er onoverbrugbare ideologische verschillen blijven met Tito's Joegoslavië, herinnerde het officiële Al- baanse partij-orgaan Zeri I Popullit er in een belangrijk artikel op 19 Januari aan, dat partijleider Enver Hoxha in 1976 een verkla ring had uitgegeven die Inhield „dat bij een eventuele aanval van de Sowjet-Unie of een andere macht het Albaanse volk het Joe goslavische te hulp zou komen." Westerse Albanië-deskundlgen menen dat de verklaring niet in de laatste plaats voor binnenlands gebruik werd aangehaald. Maar het laat ook zien dat er de afgelopen maanden een snelle verandering is geko men in de betrekkingen tussen Albanië en Joegoslavië. De twee landen denken hun onderlinge handel vergeleken met vorig jaar met dertig procent te kunnen vergro ten tot 160 miljoen gulden en hopen tussen 1981 en 1985 een hoeveelheid van 1 tot 1.2 miljard gulden te halen. Zij hebben ook onlangs een overeenkomst gesloten waarbij Albanië aangesloten wordt op het Europese spoorwegstelsel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7