Bittere hap voor
Situatie bepaalt de gang van
een falend revolutionair
Beweging Dans op zelfde peil
Krebbers bepleit orkestschool
Belgisch
ensemble
verving
Hongaren
Haagse Comedie speelt Pinters Bedrog
Ötl^l
5 rit
"rei
Sater speelt Rode Zondag
Als je wereld plat was
Voor Mazda
DANS THEATER
MAANDAG 28 JANUARI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
ftNDA
oonoi
«A^A ai:-
tj nu
door André Rullen
DEN HAAO „Betrayal",
het nieuwe stuk van Harold
Pinter, Is een goed Jaar gele
den. november 1978, ln het
National Theatre in Londen
in première gegaan.
De Haagse Comedie speelt
het nu première zaterdag in
de Koninklijke Schouwburg
het Publiekstheater over
een kleine maand •>- première
21 februari in het Nieuwe de la
Martheater ln Amsterdam.
Belde gezelschappen spelen
de vertaling van Gerrit Kou-
wenaar: „Bedrog".
Boulevard-toneel
In Den Haag spelen Anne-WU Blan
kere, Guido de Moor, Kees Coolen en
Paul van Qorcum het onder regie van
Jo Dua. Drie hedendaagse intellectu
elen van tussen de dertig en de veer
tig. Emma is galeriehoudster, ge
trouwd met Robert, uitgever (Kees
Coolen). maar heeft al verschillende
Jaren een verhouding met Jerry, lite
rair agent (een vak. dat in Nederland
nauwelijks voorkomt, een soort im-
pressario voor literatoren), sinds hun
beider studententijd bevriend met
Robert, nu ook zakelijke relaties on
derhoudend. Een ander soort mensen
dus dan Je van Pinter, bijvoorbeeld in
Het Verjaardagsfeestje, De Huisbe
waarder. Thuiskomst, gewend was.
En ogenschijnlijk ook een ander
stuk: eec soort boulevard-toneel.
Natuurgetrouw
Dit keer dus mensen met beschaving,
smaak, goede manieren Pinter te
kent hun onderlinge verhoudingen
zorgvuldig uit in negen korte ontmoe
tingen. waarin hij natuurgetrouw hun
gedrag laat zien en de meestal korte
zinnen die ze wisselen laat horen. HIJ
begint achteraan.
De verhouding tussen Emma en Jerry
is dan al twee Jaar geleden opgehou
den te bestaan, langzaam uitgeblust,
maar zij heeft hem opgebeld en met
hem ln een pub afgesproken om hem
te vertellen, dat zij en Robert die
nacht besloten hebben te scheiden,
want zij heeft ontdekt dat hij haar al
Jaren lang bedrogen heeft. Dat heeft
haar zeer geschokt. Zij voelt zich zeer
bedrogen.
Subtiele ironie
Als toeschouwer denk Je uiteraard:
wie heeft nu wie bedrogen? Jerry
maakt trouwens terloops een opmer
king ln die richting. En stap voor stap
teruggaande ln het verleden van die
drie mensen blijft Pinter op telkens
weer een andere manier Juist die
vraag stellen.
HIJ tekent die mensen niet alleen heel
precies, maar ook met een subtiele
ironie. Niet ln de toon, waarop hij hen
laat praten, wel ln wat hij hen laat
zeggen in combinatie met wat hij hen
laat doen.
Zij ontdekken om beurten het bedrog
bij de ander, zonder dat die ander
beseft, of te laat ontdekt, dat hij
doorzien wordt, en zonder dat een
van hen doorziet hoezeer hij zichzelf
voor de gek houdt, hoezeer zij zich
samen voegen in de patronen, die in
hun kringen gangbaar zijn.
Genuanceerd
Ik beschrijf het zó, omdat het precies
de manier ia. waarop de Haagse Co-
door Adr. Hager hlER
ten
DEN HAAG De Ungariscl l[10m
Solisten, die zaterdagavon j,
in de Nieuwe Kerk zoude
concerteren, moesten in ve
band met een auto-ongeli ister i
verstek laten gaan. Hu
plaats werd ingenomen do<
het Kamerorkest van Wall J,"
nië, een ensemble dat bij hi ien ei
publiek goed ln de smaak vie de t
eran
Guido de Moor, Kees Coolen en Anne-Wil Blankers in Pinters Bedrog
medie het speelt, subtiel, genuan
ceerd, zo precies bij de werkelijkheid
van die drie mensen, dat je het ont
hullende van stuk en voorstelling pas
gaandeweg herkent, en zelfs pas bij
het slot alle perspectieven ervan
doorziet, of misschien zelfs pas nog
later, als je er over nadenkt, zij het
via een reeks kleine verrassinkjes
gaande de voorstelling.
Alsof die mensen met een ianceer-
mesje trekje voor trekje worden gete
kend. Het trekt je niet naar het pun
tje van je stoel, je laat het dikwijls
maar gebeuren, maar het prikt ook
telkens tekenende details in je herin
nering vast. Een wat bittere hap voor
intellectuelen.
Het decor van Raymond Renard sug
gereert een smaakvolle stijl maar
blijft neutraal, gebruikt voor plaat
saanduidingen enkele karakteristie
ke meubeltjes, maar laat terecht de
volle aandacht op het spel vallen.
Welluidend
door Dirkje Houtman
Jaap van Donselaar en Wim Meuwsen in Rode Zondag van
Trevor Griffiths.
UTRECHT Rode zondag, 5
september 1920. Italië staat
aan de rand van een revolutie.
De metaalarbeiders in Turijn
hebben hun fabrieken bezet
en zo de produktiemiddelen
in handen gekregen. Vakbond
en werkgevers onderhan
delen.
Wat volgt hierop. Is de Turijnse arbei
dersbeweging in staat de revolutie in
Italië te leiden of niet? In „Rode
Zondag", een stuk van de Engelse
schrijver Trevor Griffiths, dat zater
dag in Utrecht bij de toneelgroep
Sater ln première ging. vormt deze
vraag het raamwerk waarbinnen het
conflict over de persoonlijke en poli
tieke houding van de revolutionair
gestalte krijgt.
Reliëf
Centraal staan de pragmatische com
munist Kabak en de filosofische wei
felaar Gramsci. Twee totaal verschil
lende figuren die in hun tegenstelling
het conflict reliëf geven. Als intellec
tueel voorziet Gramsci de Turijnse
arbeidersbeweging van geestelijke
impulsen. Zijn mededogen met de
mens achter de arbeider wordt de
communistische zaak fataal
Hij durft niet te kiezen en mist de
revolutie als hij het voorstel van een
referendum onder de arbeiders over
al dan niet uitvoeren van een opstand
aanvaardt. „Revolutie per referen
dum". zegt zijn tegenpool Kabak
smalend. Gevormd door de Leninisti
sche doctrine heeft Kabak gekozen
voor de politiek. Niets of niemand
mag hem daarin tegenwerken.
Zelfs niet zijn doodzieke geliefde, die
hij. als de partij dat van hem vraagt,
achterlaat om alleen te sterven. En
als het in het belang van de economi
sche opbouw van de Sowjet-Unie is
schroomt hij niet om met de kapita
listen, in dit geval de Fiat-fabrikant,
te onderhandelen over levering van
machines. Niet koelbloedig, maar
professioneel, vindt hij zelf.
Onsympathiek is Kabak in deze voor
stelling geenszins, waarmee Sater
duidelijk stelling neemt voor diens
politieke houding. Ook Kabak heeft
zijn twijfels, maar in tegenstelling tot
Gramsci houdt hij die voor zichzelf.
Bij hem is het een onderhuidse strijd.
Die wordt enerzijds gevoed door zijn
zieke vrouw, voortdurend aanwezig
in de hotelkamer waar de handeling
zich afspeelt, en krijgt anderzijds im
pulsen van buiten, waar de revolutie
maar niet wil doorbreken.
Van twee kanten wordt hij gekweld
door onmacht, maar zijn oorspronke
lijke keuze houdt hem staande. Een
prachtig uitgewerkte rol van Wim
Meuwsen die de beweegredenen van
deze gevoelige revolutionair in afge
wogen, snel wisselende onderhuidse
emoties vormgeeft.
paald door de situatie, die met een
omhaal van woorden uiteen wordt
gezet en te weinig door de persona
ges. Ondanks de innerlijke strijd die
de dragende figuren ondergaan zijn
ze aan het slot niet anders dan aan
het begin. Ook Gramsci niet die door
zijn falen aan inzicht heeft gewonnen
en de leninistische theorieën tot de
zijne heeft gemaakt.
Charles Jongen leidt sedert vorig ji
dit orkest, dat in 1969 werd opgerich
Het is duidelijk, dat hij bij zijn ben<
ming een ensemble met kwaliteil
en ervaring aantrof. Hoe dan
Charles Jongen kan zich er op bei
men leider te zijn van musici
bereid zijn solistische kwaliteiten
te leveren ten gunste van een gehed
Zij zijn voortreffelijk op elkaar inge (DEN
peeld en dat komt uiteraard h is tak
klankbeeld ten goede. Het progran te ee
ma vermeldde composities van H3i oep ii
del, Vivaldi, Purcell, Rossini en Gr 8 ln
try, een combinatie waarmee suca iben z
valt te verdienen. Dat kan echU arbel
alleen als men voldoet aan de eist tish S
van kamermuziekspel en daarin heel
het ensemble zich in bijzondere mal recht
gespecialiseerd. klaarc
ting
Brits
alfedi
Reeds in de delen uit HSndels opwftfP t
Alcina demonstreerden zij in staat I 'de r{
zijn het karakter van Handels we ideze
ken, van de barok weer te gevei de ar
Welluidend ook was de Sinfonia in
van Vivaldi, de componist die -H
concerten op zijn naam heeft staai
De afwerking liet weinig of niets I
wensen over, men speelt gelnsplreei
en vooral, men luistert naar elkaar.
Herman Krebbers was één van d
leermeesters van Charles Jongen di
in Maastricht en Luik concertmeesU
was en ook als kwartetspeler zij
sporen heeft verdiend.
Hij was de solist in de delen lente
winter uit Vivaldi's Jaargetijden,
solist was er niet op uit te schittere
met violistische hoogstandjes, zij
vakmanschap werd ingepast in 1m
goede niveau van het gehele en
semble.
door Ineke Sluiter
DEN HAAG In het Hot-
theater trad vrijdagavond de-
Stichting Beweging Dans op,
met een programma dat De
andere kant heet. Het bestaat
en echte service
Sam v. Houtanatr. 199
A dam. Geuzenveld
üLuy b,i h®' cbr
53Ö Tel. 135103-113016
SPECIAAL VOOR GROTE WAGENPARKEN
Spgcb>qL_morgen
uit drie delen: Als de wereld
plat was, een solo van Cees
Brandt, Af en toe, een solo
van Karin Chen, gemaakt in
opdracht van het ministerie
van CRM, en Druppels Zon
licht, een duet van Cees
Brandt, door beiden gedanst.
Zij vormen namelijk samen
de Stichting Beweging Dans.
Begin november 1979 heb Ik over hun
optreden ln de Meervaart te Amster
dam geschreven. Aangezien ik vind,
dat kritiek continuïteit moet hebben,
heb ik eerst die recensie nagelezen.
Daaruit blijkt, dat ik die opnieuw zou
kunnen laten afdrukken, zo weinig is
er sindsdien veranderd.
Kort samengevat was de inhoud:
Genoteerd naar aanleiding van de
voorstelling van nu: tijdens de solo
van Cees Brandt, een vervelende
voorspelbaarheid, als hij namelijk
het eerste op het toneel liggende kos
tuum heeft aan- en weer uitgetrokken
komen de andere onvermijdelijk aan
de beurt.
twee mooie, Jonge dansers, die de
moed hebben gehad om uit de be
staande danspraktijk te stappen en
voor zichzelf te gaan beginnen, naar
vernieuwing zoeken, maar daar niet
helemaal in slaagden, het werk nog
niet toneel-rijp, verder onderzoek van
de ten dienste staande theatrale mid
delen.
Er zijn magere uitgangspunten, ook
mager uitgewerkt in beweging, het Is
een privé bezlg-zijn, die de toeschou
wer lijkt bulten te sluiten, en er is zo
weinig duidelijkheid in het gepresen-
A VRÖVTelevititr btiltrdl
uitgebreid aandacht aan de
noodsituatie in Cambodja.
Door transportproblemen be
reikt slechts een deel van de
aangeboden voedselhulp de
hongerende bevolking. Verder
een reportage over een reeent
onderzoek naar voetafwijkin
gen bij kinderen in Nederland.
Ongeveer 80 procent van de
onderzochte voeten bleken af
wijkingen te vertonen. Als
laatste onderwerp de snel toe
nemende stroom van illegale
Surinamers naar Nederland.
Ned. 2 22.25 uur
De 114e aflevering van
„Voor een briefkaart op de
eerste rang" heeft een speelse
re opxet gekregen, waarbij de
volgorde van quiz en filmfrag
menten niet langer bij voor
baat vaststaat. Vanavond zijn
er fragmenten te sien uit „The
End", The Champ". ..Bloodli
ne", „Die Blechtromroel",
„Tess" en ..Flic ou Voyou".
Speciale gast Is de Franse ac
trice Claudlne Auger.
Ned. 1 19.25 uur
ln ..Wat heet beter" aan
dacht voor psychische achter
gronden bij kinderkwalen, die
op hel eerste gezicht gewoon
lichamelijke oorzaken hebben.
Ned. 1 - 21.55 uur
teerde, dat je je afvraagt wat er nu
eigenlijk gebeurt, en vooral, waarom
Tijdens de solo van Karin Chen: een
natuurlijk bewegingsgevoel, de bewe
ging komt gemakkelijk, maar leidt
nergens toe. Ook hier onduidelijk
heid, alles kan en mag, van een artis
tieke en inhoudelijke beperking is
niet veel te merken, de beweging
wordt niet selectief gebruikt om tot
een helder exposé te komen van de
innerlijke noodzaak, motivatie,
ideeën.
Tijdens Druppels Zonlicht blijf je ra
den naar wat voor soort relatie er
tussen de dansers opgebouwd wordt.
De titel geeft weinig houvast, het
geheel kwam als moeilijk en somber
op mij over.
Zelfonderzoek
Resumerend zou ik willen zeggen, dat
ik zo'n eigen start nog steeds belang
rijk vind, maar de motivatie moet
onder meer zijn: bijdragen aan de
vernieuwing van de danspraktijk.
Dat vraagt om zelfonderzoek en on
derzoek van de mogelijkheden in het
dansvak en ln het theater.
De vraag is toch altijd weer: hoe geef
ik vorm aan ideeën, zodanig, dat de
geïnteresseerde toeschouwer mee
kan beleven wat aan het kunstwerk
ten grondslag ligt. De naar mijn
smaak vrijblijvende en onselectieve
manier van werken van Chen en
Brandt zal de groei naar een volwas
sen kunstenaarschap niet bevor
deren.
Dilemma
Griffiths werkt in Rode Zondag een
zelfde dilemma uit waarmee Cam us
zijn personages in „De Rechtvaardi
gen" laat worstelen. Moet je persoon
lijke gevoelens altijd inleveren om als
schakel in het revolutionaire proces
te kunnen functioneren. Camus weet
echter, in tegenstelling tot Griffiths,
zijn stuk een sterke dramatische
kracht te verlenen, waarin alle perso
nages functioneel zijn en met elkaar
een spanningsveld oproepen.
In rfode Zondag ls die dramatische
spanning sterk teruggebracht. Het
handelingsverloop wordt te veel be-
Couleur locale
De overige personages die in het stuk
figureren voegen slechts door monde
linge informatie maar niet door hun
aanwezigheid iets essentieels aan de
handeling toe. Ze hadden dat even
goed per telefoon kunnen doen. Nu
lijken ze toegevoegd om het statische
karakter van de handeling te verle
vendigen met wat couleur locale.
Deze bijfiguren een kleffe hotelei
genaar, een corrupte ambtenaar, een
politie-beambte en een directielid
van de Fiat-fabriek krijgen dan
ook onvoldoende materiaal in han
den om hun rol ln te vullen. Het
blijven platte typetjes die hinderlijk
om de twee centrale figuren heen-
zwermen.
Naast de al genoemde Wim Meuwsen
die van Kabak een schitterende rol
maakt speelt Jaap van Donselaar de
gebochelde Gramsci. Hij maakt er
een integere, voorzichtige en gevoeli
ge figuur van die zijn doel wel voorbij
moet schieten."
lens
nooc
ADVERTENTIE
C/9
O
DREAM
DANCES
SINF0NIETTA
Jiri Kyliart
MOMENT
OF REFLECTION
Gerald Tlbba
Dl 29 JAN.
20.15 UUR
STADSSCHOUWBURG
LEIDSEPLEIN, AMSTERDAM
KASSA (11-15 uur): 24.23.11
Meer recensies op pag. 7
Frank Koopman, winnaar van het improvisatieconcours voor poppenspelers dat zaterdag in het
Haarlemse Concertgebouw werd gehouden, kreeg van burgemeester Reehorst van die stad een
oorkonde en eén beeldje aangeboden. Links van Koopman staat Jozef van den Berg, aan wie de
publieksprijs werd toegekend en rechts van burgemeester Reehorst de Rotterdamse poppenspeler
Koos 'iedeman die de aanmoedigingsprijs kreeg.
door Adr. Hager
DEN HAAG In de Schoen
bergzaal van het spiksplinter
nieuwe Koninklijk Conserva
torium, dat nog niet gereed ls
en eind maart door prinses
Beatrix en prins Claus geo
pend zal worden, werd de fi
nale gehouden van de viool-
dagen Iordens-baronesse
Sweerts de Landas.
Doelstelling van deze vlootdagen ls
naast het bevorderen van het viool
spel het aanmoedigen van talenten
onder Jonge Nederlandse violisten.
waarbij het pedagogisch aspect op de
voorgrond staat
Finalisten
De zes finalisten waren ingedeeld ln
een categorie van 10 tot en met 12
jaar en een categorie 13 en 14 Jaar.
Herman Krebbers. voorzitter van de
jury. vroeg zich bij de prijsuitreiking
in de eerste categorie af of hij op die
leeftijd wel zoveel talent had
Zij kregen als verplicht werk delen
uit de kleine Suite Opus 79 van Or-
thel te spelen, een uitstekende com
positie. Marleen Asberg (11) uit Nij
megen speelde het werk uit haar
hoofd, zeer gedecideerd en al was
Kreislers Preludium en allegro wel
hoog gegrepen, zij bracht het er knap
van af.
Recht kreeg zij de eerste prijs met als
bijzonderheid, dat haar leraar Rad
boud Oomens in 1976 eveneens de
eerste won. Olette Burger uit Over-
loon en Paul Reyn uit Haaksbergen
deelden de tweede prijs.
I
(<*r
ijdc
S*cia
ter tc
terne
Dnder
De tweede prijs was voor Térèse van
Zweden uit Uithoorn en de derde
prijs voor Cecile Huynen uit Schacs-L^^,
berg. Bij wijze van uitzondering kon
men het met deze uitspraken van )e
harte eens zijn. De juryvoorzitter
Ontdekking
In de tweede categorie was Isabelle
van Keulen (13) uit Mijdrecht dé gro
te ontdekking. Het verplichte werk.
delen uit de knap geschreven Kleine
Suite van Wolfgang Wijdeveld. speel
de zij met allure. Ongelooflijk mooi
van toon, zeer muzikaal en technisch
opvallend gaaf vertolkte zij Hava-
neisse van Salnt-Saëns. Een groot
talent, deze leerlinge van Davina van
Wely.
sprak bij zoveel talent van een ont
roerende ervaring.
Orkestschool
In aansluiting op deze goed georgani
seerde finale bepleitte Herman Kreb
bers de oprichting van een nationale
orkestschool. Slechts een klein deel
van de conservatoriumleerlinge# Dt
komt als solist op het podium, de
overigen blijken slecht toegerust tot
de orkestpraktijk, tot het wezenlij*
hogere orkestspel.
ferhe
«Wil
thod'
zijr
*an z
Z
