Wie betaalt de vier miljard? Tekening van een lezer Op de fiets met gesprongen li| Iipen? n img rouw Commentaar POLITIEK Na opslag van gif meer afwijkingen zwangeren Blistex helpt. Tubetje Blistex, vergeet 't niet. een heel nieuw woord: gaspen wee Jiderwijs aan volwassenen nte Ikenhuisraad wijst „handleiding" af stuur 'n brief jong geleerd hart/hard RDAG 26 JANUARI 1980. BINNENLAND TROUW/KWARTET iet al de si ten d proi ?geven nblik aai a, "5" d Xl 'I *s ml el .11 ke n d g n iden, 3ratei men •ood ook vt ids gi iet innell ;r eei taal spo dinge et vei aarbij het es zijn gt tmoedft punt e dat chöne Iding ia dit kleil jister Pais (onderwijs), die bin- het kabinet de volwassenene- itie coördineert, is deze week Tweede Kamer krachtig op ingers getikt. Voor de zoveel- keer hebben vriend en vijand vrees uitgesproken, dat het met open school bestemd voor vassenen met nauwelijks meer lagere school in Nederland verkeerde kant zal opgaan. drie jaar lopen er veertien fprojecten van de open v)ol. die in augustus officieel ,®indigd zouden moeten worden, lijkertijd zou deze manier van n moeten worden geïntrodu- bij instellingen voor scholing 'vorming (buurthuizen, avond- k erwijs e.d.), zo is de bedoeling het kabinet. probleem is alleen dat er voor introductie op dit moment on- e loende regelingen zijn ge- dactie de be d maine mo j aan loet er nog steeds iets worden lan aan de rechtspositie van de lomstige medewerkers van de [i school. Verder is de relatie de omroep onvoldoende uitge- talliseerd. En ook op het ge nets vi van financ"er'ng liggen er heel wat voetangels en klem- »ze ke om nog maar te zwijgen over ontbreken van enige planning n de6h v°lwasseneneducatie. rbeeld n de tfwel alle onderwijsspecialisten Tweede Kamer vrezen nu roegeiln'et ten onrechte dat er Juist ks met het verdwijnen van de it hetefprojecten een belangrijke inschayeeihejd deskundigheid zal n zeer irence. vallen. De in totaal 230 mede- stig enkers van die projecten hebben jrdgeb le loop der jaren waardevolle iringen opgedaan met de open- Of10' werkwijze. Maar zij zullen. ks misschien verdwijnen. Er is iddels overgens geheel vol- verwachting voor hen ont- aangevraagd. En er is geen rk vanele garantie dat zij hun werk ks zullen kunnen voortzetten de buurthuizen en andere in- ingen die met de werkwijze i de open school aan de gang n. teert d dus in feite ontbreekt is een nd zijrlfborg voor het optimaal over- >or jouèen van de resultaten van de /aring I dure) proefprojecten aan de Aibrief"mgcn voor scholing en vor- tijd ilg. En dat is gelet op de tot nu Zolk. Igeleverde inspanning op z'n it vreemd. heeft minister Pais, - I namens zijn collega's, staats- :taris Kraaijeveld-Wouters i) en minister Albeda (sociale n), laten weten dat hij zijn uctie-plan dit jaar wil door- in. „Er zal geen gat vallen in het open-school-werk," heeft hij de Kamerleden toegezegd. Ook al zal dat gat niet vallen, er kan niet aan de indruk worden ontkomen dat hier sprake is van een krampachtig beleid. De open- school-werkwijze kan immers niet worden losgezien van een totale visie op de volwasseneneducatie. En die is er (nog) niet. Minister Pais heeft al bij herhaling een nota over deze materie in het vooruit zicht gesteld, maar het boekwerk moet nog steeds komen. Vanwaar opeens die haast met de open school? Als het kabinet werkelijk spoed had willen zetten achter de volwas seneneducatie, dan had het daar voor al veel eerder een aanzet moeten geven. Van meet af aan is het namelijk de bedoeling geweest om de ervaringen van de proefpro jecten open school te gebruiken voor een samenhangend stelsel van volwasseneneducatie (met avond onderwijs, schriftelijk onderwijs e.d). In 1978 lag daarvoor een advies op tafel bij de betrokken bewindslie den. De verworvenheden van de proefprojecten zouden geleidelijk en vloeiend moeten overgaan in een zorgvuldig op te bouwen stel sel van volwassenenonderwijs. Maar de bewindslieden hebben daar niet op ingehaakt. De proef projecten werden verlengd en in middels is dan nu kennelijk wèl de tijd rijp om ze op te heffen. Al leen: een structuur of aanzet voor een samenhangend stelsel van vol wasseneneducatie ontbreekt. Nu zou je misschien nog de ge dachte kunnen volgen dat het niet eenvoudig is om de resultaten van een experiment wat de proef projecten tenslotte zijn goed over te dragen aan de instellingen die ermee moeten gaan werken. De proefprojecten vormen immers het eerste grote scholings- en vor mingsexperiment dat nu wordt af gesloten. Daar valt natuurlijk wel wat voor te zeggen. Maar dan zou de oplos sing heel eenvoudig kunnen zijn: schort de introduktie van de open- school werkwijze met nog een jaartje op en ga eerst werken aan een soepel overdrachtsplan. De verworvenheden van de open- school-projecten zijn te kostbaar om ze als het ware in één keer in de instellingen te stoppen. Uitstel geeft rust en zekerheid bij de werkers en deelnemers van de open school. En bovendien is de duidelijkheid omtrent de toekomst van de volwasseneneducatie er al leszins mee gediend. DEN HAAG Drie maanden geleden putte premier Van Agt enige hoop uit de wetenschap, dat de politiek vaak niet langer duurt dan een dag. „Oppositieleider" Lubbers incasseerde toen als de grote overwinnaar van de algemene politieke beschouwingen een formidabele door hem afgedwongen koerswijziging van het kabinet: het had afgezien van de harde bezuinigingslij n. In plaats daarvan bleek het bereid risico's te nemen ter wille onder meer van de lieve vrede met de vakbewe ging. De kleinste regeringspartij de WD was woedend, omdat zij haar verkiezingsbeloften in rook zag op gaan en de echte oppositieleider Den Uyl stond grotendeels met lege han den omdat het kabinet bijna drie kwart van zijn alternatieve beleid bleek te hebben overgenomen. door Willem Breedveld Premier Van Agt was niet zo gelukkig met de gang van zaken. Als een wat vermoeide arbiter was hij echter al lang blij dat de WD bereid bleek de ene verkiezingsbelofte na de andere op te eten. zonder daarbij een al te zuur gezicht te trekken. Maar na af loop van het debat luchtte de premier in de wandelgangen zijn geprangde gemoed. „Het is een ratjetoe", zei hij. „Het zij zo. maar over een paar weken ziet de wereld er wel weer anders uit." Hoogste woord En inderdaad, het kan verkeren. Want nog geen maand nadien vielen de volle schijnwerpers op de kernwa- penproblematiek en bleek er zowaar weer een glansrol voor de premier te zijn weggelegd. Maar dat was nog niet alles. Nu, op dit eigenste mo ment. blijken de bordjes van toen ook nog eens compleet te zijn verhangen De harde bezuinigingslij n staat weer hoog genoteerd en de verslagenen van weleer, minister Andriessen en de WD voorop, voeren het hoogste woord. Te hoog misschien? De inzet vormt dit keer een extra bezuinigingsronde van vier miljard gulden. Vooralsnog is het nog niet veel meer dan een getal (want waar het bedrag vandaan gehaald moet worden, weet het kabinet ook nog niet preciesrmaar het is niet onaardig om te zien langs welke lijnen het politieke beeld zich op grond van dit gegeven aan het hergroeperen is. Oppositieleider Den Uyl blijkt bij voorbeeld behoorlijk te zijn opge fleurd. Met buitengewoon veel genoe gen nam hij deze week het getal vier miljard tijdens een ordedebatje tot tien keer toe in de mond, zich al op voorhand verkneuterend op de moge lijke uitslag, namelijk dat het kabi net wellicht geen kans zal zien dit bedrag ooit op tafel te krijgen. Er is zeker reden voor enige opluchting bij de oppositie. De harde bezuinigings- lijn biedt alle ruimte aan de oppositie om wat meer reliëf aan de eigen op stelling te geven. Ook de kleinste regeringspartij, de VVD. heeft die mogelijkheid gezien. De financiële woordvoerder van deze partij, Rudolf de Korte, trok deze week meteen maar alle registers open. Hij sprak van een noodzakelij ke bezuiniging van „tenminste" vier miljard, een uitspraak die nog aan gewicht wint in het licht van eerder door hem gedane uitspraken. Op een partijbijeenkomst in Schiedam enke le weken geleden had De Korte ferm aangekondigd dat de WD het voort an zou vertikken nog langer mee te doen aan de spelletjes van het CDA, namelijk met behulp van de PvdA de voorgenomen bezuinigingen in de praktijk te halveren. Het ziet er naar uit dat de WD dit keer haar kaarten met meer succes heeft ingezet. Minister Andriessen (fi nanciën) viel de liberalen deze week in het parlement ruim bij. Volgens de minister zou er eerder meer dan min der omgebogen moeten worden dan vier miljard. De grote afwezigen in deze eerste schermutselingen waren echter minister Albeda (sociale za ken) en de grootste regeringsfractie van CDA. Beiden hielden hun kruit droog en niet zonder reden. Vier mil jard gulden vinden zij al te gortig. En daarmee zijn de contouren zichtbaar geworden van wat straks een politiek gevecht gaat opleveren van formaat. Het is nog niet helemaal te voorspel len welke kant het opgaat, maar iets is er wel over te zeggen. Om te begin nen over de hoogte van de voorgeno men bezuinigingen. Een teruglopen de economische groei met zeven mil jard gulden betekent nog niet auto matisch dat er dus op de overheidsfi nanciën vier miljard bezuinigd moet worden en dat de overige drie miljard opgebracht moeten worden door de werknemers in de vorm van koop krachtverlies. Andriessen en de WD baseren hun ombuigingsdrift vooral op de wens het financieringstekort van de over heid binnen aanvaardbare grenzen te houden en de rendementspositie van Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam Naam en adres aan de achterzijde vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon ;*a ICHT (ANP) De vertegen- igers van de Nationale Zieken- lad (NZR) in het college voor uisvoorzieningen (dat de leid adviseert over de bouw. om en spreiding van ziekenhuizen Ier gelijke zuilenbij hun werk- eden voor dit college een hand ig van staatssecretaris Veder- volksgezondheid) naast zich leggen. De NZR heeft de staats- etaris intussen verzocht, de sprei- van het stuk stop te zetten tot er leg is geweest met de raad. gaat om een tweede druk van de lleiding, waarin enkele „princi- correcties" zouden worden aan gebracht. Maar volgens de NZR blij ken die correcties vergeleken bij de tekst van de eerste druk neer te komen op fundamentele wijzigingen in de beleidsuitgangspunten waarte gen hij grote bezwaren heeft. In de handleiding staat nu bijvoor beeld voor het eerst, dat ieder specia lisme in een ziekenhuis in principe door twee specialisten bezet moet zijn. Het hanteren van de dubbele bezetting per specialisme als criteri um brengt volgens de NZR de dienst verlening in vrijwel alle ziekenhuizen met minder dan 550 bedden in ge vaar. zeker als die de spcialismen, die bij hen maar door één man of vrouw bezet zijn, zouden moeten afstoten Den Uyl het bedrijfsleven nauwlettend in de gaten te houden. In het verlengde daarvan zien zij vrijwel automatisch een verbetering van de werkgelegen heid. Het klinkt allemaal heel solide, maar deze verhalen houden toch on voldoende rekening met de bezwaren die vooral minister Albeda blijkt te hebben. Negatief effect Vanuit zijn positie als minister van sociale zaken is Albeda veel eerder geneigd de werkgelegenheid voorop te stellen en pas in de tweede plaats het financieringstekort. Albeda nu vreest dat én een aantasting van de koopkracht én een de buikriem aan halende overheid juist een negatief effect zullen hebben op de economie.' Bovendien zou als gevolg van dit be leid van aanpassing (die in sommige opzichten doet denken aan de dagen van Colijn) de gulden weieens nog harder kunnen worden, wat weer een negatief effect zal hebben op de export. Verwacht wordt daarom dat Albeda in de sociaal-economische driehoek van het kabinet een minderheidsposi tie zal innemen. Wie er uiteindelijk aan het langste eind gaat trekken valt op dit moment niet te overzien. Het gaat er wel om spannen. Veel zal daarbij afhangen van de kwaliteit van de argumenten. Tegen die ach tergrond is het niet toevallig dat deze week tijdens het loondebat niet mi nister Albeda, maar de minister van economische zaken. Van Aardenne, als eerste woordvoerder optrad. Die volgorde werd zo gekozen, omdat zo wel Van Aardenne als Aandriessen er veel aan gelegen was dat zij vooral het economische perspectief zouden schetsen. Alsof een minister van soci ale zaken, die toch primair verant woordelijk is voor het loonbeleid, daartoe niet in staat zou zijn. Ambtenaren In deze hele discussie is nog niet de vraag verdisconteerd om welke bezui nigingen het gaat. Ook dat maakt enig verschil uit. Binnen het kabinet zijn reeds verschillende exercities on dernomen. De uitkomst gaat in de richting van een forse aanpak van de ambtenarensalarissen. De WD- woordvoerder Rudolf de Korte gaf alvast een voorproefje wat de ambte naren zoal boven het hoofd hangt, een jaar uitstel van alle periodieke verhogingen, het laten betalen van belasting over de premieregeling voor ziektekosten en het geleidelijk aan inhouden van alle sociale premies op de salarissen, kortom: heel wat privi leges van de ambtenaren dreigen op de tocht te worden gezet. Ook wordt een ambtenarenstop overwogen. Het belooft er allemaal fors in te zullen hakken. Of het zover zal ko men is echter nog maar de vraag. Het is gegeven dit soort ingrijpende ope raties zeker niet onredelijk het beleid op iets langere termijn in de beschou wing te betrekken. Hoe pakken de voordelen van onze aardgasvoorraad uit? Welk verloop geeft de recessie te zien? En bovendien: wat zijn de ge volgen als leder land gaat bezuini gen? Raken we dan niet nog dieper in de put? Overtuigende antwoorden heeft het kabinet hierop deze week niet gegeven. Weliswaar zijn de bord jes in naam verhangen, maar of ze uiteindelijk ook zo vastgetimmerd zullen worden? ETTEN LEUR (ANP) Bij werkneemsters van het C en A-verdeelcentrum in Etten-Leur ?ijn de laatste Jaren acht maal zoveel complicaties tij dens en na zwanger schappen geconsta teerd als het gemiddel de voor Nederland aan geeft. De inspectie voor de volksgezondheid in Noord-Brabant en het academisch ziekenhuis Dijkzigt in Rotterdam stellen een onderzoek in. Volgens de medische dienst van C en A is het aantal afwijkingen rond zwangerschappen flink gestegen, sinds te genover het verdeelcen- trum het chemisch be drijf Cerutti is geves tigd. Het pas opgerichte Milieu-overleg Etten- Leur daarentegen ziet het op- en overslagbë- drijf voor bestrijdings middelen Agriben Ne derland bv als de boos doener. het overleg heeft dit bedrijf van 1974 tot 1978 giftige stoffen opgeslagen, die in hèt Italiaanse Seveso tot een milieuramp heb ben geleid. De directie van dit bedrijf zegt dat een van die stoffen sinds 1974 niet meer op geslagen heeft gelegen en dat een andere stof er niet meer is geweest sinds 1978 De inspecteur voor de volksgezondheid J. Remmen in Noord-Bra bant verklaart dat er ven zijn kant geen on derzoek is ingesteld toen de klachten be kend werden, omdat de arbeidsinspectie en een der huisartsen dat al hadden gedaan. Die hebben toen geen ver band kunnen aantonen tussen de zwanger schapsafwijkingen en de aanwezigheid van de genoemde bedrijven in Etten-Leur. Noch Agriben noch Ce rutti beschikken over een geldige hinderwet vergunning. Agriben heeft in 1978 een nieuwe aangevraagd en Cerutti is in 1977 bij de Kroon in beroep gegaan tegen voorwaarden die ge noemd stonden in de toen verleende hinder wetvergunning. ADVERTENTIE iden i het .msteri ffilllllllllïïllliïïil Een germanisme een Duits woord dat vernederlandst is was en is een van de kwalijkste fouten die je in de Nederlandse taal kunt maken. Er zijn er die zo ingeburgerd zijn (zelfs het woor denboek Koenen-Endepols vindt deelname en overname niet zo erg meer, al blijven het germanis men) dat bijna niemand de fout meer opmerkt. Zelfs ministrs ge bruiken met het grootste gemak woorden als benadrukken (een germanisme voor de nadruk leg gen op), in bedrijf stellen (moet zijn: in werkingstellen), middels (door middel van), meerdere (ver scheidene) en geëigend (ge schikt). Zelfs het veel gebezigde woord autobaan is een puur ger manisme; „autoweg" vertaalt een van de vele woordenlijsten, waarvan we trouwens liever „au tosnelweg" zouden maken. Zo heb Je ook vernederlandste woorden die rechtstreeks uit het Engels komen: frontpagina bij voorbeeld moet voorpagina zijn, nieuwkomer nieuweling, pas aan gekomene. en ook het duur ge schreven (en vaak op z'n Engels uitgesproken) hall moet doodge woon hal zijn. Allemaal anglicis men dus. die best vermeden kun nen worden, ware het niet dat we er zo aan gewend zijn, dat we soms het onderscheid tussen Ne derlands en vernederlandst niet meer zien. Waar leer je dat onderscheid? In de eerste plaats op school. En laat nu Juist op een school een nieuw anglicisme opduiken! In de zesde klas atheneum van de chr. scholengemeenschap „Jan Arentsz" in Alkmaar hebben de leerlingen onder de Engelse les het werkwoord „gaspen" uitge vonden. Leraar Engels Meyles vertelt hoe dat gegaan is: „We kwamen het werkwoord „to gasp" tegen, wat zoveel betekent als plotseling meestal van schrik Je adem inhouden. Ik heb daar het geluid bij gemaakt, en we kwamen tot de conclusie dat je daar eigenlijk geen Nederlands woord voor hebt, alleen een veel te omslachtige omschrijving. Ik heb toen gevraagd: wie van jullie kan daar een goed Nederlands werkwoord voor bedenken? Ie mand stelde daarop voor „to gasp" van een Nederlandse uit gang te voorzien." Die eer komt toe aan Gert voor in 't Holt, van wie het bedenksel „gaspen" afkomstig is. De leerlin gen hebben zich er meteen vol enthousiasme op gestort en aller lei verklaringen van het nieuwe woord op papier gezet Gaspen doe Je, als Je Je vingers in het stopcontact steekt; als je de kin derwagen het water in ziet rijden; als je een bal van spelende kinde ren die er te hard tegen trappen, op je terrastafel vol met koffie en heerlijke taartjes en koeken ziet vallen, waarbij de slagroom en koffie met suiker en melk alle kanten op spatten en de kopjes en schotels aan diggelen gaan. terwijl Je langzaam het kanten tafelkleed de vernieling in ziet gaan. Enzovoort, enzovoort. Alle maal toestanden die „gaspen" tot gevolg hebben. „Het is nu ons edel doel en streven, het woord gaspen binnen een tijdslimiet van tien Jaar in het woordenboek te krijgen en wel tussen de woor den gaspeldoorn en gaspennlng," aldus de leerlingen. „We beschouwen het echt meer als een grapje en ik heb er dan ook niet zoveel vertrouwen in dat het lukt met dat woordenboek," zegt de heer Meyles. die zich ook druk met de eigen taal bezig houdt en van wiens hand binnen kort een boekje met woordspelin gen verschijnt, „In elk geval zal ik de leerlingen opporren om het woord zoveel mogelijk te gebrui ken." De leraar Nederlands zal het woord, denkt hij, wel niet goedkeuren, maar ook die gaat hij vragen om eens over een goed alternatief na te denken. En om dat een woord uiteindelijk toch in het woordenboek verzeild raakt als het maar genoeg is inge burgerd, zien we „gaspen" op de lange duur dus misschien wel te rug. Tussen gaspeldoorn en gas- penning. Een Argentijns gezin dat sinds mei 1977 in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo woonde, wordt nu al ruim anderhalf Jaar vermist, ondanks pogingen van familieleden om het gezin op te sporen. Het gaat om Claudio Er nesto Logares, een 24-Jarige ac countant, zijn vrouw en hun driejarig dochtertje Paula Ze verdwenen op 18 mei 1978 na een wandeling in een park in Monte video. Volgens ooggetuigen werd hun huis al enkele dagen be waakt door burgers in auto's. Na de verdwijning van het gezin Lo gares verdwenen ook deze au to's. De arrestatie vond 's mid dags plaats door een groep gewa pende mensen. Claudio werd ge dwongen in een auto plaats te nemen, zijn vrouw en dochter werden in een andere auto gezet. Politieke gevangenen in Uru guay worden meestal gevangen gehouden zonder dat ze bezoek mogen ontvangen. Ze worden ge marteld, waarbij ze zeer lange tijd moeten staan, in water wor den ondergedompeld tot ze bijna Een eier-dopmachine, waar heb Je die nou voor nodig? Een appa raat dat in ééd uur drieduizend eieren van de dop ontdoet en zesduizend gulden kost? Wij we ten het niet, maar misschien kunnen Frank Wasnick en Uwe Freers uit Cappel-Neufeld in West-DuiUland het vertellen. Die hebben deze automatische eierdopper uitgevonden en zul len dus wel weten waarom. verdronken zijn, elektrische schokken krijgen en aan andere zware vormen van marteling blootstaan. Amnesty Internatio nal vreest dat het gezin Logares al aan de martelingen is bezwe ken of ergens in Uruguay of Ar gentinië gevangen wordt gehou den. De geheime organisaties van deze landen hebben vaker samengewerkt in gevallen van ontvoering op eikaars grondge bied. Bij deze operaties zijn ver schillende jonge kinderen ver dwenen. Onlangs werd ontdekt dat twee Uruguayaanse kinde ren die in 1976 in Argentinië wer den ontvoerd, nu in Chili wonen. Maar hun ouders worden nog vermist. Beleefd geformuleerde en in het Spaans of Engels geschreven brieven, waarin om opheldering over het lot van het gezin Loga res wordt verzocht en om zeker stelling van hun lichamelijke veiligheid, kunnen gestuurd wor den naar: Comandante en Jefe del Ejército, Tte. Oeneral Luis V. Queirolo Soriano 1090 Mon tevideo. Uruguay. Het kan bo vendien nuttig zijn een afschrift van die brief te sturen naar de ambassades van Uruguay (Jan van Nassaustraat 65) en Argenti nië (Javastraat 20) in Den Haag. Het jongetje liet de politieman maar wat graag zien dat hij al groot genoeg was om zelf een marihuana-sigaret te rollen, aan te steken en de rook diep te inhaleren. Het jongetje was vier Jaar en had het van zijn moeder geleerd De 28-jarige moeder werd daarop voor de rechter in haar woonplaats New Port Rl- chey (Florida) gedaagd Ze ver klaarde dat haar man. van wie ze gescheiden was. voor Billy zorg de. maar dat zij het kind in de weekeinden onder haar hoede had. Vraag van de rechter; „Hebt u uw kind zelf marihuana gege ven?" Antwoord van de moeder: „En wat dan nog"» Ik heb liever dat Billy het thuis leert dan op school" De houding van een aantal hart chirurgen doet de bange vraag rijzen of ze zélf wel een hart hebben Aldus Alexander Pola in zijn Va- ra forismen In het blad van die omroep, waarin hij nog een zij het anders gespeld „hart-grap- Je" heeft Rusland, een hard ver overend land!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5