raagtekens bij Amerika's strategische mobiliteit
ICL
Jansen van 'groen'
3i Bonn zijn klein
MÉ
d n
Met het oog
op chips.
Compleet in computers
>an laat
Cartney gaan
Iran stemt
zonodig met
hulp van
kinderen
ra
eei
Neem geen genoegen met minder.
Neem Nilfisk.
RDAG 26 JANUARI 1900
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
s gehd
een militaire medewerker
«rel sedert april 1978 ernstig rekening werd gehouden met een mogelijke uitbreiding van
jlussische invloed in Afghanistan, heeft de uitvoering van de overval op dit land, eind
nber 1979, toch nog allerwegen verrassing gewekt. Het westen kon toezien hoe de
Itting zich voltrok.
deWi
e Imm
ndag
rijzettii
p de t
ngsewi
»t com
aats.
tonen grote aantallen Russi-
rliegtuigen. tanks en gepantser-
rsoneelsvoertuigen. (Deze laat-
Drden ten onrechte ook aange-
ils tank, hoewel het gaat om het
moderne gepantserde perso-
oertuig, de BMP-1. Dit voertuig
ikt, naast een boordkanon van
over een afvuurinrichting
jeleide anti-tank raketten, als-
over een draagbare luchtdoel-
is hun operatie hebben de Rus-
grote schaal gebruik gemaakt
ichtlandingstroepen en geme-
eerde eenheden. De laatste ja-
het Russische luchtlandings-
ieel sterk zijn uitgebreid en
ongeveer acht divisies omvat-
iT ilitary Balance 1978/1979). Deze
'b enheden worden als een steeds
B bedreiging gezien, hoewel de
ijdige inzet van twee of meer
indingsdivisies meer vliegtui-
reist dan waarover de Sowjet-
'lans beschikt.
vloedssfeer, zoals die tijdens de con
ferentie van Jalta (1945) werd vastge
steld.
Reeds in mei 1979 werd in het Ameri
kaanse blad Fortune een aantal sce
nario's voor een mogelijk optreden
van de Amerikaanse strijdkrachten
in het Midden-Oosten ontwikkeld.
Deze scenario's zijn in de november
aflevering van het blad Military Re-
view overgenomen. Aanleiding tot in
zet van Amerikaanse strijdkrachten TO0Z6QQinQ
zou volgens Fortune kunnen zijn:
installaties zullen worden verwoest,
indien de Verenigde Staten met inter
ventie zouden dreigen dan wel tot
actie zouden overgaan.
4. Een inval door Irak in Saoedi-Ara-
bië of Koeweit.
5. Een inval door Rusland in Saoedi-
Arabië of Koeweit via het grondge
bied van Irak of Iran.
iarios
ttatie in het Midden-Oosten kan
Korte termijn toe leiden dat de
igde Staten het noodzakelijk
1 daar snel Amerikaanse troe-
1 te zetten, 'zeker nu Rusland
blijkerfeft geaarzeld om gewapender-
»rlijden°P te treden buiten de in-
1. Een verzoek van de regering van
Saoedi-Arabië voor het geval dat re
bellen zouden trachten de macht te
grijpen. Deze zouden in een latere
fase de olie-uitvoer kunnen stop
zetten.
2. Indien rebellen of terroristen van
uit Oman of Zuid-Jemen zouden
trachten de Straat van Ormoez te
blokkeren (ongeveer 30 km breed)
door het tot zinken brengen van enige
supertankers of door het leggen van
mijnen, waardoor de weg naar de
Indische Oceaan zou worden geblok
keerd. Door de Straat van Ormoez
passeert 57 procent van de in het
Westen benodigde olie.
3. Het staken, door Saoedi-Arabië,
van de olieuitvoer, gepaard gaande
met de waarschuwing dat de olie-
Op 6 juni 1979 verklaarde de Ameri
kaanse minister van defensie Harold
Brown dat „de Verenigde Staten po
sitief zouden reageren op verzoeken
om steun van bedreigde landen in dat
gebied." Voorts dat „Divisies in de
Verenigde Staten binnen enkele da
gen per vliegtuig naar elk punt op
aarde zouden kunnen worden ver
voerd en dat Amerikaanse oorlogs
schepen binnen 10 dagen aanwezig
konden zijn vanuit de Stille Oceaan."
Als een soort eerste aanzet werden
het vliegdekschip USS Constellation
en enige escorteschepen naar het be
dreigde gebied gedirigeerd. Andere
vliegdekschepen en zogenaamde
Amphibious Assault Ships (vliegdek
schepen met mariniers en helikopters
aan boord) kunnen op korte termijn
als versterking worden gestuurd.
De belangrijkste Amerikaanse inter
ventiestrijdkrachten bestaan uit de
befaamde 82e en 101e Luchtlandings
divisie (Operatie Market Garden sep
tember 1944) en twee divisies mari
niers. ondersteund door elementen
van luchtmacht en vloot Deze strijd
krachten kunnen in een latere fase
nog aanzienlijk worden versterkt. Bij
een eventueel optreden spelen onder
andere de volgende factoren een dui
delijke rol:
De Amerikanen hebben géén ba
ses in de directe omgeving van het
mogelijke operatieterrein, terwijl de
bevriende Arabische regeringen niet
op voorhand bereid zijn om deze ba
ses te verschaffen. Bepaalde elemen
ten zouden dan mogelijk argumenten
in handen krijgen om op te treden
tegen de huidige regeringen.
Het met geweld overmeesteren
van steunpunten wordt allerwegen
als heilloos gekwalificeerd. Dit zou
een terugkeer betekenen naar de
oude „kanonneerbootpolitiek". Deze
heeft afgedaan sinds de Engels-Fran
se expeditie bij het Suez kanaal in
1956.
Het vorenstaande leidt ertoe, dat de
reactietijd onverantwoord groot
wordt. Immers rebellen kunnen hun
acties (scenario 2 en 3) reeds hebben
uitgevoerd voordat de Amerikaanse
strijdkrachten ter plaatse kunnen
zijn. De meeste Amerikaanse inter
ventiestrijdkrachten zijn gelegerd in
de Verenigde Staten. Een totale ver
plaatsing door de lucht van beide
luchtlandingsdivisies vergt tenmin
ste een week. Toch blijft snelheid een
eerste vereiste, gelet op ondermeer de
hiervoor genoemde Russische moge-
Twee Russische vliegtuigen in Afghanistan.
lijkheden op het gebied van de lucht
landingstroepen.
Bij de mariniers is de situatie niet
veel beter. Zij beschikken echter in
het gebied van de Middellandse Zee
over twee Task Forces, welke modem
mm nr
1 Paul McCar
nadat hij tie:
pzeten in Tol
hebben van r
D (ANP, AP. Reuter) Ex-
McCartney is Japan uit-
tien dagen gevangen
Tokio wegens het in
marihuana. De Ja-
overheid heeft de aanklachten
le 37-jarige ex-Beatle laten val-
Iverpool is van plan hem van-
n groots welkom te bereiden.
ianse overheid vreest dat door
nlijk druggebruik van de ex-
meer jonge Japanners drugs
gaan gebruiken. Japan voert
,ti-drugwetten uiterst streng
:n gram marihuana kan voor
met een mindere bekendheid
IcCartney jaren gevangenis-
tekenen. In 1978 zijn 1070
in Japan gearresteerd we-
let in bezit hebben van in totaal
io marihuana.
1 a ng stbrganiseerde misdaad in Japan
erlijdeu
lank.
McCartney
ziet geen brood in het verhandelen
van marihuana, omdat de controle
van de politie zo scherp is. Meestal
worden alleen buitenlanders gearres
teerd met enkele grammen van het
verboden spul in lun koffer.
De Japanse wet staat ook niet toe
stimulerende middelen te gebruiken.
Vorig jaar werden 18.297 mensen ge
arresteerd wegens gebruik of in bezit
hebben van dit soort middelen.
ADVERTENTIE
lijke di
en thuis in uw branche
Europa's grootste computerfabrikant
ICL Nederland B.V.. Zwaansvliet 20.1081 Al' Amsterdam, tel.: 020-42 45 45
TEHERAN (Reuter, AFP)
Meer dan 22 miljoen Iraniërs
van zestien jaar en ouder
konden gisteren naar de
stembus om een president te
kiezen. De indruk was dat de
opkomst iets geringer was
dan bij de referendums over
de islamitische republiek en
de nieuwe grondwet. Maar
de procedure was gisteren
dan ook moeilijker.
Iedere kiezer moest zelf de naam
van de kandidaat van zijn voorkeur
op een stembiljet schrijven. Men
werd via de radio opgeroepen dat
niet met een potlood, maar met een
balpen te doen. In het stembureau
in de moskee Hod jat in Teheran
gingen de pennen gisteren dan ook
van hand tot hand.
Een bijkomende complicatie was
dat ongeveer de helft van de Iraan-
se kiezers niet kan lezen en schrij
ven. Speciaal voor hen had ge
noemd stembureau de beschikking
over de diensten van een twaalfja
rig meisje. Zij liet zich de naam van
de kandidaat influisteren en schreef
deze op, waarna de kiezer zelf het
éénmaal gevouwen stembiljet in de
bus gooide.
In de meeste moskeeën waren apar
te tafeltjes, zodat mannen en vrou
wen gescheiden konden stemmen.
Maar hier en daar gebeurde het wel
dat mannen in de rij van de vrou-
wen aanschoven wanneer deze wat
korter was.
Kiezerslijsten bestaan niet in Iran.
Men kan stemmen tegen overleg
ging van zijn identiteitsbewijs. De
ambtenaar van het stembureau
schrijft de gegevens van het identi
teitsbewijs in een bonboekje, waar
na hij er een stempel op zet. Het
verbaast dan ook niet dat er al
weldra lange rijen voor de stemlo
kalen stonden, bij het stembureau
Hod jat twee a driehonderd mannen
en vrouwen.
Radio Teheran meldde gisteren
overigens een massale opkomst van
kiezers. Ayatollah Khomeini bracht
gisteren als een van de eersten zijn
uit in een ziekenhuis in Teheran
waar hij verpleegd wordt wegens
hartklachten. Meegedeeld werd dat
de geestelijk leider het goed maakt
en dat hij gisteren zijn gebeden
weer gezegd had. Een ortlgeroepen
boodschap van Khomeini spoorde
de bevolking aan zich niet door zijn
ziekte te laten weerhouden om te
gaan stemmen.
Ayatollah Sjariat-Madari, de gees
telijk leider van de Azerbeidjani's
die in het noord-westen van Iran
wonen, stemde gisteren bij een mo
biel stembureau in de heilige stad
Qom. Sjariat-Madari, die enige tijd
geleden zijn handen aftrok van de
door de bevolking van Azerbeidjan
opgerichte Islamitische Republi
keinse Volkspartij na daartoe aan
gezet te zijn door de medestanders
van Khomeini, is al enkele weken
niet meer in het openbaar versche
nen. Tot gisteravond was er nog
geen melding gemaakt van inciden
ten bij stembureaus.
Wat betreft de opkomst in Koerdi-
stan spraken de twee voornaamste
Koerdische leiders elkaar tegen. De
leider van de Democratische Partij
van Iraans Koerdistan, Kassemloe,
sprak van een normale opkomst,
terwijl de geestelijk leider van de
overwegend soennitische Koerden,
sjeik Ezzedin Hosseini, sprak van
een „algemeen vegblijven" van de
stembureaus.
Twee leden van Forqan, een groepe
ring van islamitische fundamenta
listen, zijn ln Teheran terechtge
steld wegens moord op hoge Iraan-
se functionarissen. Radio Teheran
meldde dat Mohammed All Bassiri
bekend had een lid van de islamiti
sche revolutionaire raad, ayatollah
Morteza Motahari, op 1 mei ver
moord te hebben en dat Hamid Nik-,
ham een week eerder generaal Gha-
rani, de eerste opperbevelhebber
van het leger na de omwenteling,
had doodgeschoten.
t-
J. den Boef
'el het nog geenszins zeker is dat in West-Duitsland bij de Bondsdagverkiezingen vari dit
en „Groene partij" zal optreden, waarin alle milieugroepen verenigd zijn, wordt er al
especuleerd over de Invloed die het meedoen van een dergelijke partij kan hebben op de
ingsuitslag en met name op de kansen van de vier reeds in de Bondsdag vertegenwoor-
partijen.
echter nog weinig te voorspel-
m te beginnen heeft het er op
enblik veel van weg, dat de ene
.Groene partij" er niet zal ko-
De oprichtingsvergadering die
eleden in Karlsruhe werd ge-
kon nauwelijks zo worden
nd toen de ongeveer 1000 gede-
len na stormachtige debatten
vee dagen naar huis gingen,
et opstellen van een program-
'am men niet toe en de chaoti-
ichhcn jfloop van het congres maakte
v de V
minw
iv 1,1, Ir
en van een bestuur onmoge-
t moet nu over enkele maan-
beuren.
delegeerden vertegenwoordig-
n bont gezelschap van milieu-
ringen. zich uitstrekkend van
naar links. Aanvankelijk be
en duidelijke meerderheid dat
ubbel lidmaatschap niet zou
i toegestaan. Dit verbod was
imelijk bedoeld om de talrijke
urustische groeperingen uit
siteitssteden de pas af te snij-
)eze hadden van dit dubbele
itschap gebruik gemaakt' om
'n onderdak te verschaffen bij
overwegend burgerlijke
en".
een totale mislukking van de
tingsbijeenkomst te vermij-
►erd op de tweede dag echter
Compromis-regeling aanvaard
en overgangsperiode. Regiona-
raties mogen nu „op autonome
uitmaken, hoe het probleem
at dubbele lidmaatschap het
n worden opgelost. In de prak-
n dat tot grote moeilijkheden
met name in de steden waar
mmunistische splintergroepen
et sterkst kunnen doen gelden.
lassale uittocht van iedereen
ets van links moet hebben, is
tijd niet denkbeeldig.
theoreticus Rudolf Bahro. die in ok
tober vorig jaar uit Oostduitse gevan
genschap werd vrijgelaten en naar de
Bondsrepubliek mocht vertrekken.
Bahro, die werd vervolgd wegens zijn
fundamentele kritiek op het socialis
me zoals dat in de DDR in praktijk
wordt gebracht, verklaarde destijds
in Bonn dat hij aansluiting bij de
groenen zou zoeken. De voornaamste
drijfveer is hierbij dat hij wil probe
ren om de nog altijd onderling ver
deelde uiterst linkse groeperingen in
één beweging samen te brengen.
De positie van Bahro ten opzichte
van deze groepen is belangwekken
der geworden sinds de plotselinge
dood van Rudi Dutschke, de leider
van het studentenverzet uit de jaren
zestig, die er nooit in was geslaagd,
uiterst links onder één noemer te
brengen. Mochten Bahro en andere
(minder bekende) linkse figuren een
dominerende positie binnen de Groe
ne partij veroveren, dan lijkt een
splitsing tussen wat men gemakshal
ve rechts en links zou kunnen noe
men, onvermijdelijk. In dat geval is
de mogelijkheid niet uitgesloten, dat
links al dan niet onder aanvoering
van Bahro) alleen verder gaat.
Protest
Indien dit laatste zou gebeuren, moet
worden aangenomen dat geen van de
dan afzonderlijk optredende groene
of bonte partijen er in zal slagen om
boven de drempel van vijf procent
van de stemmen te komen, die nodig
is om voor zetels in de Bondsdag in
aanmerking te kunnen komen ten
zij drie directe mandaten worden be
haald. Dit neemt niet weg, dat zij dan
toch stemmen zouden weghalen bij
de grotere partijen, waardoor de posi
tie van de liberale FDP en daarmee
het voortbestaan van de huidige rege
ringscoalitie in Bonn (van SPD en
FDP) in gevaar kan worden gebracht.
Omdat dit vrijwel zeker zou beteke
nen, dat de christen-democraten on
der Franz Josef Strauss aan de macht
zouden komen, is men in linkse krin
gen die niet met de SPD van kanse
lier Schmidt sympathiseren niet ge
lukkig met het optreden van groene
en/of bonte partijtjes, zelfs niet met
één grote Groene partij. Hoewel men
de groene beweging als een belang
rijk democratisch georiënteerd pro
test-potentieel waardeert, ziet men
haar niet als een alternatief. Vroeg of
laat komen de groene of bonte kiezers
toch weer bij een van de grote partij
en terecht, denkt men.
De aantrekkingskracht van deze
twee kampen, de sociaal-democratie
aan de ene en het conservatisme aan
de andere kant, zal naar men meent,
toch niet verdwijnen en de zoge
naamde „nieuwe klassenoverschrij-
dende politiek aanzet" van groenen
en bonten zou een gedachtenspinsel
zijn, dat in elk geval niet voor langere
termijn geschikt is. Hun potentieel,
ADVERTENTIE
an de prominentste leden van
oene partij in wording is de
Meer zuigkracht, langere levens
duur. moeiteloos bedieningsgemak.
Dat is Nilfisk. Neem dus geen
genoegen met minder. Neem Nilfisk,
'n verstandige investering.
de stoere huishoudstofzuiger uit Denemarken
Nilfisk B Vtel no 02940 -1 52 68. toestel 17
zijn bewapend en zeer mobiel kunnen
optreden.
Steun van Britse zijde is nauwelijks
meer te verwachten, gelet op de be
perkte middelen welke na de bezui-
nigsingsoperaties van de afgelopen
jaren nog resteren.
Het besluit tot het zenden van het
vliegdekschip USS Constellation
heeft veel voeten in aarde gehad. In
de Verenigde Staten leeft bij velen
nog het Vietnam-syndroom. met
name bij de regeringsadviseurs. Zij
zullen telkenmale de vraag moeten
beantwoorden of de diplomatie of mi
litaire macht het juiste middel is om
te verzekeren dat de olie blijft
stromen.
Ondertussen wordt het zoeken naar
geschikte uitvals- en herbevoorra-
dingsbases met kracht voortgezet. In
die richting wijzen de besprekingen
die in Turkije en Egypte zijn gevoerd.
Iran
Veel mogelijkheden in de directe om
geving van de olieproducerende lan
den zullen er wel niet zijn, gelet op de
bruggehoofden die de Sowjet-Unie
zich de laatste jaren in dit gebied
heeft verworven. Bij dit zoeken zou
mede daarom Iran wel eens niet bui
ten beschouwing kunnen worden ge
laten. Sinds de inval in Afghanistan
heeft Iran er ongeveer 700 kilometer
grens met de Sowjet-Unie bij gekre
gen. Hierdoor is Rusland ook in staat
om pro-Russische, en naar afschei
ding strevende minderheden in Iran
beter te steunen.
Daarbij komt dat de Iraanse strijd
krachten in de afgelopen jaren met
zeer moderne wapens zijn uitgerust,
welke in het Westen waren gekocht
(onder andere Britse Chieftain tanks.
Duitse Leopard tanks en Amerikaan
se vliegtuigen). Zonder bevoorrading
met reservedelen zullen deze wapens
snel niet meer bruikbaar Zijn. Het
zoeken van toenadering is uit dit oog
punt bezien derhalve onvermijdelijk.
Immers hoe moet Iran zich met suc
ces verdedigen als de Russen de
Iraanse grenzen overschrijden? Wel
licht zal Amerika in dit kader onder
andere weer toestemming krijgen om
zijn elektronische luisterposten in te
richten aan de Iraans-Russische
grens. Indien deze nog zouden heb
ben gefunctioneerd ten tijde van de
inval in Afghanistan, dan zou deze
wellicht minder verrassend zijn xer*
lopen.
Ook voor Iran geldt dat interne stabi
liteit, veiligheid en economische
vooruitgang in de toekomst alléén
kunnen worden verkregen door sa
menwerking met het daar thans zo
verguisde Westen. Daarbij zouden
initiatieven tot toenadering wellicht
niet uitgaan van de huidige leider
Khomeiny. Op de langere duur zou
wel eens kunnen blijken, dat hij wel
leider is geweest voor de revolutie
tegen de sjah. doch dat de werkelijke
macht bij anderen berust.
ADVERTENTIE
Rudolf Bahro, vorig jaar vrijge
laten door de DDR, is nu een van
de belangrijkste leden van de
groene-partij-inwording in de
bondsrepubliek.
dat bestaat uit middengroepen, is
redeneert men in deze linkse kringen
zeer zwevend en geeft geen garan
tie voor een politieke koers op lange
re termijn. Speculaties over een wip-
positie zouden hier niets aan veran
deren.
Basis
Links zou zich volgens deze opvatting
niet kunnen veroorloven, in de ver
kiezingsstrijd van dit jaar plotseling
het terrein van de klassenstrijd te
betreden, omdat het voorlopig nog
maar als randverschijnsel fungeert
Daarom moeten de verkiezingen in
een tactisch perspectief worden ge
plaatst. vooral gericht op het voort
bestaan van de huidige coalitie van
SPD en FDP. Groenen en bonten
zouden zich thans nog moeten beper
ken tot het vergroten van hun eigen
lijke kracht, die ligt in het werk aan
de basis op gemeentelijk niveau, in
organisatie en consolidatie.
Voorvechters van groenen en bonten
hebben opnieuw het bestaan van de
vijf-procentsclausule aangevochten,
die in de wetgeving van de Bondsre
publiek werd opgenomen om een her
haling te voorkomen van de onver
kwikkelijke ontwikkelingen tijdens
de Welmarrepubliek. Daarin speel
den de talrijke kleine partijen een
kwalijke rol. waardoor in Duitsland
niet meer kon worden geregeerd De
voorstanders van afschaffing van de
clausule vinden vrijwel geen steun
voor hun pleidooi Met name in de
grote partijen voelt niemand er voor
de deuren van de Bondsdag open te
zetten voor neo-nazi's en andere tota
litaire groepen.
De chip zal veel in ons leven veranderen Dit
stukje micro-elektronika van een halve centimeter
bij een halve centimeter brengt ons meer dan alleen
goedkope rekenmachientjes
Goedkoop en in massa geproduceerd zal hij op
een groot aantal plaatsen worden gebruikt en
daarmee voor veel verandenngen zorgen De
samenleving moet daarover kunnen meepraten en
de ontwikkeling kunnen meesturen
De micro de maat genomen
is het eerste Nederlandse boek dat in begrijpe-
lijke taal de verschillende kanten van deze ontwikke
ling laat zien. In het boek komen aan de orde: de
technische ontwikkeling van de micro-elektronika.
mogelijkheden en gevolgen voor het bednjfsleven.
de kansen ob lichter en op zwaarder werk, de econo
mische effecten, de gevolgen voor onderwijs,
privacy en het dagelijkse leven, de houding van de
oolitiek en de maatschappelijke discussie In een bu-
lage is een samenvatting opgenomen van het
rapport Rathenau
Het boek is ruim geïllustreerd, voorzien van een
register van namen en van trefwoorden en telt 156
bladzijden
Oe micro de maat genomen is een samen
werkingsproject van de Dienst wetenschaps
voorlichting en het blad pt/aktueel Het Is
onder redactie van Henk Tolsma, Fred Kappetljn
en Hans Hermans geschreven door een team
van wetenschapsjournalisten op basis van
bijdragen van N Baaljens, drs ir ing 8 J C van
der Kooy. H E Bruck, prof dr J Jess, dr. A C w.J.
lanslnk, prof dr. A Heertje, J W M van Spaan
donk, Ir Joost van kasteren, drs. W.l. Buitelaar.
F H P Thp en Leo Jansen.
Bestellen door overmaking van f 2150 op
giro 72221tn.v. knaw te Amsterdam, onder
vermelding van De micro de maat genomen
en tg v Dienst wetenschapsvoorlichting
Een uitgave van
Dienst Wetenschapsvoorlichting
NZ Voorburgwal 120, Amsterdam, tel I020123 2504
