4 )skar de trommelaar en :ijn groteske rariteitenkabinet waardigheid an de wanhoop Een speurtocht in de tijd en lachen om de dood T Young maakt een zeer belegen 'ouwe taaie' Jaarbeurs Utrecht 24t/m27 januari '80 ie Blechtrommel einem Jahr mit dreizehn Monden Kort en Klein Bloodline 'rolongaties en reprises Vier violen ontdekt van Stradivarius ©AG 25 JANUARI 1980 TROUW/KWARTET P 15 - RHS 17 lintig jaar geleden verscheen Günter Grass' roman „Die Blechtrommel", het eerste grote ltse naoorlogse succes, intussen bijna klassiek geworden. Éen boek waarin alle mogelijke len (barokke fantasie, realistische vertelkunst, groteske satire) tot een vreemd geheel reen zijn gemengd. Lrlijk W. Wielek-Berg meermalen aan verfil gedacht, maar hoe zou dat moe- De hoofdpersoon. Oskar Matze- is een jongen die op zijn derde besluit niet verder te groeien, gering postuur compenseert hij twee niet geringe verworvenhe- zijn gedrum op zijn onafscheide- blikken trommel heeft een wel- t magische kracht en zijn schelle kan glas in splinters schreeu- Met stem, trommel, alles ziende en een sardonisch brein be- luwt en begeleidt hij van onder af •ven in het land van de Maschoe- in en om Danzig, die Pools noch I zijn, in de veelbewogen periode n circa 1917 en 1945 (met een blik naar 1899) Wie zijn vader is hij niet, want zijn moeder onder- t voor en na haar huwelijk sek- relaties met haar echtgenoot en neef. De een trekt het nazi-uni- aan als Hitier steeds meer van doet horen >n vervangt het schil derij van Beethoven door het portret van de Führer, de ander kiest voor Polen en sterft wanneer in het Poolse postkantoor van de vrije stad Danzig (met zijn „corridor" onder de hoede van de Volkenbond gesteld) de Duit sers het gevecht ensceneren dat hun het voorwendsel verschaft om de Tweede Wereldoorlog te beginnen. Waar vindt je een Oskar Matzerath? Een dwerg kan niet, een volwassene (door de een of ander werd warempel de kleine Roman Polanski als kandi daat naar voren geschoven) is nog onmogelijker. Het wonderkind Toen verscheen het wonder, in de gedaante van David Bennent. Een kind van twaalf jaar. in zijn groei gestuit door een stoornis, zoon van toneelspelers, zelf een natuurtalent en bovendien begiftigd met een paar doordringende, wrede, bolle, onverge telijke ogen. Met hem durfde de per fecte vakman Volker Schlöndorff, die zijn métier in Frankrijk leerde bij Jean-Pierre Melville en Louis Malle en die diverse film-adaptaties maak te van Duitse romans (Musils „Tör- ness", Kleists „Kohlhaas", Bölls „Katharina Blum"), het aan. Het werd een Duits/Franse co-produktie, waaraan internationale beroemdhe den meewerkten, in Cannes kreeg hij een gedeelde Gouden Palm (Francis Coppola's ..Apocalypse now" ging met de tweede helft strijken). Het minste wat je van „Die Blechtrom mel" kunt zeggen is. dat hij van begin tot eind boeit en amuseert. 150 minu ten lang. Schlöndorff. die meermalen over zijn voorliefde voor het circus sprak, heeft er een soort circusgebeu- ren van gemaakt: een rariteitenkabi net op hoog niveau en met lugubere ondertonen, een aaneenschakeling van korte nummertjes, fragmenten met telkens een andere stijl, vaak door Oskar buiten beeld becommen tarieerd Het begint met slapstick: de twee politie-agenten voor wie Oskara grootvader vlucht onder de vier wijde rokken van zijn grootmoeder zijn pure Keystone Cops Ook de brilleg- lazen van de schooljuffrouw die door Oskar kapot worden geschreeuwd en de marsmuziek van de nazi's, die door Oskars tovertrommei in walsmuziek verandert, zijn slapstick-onderwer pen en -attributen. Maar de roman tiek krijgt eveneens zijn deel; wijdse landschappen, een majestueuze zee, gekrioel in pittoreske, perfect gere construeerde vooroorlogse Danziger straten. Het heroïsche draipa wordt niet vergeten, noch de groteske (de dwergen in Wehrmacht-uniform op de Atlantikwall) Kleinburgers (door Oskar onverbiddelijk bekeken), krij gen een ironische veeg uit de pan. Zwaar ligt het accent op de „horror", de gruwel. Oskar die zijn eigen ge boorte beleeft; zijn moeder die zich doodeet aan vis en. vooral de uit zee opgeviste in ontbinding verkerende paardekop, waaruit een schier onein dig aantal dikke palingen kruipt. Een beeld dat aan Fellini en meer nog aan Polanski doet denken. Niemand die naar „Die Blechtrommel" gaat kijken zl zich bekocht voelen, Schlöndorff geeft goede waar voor geld en tijd. overbrenge" Maar die is als het ware Yakters David Bennent in Waarschijnlijk zal ook niemand zien g?per$qomeeod in Davld Bennent. diep ontroerd i'oeleiT óf ge^qhokt ó'f piet hejp staat èn valt de film. Invoe- geneigd om over dat aHeS"ïatér hög linglh welke persoon ook is er overi- eens diep na te denken. Daarvoor gens niet bij. maar dat ligt in het blijven de vaak briljante beelden te- onderwerp, in liet boek besloten: veel aan de oppervlakte.^oewql ze Qra$s is een schrijver die intrigeert. een zeer macabere sfeer van dféiglng doch hij schept geen herkenbare ka- - Amsterdam-City 1; Den Haag-Cineac 1; Rotterdam-Lumière 1; Utrecht-Ca mera; Groningen-Concerthuis; Lei- den-Lido 2; Eindhoven-Rembrandt 1; Arnhem-Rembrandt; Nijmegen- Carolus 1; Wageningen-Molcn- straatth., 16 jr. ir W. Wielek-Berg zevende jaar wordt ons in het begin van Rainer Werner ssbinders „In einem Jahr mit dreizehn Monden" medege ld is een maan-jaar, waarin gevoelsmensen meer dan Iers door depressies worden bedreigd. Hetzelfde geldt voor jaar met dertien nieuwe manen en als een jaar beide renstaande kenmerken in zich verenigt (zoals het jaar 1978 irin de film ontstond) kan men van een catastrofe-jaar ken. of in dit soort obscure astrologi- wissewasjes is overigens geens- nodig om Fassbinders film te 'leren. Alhoewel,.hijr?qker geen voor allemans bek: daarvoor rauw, te bizar, te pessimis- wanhopig, vol verstikkende als het ware op het doek -fET NfGfNDf FILMFISTIVAL VAN ROTTERDAM 31 JAN. - IJ «BR. DE PROGRAMMAKRANT VANAF 9 )INSDAG GRATIS VERKRIJGBAAR I BIJ FILMHUIZEN. OPENBARE BIBLIOTHEKEN. VVV-BUROS. DE BEKENDE BOEKHANDELS EN DE VERKOOPPUNTEN PASSEPARTOUTS EN LOSSE KAARTVERKOOP VANAF HEDEN BIJ DE LANTAREN ROTTERDAM EN Cl SC A AMSTERDAM INLICHTINGEN: 010-364998 Ö20-229011 rEL RESERVERINGEN: 010-363516 wordt gesmeten. „In einem Jahr mit dreizehn Monden", een van de per soonlijkste films die Fassbinder ooit maakte (wat dat betreft sluit aan op zijn episode in „Deutschland irii Herbst") hij galmt van de woorden die geen betekenis meer hebben en dan ook niet worden opgevangen. Als extreem voorbeeld kan een scène gel den. waarin de hoofdpersoon de slot monoloog van „Torquato Tasso" de clameert. met als contrapunt afschu welijke beelden in een abattoir. Fass binder heeft zijn film weer eens gesi tueerd in zijn imaginaire Frankfurt, een waarlijk helse stad. Daar beleeft de hoofdpersoon Elvira Weishaupt de vijf laatste dagen van haar leven voor haar zelfmoord. Of van zijn leven? Elvira heette vroeger Erwin, die heeft zich uit hartstochtelijke liefde voor een man tot vrouw laten ombouwen. Zij lijdt, zoals zoveel Fassblnder-flgu- ren, aan het tot een obsessie verziekte verlangen om bemind te worden. Maar Elvira ontmoet geen liefde, ook al wordt ze op haar weg door het oerwoud van de angst en de walging een tijdlang begeleid door de rode Zora (Ingrid Caven) die haar verzorgt en bemoedert. Ze ontmoet kapotte mensen die niets te geven hebben: een grijze neger, die vlug nog een stukje Schopenhauer citeert voor hij zich ophangt in een verlaten kantoor gebouw; een aan kanker lijdende man. die vijftien maanden lang elke dag vol haat staat te staren naar de torenflat waar de directeur regeert die hem ontsloeg toen zijn ziekte be kend werd; en die directeur zelf. Er- wins grote liefde voor wie hij zich liet opereren. Die man heeft het concen tratiekamp overleefd, vreet zich vol aan macht en geld en speelt alfj tijd verdrijf infantiele, despotische spel- door W. Wielek-Berg U-V- Niet zoals de vorige week is gebrek aan kwaliteit aanleiding om van een paar films een potje te maken, ditmaal eisen tweë'belarièfijke films de ruimte op. Onverwijld dus naar de kern van de zaak. Eva Mattes en Volker Spengler in „In einem Jahr mit dreizehn Monden". letjes met zijn personeel. Ook het verleden kan Elvira niet helpen: niet de nop die vertelt waaruit Erwins trauma ontstond, niet haar vrouw en dochter uit een vroeger leven, die haar nog steeds zijn toegedaan Elvi ra is ook geen figuur die liefde op wekt: ze is dik en vet, ze jammert en jankt, ze kleedt zich bij voorkeur in de afgrijselijkste wijfjes-kleren. Fass binders film heeft;mij In al zijn gru welijkheid diep getroffen. Niet omdat hij zo virtuoos, geraffineerd (en niet zelden gemaniereerd) speelt met glas en licht, met perspectief en verteke ning. Maar omdat hij zijn groteske hoofdfiguur (Volker Spengler) naar mate haar reis naar het einde van de nacht vordert, weet te bekleden met een grote waardigheid, waaraan niets meer afbreuk kan doen: de waardig heid van de wanhoop. Fassbinders vaak woe6te cynisme moet zijn voort gekomen uit teleurgestelde mensen liefde, een liefde die zich, hoe ge fnuikt ook. nog steeds uitstrekt tot de meest verworpenen der aarde. Amsterdam-Filmhuis Jean Vigo; Groningen-Liga '68, a.l. Organist Jean Wolfs uit Maas tricht maakt van 2 tot 17 februari een concertreis door de Sowjet-Unie. Hij is organist van de basiliek van O.L. Vrouw in Maastricht en leraar aan het Maastrichtse Conservatorium. Tijdens zijn toernee bezoekt hij Vilni us, Leningrad. Riga. Minsk en Moskou. Het cultureel Centruni de OosteP- poort te Groningen presenteert van 15 tot en met 17 februari het Interna tionaal festival van het politieke lied. Op het festival treden groepen en personen op uit Chili, Senegal. Ga bon, Cuba, Zuid-Afrika. Nederland, West-Duitsland en Oost-Dultsland. Op een „open podium" kunnen indi viduele deelnemers en groepen zich aan de festivalgangers presenteren. De Franse chansonnière Barbara komt voor één optreden, maandag 4 februari in Muziekcentrum Vreden- burg, naar Nederland. Wat gebeurt er, als Jack the Ripper en H. G. Wells (vooral bekend als pionier van de science-fiction) elkaar ln Victoriaans Londen ontmoeten en doorgronden? In Nicholas Meye^ film „Time after Time ".kpjpt-daarbij Wells legendarische tijdmachine, goed van pas: Ripper vlucht ermee naar hedendaags San Francisco, Wells ratelt en ploft er achteraan.. Dé een gaat door met zijn. vreselijke vrouwenmoorden. de aridër probeert hem onschadelijk te maken, dat spreekt. Wells krijgt hulp van een geëmancipeerde doch zeer toegewij de, vrouw en hoe hij, langs ingenieuze kronkels, erin slaagt zijn>wtjfje*ïöee terug te nemen naar het mistige LóH- den van 1890 zonder de toekomst te veranderen (dat mag om de een of andere reden absoluut niet, hoewel het nageslacht daar toch best baat bij zou hebben gevonden) moet u zelf maar gaan zien als u er zin in hee^t. "t Is natuurlijk een vreemd verzinsél, een raar mengsel van komedie, scien ce-fiction en thriller: die-«U4e-genres lopen elkaar herhaaldelijk voor «de.- voeten. Een aardig trekje is, dat Mal colm McDowell, vanwege zijrv geme ne smoel in diverse films gebruik^ afs pervers punkachtig knaapje of SS- officier, nu eens de In-brave Wells mag spelen terwijl Davld Warner,•uit' gerust met een goedaardig paarde- hoofd, als killer ls gekozen. Amsterdam-Tuschinski 1; Heerlen- Royal; Den Bosch-Euro; Apeldoorn-. Tlvoli, 12 jr. Een man die te horen Krtjg* dat hij nog hoogstens een jaar te levenheeft,; lijkt nu niet bepaald de geschikte hoofdpersoon voor een kluchtaefctlgè n fflpe - komedie. Toch heeft Burt Reynolds lacteur uit de stal van de stapeldolle Mel Brooks, maar de laatste tijd als regisseur doende) het erop gewaagd. Ityot zichzelf tn.de-rol van de ongeluk- -Uige.j Sonny Lawson, die met zijn vrouwengeschiedenissen en zijn lou che .VGSkpoptransacties zoveel aan het hoofd heeft, dat hij zijn doodvon- Tnis-kan missen als kiespijn. Ih het begin zijn er een paar goede vondsten, de snikkende Sonny in de lift. die dóór zijn mede-passagiers wordt gemeden als de pest; zijn ver laat bezoek ahn een katholieke kerk. ';waar hij te biecht moet gaan bij een tlêriér; het bezoek aan zijn ouders, wier kleurige verzameling slaappillen en tranquillizers hem doet verzuch ten" Nu begrijp ik hoe ze het zolang met elkaar hebben uitgehouden."Als hij in een inrichting belandt waar hij de krankzinnige Dom de Luise ont moet. die bereid is hem om hals te brengen, raakt de film over zijn toe ren: Reynolds kan zijn eigen tempo «iet ineer bijhouden, de boel gaat rekken en trekken. Aan het eind .komt; het"1 Walletje weer bij het sóhuurtje. maar de Inzinking duurt te Üng. Toch wel een aardige film, voor wie bereid is te lachen om een na- vcant onderwerp. Ook „Mort premier Amour" van Elie Ohouraqui heeft de dood als onder werp, maar bij die film kun je alleen maar lochen van ellende. Niet omdat hij zó- schóRkèttd of hartroerend zou zijn, maar omdat het valse suiker -Sentiment knarst tussen Je tanden. Eén vrouw die weet dat ze aan leuke mie zal sterven en het katje dat ze op Kerstmis Verlangt (ze kijkt overigens iviynfyV '-'-i "■M *rtSf&yl iLmrU-v&rt c-wi-V of Kpocalypso now Overweldigende Wti-oorlogsfilm over Vietnam van iin fancis Coppola. De gehele week Rembrandtpl.th., Amsterdam; fetropole 1, Den Haag; Grand 3, imersfoort; Saskia. Arnhem; loxy, Bergen o.Z.; Casino 1, Bre- a; E. D. B., Deventer; Kunstmin, •ordrecht; Alhambra 3, Énsche- e; Thalia. Gouda; Camera, Gro- ingen; Palace. Haarlem; Metro 1. leerhugowaard. Royal, Heerlen; tialto. Den Helder; Euro. Den tosch; Lido 1. Leiden; Mabi. laastricht; Centrum. Nijmegen; ~>yal. Roermond; Corso. Rotter- m; Camera 2. Tilburg; Camera, utrecht- Apollo. Zaandam; Euroo .Alphen ad. R.; Euro D Eindho ut Club 3. Leeuwarden. Unhattan Woody Allen heeft in prachtige nieuwe film een vol- laakt evenwicht gevonden De thele week in Alhambra 1 en Ittchinski 2. Amsterdam: Luxor, hihem; Saskia. Eindhoven; Al- knbra, Enschede; Metropole 3. ën Haag; Camera 1. Groningen; «udio. Leeuwarden Studio. Lei en; Rembrandt 2. Utrecht; Caro- 0 2, Nijmegen; Alhambra 1. Rot- Wam W Ehe der Maria Braun Reiner krner Fassbinder dringt met de «delen van het melodrama dor>r de kern van de Westduitse ^irtschaftswunder." De gehele k in Tuschinski 4. Amsterdam inonie 3. Alkmaar; Alhambra finschede; Scène, Arnhem; Stu- Haarlem. Les petites Fugues Charmante film van de Zwitserse regisseur Yves Yersin. De gehele week Fries Filmcircuit, Sneek. Messidor Fascinerende film van de Zwitser Alain Tanner over de koude trip van twee meisjes door zomers Zwitserland. De gehele week in Movies 1, Utrecht. Providence Magistrale film van Alain ReSnais over verval en dood en de creatieve capriolen van een oude, zieke schrijver. De gehele week in Studio K. Amsterdam en Uitkijk. Den Haag. La Femme qui pleure Navrante film van Jacques Doillon over een driehoeksverhouding. De gehele week ln Kriterion, Rotterdam. C'Eravamo tanto amati Film van Ettore Scola over liefde, politiek en film in het na oorlogse Italië De gehele week in Casino. Den Bosch. Préparez vos Mouchoirs Bijzon der amusante satirische comedie van Bernard Blier met prachtige rollen van Gérard Dépardieu er. Patrick Dewaere. De gehele week in Odeon 3. Den Haag; Lumière 3. Rotterdam: Scène 1. Amnem Scala. Nijmegen. La Régie du Jeu Klassieke zeden- comedie uit 1939 van Jean Renoir 25 Jan. Bur.Cult.Zaken, Almere. door D. Ouwendijk Terence Young is een man van vele films. Hij heeft er in zijn leven meer dan twintig gemaakt, waaronder James Bond films, (waaronder „Thunderball") en films als „The valley of the eagles", „Noll Flanders", „Mayerling", „The Valachi Papers". Met andere woorden een uiter mate geroutineerde regisseur, gesteld op een wat groot scheepse, melodramatische stijl. Het brede, spectaculaire is hem meer vertrouwd en waarschijnlijk ook liever dan het subtiele. Dat bewijst hij wederom met zijn jongste film „Bloodline", gestoffeerd met sterren van een bepaalde roemruchtigheid, sterren met een getaande schittering, maar met veel reminiscenties aan oude „glorie" Audrey Hepburn. Omar Sharif. Gert Fröbe. James Ma son, Irene Papas. Ben Gazzara Zij spelen precies zoals door het grote bioscooppubliek van hen wordt ver wacht. Het gaat in de film meer om de rol die zij herkenbaar volgens de oude acteerpatronen uitbeelden dan om de figuren, die zij moeten interpreteren Een sterrenfilm uit de ouwe doos. die je .-ls story en .ds film' ternauwernood boeier n.umcnten bezorgt Het gaat weer oin or rtu.n neergelegd in medische projel ten en fabrieken, dat bij de plotselinge dood van de man, die het commerciële im perium heeft opgebouwd, onver wacht in handen komt van een doch- \udrey Hepburn en James Mason in „Bloodline". James Mason, alias Sir Alec Nichols ending kan vinden Young maakte Het loopt allemaal steeds, precies een zeer belegen „ouwe taaie" langs willekeurig uitgezette, soanni»- Bioodl.ne - Amaterdam-Clnema In- gen oproepende randjes, ZodaGde (',|Vp.o 1; Den Haag-AsU; geschiedenis toch hijna twee tjur RnttwdMn-CaljaM 1 en Cinerama 4, overeind kan blijven en een happy ïfyjr*', ter, Elizabeth Roffe (Audrey Hep burn) Zij is een academica, maar wenst toch dapper de plaats ln te nemen van de vermoorde vader. Zij wordt omringd door intrigerende ver wanten, met als ergste de zo keurige naar het diertje verder niet om) „Leu- komenia" blieft te noemen oei. oei, oei. Anouk Aimée speelt de ster vende, die tijdens haar ziekte wordt gesteund door haar zoon („mijn eer ste liefde"). Ze is zo mooi. dat het kijken naar haar enig soelaas biedt, doch helaas kom Je daar weinig aan toe, want de film is zo verward dat Je almaar moet prakkizeren waar het paar zich nu weer bevindt en of je ja dan nee met een flasback te maken hebt. Er wordt macaber gekoket teerd met zowel kerstsfeer als Jood zijn (ja. ja) en van het voortdurend gesuggereerde Incest komt niets, hoe wel Anouk, plotseling Ineengestort, niet drie passen naar een wachtende taxi kan afleggen, maar wel ln staat is drie trappen hoog te klimmen omdat ze zo nodig een romantische nacht met haar zoon moet doorbrengen in een derderangs hotel. Enge troep. Amsterdam-De Uitkijk. 16 jr. ADVERTENTIE lllill geopend van 10.00-18.00 uur entreebiljet: f 6,— p.p. - Voordelige Trein Toegancjs biljetten bij vele MS-stations verkrijgbaar. BELGRADO (ANP) Naar het Joe- 'i goslavische persbureau Tanjug !J meldt, zijn in 8kopje vier violen ge- vonden, die zouden zijn vervaardigd "1 door de beroemde Italiaanse viool- -i bouwer Giacomo Antonio Stradivari. 'J beter bekend onder d? Latijnse versie van zijn naam. Stradivarius. De kunsthistorica Jelica Todocevska, -i een deskundige op het gebied van oude instrumenten. Is van de echt- 1 held overtuigd Drie violen dragen i het jaartal 1713 en de vierde 1719. Stradivarius leefde van 1644 tot 1737. j Enige tijd geleden waren in Skopje al twee violen van Stradivarius ontdekt. Dit leidde tot een koortsachtige speurtocht naar andere oude instru menten. De eigenaars van de nu ontdekte vio len, die op de achtergrond willen blij ven, hebben meegedeeld dat de in strumenten vorige eeuw elders op de Balkan en In Istanbul waren gekocht

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 17