Biesbosch verandert nog steeds
'inochet zet elke wet naar zijn hand
Khomeini's rivaal vermijdt botsing
Uit brieven van lezers
ubileumboek van vogelbeschermers over getijdengebied
if
Hge Libanees
apt vliegtuig
- ANDAG 21 JANUARI 1980
'BINNENLAND
TROUW/KWARTET
RH 7
nda r Hans Schmit
ïrmijf-
in oo Nederlandse vogelbescherming heeft van oudsher grote
pngstelling aan de dag gelegd voor de Biesbosch, tot de
uiting van het Haringvliet in 1970 de enige ge tijdendelta
wereld met zoet water. Al in 1936 ontstond naar aanleiding
latsif het „verhuizen" van een grote kolonie aalscholvers in de
ma^sbosch het plan reservaten voor waterwild te stichten,
elde
elzenbroekbos en grienden heeft be
staan. In het begin van de vijftiende
eeuw werd het gebied regelmatig ge
plaagd door overstromingen, waarte
gen bestuurlijk niet krachtig werd
opgetreden: men had het te druk met
de Hoekse en Kabeljauwse twisten.
e. O] lakkelijk is de realisering van die
rwijl nen niet geweest: pas in 1944
hadtyn, net buiten de eigenlijke Bies-
zang»h, in het Hollands Diep het eer-
ferko eservaat tot stand. Kern van dat
oude -vaat is de Sasseplaat. die ten
kei 1 ieve van de vestiging van het
3uitsi strieterrein Moerdijk gedeelte-
in de is aangetast en over het herstel
muj rvan nu nog problemen bestaan,
en hiq in 1970 slaagde Vogelbescher-
n plag erin een reservaat van zeventig
aktis are in de Dordtse Biesbosch te
Ikant erven; twee jaar later gevolgd
an pn een reservaat van honderd
erij iare.
ie ere
niet en die belangstelling is het niet
1 dooi onderlijk dat de Nederlandse
ïcces liging tot bescherming van vo-
ngsre|ter gelegenheid van haar tachtig-
n bel bestaan de jubileumuitgave
r ietsl gewijd aan de Biesbosch en de
üdigels van dit weliswaar ingrijpend
jroepaiderde maar nog altijd interes-
,land van het levende water".
iur van het boek „Biesbosch-vo-
•1 dat is mr. T. Lebret, die kon putten
De nder meer de aantekeningen die
ceerdiinds 1932 tijdens zijn talrijke
enco, eken aan de Biesbosch heeft
bakt.
en trfeeschiedenis van de Biesbosch
loofd perkt zich door talloze en vaak
e pnjjpende veranderingen, die grote
ir ofllgen voor de vogelbevolking heb-
artieagehad. Hoewel de vogels in het
lestecH van Lebret een belangrijke
ider ets innemen, staat hij ook uitvoe-
verscl il bij de geschiedenis en de ver-
die dringen van de Biesbosch. Hoe
van and er in de middeleeuwen, voor
goede uitstaan van de Biesbosch, uit-
Newüis nauwelijks bekend. Aangeno-
j Wimlwordt dat de ..Grote of Zuidhol-
mo| se Waard" uit blauwgraslanden,
s de
In de nacht van 18 op 19 november
1421 werd de Zuidhollandse Waard
van de kaart geveegd. Een storm
vloed. die de naam St.-Elisabeths-
vloed kreeg, sloeg aan de zeezijde de
dijken weg. terwijl aan de landzijde
de Maas en de Waal het gebied over
spoelden. Daardoor ontstond een ge
weldige binnenzee, waar eb en vloed
vrij spel kregen. Overigens was de
ramp in de Zuidhollandse Waard
geen uitzondering in die jaren: door
de eeuwenlange stijging van de zees
piegel verdwenen ook elders delen
van het land onder water, zoals het
verdronken land van Saaftinge en het
verdronken land van Reimerswaal.
Getijdengebieden komen overal
langs de kust voor, maar het water is
er altijd zout of brak. Doordat de
Blesbosch zo ver stroomopwaarts
ontstond, is het water echter zoet
gebleven en dat nu gaf het gebied een
geheel eigen gezicht met hoogop-
gaande begroeiingen van riet en wil
gen en populieren.
In de eeuwen na de stormvloed rees
de bodem geleidelijk door de afzet
ting van slib door de rivieren, terwijl
ook de mens gebruik ging maken van
de natuurlijke hulpbronnen (vis. riet,
biezen, wilgehout). De veranderingen
in het gebied van open water, zand
platen, rietgorzen en grienden vol
trokken zich echter geleidelijk en het
menselijk ingrijpen was kleinschalig.
De grote veranderingen, zo schrijft
or on
Lebret. voltrokken zich pas in het
midden van de vorige eeuw. De eerste
grote ingreep bestond uit het open-
baggeren van de Nieuwe Merwede
waardoor de Biesbosch in drie stuk
ken (de Brabantse. Dordtse en Slie-
drechtse Biesbosch) werd verdeeld.
Daarnaast werden steeds meer delen
van de Biesbosch ingepolderd en in
1940 werd zelfs besloten de gehele
Biesbosch in te polderen. Dat is er
niet van gekomen; de Biesbosch werd
in de oorlogsjaren een belangrijk
stuk „niemandsland" voor onderdui
kers en illegalen en, aan het eind van
de oorlog, een doorgangsgebied naar
het bevrijde zuiden.
Na de oorlog werd de Biesbosch met
nieuwe problemen geconfronteerd,
zoals de watervervuiling, de toene
mende recreatie en het ontwerp van
vier spaarbekkens voor de drinkwa
tervoorziening, in totaal duizend hec
tare landbouwgrond ..opslokkend".
Drie spaarbekkens zijn inmiddels
aangelegd; het vierde staat nog ter
discussie.
De grote klap, zoals Lebret het
noemt, vond echter plaats op 2 no
vember 1970. Toen werden, in het
kader van de Deltawerken, de Ha-
ringvlietsluizen gesloten. Eb en vloed
verdwenen; het getijdeverschil werd
van twee meter teruggebracht tot
nog maar twintig centimeter. Het me
rendeel van de platen verdween on
der water; andere delen kwamen per
manent droog te staan.
Restgetij
De Biesbosch nu
auziek
result?
BUITENLAND
hetgei
ntstai
teilingr Herman Amelink
e gen»
Tabriz, de hoofdstad van
|rovincie van Azerbeidjan
t noordwesten van Iran,
[van de belangrijkste bol
len in het verzet tegen de
de afgelopen maanden
de bijna één miljoen
;en tellende stad zich
ikkeld tot het centrum
erzet tegen de eens beju-
leider, ayatollah Kho-
i. De inzet van de strijd is
lfde gebleven, de tegen-
der is gewisseld.
gelopen maanden is Tabriz het
geweest van bloedige gevech-
ussen voor- en tegenstanders
lyatollah Khomeini. Voorlopig
de medestanders van de imam
rijd gewonnen te hebben. De
ïlijk leidsman van de Azerbeid-
s. ayatollah Kazem Sjariat-Ma-
lijkt voorlopig het hoofd voor
ïeini gebogen te hebben. Samen
le imam heeft hij de bevolking
Izerbeidjan opgeroepen kalmte
it te bewaren. De recente execu-
n elf medestanders van Sjariat-
ri in Tabriz maakt wel duidelijk
homeini's revolutionaire gardis-
e situatie momenteel min of
in de hand hebben.
tos
zerbeidjaniërs vormen de groot
ste minderheid in Iran. Ze spreken
een Turks dialect. In de provincie
Azerbeidjan wonen zo'n acht miljoen
leden van deze bevolkingsgroep, ter
wijl nog eens één miljoen woon- en
werkruimte hebben gevonden in de
hoofdstad Teheran, waar ze vooral in
de bazaar actief zijn. Samen maken
ze ongeveer een kwart van de bevol
king van Iran uit. Tal van vooraan
staande Azerbeidjaniërs nemen of
namen hoge posities in de regering in.
Bekende voorbeelden zijn oud-pre
mier Bazargan en schout-bij-nacht
Madani, tot voor kort hoofd van de
Iraanse marine.
Reeds onder de sjah ageerde de be
volking van Azerbeidjan voor meer
regionale zelfstandigheid, zonder
overigens te streven naar volledige
autonomie, zoals het gebied enige
tijd kende vlak na de tweede wereld
oorlog onder het goedkeurend toe
zicht van Moskou.
De geestelijk leidsman van de Azer
beidjaniërs, ayatollah SJariat-Mada-
ri, was lange tijd de hoogste geeste
lijk leider in Iran. Hij volgde in 1961
ayatollah Borudkkerdi op na een kor
te onderlinge strijd tussen de sjiiti-
sche geestelijken. SJariat-Madari kri
tiseerde het regime van de sjah wel,
maar hij wist zich veel minder te
profileren dan de aanvankelijk veel
lager in de hiërarchie zittende ayatol
lah Khomeini, die door de sjah ver
bannen werd en die vanuit het Iraak-
se Nadjaf werkte aan het verzet tegen
de sjah.
Loyaal
Toen Khomeini een jaar geleden naar
Iran terugkeerde, maakte Sjariat-Ma-
Ayatollah Sjariat-Madari.-Geduld
dari plaats voor hem. zonder daar
over veel moeilijkheden te maken.
Weldra bleek echter dat Sjariat-Ma-
dari bij alle loyaliteit zijn kritische
zin niet verloren had. HIJ keerde zich
tegen de radicale theologische ideeën
van Khomeini en vond diens gedach
te, dat de geestelijken een beslissen
de greep op het bestuur van het land
zouden moeten hebben in strijd met
de leer van de islam. Niet dat SJariat-
Madar vindt dat de islamitische gees
telijkheid helemaal niets te zeggen
moet hebben over de regering van het
land. maar die invloed moet indirect
zijn. Bovendien Is de ayatollah de
overtuiging toegedaan dat de moraal
van de islam niet via de wetgeving
kan worden opgelegd, maar dat dit
alleen via overtuigen kan en mag.
Sjariat-Madari zou zich daarom ook
van stemming hebben onthouden bij
het referendum over de grondwet,
aangezien deze te grote bevoegdhe
den toekent aan de hoogste geestelij
ke leider van het land. Zijn kritiek
richt zich vooral op artikel 110 van de
constitutie, die volgens SJariat-Ma
dari in strijd is met de soevereiniteit
van het volk. Hij moet zich eens heb
ben laten ontvallen dat op deze ma
nier de ene dictatuur door de andere
vervangen wordt.
SJariat-Madari. die uit Azerbeidjan
afkomstig is en er als de grote leider
wordt beschouwd, geniet ook daar
buiten steun. Andere ethnlsche min
derheden zien in hem een heel wat
plooibaarder leider dan Khomeini.
Ook de niet-rellgieus ingestelden in
Iran. die vroeger verenigd waren in
het Nationale Front, beschouwen
hem als vertegenwoordiger van de
gematigde vleugel van de religieuze
hiërarchie.
Tot dusver heeft Sjariat-Madari zich
steeds onthouden van alle activitei
ten die mogelijk tot geweld zouden
kunnen leiden. In hoeverre hij dit
gedaan heeft onder druk van de aan
hang van Khomeini is onduidelijk.
Wellicht was het ook maar alleen om
bloedvergieten te voorkomen dat hij
zich eind vorige maand distantieerde
van de in Azerbeidjan opgerichte Is
lamitische Republikeinse Volkspartij
onder leiding van Rahmatollah Mog-
haddam. Officieel had hij niets met
deze PRPM te maken, maar de leden
van deze partij beschouwden hem
leen medewerker
(tiago Iedere keer als er in Chili een nieuw illegaal graf wordt ontdekt, stelt de
tselijke justitie trouw een onderzoek in. Vrijwel altijd wordt ondubbelzinnig vastgesteld
Öe slachtoffers aan hun einde zijn gekomen in de martelkamers of voor het executiepelo-
van de junta. Maar zelfs als de schuldigen worden gevonden, volgt er geen straf.
hs een onlangs ip New York
benen rapport zijn er in Chili na
llitaire staatsgreep tegen presi-
[Allende twee- drieduizend
tn verdwenen. Zes jaar lang al
ten de familieleden van deze
tn tevergeefs achter de waar-
|e komen
rende al die tijd hebben de rege-
[n het grootste deel van de Chi-
t pers dergelijke „verdwijnin-
pystematisch ontkend. Zij hou-
pl dat het een verzinsel is van de
litie om de regering in discrediet
fcngen. De media spreken nog
[OET (Reuter, AFP) Een Ll-
pe sjiiet van vijftien jaar heeft
Nn gedurende korte tijd een
Pg 707 van de Libanese lucht-
jnaatschappij Middle East ge-
P Aan boord bevonden zich 82
teiers en bemanningsleden. De
rgaf zich echter vrij onverwacht
Pt Libanese autoriteiten over na
P hem hadden beloofd dat hij
Persconferentie mocht geven
steeds van „vermeende vermisten"
en maken de mensen die achter het
lot van hun verdwenen familieleden
proberen te komen, voortdurend be
lachelijk.
De ontdekking van een aantal clan
destiene begraafplaatsen, het afgelo
pen jaar. heeft enig licht gebracht in
de duistere zaak van de verdwijnin
gen. In de eerste plaats was daar de
verlaten en dichtgemetselde mijn
schacht in Lonquen. waarin de ver
minkte lichamen van achttien ver
dwenen personen werden aangetrof
fen. En daarna al die andere plaatsen,
verspreid over het hele land. waar
men de lijken aantrof van mensen die
langdurig moeten zijn gemarteld.
Amnestie
De justitie heeft al deze zaken nu in
onderzoek. Maar net als in de zaak
Lonquen zullen de schuldigen niet
worden bestraft. Een amnestiewet,
die het regime van Pinochet twee jaar
geleden afkondigde, maakt iedere
strafmaatregel tegen de schuldigen
bij voorbaat onmogelijk.
In alle rechtszaken hadden de rech
ters een heel enkele uitzondering
daargelaten meer tijd voor het
uitdelen van complimenten aan de
regering wegens de goede bescher
ming van de rechten van de burger,
dan voor de betraffing van degenen
die deze rechten hadden geschonden.
Hoewel Pinochet voortdurend hoog
opgeeft van de onafhankelijkheid
van de rechterlijke macht, geven die
zelfde rechters de regering de vrije
hand om iedere vorm van oppositie
hard te onderdrukken. In de praktijk
heeft de rechterlijke macht de rege
ring het recht toegekend de grondwet
te wijzigen zo vaak ze dat wil Dat
gaat volgens een bepaald automatis
me: als een decreet van Pinochet in
strijd is met de grondwet, dan is
vanaf dat moment de grondwet ver
anderd in de zin van dat decreet,
vaak met terugwerkende kracht. Wie
kan er dan nog zeggen dat het regime
de rechtsorde met voeten treedt?
Vanaf de eerste dag van zijn bewind
heeft Pinochet duidelijk laten blijken
dat hij de rechten van de mensen niet
zou respecteren. In een bekende re
den zei hij ..Voor een goede naleving
van de mensenrechten is het ook no
dig dat degenen die deze rechten in
gevaar dreigen te brengen, zich er
niet op kunnen beroepen."
De rechters handelen ook naar dit
criterium, waardoor de verdachte
weinig heeft om zich op te beroepen
voor zijn verdediging. Ook in het ge
val van klachten over martelingen of
verdwijningen vragen de rechters al
leen aan de overheid om inlichtingen,
met voorspelbare resultaten Leven
in Chili betekent dan ook dat men
een permanent risico loopt, terzij
men aan de zijde staat van het regime
van Pinochet.
De Biesbosch toen eb en vloed er nog vrij spel hadden.
Hoewel de gevolgen ingrijpend zijn, is
de Biesbosch toch nog niet geheel
„verloren". Er is nog een restgetij dat
via een achterdeur (Nieuwe Water
weg. Nieuwe Maas. Noord, Dordtse
Kil en Hollands Diep) binnenkomt,
terwijl ook door andere invloeden
(waterstand rivieren, windrichting)
de verschillen in getij groter kunnen
worden. Er zijn schommelingen en
het beeld van de Biesbosch is nog
steeds grillig en onvoorspelbaar.
De aanpassing van het gebied aan de
nieuwe situatie is yerre van gemakke
lijk. Lebret werpt ook de vraag op
wat de natuurbeheerder moet doen.
bij voorbeeld ten aanzien van het riet.
Een veel geopperde mogelijkheid is
„de natuur zijn gang laten gaan".
Lebret noemt dat echter zelfbedrog:
„Men berust er alleen maar in, dat
anderen de natuur niet zijn gang la
ten gaan en het getij kunstmatig heb
ben uitgebannen". Toch wijst hij de
laat-maar-waaien-gedachte om finan
ciële redenen niet geheel van de
hand. met name waar het de zeer
geïsoleerde reservaten betreft.
Het merendeel van de Jubileumuitga
ve van de tachtigjarige vogelbescher
ming, gaat over de vogels van de
Biesbosch, die Lebret per soort be
schrijft en waarvan hij een schat aan
informatie geeft. Over de vogels zelf.
over de veranderingen in aantal, over
opmerkelijke waarnemingen etc Le
bret laat het echter niet bij die feite
lijke gegevens in het gedeelte over de
vogels heeft hij ook enkele algemene
hoofdstukken ingevoegd, zoals over
de eendenkooien, de jacht op het
waterwild en de schade die de jacht
toebrengt aan het ecosysteem Hij
schaart zich achter het standpunt
van de Vogelbescherming dat de
jacht niet meer aanvaardbaar is „In
het overvolle Nederland van 1979. in
een Biesbosch die een sterk bedreigd
gebied is. zal de regel moeten gelden
handen af van het waterwild
T. Lrbrrl: Bicsboich-vocrls. lUtcrgrvrn (rr
frlrcrnlirld van hrl tachtigjarig bestaan van
de Nederlandse vereniging tot bescherming
van vogels, l'ttfeverlj Kosmos. Amsterdam
124 bit., geïllustreerd In iwart-wit en kleur,
JU,50, voor leden van Vogelbescherming
12.50
wel als hun voorman. Hij liet weten
zich weliswaar niet met de partij te
kunnen bemoeien maar verklaarde
tegelijkertijd dat ze niet met zijn
goedkeuring zou voortbestaan. Dat
de Azerbeidjaniërs zich de laatste tijd
weer wat rustiger houden, kan heel
goed met de gematigde houding van
hun leider samenhangen
Met zijn 81 jaar is Sjariat-Madari drie
jaar ouder dan Khomeini. Hij moet er
zich van bewust zijn dat één woord
van hem aan het adres van de bewo
ners van Azerbeidjan voldoende is
om hen massaal de straat op te bren
gen voor de strijd tegen Khomeini.
Maar een opstand in Azerbeidjan zou
zonder meer ook lelden tot herleving
van de separatische gevoelens in de
provincies Koerdlstan. Khoezestan
en Baloechistan. Van de eenheids
staat die Iran ten tijde van de sjah
was en onder ayatollah Khomeini wil
zijn, zou dan helemaal niets meer
overblijven. Om dan nog maar te
zwijgen van de internationale conse
quenties die een uiteenvallend Iran in
en buiten het Midden-Oosten zou
hebben. Daarom houdt deze ayatol
lah zijn mond. zoals hij ook weigert
een antwoord te geven op de vraag
wat hij vindt van de gijzeling in de
Amerikaanse ambassade.
Ook zonder openlijke polarisatie tus
sen de twee belangrijkste ayatollahs
in Qom en de regelmatige botsingen
tussen hun aanhangers, zowel in Ta
briz als in Qom. heeft Iran al met
meer dan genoeg problemen te kam
pen. Daarom roept Sjariat-Madari
nog steeds op om geduld te oefenen
Hoe lang de bevolking van Azerbeid
jan dat zal opbrengen moet worden
afgewacht.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wi| helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam B>j pubiikatie worden naam en woonplaats van de schri|ver
vermeld.
Adventisme
Trouw (17 januari) schrijft over de
zaak-Ford bij de zevende-dags Ad
ventisten en vergelijkt deze met de
zaak-Küng en -Schillebeeckx in de
r.k. kerk. Het is verleidelijk deze ver
gelijking te maken. Als hij wordt ge
maakt om te zeggen dat ook in de
Adventkerk uiteindelijk de kerklei
ding uitmaakt wat de leden moeten
geloven, dan gaat het wel op. Maar de
liberale theoloog Küng en de progres
sieve theoloog Schillebeeckx hebben
het toch wel over heel wat wezenlij
ker dingen dan de nogal fundamenta
listische adventist Ford.
Als Desmond Ford niet meer achter
de heiligdomsleer van de Adventkerk
kan staan, dan ontneemt hij het ze-
vendedags-adventisme haar meest
wezenlijke leerpunt en zelfs haar re
den van bestaan Toen op 23 oktober
1844 Jezus Christus niet naar deze
aarde kwam. hetgeen William Miller
en zijn volgelingen in een Amerikaan
se revival hadden voorspeld, waren er
enkele van deze Milleristen die daar
voor een verklaring zochten en von
den. Miller zelf erkende overigens ge
woon fout te zijn geweest. In „Trouw"
heeft men in t kort kunnen lezen
wélke verklaring die mensen vonden
Jezus was op 23 oktober 1844 niet
naar de aarde gekomen, maar hij was
in het hemels heiligdom van het Hei
lige naar het Heilige der Heiligen ge
gaan, en wel om daar een onderzoe
kend oordeel te beginnen en (dat is
belangrijk) om zijn werkelijke verzoe
ningswerk af te maken. Dit was voor
deze mensen de reden een nieuwe
kerk of beweging te beginnen. Later
pas breidden zij hun leer uit met
enkele andere dingen, zoals de sabbat
en de doop door onderdompeling Ad
ventisten doen er goed aan nu zij
zich bezig gaan houden met de vraag
of hun heiligdomsleer eigenlijk wel
klopt zich ook te bezinnen op wat
werkelijk wezenlijk is voor het chris
telijk geloof. Gaat het daarin om een
kunstmatige constructie, zoals een
leer over „verzoening en gerechtig
heid" die tot stand komen in „een
hemels heiligdom" na 1844' Of om de
verzoening en de gerechtigheid die
Jezus Christus in het Jaar 31 op Gol
gotha tot stand heeft gebracht' Met
daaruit direct voortvloeiend de chris
telijke verantwoordelijkheid voor ge
rechtigheid in deze wereld De keus
voor het adventisme wordt langza
merhand duidelijk Vasthouden aan
bepaalde sektarische overwegingen
of zich richten op zaken die essentieel
zijn?
inclusief Mies: begraaf alstublieft de
zgn Olympische gedachte, dat sport
de volkeren een tikkeltje dichter bij
elkaar brengt Speelt u toch open
kaart. Anders brult de Olympus van
homerisch gelach. Bingo!
H. Lindeboom Holten
Klare wijn
Lisse
Olympisch
Joh. Diepraam
Ons Nederland Olympisch Comité
ziet geen reden om de Olympische
Spelen in Moskou te boycotten in
verband met de Russische inval in
Afghanistan. Het NOC meent, dat er
met praten met de Russen meer te
bereiken valt dan met boycotten
Daar stel ik dan tegenover, hoe het
dan zit met Zuid-Afrika Immers, dat
land mag onder géén voorwaarde
meedoen aan de Olympische Spelen
voor gehandicapten in Arnhem Hier
dus wél boycot en niet praten Het
ene wel en het andere niet Ik wist
niet, dat de taalverwante Zuid-Afri
kaners een volk zijn. waar onmogelijk
mee valt te praten en dat de Russen
precies het omgekeerde zijn Ik zou zo
zeggen: beste mensen van het NOC
U schrijft (Trouw 16 januari) dat de
verklaring van de vier partijvoorzit
ters de kernvraag of Nederland nu
wel of geen verantwoordelijkheid op
zich heeft genomen voor de moderni
sering van kernwapens onbeant
woord laat en dat genoemde verkla
ring een regelrechte uitnodiging be
vat aan de premier om eindelijk eens
klare wijn over dit onderwerp te
schenken. De premier heeft in de Ka
mer een uitvoerige en gedetailleerde
uiteenzetting gegeven van wat in het
met de NAVO-partners gevoerde
overleg is gezegd en gedaan Hij heeft
vervolgens de voornoemde hem her
haaldelijk gestelde kernvraag naar
de Kamer terugverwezen als zijnde
een vraag van waardering van het
feitelijk gebeuren, die de volksverte
genwoordiging zelf moest beantwoor
den. Naar mijn mening sloeg de pre
mier hiermee de spijker precies op de
kop Dat het bij de vervulling van die
eigen taak zelfs in de boezem van het
CDA bij een welles-nletes Ls gebleven,
valt m i. slechts te verklaren uit een
te grote neiging tot polariserende,
graag met de dekmantel van princi
piële belijndheld beklede, uitspra
ken Wanneer men meer had bedacht
dat individuele verantwoordelijkhe
den voor door of in een collectief
genomen beslissing een reeks van
gradaties kunnen vertonen, zou men
zowel de waarheid als het algemeen
belang beter hebben gediend Van de
premier mag slechts worden ver
wacht dat hij genoemde uitnodiging
van de hand zal blijven wijzen
Velp A.W. Kamminga
Lof en blaam
Het gaat niet aan de persoonscultus
in het CDA alleen de leden aan te
rekenen Het is bekend, dat altijd
eerst de leiding begint met op te
hemelen en dat daarna de leden (de
massa) in actie komt Voordat u con
cludeerde dat de leden het beeld van
het CDA maken had u daarop moe
ten wijzen. Dan had uw be.schuidi
gende vinger niet alleen horizontaal
doch ook verticaal gestrekt moeten
worden.
Fijnaart A.Schrier
Lof en blaam (2)
Alle lof voor uw commentaar op de
blaam die de CDA-werkgroep w.erp
op de heer Van Agt. Ten aanzien van
de politiek mag blijkbaar wel de C in
het blazoen staan maar wordt de O
(van onchristelijk) in de praktijk ge
hanteerd Het is zeker en ook in de
AR-partlJ geen bijzonderheid dat op
een congTes uitbundige aanhanke-
UJkheldsbetuigingen ten deel vallen
aan de man die naar het oordeel der
aanwezigen dit verdient
Dat er geen hoera was voor de dissi
denten is een duidelijke zaak en wie
daaraan nog twijfelt zal dat bij de
verkiezingen wel duidelijk moeten
worden Het lijkt mij een goede zaak
dat allen die zich geërgerd hebben
aan de uitspraken van de werkgroep
hur. sympathie uitspreken aan het
adres van de heer Van Agt
Ruinerwold R. Ferwerda
Twee graven van onbekende slachtoffers van de Chileens dictatuur
op de centrale begraafplaats in Santiago.
