Volkse muziek in noorden popul;
airder dan ooit pi
Boekhouder Roel lansen
kiest de Nutsspaarbank voor 'n salarisrekening
En straks óók voor 'n spaarrekening!
ff I
tk\
Commerciële interesse voor feestmuziek is weggeëbd
ub
NUTSSPAARBANK
MAANDAG 21 JANUARI 1980
TROUW/KWARTET 1ANU/
1977 werd „Adé m n kleine Paloma pen. Vanzelfsprekend zijn de^
door Peder Goren
GRONINGEN Bekijkt men
de verschillende Nederlandse
hitparades over een wat lan
gere periode en let men daar
bij vooral op de Nederlandse
produkties, dan blijken noor
delijke groepen, relatief ge
zien, daarin een belangrijke
plaats ln te nemen. Verschil
lende genres zijn vertegen
woordigd: popmuziek, chauf-
f eursmuziek en wat wel wordt
genoemd de stemmlngs- of
feestmuziek. Aan de toegeno
men belangstelling voor dit
repertoire ligt een geschiede
nis ten grondslag die Interes
sant genoeg ls eens nader te
bekijken.
Het succes van groepen als Jan St
Zwaan met „Ik zoek een meisje" en
het Börker Trio met ..De Pleterölle-
kar" beide uit Drente ls een
uiting van de populariteit van dit
genre daar Ieder dorp en iedere stad
heeft één of meer stemmingsorkest
jes duo's, trio's en soms groter,
maar vooral trio's die in het week
end en op feestavonden de muziek
verzorgen. Die orkestjes zijn er altijd
geweest. De vader van Zwaan trok er
vroeger met de accordeon op de fiets
op uit. De beloning was vaak een paar
gulden, waar dan een fles Jenever of
een pakje sigaretten overheen kwam.
Toen dochter Zwaantje groter werd,
ging ze met haar vader mee en begon
de beloning een wat belangrijker
plaats ln te nemen.
leder café
Op de Zuldlaarder markt had leder
café en ieder huls dat voor de derde
dinsdag ln oktober tot café was om
gebouwd, een orkest. Een bruiloft
werd en wordt opgevrolijkt door een
orkest. De familie van het bruidspaar
wilde niet dat het feest van hun kind
minder zou zijn dan dat van de buren
of familie. Men nam het beste of
.populairste orkest uit de omgeving.
Werk voor de orkesten Is er daardoor
meer dan de orkesten kunnen verwer
ken. want het muzlekmaken. ook al
doet men dit zo professioneel moge
lijk. gebeurt praktisch alleen ln de
weekends. In de week staat het werk
voorop.
De bezetting van de orkestjes bestaat
uit een elektronische accordeon of
een elektronisch orgel en een drum
stel Het derde Instrument kan een
trompet, trombone, saxofoon of gi
taar zijn.
overwegend dus amateurs zijn niet
muzikaal geschoold en kunnen vaak
geen muziek lezen. Alles gebeurt op
het gehoor. Nieuwe melodieén hoort
men via de radio, waarbij naast de
Nederlandstalige liedjes het top-40
repertoire een voorname plaats In
neemt Het opleidingsniveau van de
mensen loopt uiteen van ongeschoold
via onderwijzersopleiding tot univer
sitair geschoold. Voorop staat het
plezier ln het muzlekmaken. Krijgt
men een avond de zaal niet „plat",
dan wordt niet van een geslaagd op
treden gesproken. Hier en daar lijkt
dit romantisch, de zaalexploltanten
beschouwen de activiteiten van de
orkesten puur commercieel waar
door het werk van deze muzikanten
als zwaar kan worden gekarakteri
seerd.
Etherpiraten
Jaar ln. Jaar uit was dit het beeld van
de muziek ln het noorden. November
1075 werd Nederland door middel van
een lp .Hitpiraten op de middengolf"
opmerkzaam gemaakt op het ver
schijnsel etherpiraat. Verpakt ln een
krantenbericht stond op de hoes een
fraaie ode aan de man of vrouw die er
een hobby van maakt op illegale ma
nier radiouitzendingen te verzorgen.
Naast liedjes gezongen door Neder
landse artiesten bevatte de plaat en
kele liedjes gezongen door Drentse
beroepsartiesten, die bulten dit ge
bied praktisch niet bekend waren. De
opnames van deze liedjes waren on
der andere geproduceerd door Fred
Rootveld en Ben ten Donkelaar.
Eerstgenoemde was vroeger producer
geweest bij BASF. „Ik kreeg daar het
vriendelijke maar dringende verzoek
ergens anders platen te maken, want
het verkocht niet." Rootveld begon
voor zichzelf. Een lp van het Noorder
Bar Trio was zijn eerste produktle.
Doordat hij de muziek van deze lp
onderbracht bij een Duitse muziek
uitgever. mocht hij voor de opname
de Peer studio ln Hamburg ge
bruiken.
Na de Jukebox en Veronica, waar
respectievelijk het Limburgse. Friese
en Brabantse genre populair door wa
ren geworden, ontdekten de platen
maatschappijen een nieuw promotie
medium en een gat ln de markt.
'loonpersing'
Locale platenhandelaren hebben een
bijdrage gegeven tot de opkomst en
eerste populariteit van het „nieuwe"
genre, leder op hun manier. In het
verleden waren er wel eens groepen
geweest die voor eigen rekening bij
een platenmaatschappij een plaatje
hadden gemaakt Zo n produkt wordt
een loonpersing genoemd. Voor een
bedrag van 2000 gulden werd ln een
studio een opname gemaakt en na
een poosje kreeg de groep 500 singles
die door hen tijdens hun optreden
werden verkocht. Tot verbazing van
de groepen waren ze die zo kwijt. Jan
van Dijk. een p la te nh andelaar die op
meer plaatsen op de markt staat en
daarnaast een zaak ln Hoogezand be
zit, ontdekte dat er naar die plaatjes
vraag bleef bestaan. Nadat hij een
vroegere loonpersing van de Rainal-
do's nog eens met succes uitbracht
er werden nog eens 4000 verkocht
richtte hij een eigen platenmaat
schappij op, Crusade. „Het betekent
kruistocht, want Ik wilde iets doen
voor de Groningse artiesten, eventu
eel zelfs ln het Gronings. In de kran
ten kreeg ik geweldig veel publiciteit
en de eerste plaatjes liepen als een
trein." Van Dijk beschikte niet over
een goed distributie systeem, waar
door zijn poging mislukte.
Ongeveer gelijktijdig ontdekte in
Emmen Henri van Velzen dat bij de
etherpiraten veel vraag bestond naar
oude Nederlandstalige liedjes. Als ze
uitverkocht waren, ging hij na bij
welke maatschappij de banden lagen
en bestelde dan een bepaald aantal
singles, 1000 en soms meer, en bedong
daarbij het exclusieve verkooprecht.
„Ik doe ln singles" zei Henri. Enkele
titels ter illustratie: „De smokke
laar", „De hommelwals".
Daarnaast maakte hij met groepen
loonpersingen. Ze werden door de
etherpiraten regelmatig gedraaid. La
ter werden de oude singles samenge
voegd met deze loonpersingen tot
verzamelplaten, die na verloop van
tijd door iedere platenmaatschappij
werden uitgebracht. Een lucratieve
activiteit, doordat aan het uitbren
gen van deze platen weinig kosten
waren verbonden. Van Velzen's eerste
produktie was een piratenlied „Pira
ten van de ether". Met dit plaatje heb
ik de rage van de piratenlledjes op
gang gebracht"
Toch was er een zekere angst dit
onderwerp aan te snijden. Van Velzen
wilde een plaatje maken met het eer
der genoemde Noorder Bar Trio,
maar deze groep stond bij Rootveld
onder contract. Volgens van Velzen
durfde Rootveld niet. „Ik lok iets uit
want wettelijk zijn ehterpiraten ver
boden." Onder de naam VT 211
maakte van Velzen de opname. Het
eerste geknoei deed daarmee zijn
Intree.
Indianengehuil
Door het succes van dit plaatje ver
schenen meer piratenlledjes. De in
houd had betrekking op het zenden,
de gevaren daaraan verbonden, het
„indianengehuil" (het Engelstalige
repertoire) van Hilversum 3 en het
feit dat het Nederlandstalige lied en
kel kansen krijgt bij de piraten.
Slechte, soms zelfs banale teksten op
een soms wel sterke melodie. Buiten
de piratensfeer bestond voor dit re
pertoire geen enkele belangstelling.
Kenmerkend voor de kwaliteit ls de
uitspraak van Van Velzen: „Hoe rot
ter het klinkt hoe beter het ver
koopt."
Het repertoire van de groepen, die
door Jan Hovinga, een platenhande-
laar uit Musselkanaal bij Johnny
Hoes zijn label Telstar in Weert wer
den ondergebracht, bestaat uit feest
muziek, smartlappen en romantische
liedjes. Naast piratenlledjes werden
liedjes opgenomen gebaseerd op de
directe leefomgeving van de muzi
kanten: „Groninger moilebonen",
„Stoere jongens uit het noorden",
,,'d Olie Grieze", „De plaggenhut".
De Emmenaar Ben ten Donkelaar,
die in het begin veel liedjes schreef,
gebruikte regelmatig voor de muziek
een traditional die hij bewerkte. Te
genover het voordeel van de algeme
ne bekendheid stond als nadeel dat
de liedjes veel op elkaar leken. In het
schrijven van de liedjes legde hij zich
als enige beperking op het feit dat de
muzikanten de muziek moesten kun
nen spelen en de tekst volledig kon
den begrijpen. Jur Eckhardt uit Gro
ningen hielp de mensen bij het instu
deren van de liedjes en hielp bij de
opnames in de studio. „Al te grote
eentonigheid ln het genre wordt daar
door voorkomen," vond hij. Daar
naast kwamen groepen zelf met lied
jes, waar dan een creativiteit van
jaren ln opgesloten lag. De eerste
platen hadden door de sfeer die ze
opriepen de meeste charme. De lied
jes hadden een verhalend karakter en
daardoor een zekere overeenkomst
met de streekroman. Muzikaal ram
melde het wat, maar het geheel klonk
ln zijn naïviteit leuk in het gehoor. De
benaming boeren- of naïeve muziek is
in dit verband op zijn plaats. Later
werd die charme er bewust in gelegd,
waardoor het resultaat slechts een
door de techniek gevangen gebeuren
werd.
Countrygenre
Andere groepen zochten hun reper
toire in het contrygenre. „Stoere jon
gens uit het noorden" en „Muzikan
tenblues" zijn bijv. Nederlandse be
werkingen van liedjes van Merle Hag
gard. In de arrangementen waren
soms Invloeden van Ry Cooder te
vinden. „Ik sta voor het raam" van de
lp „Jan en Zwaan" ls daar een voor
beeld van. Het leek alsof Telstar als
met een hark door het Noorden ging.
Mogelijk bleef er niets achter zitten.
Een belangrijk gedeelte van de Tel
star-releases uit 1977 was uit het
Noorden afkomstig. In één jaar mo
nopoliseerde men bijna het gehele
noorden als het ware. Elders kwamen
bijna geen platen van groepen uit
deze regio. De politiek had succes. In
van het Sneeuwbaltrio een hitje en
van de lp werden 25000 stuks ver
kocht. Enkele maanden later sloeg
met de truckchauffeur Henk Wijn
gaard uit Emmen „De vlam (weer) in
de pijp".
Dat was de successtory van de mu
ziek uit het noorden. In vier jaar
verschenen ongeveer honderd lp's.
Na het Sneeuwbaltrio en Henk Wijn
gaard is bij Telstar geen artiest van
enige betekenis uit het Noorden naar
voren gekomen. Het leek alsof na de
successen de belangstelling in Weert
verdwenen was.
Er zijn verschillende redenen voor de
teruggang. Aan promotie en begelei
ding van de artiesten werd weinig
gedaan. Voortvloeiend uit de popula
riteit van de groep werd een overeen
komstige verkoop verondersteld. De
grote afstand naar Weert, waar de
opnames plaatsvinden, en misschien
een verschil ln geaardheid tussen de
noorderling en de Limburger, al of
niet terecht, kunnen gemakkelijk tot
communicatiemoellijkheden aanlei
ding geven. Een opmerking als „Daar
heb je weer zo'n groepje uit het noor
den, dat zo nodig moet" werd als
minder plezierig ervaren. De directri
ce van Telstar, Jacqui Hoes, noemt
de Noorderlingen „onbetrouwbaar",
wat evenmin klimaatverbeterend
werkte. Dit alles gevoegd bi] de soms
lange contractduren bevorderde de
creativiteit niet. De verminderde re
sultaten zijn in de releaselij sten te
merken: een klein gedeelte in verge
lijking met voorgaande jaren komt
nog uit het noorden.
Ter completering van het beeld een
kort uitstapje naar de kosten van
platen. In het Noorden werken veel
locale producers, veelal eenmansza
ken die uitgeoefend worden naast
hun dagelijkse werkzaamheden. Men
is zelf muzikant of heeft een platen
zaak. Overheadkosten heeft men
daardoor bijna niet.
De opnames kosten niet veel. Bij de
meeste producers is in één dag een lp
opgenomen. Een goed verkopende
groep mag twee dagen van een studio
gebruik maken. Door met studiomu
zikanten te werken kan men die op
nameduur nog meer beperken. Het
gevaar is dat door deze manier van
werken de herkenbaarheid van de
muziek van de groep in de zaal alsme
de de sfeer die deze muziek oproept
verloren gaat, met alle nadelige ge
volgen voor de groep. Andere metho
den om de kosten en het risico te
verminderen zijn sponsoring het
opnemen van advertenties achter op
de hoes het opnemen van een pira
tenlied wat een bepaalde afzet garan
deert of het gebruiken van dezelfde
muziekband voor verschillende groe-
teiten op wat langere tei
niet in het belang van de gr<
tiek stelt deze muziek dan oo
voor.
Kassa
Terwijl vroeger op de plaat suf
le groepen een terugval mak sbOS
ben soortgelijke groepen elde
land succes in dit genre. Oj iakke
verschil is daarbij dat terwijl nen
delijke groepen succes hadi m. ne
nieuwe liedjes de Havenzant
Sunstreams hun goede verkofcserv
ten uit bewerkingen van oude -vaat
en melodieën. Een enkel 1 >cve
„Aan de grens van de Duits^striet
len" en „Esmeralda" van de
is geschreven door de mu rvan
zelf. Zodra zo'n liedje een hit
worden, wordt direct een pla erin
bracht waarvan dan praktia are ii
liedje meer door de muzikant erver
geschreven. De kassa van pn
maatschappij en uitgeverij Hare
grijker. Een beroep op de ere
van de muzikant wordt niet
de muziek is gespeeld dooi
muzikanten en het succes
in 1
en di
onde
ligini
malig zijn. Het stemmingsre ter g<
verveelt na enkele malen bel bes
en men zal steeds naar ietslt gew
moeten zoeken. In de huidigejls va
men ook naar nieuwe groepfiderc
ten zoeken.
De tendens is momenteel dat
wordt naar oude liedjes. De
Noordzeeduo", geproduceerd^inds
zongen door Johnny Blenco,
voor illustratief.
Met de ontmoedigende en t
sultaten ln het achterhoofd
Groningen een nieuwe prd
maatschappij Northstar on
Aan het begeleiden van artie^g
de men veel aandacht besta
artiesten zaten elders onder c
Pas na ruim één Jaar verscl
eerste lp „Jan en Zwaan" die <j
uitstekende promotie van
een succes werd. Een goedej
was verder de popgroep Ne'
tures uit Veelerveen bij Win
De beperkte financiële mo$
den van Northstar was de I
dat de groep bij Polydor onf
tract kwam.
Overziet men vijf jaar muziek
Noorden, dan is het result?
perkt. Enkele elementen zuil
vend zijn. De levende muzieL
noorden is populairder dan f
belangstelling voor regionale
groeiende. Er worden zelfs i
het Gronings verkocht, hetget1
voor nooit mogelijk was. Ei
markt voor aanwezig. Ontstal
door de grote belangstellingr He
noorden voor het volkse gen
suil
de
ikk
Roel Janssen houdt de boeken bij.
Van en op 'n klein maar heel gezellig reis-
buro. Hij houdt ook van boeken. Met lezen
gaat 'n fors deel van zijn vrije tijd heen.
Daarnaast is Roel ook nog aktief in het
verenigingsleven.
En het verbaasde ons niet toen we
hoorden, dat hij de penningen van de
plaatselijke voetbalvereniging beheert
Die vereniging staat 'r - ondanks slechte
berichten over voetbal in 't totaal - goed
voor. Dat kunnen wij weten. Want Roel
kwam 'n tijdje geleden bij ons over een
salarisrekening. Goed, da's een kwestie van
even uitleggen.
Maar Roel nam die rekening bij ons
juist omdat we de tijd hadden om 'em iets
te vertellen over de mogelijkheden en zo.
Ja, daar kan ook 'n boekhouder nog wel 'ns
mee gediend zijn. En zo kwam Roel ook
met ons over voetballen praten; van 't een
kwam 't ander en nu voetballen wij
zogezegd mee.
Nu is de Nutsspaarbank onderdeel
van een groter geheel. Zou 't zo
gemoedelijk gaan op alle 80 kantoren in en
rond Den Haag? Ja, punt uit We weten van
onszelf dat we de vriendelijkheid,
de flexibiliteit en 't persoonlijke van een
privé-bank hebben. We willen dat graag
laten blijken en aan iedereen vertellen.
Modern standpunt
De Nutsspaarbank is een bank van
vandaag. Met alle diensten in alle sektoren
van het geldverkeer. Salarisrekeningen,
hypotheken, verzekeringen, speciale
rekeningen voor jongeren, vreemde valuta
en óók nog 'n aantal verschillende
manieren van sparen en beleggen.
Roel Jansen weet dat nu allemaal.
En hij heeft als boekhouder inzicht genoeg
om te konstateren dat 't ook voordelig is
om met Nutsspaarbank in zee te gaan.
En natuurlijk die persoonlijke benadering.
Wellicht Iciest hij straks óók de
Nutsspaarbank voor 'n spaarrekening.
De paperassen en de eerste dagafschriften
van z'n salarisrekening heeft-ie allang
opgeborgen in de speciale map van de
Nutsspaarbank.
Administratief gaat 't bij ons ook op
rolletjes. Vlot. En verder wisselt Roel
's zaterdagsmorgens bij een
Nutsspaarbankkantoor nog wel eens
kleingeld voor de klubkas; vlak voor-ie zelf
moet spelen. Laat ons juichen, Meneer
Jansen! a
Inlichtingen: Jan Hendrikstraat 4,
2512 GL Den Haag Tel. 070-469490
lfde
der
gelo]
get
usse
tyata
de i
rijd
lijk
•s, aj
lijkt
teini
le in
izert
it te
n elf
ri in
Bom
Ie si
in di
ks
^erb£
een
TI A
tseli
le s
ran
is ei
lener
litair
Allei
n ve
en i
te
e ko:
rendi
n he
pei
syste
>1 da
itie c
ïngei
0g(
apt
OEI
ie sji
en f
g 70
maat
Aa
giers
gaf
e Lit
e he
erscc
