Weinig aanbod van nieuwe films jiieval in Moskou tekent koers Franse CP Turks leger mikt op een sterk bewind Personalia John Travolta in smartlap Margaux Hemingway in enge-vissenfilm en Britt Eklund als sprookjeskoningir FRANCO ZEFFIRELLI'S JON FAYE VOIGHT DUNAWAY RICKY SCHRODER CHAMP Nieuwe boeken 18/H ffllJOAG 11 JANUARI 1980 FILM TROUW/KWARTET PS 15/R 19/H 17 it na en ;n me zal blei :iële lemi mee Unmi ?efter imma linnaars, die in de feestweken hun buikje rond hebben smuld en al doende de voorraad hebben verteerd, zullen nu buikriem moeten aantrekken. Want het is miezerig gesteld et het nieuwe aanbod: amper de moeite van het vermelden lard. dat ultzi W. Wielek-Berg ssbinders „Die dritte Generation" ig niet in zicht, terwijl met zo'n it|itieke film toch wel enige haast et worden gemaakt, anders raakt gedateerd. Zelfs diens voor-voor- tste film „In einem Jahr mit drei- Monden". reeds vorig jaar door m International gepresenteerd, cht nog op vertoning. Ik noem ar een paar voorbeelden, er zijn er er. Ze komen wel. maar talmen is wachtend op beter zullen wij maar de tanden zetten in de taaie die deze week wordt geser- oment by Moment Travolta, sinds „Saturday kht Fever" en „Grease" idool van disco-meisjes, lijkt in „Mo- jnt by Moment" van Jane Wagner selig veel op een gigolo, hoewel verhaal daar niet om vraagt. Op- sen, jongen! Niet te vaak naar de per gaan en ook niet zulke prui- e monden trekken. niet brandschone zwerver (een eenzaam!) spoelt hij aan bij el oudere dame, die in haar luis op het strand kniesoort met kleine mormelhondje, omdat man is gaan stappen. Zij krijgen met elkaar en de misverstanden niet van de lucht: nu eens denkt dat hij het op haar geld heeft ien, dan weer druipt hij mok- d af omdat zij hem voor haar iden verbergt. Ach heden, het is goed of het deugt niet. Tot een velijk zal het wel niet komen, toch dienen wij te geloven dat oment by moment" iets heel ois en bijzonders wordt opge- wd. aardige ogenblikken (vooral in het begin) zijn alleen en uitsluitend te danken aan Lily Tomlin. Maar gaan deweg vraag je je steeds vaker af wat de mens ziet in die enge jongen. Hoe wel ik het volkje niet graag de kost zou willen geven, dat precies het om gekeerde denkt. Amsterdam-Cinema International en Leidsepleintheater; Den Haag-Ca lypso; Rotterdam-Calypso 2; Eindho- ven-Metropole, a.l. Killerfish In „Killerfish" van Anthony M. Daw son wordt uit een geheel ander vaatje getapt. Van juwelendieven, mooie meiden, een natuurramp en, niet te vergeten, gruwelijke piranha's die in een ommezien van een mens een ge raamte maken, wordt in de Brazili aanse zon een explosief mengsel ge broeid. Je hoeft je niet te vervelen: de ene calamiteit is nog niet voorbij of het andere fotomodel kronkelt zich al in verleidelijke bochten. Margaux Hemingway is kennelijk het lievelin getje van regisseur en scenarioschrij ver. zij gaat strijken met de buiten de onwaarstaanbare man, hoewel ze het daarnaar geenszins heeft gemaakt. Zij zal het wel aan haar opa te danken hebben. Amsterdam-City 1; Den Haag-Odeon 1; Rotterdam-Cineac AD, 16 jr. De Wraak van de Luipaardman Hoe vaak de klassieke fantasy-ro- mans van Rider Haggard („She" en „King Solomon's Mines") al niet tot filmvoer zijn verwerkt zou ik warem pel niet weten. Ook weet ik niet wie de regisseur is van de Canadese pro- John Travolta in 'Moment by Moment' duktie „King Solomon's Treasure", oftewel „De Wraak van de Luipaard- man", gebaseerd op Rider Haggards minder bekende „Allan Quater- main", want het filmverhuurkantoor voorzag de pers van materiaal waarin wel de acteurs worden genoemd, maar niet de regisseur. Rangen en standen moeten er zijn, nietwaar? „King Solomon's Treasure" is opge nomen in het Afrikaanse Swasiland waar. blijkens de film, aan het eind van de vorige eeuw nog allerlei pre historische saurussen en meer van dat goed rondwaarden. Ook hadden de oude Foeniciërs er over de bergen een rijk gesticht, beschermd door lui paardmannen en slangen, geregeerd Margaux Hemingway in 'Killerfish' door een bleekblanke koningin (Britt Eklund). Een Engelse expeditie trekt uit om het goud van koning Salomo te bergen, dat daar om de een of andere geheimzinnige reden is ver stopt. Adembenemende avonturen dus? Mis poes! Alles wat je ziet heb je al eens eerder beter gezien en de hele troep gaat als een nachtkaars uit. Zo nu en dan bedienen de expeditie leden zich schalks van iets, wat moet doorgaan voor typisch Engelse, rela tiverende humor. Helaas hebben Ca nadezen daarvan blijkbaar geen thee gedronken. Amsterdam-Cineac Damrak; Rotter dam-Arena 1, 16 jr. Apocalypse Now Overweldigende anti-oorlogsfilm gesitueerd in Viet nam van Francis Coppola. De gehele week in Rembrandtpl.th., Amster dam; Cineac en Metropole, Den Haag; Alhambra 2, Rotterdam; Cine ma, Alkmaar; Grand 3, Amersfoort; Tivoli 4, Apeldoorn; Luxor, Arnhem; E.D.B. 1, Deventer; Kunstmin, Dor drecht; Alhambra, Enschede; Came ra, Groningen; Royal, Heerlen; Pala ce, Hengelo. Euro 1. Den Bosch; Rex. Hilversum; Tivoli 1. Leeuwarden; Lido 1, Leiden; Centrum. Nijmegen; Royal, Oss; Royal, Roermond; Corso, Rotterdam; Harmonie, Tilburg; Ca- tharijne 1, Utrecht; Apollo, Zaandam; Euro, Eindhoven. Prolongatie's en reprises Manhattan Woody Aliens laatste film, een ode in zwart en wit aan zijn geliefde stad New York. De gehele week in Alhambra 1 en Tuschinski 2. Amsterdam; Luxe. Arnhem; Rem brandt 1. Eindhoven; Metropole 3. Den Haag; Camera, Groningen; Casi no, Den Bosch; Rembrandt 2. Utrecht; Cineac 2. Den Haag; Studio. Leiden; Carolus 2, Nijmegen; Alham bra 1, Rotterdam. Messidor fascinerende film van de Zwitser Alain Tanner over de koude trip van twee meisjes door zomers Zwitserland. De gehele week in Mo vies 1, Amsterdam. Die Ehe der Maria Braun Ralner Werner Fassbinder dringt met de middelen van het melodrama door tot de kem van het Westduitse Wlrt- schaftswunder. Uitstekende hoofdrol van Hanny Schygulla. De gehele week in Tuschinski 4. Amsterdam; Club 1. Leeuwarden; Lumlère 3, Rot terdam; Alhambra 1. Enschede; Har monie 3. Alkmaar en 15 jan. Filmhuis Purmerend. Prëparez vos mouchoirs Zeer amu sante satirische Franse komedie met voortreffelijke rollen van Gérard Dé- pardieu en Patrick Dewaere. De gehe le week in Clnecenter, Amsterdam. BUITENLAND ADVERTENTIE TUSCHINSKI - AMSTERDAM, CINEAC - DEN HAAG en LUMIERE - ROTTERDAM verwachten de film die alle records in Amerika, Spanje en Japan heeft gebroken! VERTOLKING VAN EEN ONTROERENDE, ONGEWONE-MAN.KIND.VROUW- RELATIE. r Bert van Panhuis kt. A FRANCO ZEFFIRELIJ FILM THE METRO-GCXCWYN-MAYERPRESENTS JONVOIGHT FAYEDUNAWAY ROCY SCHRODER •IX CHAMP" JAO< WARDEN ARTWJRXL MU9CBYDA/EGRU9N SCREEWV BY WALTER NEWMAN BASEDONASTORYBYFRANCESMARlON PRODUCED BY OSQN LOVEU. DflECTEDBYFRANCOZEFRREllJ door Herman Amelink verandert ook niet van de ene op de andere dag ten goede. Het politieke geweld en de Gekrakeel economische chaos in Turkije zijn nu zo groot geworden, dat de legertop in de pen is ge klommen en via de president een ex-admiraal de poli tici de wacht heeft aangezegd. Dreigt er in Turkije opnieuw een staatsgreep? De huidige premier, Soeleiman Demi- rel, kwam in oktober van het afgelo pen jaar aan de macht nadat zijn Gerechtigheidspartij bij tussentijdse verkiezingen erin slaagde vijf zetels te veroveren, waarvan een paar in handen waren van de Republikeinse Volkspartij van premier Bulent Ece- vit. Deze had sedert januari J978 ge regeerd met een zeer geringê meer derheid, nadat een aantal parle mentsleden van de Gerechtigheids partij naar zijn kamp was overgelo pen. De bijna twee jaar dat Ecevit aan het bewind was nam het politiek geweld van links tegen rechts, en omgekeerd hand over hand toe. Tij dens zijn regeerperiode kwamen meer dan tweeduizend mensen bij politiek gemotiveerde aanslagen om het leven. Daar kwam de stagnerende economie, met een hoge inflatie en een enorme werkloosheid, nog eens bij. De twee maanden dat Demirel nu aan de macht is. hebben aan deze situatie weinig veranderd. De problemen wor den langzaam maar zeker groter. Het gemiddeld aantal slachtoffers van politiek geweld is gestegen naar acht per dag en een economische toestand Nu heeft het leger dan gesproken. Dat staf-chef generaal Kenan Evren in de weken voor kerst het hele land heeft afgereisd, maakt duidelijk dat het om een weloverdachte waarschu wing gaat, waarin de hele top van het militaire apparaat gekend is. De mili tairen schrijven dat „separatisten en anarchisten" een opstand in de zin hebben. Ze verwijten de politieke partijen dat zij zich verliezen in on derling gekissebis zonder tot een wer kelijke aanpak van de problemen te komen. Demirel moet van de uitlatingen van de legertop wel geschrokken zijn. In 1971 kreeg hij iets soortgelijks te ho ren van het leger, en dat leidde toen tot een staatsgreep. De premier haastte zich dit keer dan ook te ver klaren dat hij nog maar twee maan den aan het bewind is, en dat de verantwoordelijkheid voor de huidige wantoestanden geheel voor rekening is van zijn voorganger. Ecevit. Daar mee liet hij voor het gemak maar even buiten beschouwing dat hij als oppositieleider in die twee jaar nu niet direct zijn best heeft gedaan om Ecevit bij te staan in zijn strijd tegen de politieke terreur. Demirel beschuldigde zijn opponent er zelfs van alleen rechts extremisme aan te pakken en het linkse radicalis me door de vingers te zien. Het meest overtuigende bewijs dat hij voor die beschuldiging aandroeg was het feit dat van de tweeduizend gearresteer de extremisten in 1978 er dertienhon derd van rechtse huize waren. Dat zegt echter waarschijnlijk meer over de omvang van het radicalisme ter linker en ter rechterzijde en over de politieke richting van Demirel. dan over het arrestatiebeleid van Ecevit. Al eerder Demirel moet verder ook nogal ver rast zijn geweest door het initiatief van de militairen, omdat zijn regering bij de handhaving van de noodtoe stand die al vele maanden in een groot aantal provincies van kracht is, bereid was samen te werken met de militaire commandanten. Onder Ece vit stonden burgers aan het hoofd van het toezichthoudend apparaat. Het zou niet voor het eerst zijn dat het Turkse leger ingrijpt in de poli tiek. In mei 1960 werd de regering van premier Menderes ten val gebracht door het leger. Ook toen had Turkije te lijden van een economische terug slag die gepaard ging met politiek geweld. Menderes reageerde hierop met repressieve maatregelen die hem eerst zijn baan en later de kop kost ten. En in maart 1971 grepen de mili tairen opnieuw in; toen om de in hun ogen falende Demirel aan de kant te zetten. Van 1971 tot 1973 werd Tur kije geregeerd door een bewind waar op de militairen een zwaar stempel drukten. Dat het Turkse leger in beide geval len het bestuur weer betrekkelijk snel aan de politici overdroeg, maakt wel duidelijk dat de militairen nu niet direct zitten te springen om de macht. Aan de andere kant voelen ze zich wel zo verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het land dat ze hun stem op beslissende momenten laten horen. wegende stem via de Nationale Vei ligheidsraad, een orgaan waarvan de president ambtshalve vooreitter is en waarvan verder de premier, de minis ter van defensie, de staf-chef en de militaire commandanten deel uitma ken. Maar ook op het economisch leven is de greep van het leger groot. Vele hoge militairen zijn actief in nationale en multi-nationale onder nemingen. Nationale eenheid Onder de druk van de militaire top lijken Ecevit en Demirel elkaar nu enigszins te hebben gevonden. Geza menlijk werken ze nu aan maatrege len om de politieke en economische wantoestanden aan te pakken. Het lijkt erop dat het leger uiteindelijk wil aansturen op een regering van nationale eenheid De vraag is echter of men er op die manier werkelijk in zal slagen het bestuur van het land doeltreffender te maken. Vele beslui ten blijven in ambtelijke molens ste ken, baantjes worden uitgedeeld aan veelal incompetente personen en vooral de vele overheidsbedrijven produceren te weinig en bieden te veel mensen werk. Mocht de laatste reparatiepoging geen succes opleveren, dan is de kans op een sterk, autoritair regime al dan niet in combinatie met een staatsgreep levensgroot aanwezig. De middenklasse en de partijen van uiterst rechts, de Nationale Heilspar- tij van Erbakan en de Nationale Ac tiepartij van Alpaslan Türkesj, zijn hier in ieder geval wel voor te vinden. Het leger een half miljoen man sterk is in zo n geval best in staat voor orde en rust te zorgen. vanuit het Westen, zowel van de lan den als van de Europese Gemeen schap als van de Verenigde Staten, Turkije nog uit het moeras kan hel pen. Economische stabiliteit is in dit land een voorwaarde voor politieke stabiliteit. De stagnerende produktie moet op gang geholpen worden. Be drijven mogen niet langer stil komen te liggen omdat de stroom uitvalt bij gebrek aan brandstof voor de elektri citeitscentrales. Alleen op die manier kan er een einde komen aan het te kort aan de meest elementaire le vensbehoeftes. zoals dat de laatste jaren aan het ontstaan is. Amerika Deze week hebben Washington en Ankara de basis gelegd voor her nieuwde militaire samenwerking, die onderbroken werd door de crisis over Cyprus. De Amerikaanse bases in Turkije, die sedert Khomeini in Iran aan de macht is van grote betekenis zijn geworden voor het tegenwicht tegen de Sowjet-Unie. functioneren nu onder een voorlopige regeling. Dit jaar krijgt Turkije voor een bedrag van 350 miljoen dollar aan militaire en economische hulp, voor het nieu we begrotingsjaar komt daar flink wat bij. En wellicht wil de Europese Gemeenschap ook nog een duit in het zakje doen voor de Turkse demo cratie. Het leger heeft een politiek zwaar- Het lijkt erop dat alleen massale hulp slaafsheid waarmee de rise PCF als enige van de terse communistische ijen ja en amen heeft ge- I op de Russische inval in janistan en het opzienba- le bezoek op dit moment PCF-leider George Mar- is aan Moskou zijn niet er een koerswijziging ns, als wel een klaarhelde- levestiging van de bewe- dat de partij sinds de lezingsnederlaag in het rjaar van 1978 weer diep in Isolement is gedoken en ens critici zelfs in het ne- iinisme. i het eind van de jaren zestig de Franse communisten ."■j^ham maar zeker het roer omge- L Onder Maurice Thorez had het lisme in de zèer starre en geslo- 'CF welig getierd, maar zijn op- t Waldeck Rochet deed het an- De PCF ging met de veroorde- van de Russische inval in Tsje- lowakije door de bocht en open- lermee de deur naar samenwer- /B, met de linkse partijen. Onder de 'ge leider George Marchais werd tómenwerking van socialisten, nunisten en linkse radicalen ver ankerd in de zogeheten Unie van Links. Ook in de partij zelf werd het klimaat liberaler. Op het befaamde 22ste partijcongres in 1976 zwoer de PCF het stalinisme en de dictatuur van het proletariaat officieel af. i Symbolisch Niet alleen de hamer en de sikkel werden opgeborgen als teken van een meer onafhankelijke houding ten op zichte van de Sowjet-Unie, maar men vond zelf het Eurocommunisme uit, een symbolische benaming van de hechte samenwerking tussen de Franse communisten en hun eigen zinnige soortgenoten in Italië en Spanje. Kortom, de PCF zat op een andere lijn. En ook al hielden haviken én duiven in de partijleiding elkaar vrijwel in evenwicht, toch meenden waarnemers dat onder aanvoering van de pragmatisch Marchais de par tij zich duidelijk ontwikkelde in de richting van een koers die allereerst Frans en daarna pas communistisch zou zijn. De eerste problemen dienden zich in het najaar van 1977 aan. De commu nisten zetten de Unie van Links op de tocht. Niet formeel, maar door het gekrakeel over de tekst van het ont- werp-programma voor een links kabi net en allerlei speldeprikkerij geloof de niemand meer in een hechte sa menwerking van links na de parle mentsverkiezingen. Toen links dan ook overtuigend verloor was de Unie van Links dood, alleen nog niet be graven. De PCF ging de socialisten steeds fellere verwijten maken en zette zich in het dagelijkse politieke beleid steeds meer J tegen haar vroegere partners. Bij de Europese verkiezin gen van juni vorig jaar waren de communisten ongeveer overal tegen waar de socialisten voor waren. En toen een communistische delegatie onder leiding van tweede man Char les Fiterman in het najaar voor het eerst sinds anderhalf jaar een bespre king had met de socialisten, was dat alleen maar om na afloop te conclu deren dat het niks kon worden met de Unie. Ten slotte zullen de communis ten bij de presidentsverkiezingen van april 1981 een eigen kandidaatstellen naast de socialistische. De PCF-lei- ding was en is er van overtuigd dat de in 1978 verloren kiezers alleen kun nen worden teruggewonnen met een onvervalst communistische koers. Gebeten hond Dat proces is ook intern niet zonder gevolgen gebleven. Met name de libe ralen. zeg maar de voorstanders van samenwerking met de andere linkse partijen, hebben het zwaar te verdu ren gekregen. De gebeten honden zijn de historicus Jean Elleinstein en de leider van de P^rijse communisten Henri Fizbin. Beiden waren kandi daat voor het parlement voor een van de Parijse zetels en Fizbin zelfs kan didaat voor het Parijse burgemees terschap. N^ar de zin van de PCF- leiding waren de Parijse kameraden veel te bereidwillig samen te werken met de socialisten, en er werden po gingen in het werk gesteld Fizbin op een zijspoor te zetten. Men vreesde dat hij op het 23ste partijcongres van mei vorig jaar een soort partijtje bin nen de partij zou oprichten. Vorige maand trad Fizbin uit het centraal comité van de partij omdat hij er genoeg van had alsmaar te worden uitgemaakt voor opportunist en vrijzinnige. Toen de partijtop wei gerde de ontslagbrief van Fizbin vrij te geven, trad Elleinstein weer naar voren als een van de scherpste critici binnen de PCF De toch altijd al eigenzinnige historicus had zich na het mei-congres kalm gehouden, om dat hij meende dat de partij nog steeds op de goede weg was. Maar nu goot hij weer fiolen van toorn over de partijleiding uit. De als „liberaal" be schouwde comitéleden Laurent en Walberg kregen te horen dat zij de zelfde rol speelden als Gustav Husak, de man die destijds in 1968 na de periode Dubcek de Tsjechen weer tot trouwe volgelingen van Moskou maakte. En dan nu de onvoorwaardelijke on dersteuning van de Russische actie in Afghanistan en, voor het eerst sinds 1974, het bezoek van Marchais aan de grote baas in het Kremlin De partij top verdedigt zich als zij al behoef te zou hebben aan een verweer met de opmerking dat de datum al lang geleden is vastgesteld en dat het dus toevallig is dat het net samenvalt met Afghanistan. De liberale communis ten zijn razend. De voormalige hoofd redactrice van het communistische Nadat hij hem vijf jaar lang heeft gemeden is George Marchais (rechts) blij de vriendschap met Leonid Breznjew te kunnen hernieuwen. blad France Nouvelle zegt in de socia listische krant Le Matin dat het be zoek van Marchais de geloofwaardig heid van de PCF nog verder ver zwakt Een andere communist schrijft onder het kopje „De schan de": Als je als communist net moet doen alsof je gelooft dat de Russen ,,te hulp" zijn geschoten, dan wordt de fagade wel erg sinister En Ellein stein spreekt In Le Monde, de onaf- hankeiijk-vooruitstrevende krant van Frankrijk, uit dat de leiding van de communisten nog geen komma van de Russische buitenlandse poli tiek kritiseert. Marchais' reis naar Moskou is een gang naar Canossa, een boetedoening. Maar. zegt Ellein stein. wij weigeren mee te gaan naar Canossa „Wij willen dat de PCF een beleid uitstippelt dat onafhankelijk heid toont jegens de Sowjet-Unie En het Eurocommunisme, dat de af gelopen tijd toch al deelde in de ma laise. zal door Marchais waarschijn lijk als een gebaar van goede wil aan Leonid Breznjew worden gegeven. Om heel goed op te bergen. Overleden In Den Haag is vorige week overleden dr Tobie Goedewaa- gen (79). Goedewaagen was tijdens de bezetting secretaris-generaal van het door de bezetters opgerichte departe ment van volksvoorlichting en kun sten. Hij werd in 1948 door het bijzon der gerechtshof ln Den Haag veroor deeld tot twaalf Jaar gevangenisstraf. Goedewaagen was onder meer ten laste gelegd de gelijkschakeling van de pers en de Journalistiek (door de oprichting van het Verbond van Jour nalisten), de kunst en de kunstenaars (door de oprichting van de Cultuur kamer) en de liquidatie van de om roepverenigingen. Goedewaagen, geboren ln 1895, was gepromoveerd ln de wijsbegeerte en een van de oprichters van het genoot schap voor Critlsche Filosofie Hij werd gepasseerd voor een benoeming tot hoogleraar in de wijsbegeerte. Uit teleurstelling daarover ontwikkelde hij zich van theoreticus tot een prak tisch politicus dat wil zeggen: hij werd nationaal-soclallst en anti-se miet In 1943 werd hij hoogleraar ln de wijsbegeerte ln Utrecht. Deze be noeming werd in 1945 ongedaan gemaakt. Het genadescnot, roman van S. Vest dijk nr. 40 in de serie verzamelde romans van uitgeverij Nijgh en Van Dltmar, Rotterdam '164 blz. - 38 50) Van dezelfde uitgeverij Is Eiken van Dodona, roman van F Bordewtjk 3e druk 286 blz - 29 50 Van uitgeverij Rap. Saarn zijn twee gedlchtbundels Het kind. bloemle zing door Willem Wilmink en Fetze Pijlman (62 blz> en De moeder, een bloemlezing door G Komrij (74 blz.). Prijs per deeltje 16

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 17