Gezondheidszorg zaak van iedereen Mening van een lezer Trouw Commentaar Recht en politiek ^Uitdaging Stichting algemene gezondheidsvoorzieningen gaat door iiiiniiiii1 am II tegenstrijdigheid alom ziek plastic beker lisdodde in de kachel Reisorganisatie boos op VARA over prijsvergelijking WiNDHONDENRENNEN NIEUWE ISTÜl - met AFGHAANSE WINDHOND en RUSSISCHE BEER X ZE LOPEN VEEL SNELLER MET EEN E'CHTE BEER EROPI DAN MET EEN RUUSThMAS ERVOOR O0"53 HET RUSSISCHE STAATSZircusSInNEMT OVERAL TER WERELD wo WOENSDAG 9 JANUARI 1980 TROUW/KWARTET JHet aantal gevallen waarin de jrechter wordt gevraagd een oor- jdeel te geven over een bepaalde loverheidsbeslissing, is de laatste jjaren aanzienlijk toegenomen. 'Daarbij hoeft alleen maar gedacht iie worden aan de zo langzamer hand ontelbare korte gedingen die Ihet vreemdelingenbeleid van de ,1 staatssecretaris van justitie tot in- zet hadden. De landsadvocaat (die Jinderdaad bedolven raakt onder de ■zaken die hij te behandelen krijgt) lvindt dat deze weg naar het recht maar eens geblokkeerd moet wor den. In de procedure over de leve ling van korvetten aan Indonesië Jzei hij met nadruk het ongewenst te vinden dat „elke actiegroep of lelke persoon" maar naar de rech- ter stapt om het overheidsbeleid Eaan te vechten. Dat het de overheid irriteert op leeds meer processen haar advo- raat te moeten afsturen, valt op zichzelf wel te begrijpen. Maar de r ï^Ézaken worden toch wel wat op hun $w\ kop gezet als daarop wordt gerea geerd met een poging de deur van dc rechtszaal te barricaderen. Er van afgezien dat de grondwet iedereen die wil procederen het versi recht geeft dat te doen, is zo'n de reactie een miskenning van de toe- genomen mondigheid van de bur- Ha ger- die niet meer zo snel geneigd is zich neer te leggen bij beslissin gen waarvan hij. terecht of ten onrechte, meent dat ze niet stoelen p beginselen van behoorlijk bestuur. een[ Overigens is de neiging om in zul ke gevallen naar de rechter te lopen, niet zo nieuw als de lands- isd: stai keli$'nc,s ^aar verPIetterende verkie zingsnederlaag in 1977 heeft me- r ééifrouw Indira Ghandi gezegd, dat zij zou terugkeren op het Indiase >olitieke toneel. Ze is terug, en i°18 5,oe' ^et '"d'ase vo'k was kenne- an 1 het gekrakeel van oude, kibbe- perce ende heren beu en heeft weer een ai^d beroep gedaan op Indira Gandhi. Naast een succes voor Gandhi is de zsteïï verkiezingsuitslag een nederlaag pc oor de gerontocratie in India; de egering van bejaarden die ten on- t n0 Ier is gegaan aan eigen machte- oosheid. lennelijk is de noodtoestand, die lira Gandhi tijdens haar eerdere premierschap uitriep, vergeven en rergeten. De grote voorsprong aarmee zij de stembusstrijd heeft wonnen, heeft als risico dat me- rouw Gandhi zich opnieuw zal aten verleiden tot het nemen van dictatoriale maatregelen. Zij kan zich er immers op beroepen dat ze de steun geniet van het overgrote deel van het Indiase volk. Indira Gandhi heeft nimmer haar tpijt betuigd over het uitroepen aUo ran de noodtoestand. Het doel teiligde naar haar idee de midde- cn. Burgerlijke vrijheden vallen ashiijnder de mensenrechten, maar roldoende voedsel, betrouwbaar vater en een redelijke huisvesting rvenzeer. am v icanet nma 3orel de )ver een dergelijke wijze van den- rzi^ntcn is discussie mogelijk, maar het chrijnende is dat mevrouw Gand- )i er in het verleden nimmer in is ;es!aagd de levensomstandigheden advocaat het deed voorkomen. Zijn opmerking dat het Neder landse recht niet de mogelijkheid kent om het overheidsbeleid door de rechter te laten beoordelen, is dan ook wat al te boud. Dat geldt zelfs voor het buitenlands beleid, waarvan de landsadvocaat beweer de dat het zich, vanwege het sub tiele karakter ervan, niet leent voor een rechterlijk oordeel. Wel licht is hier de wens de vader van de gedachte geweest. Dat de laatste tijd zoveel vaker een beroep op de rechter wordt ge daan, heeft waarschijnlijk niet al leen te maken met grotere mondig heid, maar ook met het feit dat de regering steeds meer macht krijgt en anderzijds het het parlement steeds moeilijker wordt voldoende weerwerk te leveren. Het is juist daarom dat het niet aangaat te proberen de beoordeling daarvan (en de mogelijkheid er zijn onge noegen over kenbaar te maken) de pas af te snijden. Een democratie is niet gebaat bij zo'n poging de burgers monddood te maken. Het argument dat het parlement de aangewezen plaats is om kritiek op overheidsbeslissingen te leve ren, gaat maar tot op zekere hoog te op. Het beroep op de rechtei zou niet in de laatste plaats kunnen worden beschouwd als een uiting van onvrede over de manier waar op het parlement functioneert. Dat zovelen naar de rechter stappen, zou vooral voor dat parlement, dal steeds meer met niet toereikende riemen roeit, een teken aan de wand moeten zijn. van de Indiërs werkelijk te verbe teren. Zij legde de nadruk op ont wikkeling van de steden en van de industrie, wat leidde tot een schijn baar goede economische ontwik keling. Het platteland en de land bouw werden echter verwaarloosd, en het aantal mensen zonder land o'f zonder werk in India groeide. Verplichte sterilisaties en het ver drijven van sloppenbewoners uit de steden, betekenden geen oplos sing, maar slechts een versluiering van de problemen. Het beste mid del tot geboortenbeperking in de derde wereld is ontwikkeling; als een redelijk inkomen verzekerd is, zijn kinderen niet langer nodig als werkkracht of als oudedagsvoor ziening. De uitdaging waarvoor de nieuwe regering van Indira Gandhi zich geplaatst ziet, is de oplossing van de levensgrote problemen waar voor het straatarme land zich ge plaatst ziet. Het zetten van de eerste stappen op de weg naar een evenwichtige sociaal- en politiek- economische ontwikkeling van In dia is naar onze smaak dc belang rijkste maatstaf waarmee na ver loop van tijd de regering van Indi ra Gandhi beoordeeld moet wor den. De uitdaging is des te groter als mevrouw Gandhi er in slaagt een dergelijke ontwikkeling onder democratische omstandigheden, zonder opnieuw de macht aan zich zelf te trekken, in gang te zetten. Er is gezien de ervaringen, weinig reden wat dat betreft al te optimis tisch te zijn. Nadat eerder de apothekers, verenigd in de KNMP, al van zich hadden laten horen, openden eind vorig jaar artsenorganisaties als KNMG en LHV frontaal de aanval op de STAG, de Stichting algemene gezondheidsvoorzie ningen. Doel van de STAG is het exploiteren en oprichten van voorzieningen in de gezondheidszorg, waarbij artsen en andere hulpverleners in loondienst komen. De beroepsorganisaties menen dat het hierbij gaat om het vestigen van een bepaalde monopoliepositie en vrezen dat op deze manier de vrijheid van het medisch handelen kan worden aangetast. De STAG daarentegen vindt dat het nu maar eens uit moet zijn met het medisch-economisch complex dat in Nederland is ontstaan. De gpbruikers van de voorzieningen dienen meer invloed te krijgen en de monopoliepositie van artsen en andere „vrije beroepers" in de gezondheidszorg moet worden doorbroken, aldus de staf van de STAG. BIJ de herdenking van de geboor tedatum van Stalin, op 21 decem ber 1979 al honderd jaar geschie denis. waren er nog steeds allerlei verschillende geluiden over de man te horen. Het informatie bulletin van de Russische ambas sade vermeldt: „Er is een eeuw voorbijgegaan sedert zijn geboor tedag en meer dan een kwart eeuw na zijn sterfdag, en toch is het niet gemakkelijk om over hem te schrijven. Het Russische partijblad Prawda vindt Stalin nu een ..zeer inge wikkelde en tegenstrijdige histo rische figuur Door hetzelfde blad werd Stalin op zijn zeventig ste verjaardag gehuldigd als ..Va der aller volkeren" en ..Onze wij ze leider en leraar". Het kan ver keren. Ook in de Grote Sowjet-encyclo- pedie komt Stalin er bekaaid af als je het vergelijkt met Lenin Over Stalin staat er ..In de werk zaamheden van Stalin kwamen naast positieve kanten, theoreti sche en politieke fouten voor. en hadden enkele van zijn karakter trekken negatieve invloed. Over Lenin: Na Marx heeft de arbei dersklasse nog nooit een leider gehad van zulke gigantische af metingen. De Albanese leider Hoxha meent tot op heden dat Stalin is ver moord door zijn politieke tegen standers. Hoxha is gedurende 35 jaar die hij nu al regeert dezelfde doorgewinterde Stalinist geble ven. De Noordkoreaanse en Viet namese pers gedenken de ge boortedag van Stalin nu met de woorden; Ondanks een aantal vergissingen is Stalin een groot vriend van ons land. De Joegosla vische dissident Djilas beschreef Stalin in zijn boek over het stali nisme als „monster" en „de grootste misdadiger van de we reld". Trotski hield Stalin voor een domme provinciaal en een derde rangsgeest. Al werd van Jozef Staling niet verwacht dat hij een hoogvlieger zou worden, hij is het op een of andere wijze wel gewor den. Trotski heeft het misgehad. Tot pasja van de maand roept ..Emma", een Duits vrouwenblad de Weense dirigent Herbert von Karajan uit. Volgens de traditie spelen er in het Weens filharmo nisch orkest geen vrouwen mee. Toen de concertmeester bij het Berlljns filharmonisch orkest zijn intrek nam. zag hij tot zijn schrik een vrouwelijke harpist in het orkest zitten. Op een tournee door China vroeg een Chinese journalist aan Von Karajan waarom er geen vrouwen in zijn orkest speelden. „Ais vrouwen goed kunnen koken is dat vol doende." antwoordde Von Kara jan. ..Maar als een vrouw in ons orkest wil spelen." vervolgt hij, „Moet ze beter zijn dan de man nen. „Het enig vrouwelijk lid van het orkest, maakte, tot opluch ting van de dirigent, het toernee niet mee. zij was ziek. Een onderzoeker van de universi teit van Connecticut heeft ont dekt dat thee met citroen riskant kan zijn voor de gezondheid wanneer hij wordt gedronken uit het soort kunststof be kers dat in kantines te vinden is. Dr Michael Phillips schreef in een brief aan een medisch vakblad in New England dat zijn eigen be kertje met thee eens ..oploste" In zijn laboratorium ging hij proe ven nemen met alleen thee in een beker en thee met citroen in een beker. De combinatie, zo vond hij uit, verteerde de beker. Maar hij trof het opgeloste polystyreen van de beker niet in de thee aan. ..Aangezien het bekend is dat po lystyreen kanker verwekt bij proefdieren en men er nog niet voldoende van weet", aldus Phil lips. „opper ik dat de tijd rijp is voor de terugkeer naar de tradi tie van het drinken van thee met :itroen uit porseleinen kopjes. r tii. 1- i jf i j. L-f „Maak recht wat krom is, voor de tijd om is", „Wie de hoop laat varen, heeft bij voorbaat al verloren" en andere oude wijsheden en spreuken, zijn te vinden op nieuwe bordjes op de internationale souvenirbeurs, die voor de 28ste keer gehouden wordt. Ditmaal in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht. Als de Amerikanen alle turf ver branden waarover ze beschikken, levert dat een hoeveelheid ener gie op dat gelijk staat aan 240 miljard vaten olie. Dit blijkt uit een onderzoek van het Ameri kaanse instituut van gastechno- logie. Misschien is het één van de oplossingen voor het nijpende energievraagstuk van Amerika, nu de vaten olie steeds moeilijker het land binnen komen. Turf in de kachel, het klinkt tamelijk ou derwets. Toch wordt ln de Sovjet- Unie en Ierland gebruik gemaakt van deze energiebron Wanneer alle Amerikaanse veenlagen zijn afgegraven, kunnen de Amerika nen altijd nog overstappen op lisdodde, een plant die daar in de moerassige gebieden veel voor komt. De plant groeit in gebieden, die door de omwonenden als nutte loos terrein wordt beschouwd, waar bovendien nog muskieten huizen. Toch zou de lisdodde ten minste die agrarische gebieden van energie kunnen voorzien, vol gens het Amerikaanse instituut. Elk jaar zou de oogst van lisdod de opnieuw voor brandstof kun nen zorgen, zonder dat de teelt van deze plantesoort kostbare landbouwgrond opeist. Een aangename eigenschap van de lisdodde is dat de plant zich voedt met „smerige" stoffen als stikstof en fosfor In de buurt van rioolzuiveringsinstallaties zou de lisdodde voor een natuurlijke zui vering van de grond kunnen zor gen. Het nadeel van de plannen van het Instituut voor gastechno- logie krijgt de Amerikaanse be volking pas in de verre toekomst op het brood. De winning van lisdodde voor energiedoelelnden verstoort het normale proces in de moerasgebieden: gasvorming. Misschien komt het moerasgras over een tal van Jaren als de geschikte oplossing van het ener gievraagstuk uit de bus. Van een onzer verslaggevers - AMSTERDAM De reisorganisatie D-Tours heeft van de VARA rectifica- tie geéist van een in de maandag avond uitgezonden prijsvergelijking van vakantiereizen ln de tv-rubriek Koning Klant. D-Tours verwijt Koning Klant zeer onzorgvuldig te werk te zijn gegaan en een volstrekt onjuiste voorstelling van zaken te hebben gegeven. Presentator Wim Bosboom had voor deze uitzending gebruik gemaakt van een prijsvergelijking door de zirh hobbyist noemende E. van Llemt uit Overveen Volgens diens berekening zou een van de reizen van D-Tours naar Mallorca ruim 500 gulden duur der zijn dan eenzelfde reis, in dezelfde periode en in hetzelfde hotel van Arke. Hij was daarbij uitgegaan van het nieuwe Arkeprogramma, maar wist niet dat deze organisatie al een maand geleden vla advertenties in de dagbladen had laten weten, dat er nogal wat fouten in de prijskolom- men voorkwamen In werkelijkheid is D-Tours met deze reis nog goedkoper dan Arke Op 13 december had deze organisatie bovendien aan alle reisa genten een lijst met ongeveer 150 correcties gestuurd Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat. sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859. 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzi|de vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon blijkt dat we wel degelijk serieus die nen te worden genomen en het gevolg is dan ook dat organisaties als KNMO, LHV en KNMP. maar zij niet alleen, zich bedreigd voelen. Hun mo nopolieposities worden aan het wan kelen gebracht en het gevolg is dat ze de STAG op alle mogelijke manieren in diskrediet proberen te brengen." Gerrit-Jan van Otterloo voegt eraan toe: „Het is onzin om te stellen dat de STAG een monopoliepositie zou na streven. Het gaat ons Juist om het doorbreken van een dergelijke positie van wie dan ook. Immers, ook een gemeentebestuur staat in feite mach teloos tegenover een plaatselijke huisartsenvereniging, waar men wel eens even onderling zal regelen wat er op het gebied van gezondheidsvoor zieningen moet gebeuren. Doet de raad een voorstel dat de plaatselijke artsen niet aanstaat, dan weigeren ze iedere medewerking. Nu kan de STAG zo'n gemeenteraad een alter natief bieden, dat zo is ons geble ken soms gehanteerd wordt als stok achter de deur." De filosofie achter de STAG is dat gezondheidszorg een zaak voor en van allen is. maar dat de beroepsor ganisaties te veel macht bezitten en de gebruikers, afnemers en betalers van de gezondheidszorg veel te wei- door Kees de Leeuw DEN HAAG Bijna twee jaar geleden besloten enkele particulieren, onder wie het voormalige PvdA-Kamerlid Herman Drenth en de Haagse ziekenfondsdirecteur H. C. van der Hoeven, tot het op richten van de STAG. Zij von den dat er nu maar eens een eind moest komen aan de geldmakerij en de monopolie positie van (huis-)artsen in de gezondheidszorg. De zorg diende socialer te worden, meer aandacht voor en in vloed van de patiënt, artsen en andere werkers in loon dienst. waardoor niet alleen de kwaliteit kon worden ver beterd, maar tevens de kosten zouden kunnen worden terug gedrongen. Nu, na ruim een jaar draaien, kan worden gezegd dat dit initiatief, in middels gesteund door vier zieken fondsen en FNV en CNV. behoorlijk is aangeslagen. De STAG bezit twee apotheken in Den Haag. beheert een wijkgezondheidscentrum in Rotter dam-Hoogvliet. Is concreet bezig met dergelijke centra in Spijkenisse. Delft en Lelystad, terwijl er voor nog zo'n tien gemeenten plannen ln deze richting op stapel staan. Kortom, aan opdrachten geen gebrek en ondanks de hevige kritiek van de kant van apothekers en artsen gaat de STAG rustig verder op de ingeslagen weg. Hooghartig Mr. Constant Martini, die samen met drs. Gerrit-Jan van Otterloo (eco noom) de directie voert: „Bij de op richting reageerden de beroepsorga nisaties wat hooghartig in de trant van „wat zullen die ons nu kunnen maken", maar langzamerhand wordt duidelijk dat wij als STAG een alter natief bieden voor het medisch-eco nomisch complex in Nederland. Het >HET RUSSISCHE .STAATSCIRCUS PRESENTEERT I DE NiEUUSTE STUNT S J>/£/?EHMlsHAmEÜH6 J SELVES', HÓ Y&OE6 EU ■zeCF OM.. BOEKINfóflURO'S.' WARSCHAU FACT- THEATER dOK PLEIN 1 MOStOÜ fif ONZE FiÜALEM TE Cuba of V Vietnam niet? Het kan er bij mij niet ln dat ze dit ln ernst menen. Dat moet een vergissing zijn. want ook zij achten preventie nodig, maar er bestaat zo'n karikatuur van wat er hier aan ge zondheidszorg wordt gedaan." Een ander punt van kritiek ls dat bij de STAG de mensen in loondienst moeten werken. Aangevoerd wprdt dan dat deze werkers hun zelfstandig heid zouden verliezen. Gerrit-Jan van Otterloo: „Het werken in loondienst ook in de gezondheidszorg is helemaal niet vreemd. Kijk maar naar artsen bij de GG en GD. in het leger en naar verschillende stichtin gen die wijkgezondheidscentra ex ploiteren en artsen in loondienst heb ben. De bezwaren daartegen noem ik gezocht en niet reëel. Je kunt je veel eerder afvragen hoeveel zelfstandig heid en verantwoordelijkheid er voor de beginnende 'vrije beroeper' be staat. Die moet zich nu tot over zijn oren in de schulden steken om een praktljk-plus-rulmte over te nemen en daarvoor bij een bank of andere financieringsinstelling aankloppen. Je kunt je afvragen hoe vrij zo'n huisarts is. die meer weg heeft van een produktieslaaf die hard moet werken voor de volgende aflossing." Constant Martini: „Is in zo'n situatie, waar de LHV zich veel te weinig druk over maakt, nog wel sprake van ver antwoord medisch handelen? Wij leg gen de nadruk op de zorg en de LHV op het geld. of anders geformuleerd: de laatste laat zich meer leiden door het economisch belang van haar le den en minder door het belang van de gezondheidszorg Er had toch al lang een behoorlijk vestigingsbeleid moe ten zijn, waardoor dit soor misstan den kan worden voorkomen." Belangstelling Over belangstelling van de kant van artsen om bij de STAG te komen werken heeft men niet te klagen. De artsen die zich aanmelden zijn voor ongeveer de helft zonder baan. terwijl de rest afkomstig ls uit andere func ties. Bij een sollicitatie wordt geke ken of een kandidaat voldoende ge motiveerd is om in zo'n centrum te werken. Hij moet bereid zijn tot over leg met andere werkers en dient zich te stellen achter zaken ais intercolle giale toetsing en kostenbeheersing. „Wij dragen kandidaten voor. maar de uiteindelijke keuze wordt gedaan door het plaatselijk centrum met de beheerscommissie. Dat past geheel in het kader van de decentralisatie die wij voorstaan", aldus Constant Mar tini. „Je moet de STAG zien als een centraal dienstverleningsapparaat, dat begeleiding geeft op financieel, organisatorisch, medisch, agogisch en administratief gebied en daarbij tevens een werkgeversrol vervult. We zijn beslist geen alternatief zieken fonds, zoals nog wel wordt gedacht." Een ander misverstand is dat de STAG een linkse organisatie zou zijn. Gerrit-Jan van Otterloo: „We streven zoveel mogelijk democratisering en decentralisatie na. omdat we de voor zieningen zo dicht mogelijk bij de mensen willen brengen. Als men dat links wil noemen, vind ik dat best. Feit ls dat we destijds alle politieke partijen hebben uitgenodigd om deel te nemen, maar links en Techts van de PvdA is er weinig respons op geko men. In concrete situaties op plaatse lijk niveau blijkt echter, dat ook CDA en VVD akkoord kunnen gaan met plannen van de STAG Eind januari hebben we een gesprek met de CDA- fractie in de Kamer en we hopen dan ook een vertegenwoordiger daarvan in het bestuur te kunnen opnemen." Constant Martini „We brengen met elkaar Jaarlijks tien miljard gulden naar de ziekenfondsen, maar de ver zekerden zelf hebben nauwelijks In vloed. Daarom gaan we ondanks de felle kritiek gewoon door. want het blijkt aan te slaan En waarschu wend laat hij er nog op volgen „De STAG gaat wel wat aanrichten In de gezondheidszorg, daar kan Je zeker van zijn." Van links naar rechts: Gerrit-Jan van Otterloo (econoom), Constant Martini (jurist) en Hilton Weidema (aankomend jurist) van de STAG: karikatuur van wat hier wordt gedaan. nig. De invloed van de ziekenfondsen, die zeventig procent van de verzeker den onder hun hoede hebben, is wet telijk beperkt, de centrale overheid speelt een passieve rol en er is ook geen algemene patiëntenvereniging die voldoende tegenspel kan bieden tegen dit medisch kartel Lacune De STAG probeert nu in die lacune te voorzien en hanteert daarbij de vol gende uitgangspunten, het inschake len van de consument (gebruiker) bij het bestuur van de STAG en het beheer en de uitvoering van een plaatselijke STAG-voorzlenlng. het terugdringen van niet gewenste com merciële praktijken die bij het uitoe fenen van een medisch bedrijf nogal eens om de hoek komen kijken, het zo gelijk mogelijk verdelen van de medi sche zorg over de gebruikers en het leveren van een bijdrage aan de kos tenbeheersing ln de gezondheidszorg. In de praktijk komt dit erop neer dat de STAG zich opstelt als een concur rent van de „vrije beroeper" door op basis van loondienst medische zorg en dienstverlening te verstrekken. Dit verrichten van werkzaamheden in loondienst leidt er volgens de STAG toe dat aan andere doelstellin gen mede vorm kan worden gegeven. De verantwoordelijkheid voor het medisch of farmaceutisch handelen en de onafhankelijkheid in de uitvoe ring van dat handelen zijn zaken, waarin de STAG niet treedt. Wel ech ter moeten de werknemers bij de STAG bereid zijn de patiënten te betrekken bij voorlichtingsprogram ma's (in het kader van preventie) en aanvaarden dat de patiënten grote bestuurlijke Invloed hebben op de plaatselijke (STAG-)voorzlening. Dat verplicht doen aan preventie is met name de artsenorganisaties nog al zwaar op de maag komen te liggen, omdat dit zou kunnen leiden tot een „beknotting van het medisch hande len". Nu gaat het nog om preventie, maar straks kunnen er richtlijnen ko men op het gebied van het voorschrij ven van medicijnen en het doorver wijzen van patiënten naar een specia list. wordt er in die kringen gerede neerd. Constant Martini: „Ik kan mij niet voorstellen dat deze organisaties te gen preventie zouden zijn. Willen ze dan dat je als arts pas mag ingrijpen als een patiënt al ziek ls en eerder

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5