Albert Schweitzer: geen heilige
n oerwoud, wel 'de grote dokter'
De taxichauffeur
krees lucht
vaniNasivin
Recht vluchtelingen
beter beschermen
óverleg met Rotterdam
L~gst ongebruikelijk'
Nieuw biografisch
woordenboek is uit
Hoger personeel wil
algehele matiging
langstelling neemt nog steeds toe
ficier over dagvaarden slepers:
and richt voor
iinen schade aan
Spoedig advies
arbeid illegale
buitenlanders
Ni
Stichting doet beroep op Kamer
'Ordedienst van
Zuidmolukkers is
geen weerkorps'
8 Hi
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
PRS 9 H 11
>r Jac Lelsz
sel,
irENTER Pieter de
Vichy's standbeeld van Al-
li Schweitzer, in de ene
■d de bijbel en in de andere
tropenhelm, was onderge-
tuwd toen we aankwamen
Ie Brink in Deventer, waar
Albert Schweitzer Cen-
is gevestigd. Onderge-
iuwd is niet de man zelf.
zondag 5 september 1965
nige afstand van het zie-
uis in Lambarene, waar
vijftig jaar had gewerkt,
de schoot der aarde werd
ertrouwd in een eenvou-
.e kist, die al een jaar klaar
fcd naar eigen aanwijzin-
I was gemaakt en bij de
*rafenis bedekt was met
'eren van de wilde win-
uit de tuin bij zijn huis in
ibach (Elzas). Niet onder-
ieeuwd is namelijk de
;enis aan hem, zijn werk,
gedachtenwereld, zijn
ilijke nalatenschap.
e loop van 1980 bestaat de Stich-
Albert Schweitzer Fonds in Ne-
md 50 jaar. Het Albert Schweit-
intrum, dat zich onder meer de
eiding van zijn geestelijke na-
lap ten doel stelt, is nog
ihts aan zijn eerste lustrum toe
instelling is gevestigd in het
1 van de doopsgezinde kerk te
'venter, en daar houdt ook de inter-
tonale associatie „pour l'Oeuvre
"Z Docteur Albert Schweitzer de
ibaréné", zoals het officieel heet,
icilie. Algemeen secretaris van
s overkoepelende, wereldomvat-
Je Schweitzer-organisatie is Ha-
E. Robles.
gelegenheid van het jubileum
de Nederlandse tak van deze or-
jsatie worden dit jaar meer activi-
}n ontwikkeld dan gebruikelijk is.
te beginnen, zullen maandag-
Id 14 januari, de geboortedag van
peitzer, in Deventer enige door
hoeve (Den Haag) uitgegeven ge
uten van hem worden gepresen-
1. „Eerbied voor het leven".
Ilstukken uit zijn ethiek, samen-
eld, vertaald en ingeleid door ds
as Bouma, en een door dr Ulrich
iwander verzorgde bundel
r de titel „Straatburgse Preken",
t nu toe in vele talen verschenen,
5 in het Hebreeuws, maar nog niet
'i Nederlands. Schweitzer heeft
en 1898 en 1921 gehouden in de
olaikerk te Straatsburg. Ze pre-
al op zijn latere adagium
lied voor het leven".
Albert Schweitzer op hoge
leeftijd
daandacht" om maar eens een ger
manisme te gebruiken in de laatste
jaren voor zijn sterven na de laatste
maaltijd te houden voor het zieken
huispersoneel. Ze bestonden uit het
zingen van een lied. het lezen van een
paar regels uit de bijbel, een korte
verklaring en het bidden van het
Onze Vader, Meestal sprak Schweit
zer onvoorbereid over een tekst, soms
zeer kort, bij voorbeeld als de bijna
negentigjarige man erg moe was van
het werk, soms wat langer, maar 't zal
zelden meer dan enkele minuten zijn
geweest.
Hij heeft pas op het laatst in de gaten
gekregen dat een van zijn medewer
kers, een jongeman, zijn toespraakjes
stenografisch opnam. Er bestaan drie
banden van, waarvan er zich één be
vindt in Günsbach, één in Amerika
bij zijn dochter Rhena en één in De
venter. Uit dit materiaal zal een bre
vier worden samengesteld.
De te verwachten publikaties van
Schweitzer zouden wel eens aanlei
ding kunnen geven tot interessante
discussies. Lang niet iedereen is het
met hem eens, en dat zal ook straks
niet het geval zijn. Maar er zullen ook
velen zijn, die na nauwkeurige lezing
anders tegen hem aankijken dan der
tig, veertig jaar geleden. Of, en zoja,
in hoeverre hij invloed uitgeoefend
heeft op de zijn gemakshalve zo sa
mengevatte moderne theologie valt
moeilijk te zeggen. De titel van zijn
proefschrift voor het doctoraat in de
geneeskunde was op zijn minst op
merkelijk: „Die psychiatrische Beur-
teiling Jesu". Overigens weet men
dat hij niet alleen promoveerde als
arts maar ook als filosoof (Kant) en
als predikant (over het avondmaals-
probleem) en dat hij daarnaast vele
ere-doctoraten verwierf.
stein mag dan hebben geroepen „Ein
delijk een groot mens in deze tragi
sche eeuw", maar Barth noemde
Schweitzer een problematische theo
loog. Zij het dat hij toch wel eens het
beste deel zou kunnen hebben geko
zen, „en met hem al diegenen, die
zonder enige theologische kennis ge
probeerd hebben hier en daar won
den te helen, hongerigen te spijzen,
dorstigen te drinken te geven en ou
derloze kinderen een thuis te bieden".
Schweitzer, die in 1952 werd geëerd
met de Nobelprijs voor de vrede,
vraagt dat er wordt geleefd naar de
regels van de Bergrede. In de wereld
te zoeken naar het Godsrijk en zijn
gerechtigheid. Want, heeft hij eens
gezegd: „Een onpeilbaar diepe waar
heid ligt er in het fantastische woord
van Jezus: Zalig zijn de zachtmoedi-
gen, want zij zullen de aarde erven."
Belangstelling
De heer Robles van het Albert
Schweitzer Centrum in Deventer, die
de man van Lambarene „een kritisch
vrijzinnige" noemt, zegt dat de be
langstelling voor hem nog steeds toe
neemt. Het blijkt uit allerlei dingen.
Het centrum heeft zich in enige jaren
pijlsnel ontwikkeld. Van daaruit wor
den allerlei activiteiten ondernomen,
of gebundeld. Het centrum richt zich
tot allerlei groepen, tegenwoordig
vooral ook tot de jeugd. Ook in het
kader van het jubileum van de Stich
ting Albert Schweitzer Fonds wordt
er. in 1980, zo het een en ander
gedaan.
In dat kader is ook opgenomen het
derde Albert Schweitzer Orgelfesti
val. Evenals vorige jaren bestaat daar
ook ditmaal weer grote interesse
voor, ook van het buitenland uit. Al
leen orgelstudenten mogen eraan
meedoen, dus afgestudeerden niet.
Daarbij gaat het niet alleen om te
kunst, maar ook om de ontmoeting,
om het gesprek, om een uitwisseling
van de gedachten over Schweitzer.
Over de Bach-kenner, die tijdens zijn
verlofperioden in Eruopa orgelbespe
lingen gaf om gelden voor zijn zieken
huis bijeen te krijgen, natuurlijk.
Maar ook over de theoloog, de filo
soof en de geneesheer. Le grand Doc
teur, zoals ze in Lambarene zeiden,
maar bepaald niet, zoals zijn dochter
in lezingen meermalen opmerkte, een
heilige in het oerwoud.
Albert Schweitzers harmonium, waarop hij in de tropen zelfs
moeilijke Bach-stukken instudeerde. Hier met de man die het
orgeltje thans regelmatig onderhoudsbeurten geeft.
=3>e
ndandacht'
>urg
bereid wordt op het ogenblik
er de uitgave van Schweitzers
naamde „Abendandachten"
Kok in Kampen). Deze zijn
t eerder gepubliceerd. Eigenlijk
dat ook helemaal niet zijn bedoe-
Schweitzer placht zo'n „avon-
Kritiek
Er bestaat grote bewondering voor
Schweitzer, maar er is ook ernstige
kritiek geweest en niet alleen van
theologische zijde. Daar wees dr J. M.
van Veen op in een paperback, die in
1975 uitkwam bij Bosch en Keuning
te Baam, toen het honderd jaar gele
den was dat hij werd geboren. Ein-
Harmonium
Tijdens die Albert Schweitzer-festi
vals wordt ook altijd wel een keer het
harmonium bespeeld dat eens in het
ziekenhuiscomplex in Lambarene
heeft gestaan. Eigenlijk een orgeltje
van yesterday, om met de titel van
een gedichtenbundeltje van de hand
van Rutger Kopland te spreken.
Zoiets als de orgeltjes waarmee het
Leger des Heils vroeger door de stra
ten trok. Het orgeltje is van Engelse
makelij („Westminster").
In Lambarene studeerde Schweitzer,
die nog leerling is geweest van Widor,
er de moeilijkste stukken mee in.
Nadat het nog een tijdje in de kamer
van zijn medewerksters Maria Lagen
dijk had gestaan, is het naar Neder
land gebracht. Er zaten nog dode
spinnen, kakkerlakken en termieten
in. De Deventer handelaar in muziek
instrumenten J. de Kaste heeft belan
geloos de zorg voor het onderhoud op
zich genomen. Met piëteit voert hij
elke reparatie uit. Hij heeft er een
notitie in geplakt, die precies ver
meldt hoe er mee moet worden omge
gaan als hij er niet meer is.
In Lambarene is een nieuw zieken
huis in aanbouw. Het eerste deel is
vorig jaar in gebruik genomen. De
officiële opening van het geheel
vindt, hoopt men, 14 januari 1981
plaats, op Schweitzers geboortedag.
De vertrekken van Schweitzer liggen
er nog vrijwel onberoerd, ze worden
als museum in stand gehouden. Zo
willen de mensen, die in Lambarene
gaan kijken, de omgeving waar
Schweitzer werkte, ook graag zien.
De laatste jaren worden vanuit „De
venter" speciale vliegreizen naar
Lambarene georganiseerd tegen
scherpe prijzen. Vorig jaar namen
daar enige tientallen lieden aan deel
uit zeven landen, Schweitzer-fans.
Liever gezegd: mensen die zich door
Schweitzer willen laten inspireren.
Geen kwestie van een Schweitzer-
cultus. Maar het blijft bij dit soort
zaken in dat opzicht wel oppassen
geblazen.
Voor de rest krijgen de oude gebou-
een onzer verslaggevers
ITERDAM Volgens de Rotterdamse olficier van justi
nevrouw mr A. G Korvinus zou het „hoogst ongebruike-
zijn geweest als ze voorat overleg had gepleegd met de
ieente Rotterdam over het dagvaarden van negen slepers
I Smit Internationale.
en werknemers van het Rot-
ise sleepbedrijf moeten 29 ja-
[i voor de rechtbank verschijnen
s delicten, gepleegd tijdens de
Inle staking van de Rotterdamse
oslepers. Ex-stakingsleider Cor
der Zande heeft de vijfhonderd
ere van Smit Internationale opge
ien die dag het werk neer te leg
en massaal naar het gerechtsge-
y te gaan om te demonstreren.
lat Van der Zande eerder heeft
eigd met het uitroepen van een
fre slepersstaking die eind janua-
»u moeten beginnen, wordt de
m van de rechtszaak tegen de
n slepers als ongelukkig be-
fiwd. Gevreesd wordt dat het ac-
nité van de havenslepers onder
hg van Cor van der Zande deze
:aak zal aangrijpen om de nog
steeds voortdurende onrust onder de
havenslepers aan te wakkeren.
Volgens de Rotterdamse officier van
justitie heeft het openbaar ministerie
in dezen een eigen verantwoordelijk
heid. „Het openbaar ministerie be
paalt op welke dag een bepaalde zaak
wordt behandeld. Het zou geheel te
gen de voorschriften indruisen als
daarover vooraf overleg zou worden
gepleegd met de gemeente".
Geweldpleging
(ANP) Een felle brand heeft
tl een radiozaak. een bijbehoren-
trkplaats en garages en drie wo-
en in de as gelegd. De schade
pagt vele honderdduizenden gul-
i Er deden zich ook enkele ont
eigen voor. waardoor twee
jdweermannen werden gewond
ik vrouw gevonden
IERE (ANP) In Almere (Flevo-
i) is het lichaam gevonden van
50-jarige Inwoonster van Almere.
tjjn geen aanwijzingen dat de
iw door geweld om het leven is
pmen.
Volgens mr Korvinus zullen „allicht"
de nodige maatregelen worden ge
troffen om een ongestoorde rechts
gang op 29 januari mogelijk te ma
ken. Ze verwacht dat de zitting de
hele dag in beslag zal nemen. Twee
van de negen slepers wordt poging
tot doodslag, subsidiair poging tot
het toebrengen van zwaar lichamelijk
letsel ten laste gelegd. Ze waren tij
dens de recente staking ingereden op
politie-agenten. De zeven anderen is
openlijke geweldpleging, voorname
lijk wederrechtelijke vrijheidsbero
ving ten laste gelegd. Zij hadden
werkwillige slepers aangevallen, be
dreigd en opgesloten.
Volgens een woordvoerder van de ge
meente Rotterdam kan men „twisten
over het al dan niet gelukkig kiezen
van de datum van de rechtszaak.
Maar de gemeente Rotterdam heeft
hierover niets te zeggen Dat is zuiver
een verantwoordelijkheid van jus
titie"
De directie van Smit Internationale
zegt op de hoogte te zijn van „het
dreigement" van Van der Zande een
nieuwe staking uit te roepen, moge
lijk op 29 januari. Vooralsnog ziet de
directie echter geen aanleiding maat
regelen te treffen. „We wachten rustig
de 29ste af Wat kunnen we anders
doen?"
De Westduitse benzinetanker „Kom-
"n bi 21" is gisteren gezonken nadat het
Benzine tanker "n? w>>< ^co».
Milhngen en Nijmegen, in aanvaring
was gekomen met het Westduitse
vrachtschip „Rododt 6". De „Kombi
21" was leeg op weg naar Rotterdam,
de „Rododt 6" voer met een lading
gezonken
erts naar West-DuitsIand.Hij de aan
varing, waarvan de oorzaak nog niet
vaststaat, ontplofte de benzinetan
ker en brandde uit. Twee beman
ningsleden liepen daarbij brand
wonden op.
Op de foto de restanten van de benzi
netanker kort voor het zinken.
Van onze soc.econ. redactie
DEN HAAG De Stichting va'n de
Arbeid wil op korte termijn advies
uitbrengen over de uitvoering van de
wet Arbeid Buitenlandse Werkne
mers Aanleiding zijn de problemen
die door de invoering van de wet per 1
november jongstleden zijn onstaan
met de illegale buitenlandse werkne
mers. aldus de Stichting van de Ar
beid (het overlegorgaan van de werk
gevers en werknemerscentrales).
De Stichting van de Arbeid heeft de
minister Albeda van sociale zaken en
de Ruiter van justitie en staatssecre
taris Haars van justitie laten weten
dat het advies op komst is
Volgens de nieuwe wet is het de werk
gever verboden zonder een tewerk
stellingsvergunning van het ministe
rie van sociale zaken buitenlandse
werknemers in dienst te hebben.
Overtreding van de wet kan de werk
gevers op een maximum hechtenis
van zes maanden of een boete van
tienduizend gulden per illegale werk-
nemr komen te staan
Met deze straffen in het vooruitzicht
hebben veel werkgevers zich de afge
lopen maanden ijlings van hun illega
le werknemers ontdaan De rechtelo
ze positie en de jacht, die daarna op
illegalen is ontketend, heeft de vak
beweging. en met name het CNV. tot
het besef gebracht dat er snel iets
moet gebeuren
Volgens de vakbeweging blijft de
werkgever, die zich ontdoet van zijn
illegale werknemers, op een gemak
kelijke manier buiten schot, terwijl
de illegalen zelf onevenredig zwaar
worden getroffen door de nieuwe wet
geving.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De historicus prof. dr. I. Schöffer heeft
gisteren het eerste exemplaar van deel I van het biogra
fisch woordenboek van Nederland (BWN) aangeboden
aan minster Pais (onderwijs). Prof. Schöffer is voorzitter
van de redactiecommissie van het BWN
Het nieuwe biografische woorden
boek is de opvolger van het
„Nieuw Nederlands biografisch
woordenboek", dat dateert van de
periode tussen 1911 en 1937. Daar
van zijn tien delen uitgekomen.
Het oude boek beschreef uitslui
tend biografieën van voor 1910
overleden mensen. Het nieuwe
geeft inzicht in het leven van be
kende Nederlanders die na 1910
zijn overleden. Een ander verschil
is dat het nieuwe boek meer ru
brieken bevat dan het oude.
Reglement
Minister Pais zei gisteren dat de
minister van onderwijs en weten
schappen nadrukkelijk geen ver
antwoordelijkheid draagt voor de
inhoud van het woordenboek. Ge
schiedschrijving hoort het resul
taat te zijn van vrij wetenschappe
lijk onderzoek, aldus de bewinds
man. die als voorbeeld het vorig
jaar tot stand gekomen reglement
voor het Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie noemde. Daar
in is vastgelegd dat het instituut
zelf verantwoordelijk is voor de
inhoud van het wetenschappelijk
werk van de autéürs.
Bij de totstandkoming van het
Biografisch wootdenboek van Ne
derland zijn zo'n 240 Nederlandse
auteurs betrokken. Het boek be
vat veertig rubrieken, variërend
van wetenschap tot sport. De
voorlopige oplage is 3500
ADVERTENTIE
wen een bestemming ten gerieve van
bejaarden, alleenstaanden, daklozen
enz. In het ziekenhuis werken mo
menteel nog vier Europese artsen en
acht blanke verpleegsters. De rest
bestaat uit Afrikaanse verpleegkun
digen en andere inheemse medewer
kers. Het is de bedoeling dat het
ziekenhuis in de toekomst, maar dat
duurt nog wel even, wat het personeel
betreft, helemaal zwart wordt.
Op het moment worden de kosten
van het ziekenhuis voor een kwart
door de regering van Gabon gedra
gen. Uit het buitenland komt drie
kwart. Voor dit jaar is dat anderhalf
miljoen Zwitserse francs. Nederland
behoort naar verhouding bij te dra
gen. „Slechts" 25.000 gulden, een bij
na te verwaarlozen bedrag in deze
tijd. Hoewel Schweitzer populair is,
moet er altijd nog hard aan getrok
ken worden om het geld binnen te
krijgen. Naar Lambarene gaat 95 pro
cent van wat het fonds ontvangt.
Voor de verspreiding van de geestelij
ke nalatenschap is vijf procent be
schikbaar. De heer Robles zou best
eens naar een andere verdeelsleutel
willen, bijvoorbeeld zeventig procent
voor Gabon en dertig procent voor
het uitdragen van Schweitzers ge
dachten.
Neusverkouden? Nasivin neusdruppels of spray helpen u snel Uitsluitend
verkrijgbaar bij apotheker of drogist. Lees eerst de gebruiksvoorschriften.
NASIVIN EEN HELE OPLUCHTING MERCK
'Tot uiterste gaan bij loonoverleg'
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT De Raad voor Middelbaar en Hoger personeel
vindt dat regering, werkgevers en werknemers morgen tot het
uiterste moeten gaan om elkaar te vinden in een alles omvat
tend matiglngsbeleid.
Voorzitter drs H. van der Schalie van
de raad MHP zei gisteren op een
bijeenkomst van de Nederlandse
maatschappij voor Nijverheid en
Handel in Utrecht dat dit betekent
dat de vakbeweging haar looneisen
moet laten vallen, dat de werkgevers
de hier en daar wel aanwezige loon
ruimte moeten gebruiken voor uit
breiding van de werkgelegenheid en
dat de overheid daar waar mogelijk
haar uitgaven verder matigt en een
strenger prijsbeleid gaat voeren.
Een akkoord tussen overheid, werk
gevers en werknemers dat inhoudt
dat er wordt afgezien van een loons
verhoging ook voor de groepen die
minder verdienen dan 32.500 bruto
per jaar verdient volgens Van der
Schalie verre de voorkeur boven een
door de overheid opgelegde maat
regel.
Dat het centraal overleg in december
op een mislukking is uitgelopen
schreef hij voor een deel toe aan de
toenemende problemen van de vak
beweging met haar achterban. „De
topmannen van FNV en CNV zien
echt wel in dat matiging dringend
noodzakelijk is," aldus de MHP-voor-
zitter, „maar de gebeurtenissen in de
vleeswarenindustrie en de havens to
nen aan dat die gedachte moeilijk te
verkopen is nadat de loonkostenont
wikkeling als oorzaak van veel van de
huidige problemen jaren lang door de
vakbeweging is gebagatelliseerd."
Als het overleg morgen op niets uit
loopt, voorziet Van der Schalie een
eventuele loonmaatregel ten spijt
een chaotische situatie. Na afloop
van zo'n maatregel verwacht hij on
gecoördineerde en hier en daar zelfs
ongelimiteerde looneisen per
bedrijfstak. „In de zuivel zijn al loo
neisen op tafel gelegd die er niet om
liegen." aldus de voorzitter van de
Raad MHP.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Stichting vluchtelingenwerk Nederland
(SVN) heeft een klemmend beroep gedaan op de Tweede
Kamer om staatssecretaris Haars (justitie) te bewegen een
procedure die de rechtszekerheid van asielzoekers waarborgt
mogelijk te maken. Aanleiding is de uitspraak van de presi
dent van de Haarlemse rechtbank in een kort geding dat twee
Koerdische asielzoekers hadden aangespannen tegen de af
wijzende beschikking op hun toelatingsverzoek en hun opslui
ting.
President mr H. van den Haak gelast
te eergisteren, dat het tweetal onmid
dellijk moest worden vrijgelaten en
in ons land mag blijven totdat de
Raad van State in hun beroepszaak
uitspraak heeft gedaan. Het asielver
zoek van de Koerden Buyuk Kaya en
Kongul uit Turkije werd begin de
cember door het ministerie van justi
tie afgewezen. Zij hebben sindsdien
vijf weken in de cellen van de konink
lijke marechaussee in Badhoevedorp
vastgezeten.
De Stichting vluchtelingenwerk
stuurde op 21 december een protest
brief aan mevrouw Haars. waarin ge
zegd werd dat hier sprake was van
wederrechtelijke vrijheidsberoving
Tevens werd erop gewezen, dat de
gang van zaken in tegenspraak was
met de verklaring van de Staatsscce-
taris dat de asielprocedure geheel
voldoet aan de normen die de hoge
commissaris voor de vluchtelingen
van de VN in 1977 heeft aanbevolen.
Gevaar
De SVN wijst erop. dat deze aanbeve
lingen niet reppen over detentie van
asielzoekers. De president van de
Haarlemse rechtbank bepaalde in
zijn vonnis dat het tweetal in zuid
oost Turkije wel degelijk gevaar
loopt. De twee Koerden kwamen be
gin december vla Syrië naar ons land.
Zij vroegen om asiel omdat zij. naar
zij vertelden, als leden van de Koerdi
sche arbeiderspartij door de Turkse
autoriteiten werden vervolgd.
DEN HAAG (ANP) De Zuidmoluk-
se ordedienst KBK kan niet worden
beschouwd als een weerkorps, dat
verboden is bij de wet op de weer
korpsen -Dat valt op te maken uit de
beslissing van de Hoge Raad. die het
vonnis heeft veriiietigd van het Haag
se gerechtshof, waarbij de KBK wel
als een verboden weerkorps werd
aangemerkt
Dit zei if J A Manusama. president
in ballingschap van de republiek der
Zuid-Molukkrn RMS. gisteren De
zaak kwam aan het rollen toen tegen
de KBK in 19,78 proces-verbaal werd
opgemaakt doordat de ordedienst in
het openbaar optrad tijdens de her
denking van de stichting van de RMS
op 25 april.
