Brede schouders
Een goed
verstaander heeft
meer woorden nodig
De bestendigheid van het tijdelijke
Zogezegd
De kernwapendebatten
zijn nog lang niet afgelopen
Prognose voor de komende tien jaar
VRIJDAG 4 JANUARI 1980
TROUWKWARTET
door Okke Jager
De nieuwe mode van de Jaren
tachtig schrijft brede schouders
voor Dat is maar niet de gril van
een of andere ontwerper met veel
invloed. Maar in de
cultuurfilosofische commentaren
bij dit verschijnsel worden al gauw
vier zaken over het hoofd gezien.
Ongetwijfeld kunnen brede
schouders ons het gevoel geven dat
wij sterker zijn. Een nieuw
bedreigend decennium dient zich
aan, maar wij kunnen onze
schouders eronder zetten. Wij
zetten ons schrap. Wij hebben de
borst alvast natgemaakt. Onbewust
wil de huidige mens de beeldspraak
van Jesaja in een verwereldlijkte
versie nabootsen: „Jongelingen
worden moede en mat. maar wie de
Here verwacht, putten nieuwe
kracht: zij varen op met vleugelen
als arenden." Vleugels suggeren
kracht.
Maar hier moeten vier
nuanceringen aan worden
toegevoegd. In de eerste plaats
moeten wij bedenken dat er twéé
manieren zijn om uit brede
schouders nieuwe kracht te putten.
Men kan zich massaal breed
maken: de ene brede schouder
naast de andere maakt het geheel
des te breder. Maar men kan zich
ook individueel breed maken: brede
schouders houden de anderen op
een afstand.
De massale breedte vertoont Zich in
militaire parades voor de heersende
machten en in protest-optochten
tegen diezelfde machten.
Epauletten en spandoeken eisen
dezelfde ruimte op. Aan beide
kanten kan men er heilig van
overtuigd zijn, dat men en bloc
opkomt voor de enkeling. Maar dat
is niet zo breed als het lang is.
Spandoekdragers moeten een hoge
borst opzetten, omdat zij zich
verbeelden de verbeelding aan de
macht te kunnen helpen. Maar in de
lichaamsmythologie van totalitaire
regimes heeft de borstkas onder
brede schouders een andere functie.
Zij is het antihoofd bij uitstek. De
vis begint bij de kop te rotten, zei
Poujade vaak. Zo wist hij de
kleinburgerlijke minachting voor
hersenen te stimuleren.
De individuele breedte wil een eigen
identiteit tegenover de
buitenwereld onderstrepen. Wie het
breed laat hangen, wil laten zien dat
hij het breed heeft. Vermoedelijk is
het vooral die behoefte waaraan de
nieuwe mode royaal tegemoet
komt. Er zit in brede schouders iets
afwerends tegenover de anderen: ik
wil mijn eigen gang gaan. De
meubelmode past zich daarbij aan:
een breed-omarmende zitbank
bevredigt onze behoefte aan
beslotenheid. Ook de architectuur
komt ons individualisme te hulp: de
open trap en de open keuken
hebben afgedaan.
De auto-industrie blijft niet achter:
het nieuwe type waarbij de
achterkant hoger is. doet mij
denken aan een kat die een hoge
rug opzet om indruk te maken op
een tegenstander. Een auto met een
hoge rug accentueert onze
agressiviteit tegenover de
overbevolking op de snelweg.
Roland Barthes vergeleek de auto
met een gotische kathedraal: een
N. Jörg: Al te veel is in het beleid
Jegens vreemdelingen bij officiële
diensten sprake van „wat niet weet
dat niet deert" (R.U.-Utrecht).
A. F. M. Dekkers: Het dient psycho
logen verboden te worden om ka
rakterologische test af te nemen in
opdracht van belanghebbende der
den" (R.U.-Leiden).
A. W. Musschenga: Met abstracte
kunst heeft christelijke godsdienst
gemeen dat ze zich beide slecht
verdragen met een vulgair-materia-
listische wereldbeschouwing (V.U.
Amsterdam).
schepping in de geest van de tijd,
met hartstocht ontworpen door
onbekende kunstenaars, voor een
heel volk dat er een magisch object
in ziet. meer als beeld te
consumeren dan als
gebruiksvoorwerp. Het ziet er naar
uit dat de auto haar rol van
statussymbool steeds meer afstaat
aan jachten en motorboten. Als die
ontwikkeling zich doorzet, zal
misschien nog ooit eens het voorstel
een kans maken om de meeste
auto's in één standaardtype uit te
voeren. Dat zou heel wat
mensenlevens sparen. Als de auto
niet meer een sociale status tot
uitdrukking moet brengen, kunnen
eindelijk zuinigheid en veiligheid
het zwaarst gaan wegen. Taxi's
zouden de voorlopers van de
toekomstige auto moeten zijn: zij
hebben vaak al dezelfde vorm en
kleur. In Amerikaanse steden zijn
ze felgeel of grasgroen: een
goedkoop uiterlijk suggereert
goedkope tarieven. Ook in onze
steden zullen dit niet alleen bij
taxi's de kleuren van de jaren
tachtig zijn. Het bruin van de
bielsenwijken zal wijken voor
vrolijker tinten. De
onverschilligheid voor de
buitenwereld zal zich verhullen in
het feestkleed van „verwen Jezelf"
In de tweede plaats dient bedacht
te worden dat de minachting van
intellectuelen en kunstenaars voor
wat zij afdoen als een primitieve
behoefte aan geborgenheid, zélf
primitief is. In dit opzicht begint de
vis inderdaad te bederven bij de
kop. Het getuigt van weinig inzicht,
wanneer men doet alsof plótsellng
in de hedendaagse vormgeving de
innerlijke drang naar kracht en
zekerheid de kop zou opsteken.
Uiteindelijk wil alle vormgeving
bescherming bieden tegen de chaos.
De voorkeuren voor modern of
antiek of beide tegelijk hebben een
oersolide basis in de
algemeen-menselijke behoefte aan
een thuisfront van vertrouwdheid.
Iets „mooi vinden" betekent
meestal: iets herkennen. Wonen is
wennen. Het verlangen naar
geborgenheid is wezenlijk voor de
mens. maar het kan (ook in de kerk
en bij de omroep) op een infantiele
óf op een volwassen manier
bevredigd worden.
In de derde plaats moeten wij ons
niet op brede schouders verkijken
door te vergeten, dat zij voor
hetzelfde geld smal zouden kunnen
zijn. Sinds vormgeven is
gedegradeerd tot dateren (het
produkt is een voertuig van tekens
waaraan vooral het Jaar van
ontstaan kan worden afgelezen), zit
het vertrouwde in alles wat met de
tijd meegaat. De behoefte aan het
statische wordt nu door het
dynamische bevredigd. Als de
trendsetters smalle schouders
zouden voorschrijven, zouden
smalle schouders een gevoel van
zekerheid geven. Als het infantiele
in de mode is. voelt men zich er
volwassen bij. In massa verkochte
schrielheid doet degelijk aan.
In de vierde plaats moeten wij niet
te snel aan brede schouders aflezen
dat de mens angstiger en
agressiever wordt. Nadat ik met het
oog op dit artikel urenlang gezocht
had naar een bruikbare
voorspelling over 1980, vond ik ten
slotte een beschouwing van
professor Blanchi uit 1975 over de
stelling, dat blijkens de
geschiedenis der laatste eeuwen de
politieke en in haar voetspoor de
criminele gewelddadigheid cyclisch
verloopt, al kunnen de cycli
doorkruist worden door ingrijpende
gebeurtenissen zoals oorlogen die
overigens zelf ook weer een cyclisch
verloop hebben. De jaren 1945-1985
waren in Europa tamelijk rustig. Na
1985 nam het geweld toe, alsof het
besmettelijk was Die vloed moet in
1980 afebben In 2010 valt een
nieuwe golf te verwachten. Op het
eerste gezicht doen zulke
voorspellingen mij denken aan de
verfijnde Belgenmop die onze
Zuiderburen in de mond legt: regen
in november, kerstmis in december.
Maar belde voorspellingen werden
door Bianchl redelijk betrouwbaar
geacht. Wij zouden wel eens op de
drempel van rustiger tijden kunnen
staan.
De stijlontwikkeling lijkt op
wisselbaden: brede schouders In
1935, in 1950 en in 1980. Maar
daarachter is de golfbeweging van
het geweld en de kringloop van de
criminaliteit, mede in stand
gehouden door het laten uitkomen
van de verwachtingen: als iedereen
over een Tendenzwende naar rechts
gaat praten, komt deze er vanzelf.
Daarom moeten wij 1980 maar zien
als de afsluiting van een cyclus die
in 1985 begon. De tijd is rijp voor
een massale en individuele afkeer
van geweld.
De behoefte aan ruimte en
persoonlijke vrijheid, die wel moet
toenemen naarmate het mysterie
van de onvervangbare
aanwezigheid steeds meer bedreigd
wordt door de verstikkende
anonieme massa, kan zich beter
uiten in de mode en zelfs in het
scheppen van een ruimtelijk
omhulsel door het constante
gedreun van het muzikaal
esperanto van rock of pop (al
kennen wij de psychologische
effecten van deze inkapseling nog
niet) dan in een blinde drang om in
het rond te slaan en te vernietigen.
Brede schouders zijn niet zo
voor-één-uitleg-vatbaar als wij
dachten; maar deze mode laat ons
in elk geval iets ruimer
ademhalen
door Aalt van de Qllnd
De kernwapendebatten zijn voorlopig geweest. Hopelijk
gaat de discussie door Immers we zijn nog lang niet
uitgepraat en zeker niet ultgeluisterd. Vooral aan het laatste
ontbrak het. De argumenten, die onder het emotionele
geweld verdwenen, moeten weer boven tafel komen. De
wezenlijke zaken die In het partijpolitieke spel vergeten
werden, moeten opnieuw ter discussie staan.
Voor de duidelijkheid mijns Inziens
hebben de tien CDA-dissidenten tot
twee maal toe Juist gehandeld. De
probleemstelling is helaas terugge
bracht tot de vraag of Je het kabi
net-Van Agt al dan niet liet zitten.
Zoals altijd en overal proberen
mensen, met name partijpolitici, de
zaken te versimpelen Duidelijk
heid wordt dan hetzelfde als een
voud. Een truc waar velen Intuinen
en waar partijpolitici gretig gebruik
van maken. Het omgekeerde, een
voud geeft duidelijkheid is wel
waar, maar dat mag ons er niet toe
verleiden om ingewikkelde proble-
De enige overvloed die met zekerheid te voorspellen is
door H. J. Neuman
Vlak voordat het oude jaar ten
einde liep heeft de Nederlandse ko
lonel J. Tjassens enkele belang
wekkende mededelingen gedaan
aan het ANP, mededelingen die
vervolgens in verscheidene kran
ten zijn afgedrukt. Kolonel Tjas
sens is van 25 februari tot 9 decem
ber van het vorig jaar hoofd opera-
tién geweest van de tijdelijke VN-
vredesmacht in Libanon, UNIFIL.
Zijn taak in het internationale
hoofdkwartier in Nakoera is in
middels overgenomen door kolonel
Van Genuchten; zelf wordt kolonel
Tjassens chef-staf van de vierde
divisie in Harderwijk.
v
Het ANP heeft hij, na zijn terug
keer uit het Midden-Oosten,
deelgenoot gemaakt van een bij
zondere zorg die overigens niet al
leen bij hem leeft. Het verblijf in
Libanon van het 44sie pantserin-
fanteriebataljon daar komt het
in feite op neer gaat ten koste
van onze NAVO-oorlogstaak. Het
bataljon zelf, dat overigens ter
plaatse voortreffelijk functioneert,
blijft verstoken van oefeningen in
groter verband. De individuele
vaardigheid en de ervaring van de
militairen nemen weliswaar toe,
maar het bataljon als zodanig kan
het voorgeschreven oefenprogram
ma ten behoeve van zijn NAVO-
taak niet uitvoeren. Het is bij snel
opkomende crises in Europa niet
beschikbaar. En sterker nog: het
moet, wat de eerste opleiding en
uitzending van nieuwe Libanon-
gangers betreft, zo zwaar op een
andere eenheid (In dit geval op het
43ste pantserinfanteriebataljon In
Assen) leunen, dat men kan zeggen
dat de gevechtskracht van Neder
land al met bijna anderhalf batal
jon is verminderd. Vandaar dat,
aldus de mededelingen van kolonel
Tjassens, de landmachtstaf deze
kwestie diepgaand bestudeert.
We mogen aannemen dat de Neder
landse regering, toen zij een jaar
geleden besloot op het verzoek van
de secretaris-generaal van de VN
in te gaan, dit aspect van de zaak
mede in haar overwegingen heeft
betrokken. Kennelijk heeft zij ge
oordeeld dat, gezien de internatio
nale situatie die betrekkelijk rus
tig was, de uitzending van een ba
taljon naar Libanon toelaatbaar
was. Overleg met de NAVO was
niet nodig; een loutere kennisge
ving aan het geallieerde opperbe
vel in Casteau was voldoende. Van
een nadelige invloed op het mobili-
satie-systeen was, zo zal men heb
ben overwogen, nauwelijks sprake.
Immers, dit systeem berust o.m. op
de beschikbaarheid van voldoende
geoefende verlofgangers om de be
nodigde RIM-eenheden te vullen.
En in wezen zijn de verlofgangers
van tien andere parate pantserin-
fanteriebataljons beschikbaar
voor in totaal vier RIM-bataljons.
De Libanongangers van het 44ste
pantserinfanteriebataljon worden
dan na hun diensttijd bestemd
voor beveiligingscompagnieën, de
territoriale sector dus.
De afwezigheid van een paraat ba
taljon (een elfde van het parate
deel van het Eerste Legerkorps) uit
het NAVO-gebeid werd niet als een
groot bezwaar gezien, omdat de
hele operatie per slot van rekening
een tijdelijk karakter droeg. Maar,
zoals kolonel Tjassens in zijn ge
sprek met het ANP ook al opmerk
te, van een aflossing van het Neder
landse Libanon-detachement is op
korte termijn geen sprake. Het VN-
commando zal zo'n gepantserde
eenheid het beste wat ooit onder
de blauwe banieren van de volke
renorganisatie is geplaatst
slechts node laten gaan. Het UNI-
FIL-mandaat is zopas weer ver
lengd tot medio juni a.s. En werke
lijke vooruitgang in de richting
van een politieke oplossing voor
Zuid-Libanon is tot dusver niet ge
boekt. Met geen mogelijkheid valt
aan te geven, op welk tijdstip de
taak van UNIFIL zal aflopen. Op
nieuw wordt het oude gezegde be
waarheid dat in het militaire leven
niets zo bestendig is als het tijde
lijke.
Vandaar waarschijnlijk dat de
landmachtstaf zich afvraagt, of het
niet mogelijk is de Libanongangers
ergens anders in Nederland op te
lelden en het 43ste pantserinfante
riebataljon in Assen hier voortaan
buiten te laten. Maar ook dan zal
nog geen oplossing zijn gevonden
voor wat in wezen de structurele
afwezigheid uit het NAVO-gebled
aan het worden is van het overgro
te deel van een paraat infanterba
taljon. In wezen zijn daar maar
drie uitwegen voor.
De meest drastische zou zijn dat
Nederland de beschikbaarstelling
van zijn contingent niet verlengt
en zijn bataljon terughaalt. Maar
niet alleen zouden aldus de VN in
grote verlegenheid komen, het zou
ook Nederland niet meevallen een
sluitend en klemmend betoog op te
bouwen, waaruit blijkt dat de bin
nen- of buitenlandse omstandighe
den zich in een jaar tijds grondig
hebben gewijzigd of dat zich een
calamiteit heeft voorgedaan.
men tot simpele vragen te herlei
den. We zouden daarmee zowel het
kabinet als de oppositie te veel eer
geven.
De bewapeningswedloop is een pro
ces en zeker geen éénmalig besluit;
veeleer een reeks van beslissingen.
De logica gebiedt te erkennen dat
het omkeren van een zodanig pro
ces (ons aller wens) eveneens als
proces zal geschieden, of niet zal
geschieden.
Daarin is elke stap belangrijk. Maar
de suggestie dat het nu voorgoed te
laat is. wijs ik van de hand. In de
Navo-top worden beslissingen geno
men. In Nederland is de discussie
nauwelijks op gang gekomen Juist
degenen die keihard hebben ge
werkt (het IKV bijv.) om in Neder
land tot andere Inzichten te komen,
nemen zichzelf en hun inspannin
gen weinig serieus, wanneer ze nu
net doen alsof alles verloren is en
het CDA naar Amerlka's pijpen
danst Te doen alsof een jaren
voortgaand proces in een handom
draai kan worden omgekeerd kan
Juist diegenen in de kaart spelen,
die de dan ontstane polarisatie aan
wenden om de bewapeningwedloop
voort te zetten. Principes hebben
we niet om ze te koesteren, maar om
er zoveel mogelijk van waar te ma
ken! Geen kabinetscrisis op korte
termijn om het gelijk aan je kant te
krijgen, maar hetgeen in Brussel
aarzelend begonnen is met kracht
uitbouwen; dan zijn we op langere
termijn principieel bezig.
Niet In een oogwenk
We spreken toch terecht van een
militair-industrieel complex? Daar
mee bedoelen we een wir war van
relaties (politiek, industrieel, mili
tair, enz.), met als gevolg een tel
kens doorgaande bewapeningswed
loop We overschatten de Invloed
van Nederland wanneer we menen
dat een ander kabinet dit complex
wel in een oogwenk zou kunnen
stopzetten en omkeren.
Nog sterker, we zouden blind zijn
wanneer we meenden dat een kabi
netscrisis nu. nieuwe verkiezingep,
met misschien een ander kabinet
(en wie verzekert mij na „Afghani
stan" en nog een paar krasse uit
spraken van Breznjew geen omge
keerd proces voor wat betreft de
ontwapening in Nederland?), de
zaak waarom het gaat, beter zouden
dienen, dan, waar nodig, voortgaan
de druk op het huidige kabinet
Let wel: Ik beweer niet een onge
schokt vertrouwen in dit kabinet te
hebben, (daarover straks), maar de Het CDA
zaak waarom het gaat. gebiedt een
voortgaand proces tot ontwapening
in NAVO-verband te verkiezen bo
ven het stilzetten van dit proces,
door in Nederland zogenaamde
(partij-(politieke duidelijkheid te
scheppen.
minister-president daarentegen
met twee tongen spreekt (en vooral
zwijgt!), dan hebben we twee moge
lijkheden; of hij is geen goede mi
nister-president. of hij is minister
president van een te zwakke coa
litie.
Binnen de NAVO zijn voor het eerst
kritische geluiden vertolkt ten aan
zien van de bewapeningswedloop.
Die kritische geluiden zijn waarde
vol en worden gewaardeerd, maar
ze zullen uitgebouwd moeten wor
den tot kritische daden in groter
vèrband Dfit is de reden dat de tien,
c.q. de negenenveertig de tweede
keer juist handelden Maar dit doet
niets al van de kritiek op de mistige
en partij-politieke vertoning In Ne
derland. ook door het kabinet.
De oppositie
Ik meen dat de oppositie het nog
bonter heeft gemaakt. Ook dat is
een reden om niet naast de opposi
tie te gaan staan. Wat hebben Ter
louw en Den Uyl in Europees ver
band gedaan om de tendens tot
vernieuwing van de kernwapens om
te buigen?
Terlouw kunnen we dat minder
kwalijk nemen, want D'66 is een
Nederlandse aangelegenheid met
nauwelijks raakvlakken in Euro
pees of NAVO-verband. Echter zo
hoog van de toren blazen, nadat een
congres de T)'66-fractie op die toren
zette, is evenzeer twijfelachtig.
Dan de Partij van de Arbeid. Hoe
denken de andere socialistische
partijen in Europa over ontwape
ningsvraagstukken? Wat heeft Den
Uyl er aan gedaan? In plaats dat
ook hij Europa afreisde om de zaak
te dienen, was hij in Nederland be
zig zijn eigen partijpolitieke zaakje
te dienen! Mocht Den Uyl wel op
reis zijn geweest, dan heeft hij niets
meer bereikt dan Van Agt. Ik kan
niet begrijpen dat dit aspect zo on
derbelicht is geworden De regering-
Van Agt heeft tenminste gepro
beerd iets te bereiken; de oppositie-
Den Uyl schijnt er slechts op uit te
zijn geweest zelf in het regeringsza
del te komen. Moties van deze oppo
sitie konden niet gesteund worden.
Daarbij komt het merkwaardige
feit dat de PvdA In het debat de
WD'er Ploeg (hoe zwak) rneer ge
lijk gaf dan de CDA'er Lubbers.
Waarom met Lubbers niet de rege
ring vastgepind op haar aarzelend
„nee'*? Daarmee was de zaak waar
het om ging wel gediend geweest.
Tenslotte heeft Nederland met zijn
„nee" de wereldpers gehaald Waar
was de toenmalige regering-Den
Uyl? Dat „partijgangers" dit spel
wensen mee te spelen kan ik me
voorstellen, maar het IKV en de
kerken begeven zich op glad ijs
wanneer ze partijpolitiek laten pre
valeren boven de zaak zelf.
Een tweede mogelijkheid sou zijn
dat het Libanon-detachement niet
wordt genomen uit het eerste Le
gerkorps maar uit de territoriale
sector. Het bezwaar dat daar ech
ter aan vastzit is dat alle in Neder
land beschikbare elf parate territo
riale eenheden een specifieke taak
hebben (bewaking, beveiliging).
Als Nederland nieuwe, speciale
eenheden in het leven zou roepen
en dan is het maar helemaal de
vraag of dat pantsereenheden zou
den zijn dan zou dat vrij om
vangrijke financiële consequenties
hebben.
Hetzelfde zou gelden als de derde
uitweg wordt gekozen. Die houdt
in dat Nederland het voorbeeld
van de Scandinavische- landen en
Finland volgt. Daar wordt het per
soneel voor de speciale VN-eenhe-
den op basis van vrijwilligheid ge
worven onder degenen die hun ge
wone diensttijd al achter de rug
hebben. De vrijwilligers verbinden
zich gedurende een periode van een
of twee jaar „stand-by" te zijn. Ze
kunnen op korte termijn worden
opgeroepen voor VN-dienst in het
buitenland (al of niet voorafgegaan
door een korte opleiding) van zes of
zeven maanden. Maar ook dit sys
teem kost, zoals gezegd, extra geld.
F.n bovendien vergt het een bijzon
dere aanpassing van de burger
maatschappij die voorzieningen
moet treffen opdat jeugdige werk
nemers die voor een goed doel een
half jaar de wijde wereld intrek
ken bij terugkeer hun oude banen
op zich vinden wachten.
Het kabinet
Er is toch veel bereikt zeggen velen.
Van Agt oogste lauweren met zijn
reizen. Het hele gedoe van rondrei
zende ministers heeft op mij echter
weinig Indruk gemaakt. Toch werd
kritiek van de zijde van het kabinet
ai te vaak afgedaan met: „Wacht af.
kijk eerst maar eens wat we in Brus
sel bereiken".
Ik moet constateren dat de NAVO-
partners niet hebben ingestemd
met het Nederlandse standpunt.
Wat is dan in vredesnaam bereikt?
Vanwaar die kouwe drukte? Het
lijkt natuurlijk aardig om Van Agt
met Carter op de buis te zien, maar
wat stelt het ter zake voor, wanneer
zo n overleg weinig of niets ople
vert. of het zou moeten zijn dat
Nederland nog in de NAVO mag
blijven. Wij zijn toch ook dit jaar
een trouw bondgenoot? We brengen
Immers meer dan tien miljard voor
defensie op en in de NAVO. En de
NAVO staat er voor de democrati
sche vrijheden te waarborgen.
Het zou toch al te gek zijn wanneer
we uit de NAVO werden gestoten,
wanneer we een nieuw (verschrikke
lijk) wapen niet wensen, maar overi
gens wél loyaal mee willen doen
Waar bleef in zo'n situatie de demo
cratische vrijheid?
Van Agt. Van der Klaauw en Schol
ten zullen opnieuw op reis moeten,
want de constatering op dit mo
ment is slechts dat er contact is
geweest. De resultaten moeten nog
bewerkstelligd worden.
Kamerdebat
Dan het kamerdebat. Ieder heeft
kunnen zien en horen hoe VVD en
CDA van elkaar verschilden. In zo'n
geval is het zoeken naar een aan
vaardbaar compromis de aangewe
zen weg; een coalitiekabinet heeft
daaraan te werken. Wanneer een
Binnen het CDA zijn de gemoede
ren verontrust Soms op een merk
waardige manier. Nemen we als
voorbeeld mr. O. C van Dam die
Bob Ooudzwaard een „ongevraagd
advies" geeft. Van Dam erkent dat
de spanning in het CDA-program
zit. In Den Bosch heeft hij kunnen
vaststellen dat het algemeen be
stuur van het CDA inderdaad ver
schillende inzichten constateerde
en als geoorloofd beschouwde! Wel
nu, dan hadden de tien het volste
recht om voor de motle-Stemerdlnk
te stemmen. Wanneer Gerrlt van
Dam toen dat recht had bepleit,
dan had ik hem nu serieus kunnen
nemen, ware het niet dat ik hem er
op moet wijzen dat zijn argumenta
tie volledig omkeerbaar is en werkt
met onbewezen suggestieve opmer
kingen en derhalve noch de zaak
van de ontwapening, noch die van
het CDA kan dienen
Steenkamp heeft in Dronten gezegd
dat het CDA ook deze storm wel zal
overleven. Ik denk dat dit alleen
mogelijk is wanneer we allereerst
afstappen van stemmingmakerij In
de tweede plaats zal het CDA zijn
ministers moeten duidelijk maken
dat mistige methoden afkeurens
waardig zijn. In de derde plaats zal
het CDA de wezenlijke discussie
moeten hervatten Mensen als
Goudzwaard en Aantjes zijn daar
bij hard nodig
ZIJ die werkelijk wakker kunnen
liggen van de problemen van „door
gaande bewapening" en ..dreiging
door Sowjet-Ruslandzullen er alle
begrip voor hebben, dat mensen op
besllsslngsnlveau geplaatst, be
denktijd nodig hebben. Laten we
elkaar die tijd gunnen, terwijl we
anderzijds al het mogelijke doen
om de pas op de plaats die Neder
land maakte uit te bouwen en de rol
van de kernwapens terug te drin
gen. Daar ging het om, daar moet
het opnieuw om gaan Daarbij zou
een beroep van de Nederlandse re
gering op met name de PvdA om
ook de Socialistische Internationa
le daarvoor te gebruiken geen over
bodige luxe zijn.
Aalt van de Gllnd is lid van het
partijbestuur van ARP en CDA.
