commentaa de historie in bordspelletjes Breuk (1) Breuk (2) lievig ot«n poort in /aheran.. VVD-oogst (1) VVD-oogst (2) Drs G. (1) Agenda Drs G. (2) wonder muizenadem druppel feilloos INSDAG 4 DECEMBER 1979 BINNENLAND TROUW/KWARTET FNV-voorzitter Wim Kok heeft het kabinet op gede cideerde toon laten weten dat hij niet van plan is om al in dit stadium mee te werken aan een poging om de breuk van de werknemers en werkgevers in de Stichting van de Arbeid te lijmen. Tegelijkertijd heeft hij laten doorschemeren dat hij niet ongenegen is om op een voor hem geschikter tijdstip het mislukte gesprek met de werkgevers voort te zetten, ook al verwacht hij dan van die kant een hint om de impasse te doorbreken. Nu de weigering van de FNV om naar Den Haag te gaan ook CNV-voorzitter Harm van der Meulen moest verstek laten gaan kennelijk meer met het verwarrende uitnodigingsbeleid van de minister van sociale zaken te maken heeft, dan met de onwil om een lijmpoging te ondernemen, kan in ieder geval worden vastgesteld dat de breuk in de stichting niet definitief is. Er zijn nog lichtpuntjes en minister Albeda zal daar ongetwijfeld dankbaar op inspelen. Hij heeft zelfs opnieuw belastingverlichting genoemd als mogelijkheid om de looneis van de FNV naar beneden te drukken. Aan de andere kant hebben de werkgevers gelijk wanneer zij bezwaar maken tegen de manier van onderhandelen van de FNV: Deze vakcentrale is het overleg ingegaan met een looneis van twee procent plus toeslagen voor vuil en onaangenaam werk en dat bleek in het overleg een harde, onwrikbare eis te zijn. NCW-voorzitter Van Eijkelenburg heeft dat niet ten onrechte een vreemde manier van onderhan delen genoemd. Gebruikelijk is immers dat een onderhandelaar wisselgeld op zak heeft. Toen de zaak op barsten stond, bleken de FNV-onderhande- laars met een zeer krap mandaat te werken. Zij hadden weliswaar in het overleg hun eis dat al in 1980 een begin moest worden gemaakt met het doorbre ken van de 40-urige werkweek, laten vallen, maar' tegenover die souplesse stond dan ook een reeks arbeidstijdverkortende maatregelen plus de toezeg ging van de werkgevers, dat er na-'80 wel degelijk te praten zou zijn over een verdere herverdeling van de arbeid. De achtergrond van dit alles was het eenstemmige oordeel van werkgevers èn werknemers dat het zeer moeilijk zal zijn om binnen afzienbare tijd de gehele beroepsbevolking alsmede de aanwas daarvan in de volgende jaren, aan werk te helpen. Het feit dat de Nu moet ook worden gezegd dat het buitengewoon triest zou zijn wanneer zou blijken dat het centrale loonoverleg definitief op de klippen zit. Werkgevers en vakbeweging waren elkaar zeer dicht genaderd en het zou diep treurig zijn wanneer een manifest gebrek aan soepelheid en schimmige ruzies over interpretatieverschillen de totstandkoming van een akkoord onmogelijk zouden maken. Daarvoor zijn de belangen die op spel staan te hoog. Dit klemt te meer omdat de werkgevers wisten dat Kok behalve twee procent loonsverhoging dringend een minimum aan speelruimte nodig heeft om het meer strijdbare deel van zijn achterban in het gareel te houden. Zo opzienbarend kan dat voor de werkge vers niet zijn geweest, want juist ondernemers zijn er als de kippen bij om hun problemen op de werkvloer af te kopen met geld. De manier waarop zij bijvoor beeld in de vleeswarenindustrie het matigingsbeleid van de vakbeweging in de wielen hebben gereden, is daar een duidelijke illustratie van. vakbeweging opnieuw de noodzaak wil onderschrij ven van een beperkte loonontwikkeling en dat de werkgevers willen erkennen dat een betere verdeling van de bestaande werkgelegenheid door middel van- arbeidstijdverkorting en het bevorderen van deeltij darbeid onontkoombaar is, duidt op een eenstem migheid waaraan het de laatste jaren vaak heeft ontbroken. Juist omdat er van harde onderhandelin gen in de bedrijfstakken alleen misère is te verwach ten voor de niet-werkenden en voor degenen die dat in de toekomst nog zullen worden, kan er uit deze mislukking maar één conclusie worden getrokken:. De meningsverschillen zullen alsnog aan de onder handelingstafel moeten worden beslecht. Het kan en mag niet zo zijn dat de werkgelegenheid terwille van een halve procent loonsverhoging of minder nog verder op de tocht wordt gezet. Ook het door het CNV gesignaleerde gevaar dat te hoge looneisen vroeg of laat de solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden zullen aantasten, is op zichzelf al een voldoende argument om tot uiterste zelfbeheersing op te roepen. Vast staat immers dat alles wat zwak is uitkeringstrekker of bedrijfstak het gelag zal betalen. Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam'en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRSPARLEMENTARISMEPARLEMENTEl Redactie: Hans Goslinga bijdrage: Johan van Workum VVD-fractielelder Rietkerk heeft het niet gemakkelijk gehad dit na jaar Keer op keer heeft zijn partij moeten inleveren bij coalitiegenoot CDA. of het nu gaat om het econo misch beleid, Zuid-Afrika of de om roep. Je zult Rietkerk dan ook niet gauw op het televisiescherm of in de wandelgangen in het Kamerge bouw tegenkomen met een brede lach op zijn gezicht. Bij de algemene beschouwingen over het regeringsbeleid voor 1980, in oktober, oogstte Rietkerk voor namelijk hoon of medelijden. al naar gelang de gezindheid van de toeschouwer. Het was CDA-fractie- leider Lubbers, die de show stal. Rietkerk wilde dat het kabinet een bedrag van „500 tot 700 800 mil joen" gulden alsnog zou bezuinigen op de uitgaven voor 1980. Premier Van Agt deed één voorwaardelijke toezegging en een reeks vage belof ten over studies en goede wil die betracht zou worden. Waarna Riet kerk kwam verklEuen, nota bene op het spreekgestoelte, dat hij zijn „500 tot 700 800 miljoen" binnen had. Men had werkelijk met hem te doen. Vorige week leek echter voor Riet kerk en zijn VVD de zomer aange broken. De eerste oogst is binnenge haald: 100 miljoen in 1980 wordt er bezuinigd op kinderbijslagen, voor namelijk door handhaving van de bevriezing van de bijslag voor het eerste kind. Het CDA wilde die be vriezing ook wel. maar dan om de opbrengst te gebruiken voor andere verbeteringen in de bijslagen, met name koppeling ervan aan de lonen. Die loonkoppeling heeft het CDA uiteindelijk ook gekregen. Maar die kostte veel minder dan de bevrie zing opbrengt. En de meerop brengst is de eerste oogst van de VVD. Maar er komt misschien nog meer. De weersvooruitzichten zijn gunstig voor de WD. Voormalig KVP-frac- tieleider Andriessen, nu minister van financiën, heeft zich ontpopt als de beste WD-minister van het kabinet. Dat bleek toen vorige week de belastingplannen van het kabi net voor 1980 aan de orde waren in de Kamer. CDA-Kamerlid Van Rooijen, een verwoed cijferaar, had uitgerekend wat voor tegenvallers er nu al voor de begroting 1980 zijn. een maand nog voordat het jaar is begonnen: 230 miljoen gulden extra belastingverlaging, 150 miljoen ge deeltelijk uitstel verhoging aardgasprijs, „enkele honderden miljoenen" extra bijdrage aan de EG. Kombrink (PvdA), Van Rooir jens tegenspeler in het debat, dacht zelfs dat die EG-zaak zo uit de hand kon lopen dat een gat van wel een miljard gulden ontstaat in de begro ting 1980. Hoe had de minister ge dacht die gaten te stoppen? In principe zijn er drie mogelijk heden: gaten niet stoppen, wat betekent dat het financieringstekort hoger wordt; belastingen of sociale premies verhogen; compenserende nieuwe bezuini gingen doorvoeren. Andriessen koos onverbiddelijk voor het laatste. „Het is de enige weg." zei hij op de van hem bekende hoge toon. „Het kabinet is niet van plan gaten te laten ontstaan of te veroorzaken die niet langs deze weg kunnen worden opgelost." Zoals ge zegd zijn de vooruitzichten voor de WD gunstig. Na de kinderbijslag liggen er bezuinigingen van 600 mil joen of meer in het verschit. Nu wil de WD niet bezuinigen en kel om het bezuinigen. Het doel is dat daarvoor verlagingen van belas tingen en premies voor burgers en bedrijven mogelijk worden. Wat dat betreft passen dus wel de onderwer pen kinderbijslag, extra belasting verlaging en uitstel gasprijsverho- ging in het WD-straatje. maar niet de EG-tegenvaller. Bij dat laatste gaat het immers om hogere uitga ven voor het een, die gecompen seerd zullen moeten worden met lagere uitgaven voor iets anders. Maar ook zonder die EG-zaak komt Rietkerk vrijwel aan zijn „500 tot 700 800 miljoen." Er is een punt dat Rietkerks oogst nog kan doen bederven. Dat zijn meevallers op de rijksbegroting. Dan kan Andriessen immers zijn gaten stoppen zonder nieuwe bezui nigingen te hoeven afkondigen en zonder en daar gaat het om het financieringstekort te hoeven op rekken. Nu hebben zich zulke mee vallers de afgelopen jaren steeds voorgedaan. Het financieringste kort viel dan dus achteraf steeds mee. Voor 1979 werd in september dit effect geschat op 1800 miljoen gulden. Voor het eerst heeft An driessen nu dit effect verwerkt in zijn begroting, maar slechts ten dele. Voor volgend jaar ls 1250 mil joen verwerkt. Als volgend jaar al les net zo loopt als dit jaar, zou er dus een meevaller van ruim 500 miljoen uit de bus rollen. Als het zo gaat lopen, zou Rietkerk dus precies achter het net komen te vissen. Zo erg zal hij dat overigens niet hoeven vinden. Zijn uiteindelij ke doel van lastenverlichting is dan via kinderbijslag, extra belasting verlaging en minder gasprijsverho- ging toch al binnen. Als dan achter af de uitgaven wat meevallen, is dat eigenlijk mooi meegenomen. Vertegenwoordigers van de CHU zijn lieden die zonder spreken reeds de redelijkheid en de braafheid uitdra gen. Hadden zij in de afgelopen ze ventig jaar van het bestaat van de Unie hun mond gehouden, hun in breng zou er niet minder om zijn geweest. De CHU staat voor het veel al welgestelde hervormde deel van het Nederlandse protestantisme. Geen volk dat hard van stapel loopt: landadel, bemiddelde boerenstand en burgerij. Op CDA-bijeenkomsten kost het geen moeite de Unieganger eruit te halen. BIJ zo'n gelegenheid dit voor jaar in Zutphen belandde tijdens de lunch een als baronesse ogende dame aan een tafel waar enkele verslagge vers de positie van staatssecretaris Haars bespraken in verband met de kwestie van de Turkse christenen Toen het gesprek even hoog opliep, vroeg zij: „U bent zeker van de Ar- jos?" (het onvermijdelijk antwoord was: „En u ongetwijfeld van de CHJO") Brave, bedaagde lieden, die op rusti ge wijze eenheid van volk en natie nastreven en derhalve nooit, zoals Kuyper en zijn „kleine luyden", hun kracht in het isolement hebben ge zocht al houden ze als enige politie ke partij hun Unieraadsvergaderin gen achter gesloten deuren. Je vindt ze, kortom, eerder bij de AVRO dan bij de NCRV. Je hoeft in de Unie maar een beetje van politiek te weten om er een voor aanstaande rol in te spelen. Voor de meeste CH-Kamerleden was de rege ring er altijd om ermee in de pas te lopen en slechts met vriendelijke vra gen te hinderen. De huidige politieke leidsman van de CHU, drs Van Leijenhorst (51). heeft zich sinds hij acht jaar terug, dank zij een krachtige lobby van de rechter vleugel, in de Tweede Kamer kwam, net iets meer politicus getoond dan de meeste van zijn geestverwanten. Hij oogt even braaf en goedmoedig als de Tolmannen, Wisselinken en Van der Mei's, maar hij ls ook slim. Een soort onderwijzersslimheid. Zo'n leraar die met de blik op rechts ziet dat ze in het linker deel van de klas zitten te spieken. Van Leijenhorst wist, dat Je Je. als Je in de politiek vooruit wilt komen, moet profileren. Onder het kabinet- Den Uyl, toen de CHU in de oppositie zat, wierp hij zich op als de verdedi ger van de onderwijsvrijheid, welke de toenmalige minister Van Kemena- de zou bedreigen. In deze kabinetspe riode tekent hij zijn profiel als bestrij der van een liberale abortuswetge ving. Van Leijenhorst. hoor Je in CH- kring. „is eigenlijk boven komen drijven". Een alternatief is er niet. De CH-minlsters in het kabinet. Scholten en Beelaerts van Blok land, gaan achtereenvolgens terug naar de Raad van State en een burgemeesterspost (voor Beelaerts van Blokland heeft men Apeldoorn op het oog) De drie staatssecreta rissen van de Unie kwamen even min in aanmerking Haars keert we gens haar leeftijd niet meer terug, Nooteboom wil, als het even kan. op financiën blijven en anders gewoon in de Kamer komen, en Van der Mei, die zich op buitenlandse zaken heeft verstopt, ls, aldus onze zegs man. „voor en achter zijn naam een vraagteken." Van de zittende CH-Kamerleden had Van Leijenhorst ook al geen concurrentie te duchten. De mees ten van hen behoren tot de nieuwe lichting. Tenslotte is er nog het „dark horse" dr Kruisinga, de voor ganger van drs G als politiek leider. Maar die zou het Uniebestuur koste wat het kost van de kandidatenlijst willen weren en naar een bankje in de Senaat willen manoeuvreren In politieke kringen meent men, dat Van Leijenhorst zijn zinnen heeft gezet op een ministerspost. Anders dan Kruisinga destijds loopt hij niet met deze aspiraties te koop. maar geroutineerde waarnemers menen de eerste aanwijzing gevon den te hebben in het feit, dat hij tegenover hem minder gunstig ge zinde lieden in het politieke circuit een glimlachdiplomatie is be gonnen. Op de Unieraad van komende zater dag zal Van Leijenhorst gekroond worden als de politieke leider van d.' CHU. Het CH-bestuur heeft de raad geadviseerd hem als nummer 1 op de kandidatenlijst van de Unie voor de volgende verkiezingen te plaatsen. Als de Unieraad „Ja" zegt, hetgeen zeker zal gebeuren, is het beklon ken. De achterban komt daar dan niet meer aan te pas. Deze procedu re wordt, aldus Unievoorzitter Van Leeuwen, al sinds jaar en dag in de CHU gevolgd. „De wijze vaderen in de Unie hebben dat gedaan, opdat de eerste kandidaat dan kan mee- adviseren over de overige kandida ten." Een machtige positie dus. De Tweede Kamer houdt waar schijnlijk donderdag, voor het NA- VO-beraad volgende week in Brus sel, een debat over de modernise ring van de kernwapens. Vandaag ontmoeten de ministers van buiten landse zaken en defensie de betrok ken Kamercommissies over deze kwestie. Na stemmingen over mo ties o.a. over de kabel-tv. maakt de Kamer het debat over de onderwijs begroting af. Daarna komt de rege ling voor gemoedsbezwaarden aan de orde. gevolgd door een wetsvoor stel over nieuwe bepalingen voor het vaststellen van de huur van winkels en de reparatiemaatregelen in de belastingwetgeving Woens dag is er een interpellatie van CDA'er P. A. M. Cornelissen over de Rotterdamse Willemsbrug en don derdag kgmt in het vragenuurtje o.a. de situatie ln zuidelijk Afrika aan de orde. PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRSPARLEMENTARISMEPARLEMENTEI i m Het is altijd riskant om met su perlatieven te werken. Je weet nooit zeker of de grootste, de mooiste, de oudste of de jongste dat echt zijn. en of er niet hier of daar iemand iets nog groters en mooiers heeft, of nog ouder of jonger is. Dan wordt de overtref fende trap. zo mooi en groot als ie is. tot een domme fout terugge bracht. Daarom is het maar goed dat we een weekje geleden die leuke bordspelletjes in een boek („Wie speelt er mee?") 4niet de goedkoopste hebben genoemd. In dat boek staan vijftien spellen die samen 12,90 kosten, wat dus op nog geen gulden per stuk komt. Erg goedkoop, maar zie zijn er nóg voordeliger, horen we van uitgeverij Septuaginta in Alphen aan den Rijn wat die spelletjes overigens niet minder leuk maakt. Septuaginta heeft ook net een boek vol bordspelle tjes laten verschijnen. Het heet „De gans met de gouden eieren" en kost bijna twee keer zoveel 24,501 als dat andere, maar er staan dan ook wel 47 spellen in. Omgerekend dus maar ongeveer twee kwartjes per spel, en net als dat andere boek helemaal com pleet met zelf uit te knippen fiches. Nu we toch aan het vergelijken zijn, kunnen we daar voor het zelfde geld wel even mee door gaan. In het tweede boek zijn, net als in het eerste, de spelregels duidelijk bij elk spel gezet. Het tweede boek geeft bovendien bij alle spellen een korte uitleg van de herkomst, plus een pagina's lang verhaal over het ontstaan van al die soorten spellen. Het zijn vrijwel allemaal afdrukken van historische borden. Het gan zenbord bij voorbeeld is een 17de-eeuwse gravure, een van de weinige sobere wat kleur betreft De meeste zijn uitbundige, veel kleurige platen (precies als in dat andere boek trouwens), waaron der zelfs twee soorten mens-er- ger-je-niet. Veel spelletjes zijn karakteristiek voor de tijd waarin ze gemaakte zijn. De „inval in Europa" is een oorlogsspel dat kort voor de Eer ste Wereldoorlog, in 1910, is be dacht en op de kaart van Europa gespeeld wordt. Een kaart, waar op dus Oostenrijk en Hongarije nog één keizerrijk vormden, de beide Duitslanden nog één waren en Istanboel nog Constantinopel heette. Het „beleg van Parijs' (verschenen na de capitulatie van Parijs voor de Pruisen in 1871) is gewoon een berd met vakjes, maar „Rusland contra Turkije" (naar aanleiding van de Krimoorlog van 1853-1856) geeft havens, oude zeilschepen, zand banken en forten te zien ..Een bizarre tocht naar het Chinese rijk" is een 19de-eeuws loflied op de technische vooruitgang, maar alle Chinezen dragen nog staar ten Een tijdsbeeld uit 1860 geeft „kasteel Roarem". een Britse sa tire op de levenswijze van de aris tocratie. Tussen de overige, erg gevarieerde spellen valt „Een dag uit het leven van een muisje" op. Geen gewoon spel. maar een Franse les voor Engelse kinderen van lang geleden. Aan de hand van de plaatjes met Franse tekst konden de kindertjes makkelijk Franse zinnetjes begrijpen, en als ze die dan nog niet snapten kon den ze spieken met de vertaling die bij de spelregels hoort. Hoe dikker een boek. hoe - "«MUJ- ker de pagina's te leggv... zijn. en dat is dan ook net het punt waarop het dikste spelle tjesboek wat lastiger te hanteren is dan het dunnere de lichte kar tonnen fiches glijden onder het spelen makkelijk van hun plaats, en daar zullen verwoede spellet jesliefhebbers dus iets op moeten bedenken. Voor hen zal de keus tussen beide boeken wel moeilijk zijn, maar dat er vlak voor Sinter klaas en midden in de donkere dagen voor kerstmis zoveel !:»*us is, is in elk geval mooi meege nomen. Meestal zal het slecht aflopen met iemand die van een 85ste verdieping valt. maar de wonde ren zijn de wereld nog niet uit: zondag nog gebeurde het. dat een 29-jarige vrouw die expres van de 85ste verdieping van het New- yorkse Empire State Building sprong, door een windvlaag ge grepen werd en maar één verdie ping lager op een brede richel teruggeblazen. Ze is met betrek kelijk lichte verwondingen aan heup en benen in een ziekenhuis opgenomen Volgens de New- yorkse politie is dat al eerder op het 102 verdiepingen hoge ge bouw voorgekomen. Vorig jaar nog verloor een toerist uit Hawaii zijn evenwicht op dezelfde 85ste etage, vanwaar je over de stad kunt uitkijken; ook hij werd door de wind op diezelfde richel ge blazen. hoge hoed De ge hoed die Abraham Lincoln droeg op de avond waarop hij vermoord werd. plus de toneelkijker die hij voor het theater had meegeno men, hebben samen op een vei ling in New York ƒ70.000 opge bracht. Kan muizenadem de oorzaak van een ongeluk zijn? Zeker Als Je een stel muizen bij elkaar zet gaat er gegarandeerd iets mis. Vraag maar aan de bestuurder van die vrachtwagen die in Ar- lingsaas (Zweden) brokken maakte. Die moest een paar hon derd muizen voor dierproeven naar een ziekenhuis in Qoten- burg brengen. Misschien waren de dieren doodsbang, in elk geval merkte hij onderweg dat ze „zwaar ademden" zoals hij de rechter vertelde en dat de raampjes er van besloegen On der het rijden probeerde hij een lap te pakken om de aanslag weg te vegen, waardoor hij de macht over het stuur verloor. Voor wie met de beste wil van de wereld geen leuke cadeautjes weet te bedenken, meent een fo tograaf in Engeland iets gevon den te hebben. Hij kiekte deze „druppel olie in een doorzichtige kubus" die allerlei kleuren laat zien als je er een tikje tegen geeft. Hoewel je er verder niets mee kunt doen vond de fotograaf het een reuze origineel cadeau idee, maar iedereen mag met hem van mening verschillen. Een redacteur „die in staat ls feilloos Nederland te schrijven", dat is toch wel wat veel gevraagd, vindt de redactie van Ons Talen instituut, het rubriekje in Ons Concern personeelsblad van Nijverdal-ten Cate dat keer op keer de mislukte advertenties en koppen uit kranten, bladen en blaadjes weet te halen Die redac teur die zo uitmuntend het woord Nederland moet kunnen spellen, vonden de taaispeurders in een advertentie van het ANP. Verder werd hun oog onder meer getrof fen door deze. van een machine fabriek die een toekomstig perso neelslid werkelijk uitstekende voorwaarden te bieden heeft: een prima salaris plus een I2e maand" En ook deze adver tentie ls niet te versmaden: „Café De Puinhoop is 1 week i.v.m. herinrichting gesloten w.c. Thomas Crapper, een 19de-eeuws Engels technicus aan wie de uitvinding van het water closet wordt toegeschreven, krijgt geen blauw herdenkings bord op zijn Londense woonhuis, zoals Dickens. Van Gogh en nog een kleine vierhonderd anderen. Uit het register van patenten is niet onomstotelijk komen vast te staan dat onze moderne w c in derdaad op zijn uitvinding geba seerd is. zoef De nieuwste trein in Japan haalt sinds kort al 304 kilometer per uur en dat kan nog wel meer worden, want ze blijven er nog even mee experimenteren De snelheidsmaniak zal ln de toe komst dienst doen op nieuwe spoorwegverbindingen tussen Tokio en het noorden van het land, en tussen de hoofdstad en de kust.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 5