Lenen van boeken levert de schrijvers niets op Hoge Raad behandelt zondagsopening galerie Mauricio Kagel grapt maar door Motie van wantrouwe tegen VARA-leiding BRT opnieuw in staking Openbare vergadering Vakbond voor Schrijvers Goeie wijn hoeft niet duur te zijn. Tenminste niet bij de slijter-wijnhandelaar! Toneel en film over racisme Rembrandtprijs voor Jan Dibbets Nederlandse première van 'Ex-position' David Roëllprijs voor architect John Habraken ■a CRM verplicht tot teruggave tekening VRIJDAG 9 NOVEMBER 1979 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET Van onze kunstredactie AMSTERDAM Lezen is in ons land de meest verbreide culturele activiteit. Van de Nederlandse bevolking leest 93 procent soms of vaker een krant, tijdschriften of boeken. Toch kunnen de meeste schrijvers niet van hun werk leven. Ze zijn gedwongen banen te nemen in de journalistiek, als recen sent. als vertaler om een inkomen te verwerven. De stijgende boekprijs heeft er de afgelopen jaren voor gezorgd dat steeds meer lezers gebruik gingen maken van bibliotheken. Het aantal uitleningen steeg, terwijl de verkoop van boeken daalde Het beroep van schrijver ls in ons land niet erkend en sociale voorzieningen zijn op geen enkele manier geregeld. Over die benarde sociale en economi sche positie organiseert de Vereni ging van Letterkundigen (VvL), de vakbond voor schrijvers, zaterdag middag om half twee ln Pulchrl Stu dio. Lange Voorhout 15 te Den Haag een openbare vergadering. Sprekers zijn Tweede-Kamerleden A. Kosto (PvdA) en Ch. Mertens (D'66) en ook de voorzitter van de VvL. D Hou- waart Ongetwijfeld komt tijdens deze ver gadering de brochure Opnieuw het leenrecht" aan de orde Het is een voorstel van de VvL om tot een wette lijke regeling van het leenrecht te komen. Deze komt erop neer dat bi bliotheken per uitgeleend exemplaar een bedrag van ongeveer tien cent zouden moeten betalen. De op brengst zou dan onder een centraal beheer verdeeld worden. Zweedse model Een gedeelte zou tot een vastgesteld maximum bedrag uitgekeerd moeten worden aan Individuele schrijvers. De rest van de opbrengsten zou aan soci ale en pensioenvoorzieningen be steed moeten worden De VvL baseerde haar plannen op het Zweedse model van leenrecht dat daar al sinds 1954 wettelijk geregeld is. en waaruit niet alleen sociale voor zieningen maar ook stipendia, reis beurzen en andere toelagen worden uitgekeerd. Frappant ls dat de cultu rele commissie van de Raad van Eu ropa in een rapport het leenrecht bij de lidstaten heeft aanbevolen. In Engeland ls kort geleden een wet op het leenrecht aangenomen, maar in Nederland heeft de aanbeveling nog steeds geen weerklank gevonden. Ook niet na het positieve advies van de Raad voor de Kunst aan de minis ter, zomer 1976. om prioriteit te verle nen aan de wettelijke regeling van het leenrecht overeenkomstig de bro chure „Opnieuw het leenrecht" van de VvL. CRM heeft nog nooit een actief lette renbeleid gevoerd. Slechts onder druk en na acties van de VvL heeft dit departement twee maatregelen geno men. In 1965 werd het Fonds voor de Letteren Ingesteld dat een beperkt aantal werkbeurzen onder schrijvers kon verdelen. En zeven Jaar later volgde een regeling voor leenvergoe- dlng. CRM stelde toen een klein be drag beschikbaar om te verdelen on der schrijvers als vergoeding voor hun boeken die de openbare biblio theken uitleenden. Onvoldoende maatregelen die de schrijver geen enkele lnkomenszeker- Dlck Houwaart, voorzitter van de Vereniging voor Letterkundigen en spreker tijdens de openbare vergade ring van die Vereniging zaterdag in Pulchri Studio. heid verschaft en niet in een wet zijn vastgelegd, zodat de minister van CRM onder politieke druk of uit ei gen beweging de bedragen op de be groting kan verhogen, verlagen of schrappen. Belemmerend De beschikbare subsidiegelden van CRM gaan grotendeels naar de uit voerende kunstenaars musici en toneelmakers instellingen en dienstverlenende organisaties, ter wijl de scheppende kunstenaars en dan met name de schrijvers en com ponisten door onvoldoende financiële ondersteuning ln hun werkzaamhe den belemmerd worden. „Een zonder linge opvatting van een kunst(en)be- leld", zo schrijft de VvL ln de al genoemde brochure „Opnieuw het leenrecht", „als men bedenkt dat de reproduktie van kunst haar bestaans recht ontleent aan de produktie van kunst." Daarentegen ontplooit CRM genoeg initiatieven om het lezen te stimule ren door bij voorbeeld afschaffing van het bibliotheekgeld. voor de jeugd, en een tegemoetkoming aan bejaarden die nog maar ƒ2,50 voor een lidmaatschap moeten betalen. Boeken worden er 50 60 keer uitge leend, maar voor de schrijvers van die boeken blijven de noodzakelijke voorzieningen uit. In september van dit jaar heeft de minister van CRM echter een com missie ingesteld die een letterenbe leid moet gaan ontwikkelen. In deze commissie zitten leden van de VvL, ambtenaren van de afdeling biblio theekwerk en de afdeling toneel en letteren van CRM. Naast het leen recht gaat de commissie zich ook bezighouden met het cultureel be dreigde boek. Dat zijn minder toe gankelijke boeken zoals blografieën en essays die steeds duurder worden, waardoor de Inkomenspositie van die schrijvers nog verslechtert. Deze negatieve ontwikkeling wordt dan ook nog eens versterkt door de fusies tussen uitgevers, met als ge volg dat er een klein aantal grote bedrijven overblijft, die in tegenstel ling tot de kleinere uitgeverijen niet altijd bereid zijn risico's te nemen. Met de openbare vergadering wil de VvL deze oorzaken, die de slechte sociale en economische positie van de schrijver bepalen, opnieuw onder de aandacht brengen. De bijeenkomst wordt besloten met een algemene ge- dachtenwisseling. ADVERTENTIE DEN HAAG (ANP) De Hoge Raad behandelt dezer dagen het beroep in cassatie van galerie Simonis uit Ede. die door het gerechtshof in Arnhem tot 250 boete was veroordeeld, omdat zij zonder vergunning op zondag voor het publiek geopend was geweest. Galerie Simonis had die vergunning al in december 1976 bij de gemeente aangevraagd, maar niet gekregen op grond van de winkelsluitingswet 1951. die onder meer oneerlijke con currentie moet voorkomen. De gale rie ging toch op zondag open. want dan krijgt zij de meeste bezoekers. De Edese politie maakte daarom ln de cember 1977 proces verbaal op. De economische politierechter ln Arn hem kwam evenwel tot vrijspraak, omdat hij de galerie geen winkel achtte ln de zin van de winkelslui- Ungswet. „Het ls niet bewezen dat in de onder havige ruimte waren plegen te wor den verkocht, daar plegen" doelt op een doorlopende toestand, terwijl het ln dit geval blijkt te gaan om slechts zeer Incidentele verkopen", overwoog die rechter Slechts vijf procent van de bezoekers koopt Iets. de andere 95 pet. kijken alleen maar Speciaal vandaag Tweede deel van het optre den van Randy Newman met het Rotterdams Philharmo- nisch Orkest. Tegelijk te be luisteren op Hllv. 3 Ned. 1/20.19 In Showroom (NCRV) o.a. Hans Verhoef, schilder van In secten, o.a. voor Nelson Rocke feller; Roel Reyntjes, Drents dichter, schrijver en cabare tier en de jaarlijkse Abraham dag In Oosterhout Ned. 2/21.20 Hier en Nu xendt een eigen reportage uit over Cambodja. Een filmploeg van de NCRV heeft Eva den Hartog gevolgd, die onlangs onder de vluchte lingen is gaan werken. Ned. 2/22.00 Vanavond en volgende week vrijdag besteedt de VARA uitgebreid aandacht aan de rechtspleging in de Amerikaanse staat Florida. Vanavond is er de BBC-docu- mentaire Een moordzaak in Miami, waarin de rechtsgang wordt gevolgd. Volgende week vrijdag na het tweede deel van de documentaire gaat Koos Postema in „Een groot uur IJ" verder op deze materie In Ned. 1/22 J0 Vorig Jaar november trad de nieuwe winkelsluitingswet 1976 ln werking, die andere ontheffingsmogelijkheden biedt. De galerie vroeg weer een ver gunning bij de gemeente aan, maar die werd opnieuw geweigerd. Galerie Simonis ging ln beroep bij het college van beroep voor het be drijfsleven, een administratieve rechtbank. Die verwierp het beroep, omdat de gemeente Ede geen Juridi sche fouten had gemaakt bij haar afwijzing. Ook het gerechtshof ln Arnhem stel de de gemeente in het gelijk, vernie tigde op 5 april van dit Jaar het von nis van de politierechter en legde de galerie een boete op. Het hof vond, dat er Inderdaad sprake was van „ple gen te worden verkocht", want ln een jaar tljds waren er dertig tot vijftig schilderijen naar kopers gegaan. En er ls. vond het hof, wel degelijk spra- AM8TERDAM Met twee toneel stukken. drie speelfilms en een aantal documentaires ls een programma sa mengesteld dat van 12 tot en met 24 november ln "Soeterijn" (Koninklijk Instituut voor de Tropen) ln Amster dam een beeld wil geven van het verschil ln opvattingen over zaken als apartheid, neokolonialisme en onaf hankelijkheid in Zuidelijk Afrika De toneelstukken zijn „Terug naar Soweto" en „Sus". De oorspronkelij ke Engelse versie van „Terug naar Soweto" is ook ln Soeterijn al een paar maal gespeeld; nu gaat het ln een Nederlandse vertaling, gespeeld door Paul Beudel en Marius Monkau. Het wordt opgevoerd op dinsdag 13 en donderdag 15 november (20.00 uur) en zondag 18 november (16.00 uur). De tweede toneelproduktle ls Barrie Keefe's „Sus(pect person)" Een stuk over het racisme ln Engeland. Het wordt van dinsdag 20 tot en met zaterdag 24 november Iedere avond om 20.00 uur gespeeld. De speelfilm „Boesman and Lena" (uit 1973) van Ross Devenish gaat over een kleurlingenechtpaar dat door de maatschappelijke situatie met de buitenwereld en onderling ln conflicten komt. Dan ls er woensdag 14 en zaterdag 17 november (20.00 uur) de film „Stemmen uit het vage vuur" van Roeland Kerbosch die ge deeltelijk al op de TV ls geweest. Het onderwerp ls de politieke gevangenen ln Zuld-Afrika ke van „waren" ln de zin van de winkelsluitingswet 1951. Bij de Hoge Raad vecht de raadsman van de galerie opnieuw aan, dat kunstwerken onder het begrip „wa ren" vallen, en evenzeer dat er kunst werken „plegen" te worden verkocht. Zolang de Hoge Raad nog geen uit spraak heeft gedaan mag galerie Si monis op zondag open blijven. Zoals tal van galeries en kunsthandels ln Nederland, waar ook kunstwerken worden verkocht, zonder dat er aan „oneerlijke concurrentie" wordt ge dacht. Want, zegt galeriehouder Si monis, kunstwerken zijn „unieke" stukken. Van onze kunstredactie BAZEL De kunstenaar Jan Dib bets krijgt de Rembrandtprijs, hem toegekend door de Johan Wolfgang von Goethe-stichtlng in Bazel. Aan de prijs ls een bedrag verbonden ter waarde van ruim 30 duizend gulden. Dibbets ontvangt de prijs op 16 no vember in het Stedelijk Museum ln Amsterdam. De Goethe-stichtlng kent de prijs Jaarlijks toe aan hen, die zich ver dienstelijk maken op het terrein van de schilderkunst, de grafiek en de beeldhouwkunst. Dibbets krijgt de prijs onder meer voor de bijzondere wijze waarop hij de fotografie als beeldend middel toepast. Uitgeverij Septuaginta te Alphen a.d. Rijn stuurde ons: Het Romeinse Rijk, monumenten van grote culturen van F. Coarelli (192 blz - 34.50, met vele illustraties) en Leven in het oude Rome, een terugblik op het dagelijks leven van 2000 jaar geleden door S. Goodenough (192 blz - 24.50). Briefwisseling Gerretson-Geyl (deel 1; 1911-1928) verzorgd en toegelicht door drs P. van Hees en dr G. Puchin- ger. Uitg. Bosch en Keunlng. Baarn. 391 blz - 37 50 Van uitgeverij Hollandia te Baarn ls het boek 26 griezelverhalen van Ed gar Allan Poe met Illustraties van Arthur Rackham De pagina's 9-210 zijn vertaald door Simon Vestdijk en 211-330 door Hans E din ga. Prijs: 39 50 Bakken door 8. Berger. Ultg. Else vier, Amsterdam. 272 blz - 65.-. Scène nit Mauricio Kagels „Exposition" dat woensdagavond in het HOT zijn Nederlandse pr< beleefde de v ties, lie ht, 1 irsch ndst< wel ch o kwe gew door R. N. Degens dbc DEN HAAG Het Haags Ontmoetingscentrum voor Theaterkunsten (HOT) viert zijn 10- bestaan deze maand met een drietal series van dans-, toneel- en muziekuitvoerii Woensdagavond was er in dit kader de Neederlandse première van Mauricio Kagels position" waarvan in totaal vier voorstellingen worden gegeven. BRUSSEL (ANP) De luisteraars van de Belgische Nederlandstalige omroep (De BRT), die sinds gister ochtend weer een normaal radiopro gramma voorgeschoteld kregen, heb ben vanaf donderdagmiddag op nieuw te maken met een staking bij het omroeppersoneel. Dat betekent dat opnieuw een „noodprogramma" wordt uitgezonden, voornamelijk be staande uit muziek en af en toe on derbroken door de mededeling dat er een staking aan de gang ls op alle drie de BRT-omroepnetten en bij de We reldomroep. Donderdagmiddag heeft zestig pro cent van het BRT-omroeppersoneel zich uitgesproken voor het voortzet ten van de „harde actie" die nu al vanaf eind vorige week duurt en die de luisteraars confronteert met het noodprogramma over de radio en to taal geen beelden op het tv-scherm, afgezien van de mededeling dat er een staking aan de gang ls. Mogelijk zouden de kijkers donderdagavond toch een film voorgeschoteld krijgen, maar dat was donderdagmiddag nog niet bekend. Wel is donderdagmiddag aanvaard dat de directeur-generaal van de BRT (een staatsomroep) een bemid delende rol gaat spelen ln het conflict dat draait om nieuwe arbeidsvoor waarden. De voornaamste eisen van het omroeppersoneel zijn: invoering van de 38-urige werkweek, maar voor al het optrekken van de salarissen van de laagstbetaalden bij de om roep. De regering heeft dat tot dus verre geweigerd, omdat ze vreest hier mee een precedent te scheppen. Ook bij andere overheidsbedrijven zou daardoor een loongolf kunnen ont staan. aldus het standpunt van de regering. Van onze kunstredactie AMSTERDAM Op maandag 26 november zal de architect John Ha- braken, de door het Prins Bernhard Fonds beschikbaar gestelde David Roëllprijs, in ontvangst nemen. Deze onderscheiding (vijftienduizend gul den groot) gaat naar John Habraken wegens zijn inspanning voor meer inspraak van de bewoner bij zijn huisvesting. Zijn ideeën kwamen voor het eerst naar bulten ln het boek „De drager en de mensen, het einde van de massa woningbouw" ln 1961. John Habra ken betoogde dat de medezeggen schap en het Initiatief van de bewo ners in de meest letterlijke zin moest worden verdedigd. Dit leidde tot de oprichting van een nieuwe research bureau waarvan Habraken directeur werd. Aan hem werd de taak gesteld de Ideeën uit zijn boek te vertalen ln concrete aanwijzingen voor architec ten. Een reeks publikatles volgde. De eerste praktische uitwerking van zijn werk ls te vinden ln de woonwijk Molenvliet ln Papendrecht. BIJ de bouw van deze wijk zijn Habrakens theorieën voor een groot deel van toepassing geweest. Op het ogenblik werkt John Habra ken aan het Instituut voor Technolo gie van de Staat Massachusetts (Cambridge) ln de Verenigde Staten van Amerika. Zijn werk aan de SAR (Stichting Architecten Research) is overgenomen door de architect J. C. Carp. Vanaf 1967 was John Habraken hoogleraar bouwkunde aan de TH ln Eindhoven. Sinds „Sur scène" uit 1960, zijn eerste compositie ln het genre dat hij zelf intrumentaal theater noemt, is de in Keulen wonende Argentijn met on uitputtelijke inventiviteit en wisse lend succes met deze vorm van mu ziektheater doorgegaan. Hoogtepunt daarvan was de avondvullende anti opera „Staatstheater" die ln 1971, toen Kagel veertig werd, in Hamburg ln première ging. Kagels muziek heeft al van het begin af iets van echte „speelmuzlek" gehad en ook ln zijn puur Instrumentale of vocale werken ls het spelelement meestal aanwezig ln de manier van presente ren. In de meeste van zijn theater stukken grapt hij nog steeds virtu oos-onbekommerd door, zonder nog wezenlijk aan de ontwikkeling van het muziektheater bij te dragen. Een van zijn nieuwste stukken Is „Ex position" dat een Jaar geleden in op dracht van het Henle-Onstad Art Center ln Oslo werd geschreven en daar in première ging. Zoals gebrui kelijk dirigeerde en regisseerde Kagel zelf. De Nederlandse uitvoeringen (ook onder Kagels leiding) worden door vrijwel hetzelfde gezelschap als in Oslo gedaan: het Grex Vocalis Ma drigaalkoor en het Bewegungsthea- ter der Deutschen Sporthochschule uit Keulen, respectievelijk 18 en 10 man sterk. „Ex-position" is een combinatie van twee werken, te weten „Chorbuch" en „Rhythmusmaschinen". „Chorbuch" voor gemengd koor, werd tijdens het Jongste Holland Festival Integraal (twee avonden) uitgevoerd. Het ls een „bewerking" van de koralen van Bach voor gemengd koor en twee toetseninstrumenten. vondsten, en de enscènering dajarc* is dat er toch bijna altijd n< gebeurt wat Je verwacht. Twee tegelijk Tegelijk met een keuze uit deze kora len wordt dan het scènlsche „Rhyth musmaschinen" opgevoerd. Hierin worden diverse takken van sport door een tiental atleten of dansers geparodieerd, waarbij zogeheten rit me-generatoren een groot aantal dansritmen constant als basis onder de actie leggen, en het slagwerk „illu stratief" aan het werk ls. Ter onder streping van alles wat door kwasi- mlslukking komisch moet werken. Zoals wel vaker, komt Kagel daarbij met zijn uitbundige fantasie heel dik wijls aan de grens van de goedkope slapstick. Maar het aardige ln zijn In het verloop van dit stuk (dat veer vijf kwartier duurt) kome!1601 zonder grappige momenten )vei zoals de parodie op het acrot G duo, de rugby-wedstrijd en de gymnastiek. Met de soms goed- costumering (uitvoerig door Ka het programma beschreven) en de perfecte manier waarop het^dt maal verliep en volgens plan mli.... bleef het wel de hele tijd onde}t dend. Maar meer ook niet. 'ror het enz ese epg iwp< ere de k Voorzover de tekst van de enigermate in verband gebrach kunnen worden met de sportlei neel-actie, moest dat het pubLie)n vangen wegens onleesbaarheli is het donker) en onverstaanbaar Behalve aan het slot, toen het met „Es 1st genug" duidelijk d4 nlng vertolkte van vele aanwejei Die zich overigens niet afzijdig ter den bij het langdurige applaus 1 eid mee deze knappe uitvoering vi ,jl „Aktlon für Vokalensemble, nasten, Rhythm usgenerat Schlagzeug und Tasteninstrufcd ten" werd beloond. ist ADVERTENTIE Bi| ons op de bank behoren de jongens die iedere dag een halfuurtje spelen duidelijk tot de snelle groep wat betreft reaktie- en prestatie vermogen in nun werk.' Squash: alles over een sport in opkomst in de nieuwe Zero. Nu in de kiosk \i Van onze radio- en t.v.-redactie pr HILVERSUM Op initiatief van de ondernemingsraad h e de meerderheid van het aanwezige VARA-personeel giste ve een motie van wantrouwen tegen het dagelijks bestuurd' waarvan A. H. Kloos de voorzitter is aangenomen, gebeurde in een zeer roerige extra personeelsvergade!^ waarin men zich uitsprak over het besluit van 2 november hét hoofdbestuur om Jan Haasbroek niet aan te nemen directeur televisie. DEN HAAO (ANP) De Dienst ver spreide rijkscollectie van het ministe rie van CRM moet de Amsterdamse kunstenares Mora Ducastel volgende week vrijdag haar tekening terugge ven. Aldus luidt het vonnis van de president van de rechtbank ln Den Haag, mr J. H. Blaauw, donderdag ln het kort geding dat de kunstenares had aangespannen tegen CRM. Mora Ducastel verkocht de tekening aan CRM ln het kader van de regeling voor beeldende kunstenaars (BKR). ZIJ wilde de tekening echter weer terugkopen voor een expositie waar op zij een totaalindruk wilde geven van haar oeuvre. Volgens CRM kon dit niet, gezien de zeer grote hoeveelheid kunstvoorwer pen bij de dienst en de onderbezet ting van de dienst, waardoor het on mogelijk was om de tekening, die met drieduizend andere werken ln drie containers moet zitten, te vinden. Mr Blaauw noemt de weigering van CRM ln zijn vonnis „een weigering die een feitelijk handelen inhoudt", die geen rechtsgrond heeft. Voorts overweegt de president dat CRM bij de Amsterdamse kunstenares ver wachtingen heeft gewekt over het di rect na aankoop ter beschikking stel len vin de werken aan eiseres. Het hoofdbestuur volgde toen de Ideeën van het dagelijks bestuur, waarvan drie van de vier leden niet voor Haasbroek waren. De onderne mingsraad was Juist wel voor zijn kandidatuur en liet daarom gisteren het voltallige personeel bijeenkomen om haar misnoegen uit te spreken. In de motie werd geconstateerd dat „de ernstigste ln een reeks crises die begon met de komst van de heer Kloos als voorzitter is ontstaan". Te vens werd geconstateerd dat het da gelijks bestuur van de VARA sinds 2 november heeft opgehouden als col lege te functioneren. De aanleiding daarvan zou weer zijn dat drie van de vier leden (Kloos, De Troye en Mul der) op 2 november gedreigd hadden met aftreden als Haasbroek toch di recteur t.v. zou worden. Vervolgens wordt in de motie uitge sproken dat met een dergelijk optre-' den de inspraak van het personeel op het beslissende moment tot een schijnvertoning is gemaakt. „Daar mee is de ernstigste vertrouwenscri sis geschapen ln relatie met het per soneel". itii nd bestuur en de verenigingsraad gehoord te worden. Vanavond zal er alvast een gesjf zijn met het hoofdbestuur waarin delegatie van de ondememlngsi r met de motie op tafel komt. De a li; da voor de komende week zie j verder als volgt uit: de resultaten dit gesprek zullen worden teru bracht ln de volgende vergade j!|n van de ondernemingsraad en VARA-personeel op donderdag 1! vember. Ten slotte zou, naar worden aangenomen, deze kwi zeker in de belangstelling staan o vergadering van de verenlgingsi i'fl op vrijdag 16 en zaterdag 17 vember. ADVERTENTIE Opschorten De motie besluit met een beroep op het hoofdbestuur en de verenigings raad (afgevaardigde VARA-leden) „alles in het werk te stellen te voorko men dat het bij een progressieve or ganisatie als de VARA zo ver moet komen dat het personeel bij gebrek aan reële inspraakmogelijkheden de ondernemingsraad als onbruikbaar moet opgeven". Voorts besloot de vergadering om met onmiddellijke ingang het overleg met het dagelijks bestuur op te schorten en dringend een verzoek te richten tot het hoofd- Voor de fotografie was niets. Hef moment overleed zodra het voorbi ging. Als we de wereld wdlen stilzetten kan dat alleen met fotografie.' Isaac Asimov introduceert de wedstrijd om de Gouden Camera in de nieuwe Zero.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 4