De terechte woede
van een puber
REGEREN ZONDER CDA
Man-vrouw-verhoudingen
in een kaleidoscoop
Veranderingen ir
orkestenbestel
Interessante programma's
met klassiek en modern
Op de bres voor de rijksacadeni
"éSü
Centrum speelt Fay Weldons 'Overspelen'
Raad voor de Kunst valt CRM bij
Popdagen
'1
Promenosconcerten in Vredenburg
Neerlands Hoop stopt ermee
NOTULEN VAN GEHEIM BERAAD.
GEERTSEMA: PRONK:
GLASTRA VAN LOON:
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM „Overspelen" heet de nieuwe voorstelling, die Peter Oosthoek met drie
actrices en drie acteurs bij de toneelgroep Centrum gemaakt heeft van het door Josephine
Soer vertaalde „Action Replay" van de Engelse schrijfster Fay Weldon. Een speelse,
zorgvuldig uitgewerkte voorstelling, die door de manier van acteren in het ruimtescheppende
toneelbeeld van Paul van den Berg bijzonder mooi „oogt". Maar die Je gaandeweg toch
teleurstelt.
Hou zou dat komen1
Stuk en voorstelling lijken op een
kaleidoscoop Misschien worden die
nog wel altijd als kinderspeelgoed
verkocht, al zullen ze door de view
masters wel niet meer zo verrassend
zijn een kartonnen kokertje met wat
stukjes gekleurd glas. die telkens
weer anders, maar altijd symmetri
sche figuurtjes vormden, als je door
een klein ooggaatje naar binnen
keek De gekleurde stukjes worden
als een zesvoudig waaiertje weerspie
geld in het glazen driehoekje, waar
binnen ze liggen
In het spel van Fay Weldon zijn drie
vrouwen en drie mannen de gekleur
de stukjes, waarmee zij de Westerse
man-vrouw-verhoudingen van begin
jaren 50 tot eind jaren 70 wil laten
zien. Het kaleidoscoplsch effect ont
staat. doordat zij alle scènetjes min
stens één keer in een wat gewijzigde
versie opnieuw laat spelen, elke keer
met een andere, maar de laatste keer
definitieve uitkomst.
Dat is natuurlijk heel spits gevonden.
Het wordt ook vernuftig uitgewerkt
In elke herhaling hoor je dezellde
argumenten gebruiken. Zij leiden tot
een tegengestelde uitkomst, omdat
de accenten anders kwamen te lig
gen En dat is afhankelijk van bij
komstigheden als de stemming van
het ogenblik. Ook kaieidoscopisch
dus.
Fay Weldon heeft het zo Ingericht,
omdat zij wil laten zien dat er telkens
weer verschillende keuzemogelijkhe
den zijn. Van elke feitelijk gedane
keuze laat zij de consequenties zien.
Maar telkens weer de nadruk op de
toevalligheid van de stemming, die
de keuze bepaalt ook in de ver
schillende toonaarden waarin de
overgespeelde scènes gezet zijn
maakt het doen en laten van die zes
figuren op den duur weinig interes
sant. Je herkent er zeker wel allerlei
verschuivende ideeèn en opvattingen
in. die zich tussen 1950 en nu over de
man-vrouw-verhouding hebben voor
gedaan. maar alleen maar in de weg-
kabbelende uitwerking ervan in het
dagelijks bestaan van vrouwen en
mannen, die toen het allemaal begon
nog aan hun hogere opleiding bezig
waren, daarvan een poosje financieel-
comfortabel hebben kunnen leven,
maar in hun persoonlijke verhoudin
gen hun primitieve atavismen vrij
spel hebben gelaten. Een tijdsbeeld,
dat wel. maar nergens puntig aange
scherpt.
Hoe puntig aangescherpt de drie
vrouwen- en de drie mannen-karak
ters ook gespeeld worden Henriët-
te Tol. Lettie Oosthoek, Coblj Stun-
nenberg. Polio Hamburger, Serge
Henri Valcke, Luk van Mello en
hoe helder hun wisselende samenspel
ook in de ruimte is uitgewerkt. De
Inhoud levert niet meer dan vernuftig
uitgewerkte clichés van de middel
maat.
De drie vrouwen in 'Overspelen' (van onder naar boven): Cobij Stunnen-
berg, Lettie Oosthoek, Henriëtte Tol.
door Dirkje Houtman
ARNHEM Wat doe je als je als puber nooit iets mag van je ouders, die ook nog eens hun
huwelijksproblemen op je afreageren. Je wordt kwaad, zegt ze eens flink de waarheid, rukt in
woede de was van het tomadorek en gooit tot slot een stoffige plant door de kamer.
Een scène uit „Ik mag ook nooit wat" van Theater op School
Deze scène vormt de climax van „Ik
mag nooit iets", het nieuwste pro
gramma van Theater op School dat
dinsdag In de Arnhemse schouwburg
in première ging. Paul Haenen
schreef de tekst voor deze voorstel
ling die bestemd is voor jongeren van
12 tot 15 jaar.
Deze woede-aanval van Frits, waar
voor alle aanleiding bestond, blijkt
meteen elfect te hebben. Zijn ouders
zijn met stomheid geslagen over dit
slagvaardig optreden en ze laten
Flrts voortaan zijn eigen gang gaan.
Maar zijn opstandig gedrag had even
goed anders kunnen uitpakken als
pa, gesterkt in zijn onvrede, er ook
eens flink de beuk in had gezet. Dan
zou Frits de volgende dag bepleistert
en wel op school zijn gekomen met de
bekende mededeling dat hij van de
trap was gevallen.
Anders
Deze voorstelling beoogt natuurlijk
wel iets anders dan het aankweken
van een prvocerend gedrag tegenover
ouders. De bedoeling van Theater op
School is de jeugdige toeschouwer
bewust te maken van eigen wensen
en behoeften. Om het effect van haar
werk te vergroten, combineert de
groep de voorstellingen zoveel moge
lijk met spellessen waarin thema's
aan de orde komen die aansluiten bij
de belevingswereld van de jongeren.
Het mes snijdt zo aan twee kanten,
want naast de bewustwording van de
deelnemers leveren deze lessen on
derwerpen op die de schrijver in zijn
volgende stuk kan verwerken.
In „Ik mag nooit iets" heeft Paul
Haenen puberzaken zoals prille ver
liefdheden, nieuwsgierigheid naar el-
kaars sexuele ervaringen, belangstel
ling voor disco en schoolsituaties heel
natuurlijk verwerkt in het verhaal
van Frits. Dat is opgebouwd uit een
reeks korte scènes die zich op diverse
plaatsen afspelen.
Je ziet Frits thuis als de wat sombere
figuur, op school waar de lerares
hardhandig wordt aangepakt en on
der zijn vrienden waar het vrolijker
toegaat. Lang duurt dat echter nooit
want Frits moet altijd om de een of
andere ongegronde reden vroeg naar
huis komen. Als dit de vriendschap
<X
DEN HAAG Minister Gardeniers van CRM heeft eind
de Tweede Kamer in een brief laten weten, hoe zij de
Orkestenbestel van haar voorganger dacht te gaan uitvi
De afdeling muziek van de oude Raad voor de Kunst
daar op de laatste dag van haar bestaan nog op gereai
Die reactie is onlangs openbaar gemaakt.
vraag, wie nu eigenlijk het bel(
moeten bepalen.
Door elkaar
Wat dat betreft lopen er twee ge
ten min of meer door elkaar. E D
is. dat het landelijk muziekai
een zorg is voor de centrale ove
zodat die de salarissen voor hoL
procent behoort te subsidiërer
andere gedachte is. dat de reg
orkesten passen in het regional ti
ziekaanbod, en dat de regionale
heid daar dus haar eigen verant
delijkheid voor heeft. Een combf
van de twee levert dan op:
procent subsidie van de central»
tig procent van de regionale ovei j,
De Raad vraagt zich daarbij d
of, met zo'n grote verantwoori
heid voor de lagere overheid,
nieuwing van de muziekpraktij
voldoende aandacht en geli
krijgen.
De plannen die de minister hee
het functioneren van de orkest i
scherp te stellen vinden veel
van de Raad. Orkestbegeleid
moeten een normale taak zijr
wassen als uitgebreide „schna
praktijken en volledige gehonoi i
deelbanen moeten verdwijnen
een fundamentele herziening vj
stelsel van de arbeidsvoorwaï
Uiteraard moet dat allemaal in
leg nader geregeld worden, ma
Raad vindt, dat de minister
meer instellingen bij moet betr
dan zij voornemens is: niet alle
orkesten en kunstei
verenigingen, ook vertegenw
gers van de „zwakkere sectored
Wat in de brief van de minister het
meest de aandacht trok was haar
aankondiging, dat het nodig zou kun
nen blijken een of meer bestaande
orkesten op te heffen. Minister Van
Doorn had al gezegd, dat de bestaan
de instellingen zoveel geld krijgen,
dat er geen ruimte overbleef voor
anderssoortige groeperingen, die an
dere genres muziek beoefenen en
meer aan ontwikkeling en vernieu
wing doen. Hij vond toen het Neder
lands Kamerorkest eigenlijk overbo
dig. Minister Gardeniers gebruikt
hetzelfde motief, maar vermijdt het
wel concrete suggesties te doen.
De Raad voor de Kunst nu onder
schrijft, in zijn eigen jargon, „de ge
dachte. dat bij gelijkblijvend budget
voor de Kunsten een verschuiving
van de geldmiddelen ten gunste van
de structureel zwakkere sectoren on
ontkoombaar is". Maar hij kijkt wel
meteen naar de praktische toepas
sing ervan. In journalistiek Neder
lands samengevat: hoe moet dat dan
gaan? Want de minister denkt daar
nogal vrijblijvend over. als zij stelt
dat die andere sectoren gespeciali
seerde kamermuziek, jazz en geïm
proviseerde muziek; volksmuziek, in
clusief niet-commerciële pop; elek
tronische muziek; compositorische
arbeid bulten de bestaande struc
tuur wel aan hun trekken kunnen
komen. De Raad is er voor, dat er
samenwerkingsverbanden komen,
het liefst in de vorm van regionale
muziekcentra, al moet daar eerst wei
een proef mee genomen worden b.v.
in regio
Dat hangt wel allemaal samen met de
met zijn klasgenoten dreigt te versto
ren. neemt hij het kloeke besluit zich
niet langer door zijn ouders te laten
ringeloren. En dat was nog net op
tijd.
Met de geplaagde lerares verliep het
anders. Nooit voor zichzelf opgeko
men woont ze nog steeds bij haar
ouders en heeft door hen de huwe
lijksboot gemist. Deze parallel tussen
de juf en Frits laat zien hoe het hem
zou zijn vergaan als hij niet voor
zichzelf was opgekomen en toont aan
dat zijn woede terecht was.
„Ik mag nooit iets" is een gedegen
geconstrueerd stuk waarin de puber
problemen op een volwassen manier
worden behandeld. De karakterteke
ning is genuanceerd zodat de toe
schouwer niet zonder meer partij
kiest voor de leukste, aantrekkelijk
ste, geestigste of zieligste. Elk van de
personages heeft ook best minder
aantrekkelijke kanten. Er valt boven
dien veel te lachen omdat er aanste
kelijk wordt geacteerd door Celia van
de Boogert. Paul Korssen, Bert Lup-
pes, Bernadett Voragen en Bert
Luppes.
Lena Lovitch Het Engelse Stiff-label
staat erom bekend een goede neus
voor talent te hebben. Zo kregen mu
zikale persoonlijkheden als Elvis Cos-
tello, Ian Dury en Jona Lewie hier een
kans hun kunnen te tonen. Het is een
beetje voorbaris Lena in dit rijtje op
te nemen. Toch bezit haar elpee ..Sta
teless" voldoende kwaliteit om naar
haar concerten uit te zien. Maandag 1
oktober in het hernieuwde Paradiso,
dinsdag in de Vereeniging te Nijme
gen en woensdag in het Staargebouw
te Maastricht
Nils Lofgren
Het laatste bezoek dat Nils Lofgren
aan ons land bracht was twee jaar
geleden tijdens Pinkpop. Sindsdien is
het stil geweest rondom deze Ameri
kaanse gitarist, die begon als een
pure rock 8e roll artiest, en die sinds
dien zijn rauwe trekken heeft verlo
ren. Desondanks blijft het de moeite
waard hem woensdag 3 oktober in
Paradiso te beluisteren.
Dr. Feelgood
Stevige rock 8e roll valt er daarente
gen wel te verwachten van de Engelse
groep Dr. Feelgood. Met de intensi
teit van de vroege Stones of Pretty
Things spelen zij rhytm 8e blues-klas-
siekers vermengd met eigen coi d
ties, die live nog aan kracht w
Rotterdam-Eksit (4 okt), Amste i
Paradiso (5 okt Alphen a d.
Midas (6 okt.), Apeldoorn-Gig
okt). Nijmegen-Doornroosje (9ei
Haarlem-DAC (10 okt.), Gron j
Vera (11 okt). Den Haag-Paarf
Troje (12 okt) en Ruinerwold-
huis (13 okt.).
Inner CircleDe kogelronde
van Inner Circle was de afg<
maanden op diverse festivals
ren. Hun laatste elpee ..Everytl
great" laat een nogal commc
met disco vermengd geluid
tijdens hun concerten voert de
sneden reggae de boventoon. 5
oktober in de Junushof te Wa
gen, 5 okt. in de Arnhemse Stjd
hal. 6 okt. in de Oosterpoort t» ri
ningen, 7 okt. Paradiso in Ai'
dam en tenslotte op 8 oktober"
Venloose Schouwburg.
Muziekfilms In het Drieluyi,
Zaandam treden zaterdagavo
september de volgende groep»
maar dan op het witte doek. Uit
rika zullen dan The Ramones,
Petty 8e The Heartbreakers en
verschijnen, terwijl Engeland
genwoordigd is met The Motor
„Retour Colombia" is de titel van
de voorstelling, die de Stauttoneel-
groep C C C vrijdagavond 28 septem
ber half negen speelt ln het Centrum
voor Chileense Cultuur. Nieuwe He
rengracht 29 I Amsterdam. Het is een
collage over de repressie in Colombia
en de strijd daartegen, gemaakt naar
vier eenakters van de Colombiaanse
schrijver Enrique Buenaventura
door een raamvertelling met elkaar
verbonden Toegang ƒ3.50. inlichtin
gen 020-265258
Speciaal vandaag
Simon van Coliem besteedt
aandacht aan de nieuwe Ne
derlandse speelfim „Grijpstra
en De Gier"
Ned. 1/20.15
Zesde aflevering van Roots
2. de volgende generaties
waarin we zijn aangeland bij
het gedramatiseerde levens
verhaal van de schrijver van
Roots. Alex Haley.
Ned. 220.27
„De L-factor" heet deze af
levering van de Duitse politie-
reeks Derrick met Horst Trap-
pert in de hoofdrol
Ned. 120.30
„The games must go on-
must the games go on?" is een
gecombineerde uitzending van
AVRO's Televizier en AVRO s
Sportpanorama over de Olym
pische Spelen
Ned. 222.05
In het NOS-programma
Markant is vanavond de beurt
aan prof. B. V. A. Roling. die in
1977 afscheid nam aan de
Rijksuniversiteit van Gronin
gen als hoogleraar in de pole
mologie. de wetenschap van
oorlog en vrede
Ned. 122.10
Van nu af aan gaat Panora-
miek. de buitenland-rubriek
\an de NOS. regelmatig aan
dacht besteden aan de verrich
tingen van het nieuwe Europe
se parlement
Ned. 123.10
Voorganger in de middag-
pautedienst. uitgaande van de
stichting Alle-Dag-Kerk te
Amsterdam is ds D. N.
Wouters
Hilv. 1,12.40
ADVERTENTIE
Van onze muziekredactie
UTRECHT De tijd dat de
radio-orkesten achter de stu
dio-microfoons verscholen
bleven lijkt nu wel defintief
voorbij. Steeds meer treden
deze ensembles ook zichtbaar
op.
De zaterdagmiddagmatinees in hu
Amsterdamse Concertgebouw zijn
daarvan een al bijna klassiek voor
beeld De Promenos-concerten heb
ben zich daar de laatste jaren bijge
voegd Aanvankelijk werden ze. voor
publiek toegankelijk, in de Hilver-
sumse studio's gehouden Sinds vorig
jaar hebben ze een uitstekend onder
dak gevonden in het nieuwe Muziek
centrum Vredenburg in Utrecht. Dit
seizoen begint de NOS, die deze con
certen organiseert, op vrijdag 5 okto
ber met een nieuwe serie die in princi
pe dezelfde opzet heeft, al zijn er
kleine wljzingingen. De ervaring
heeft geleerd dat in de grote zaal van
Vredenburg het vrij in- en uitlopen
van het publiek tijdens de concerten
storend werkt. De zaal blijkt zich
daartoe niet te lenen; zowel de uitvoe
renden als de luisterenden ondervin
den er hinder van. Natuurlijk kan
men kiezen welke van de vijf concer
ten die per avond in grote en kleine
zaal worden gegeven men wil bijwo
nen. Met enig overleg kan men daar
van dne of vier volledig uitzitten
Maar dét moet dan ook gebeuren:
niet weggaan of komen tijdejis het
spelen Dat kan wel tussen de pro-
De Belgische dirigent Fernand Ter-
bv die het Radio Philharmonisch Or
kest tijdens het eerste Promenos-
concert dirigeert.
gramma-onderdelen door. Vooral bij
de concerten met hedendaagse mu
ziek is daar meestal (door de noodza
kelijke wijzigingen op het podium)
voldoende tijd voor.
Die hedendaagse muziek wordt in
zeven van de acht concerten verzorgd
door het Utrechts Symfonie Orkest.
Het „Ensemble M" neemt één mo
dern concert voor zijn rekening. De
indeling van da avonden is zó. dat in
de meeste gevallen met het optreden
van een amateur-ensemble wordt be
gonnen. Daarvoor moet men al om
half acht aanwezig zijn. Om kwart
over acht volgt dan een programma
met min of meer klassieke symfoni
sche muziek, uitgevoerd door o.a. Ra-
AMSTERDAM (ANP) Bram Ver
meulen en Freek de Jonge van de
cabaretgroep .Neerlands Hoop" zul
len vanaf volgend Jaar niet meer sa
men optreden Zij willen het lopende
theaterprogramma „Neerlands Hoop
Code", dat tot december duurt, sa
men uitspelen en dan de samenwer
king verbreken Volgens Oood Boy
Productions het impresariaat van
het duo gaan Bram en Freek uit
elkaar omdat ze alles gedaan hebben
wat ze samen wilden doen Beiden
willen doorgaan met theater maken
en elkaar daarbij helpen, maar met
meer samen optreden Bram en Freek
traden voor de eerste keer professio
neel samen op als „Neerlands Hoop in
bange dagen op 20 juni 1969 Dc
grootste bekendheid kreeg het twee
tal door hun boycot-actie van de we
reldkampioenschappen voetbal, die
in 1978 in Argentinié werden gehou
den. Onder andere met hun program
ma ..Bloed aan de paal" trachtten zij
het Nederlandse elftal te weerhouden
aan de kampioenschappen mee te
doen
dio Philharmonisch Orkest, Radio
Kamerorkest en Omroeporkest Het
eigentijdse programma begint dan
om kwart over tien. waarmee de con
certen in de grote zaal worden geslo
ten In de kleine zaal zijn elke avond
twee concerten die in principe om
half negen en kwart voor tien begin
nen. In deze concerten wordt veel
aandacht aan volksmuziek uit diver
se landen besteed (half negen) en aan
solistische prestaties (kwart voor
tien). Men is erin geslaagd zowel voor
de „klassieke" concerten als voor de
met moderne muziek interessante
programma's samen te stellen waarin
diverse werken die dan hun eerste
uitvoering beleven.
Eerste avond
De eerste Promenos-avond wordt ge
opend door het Amsterdams Mando
line Orkest A. M. T. G. onder leiding
van C. W. Malizia. Het Radio Philhar
monisch Orkest voert onder leiding
van Fernand Terby een programma
uit met werken van Johan Wagenaar
(Ouverture Koning Jan), Leonard
Bernstein (West Side Story), George
Gershwin (An American ln Paris) en
Vieuxtemps (Vioolconcert nr. 5. solist
Maurits Bosman). Het Utrechts Sym
fonie Orkest komt daarna o.l.v. Chris
topher Seaman met Icarus Flight van
André Laporte, Estampie van Ber
nard van Beurden en Tragische Ou
verture van Andrzei Panufnik. In de
kleine zaal speelt het Huelgas Ensem
ble carnavalsliederen uit de Renais
sance en daarna treedt de cellist
Heinrich Schlff op met werken van
o.a. Martinu. Halffter. The Beatles.
Kreisler en Dopper De Promenos
concerten worden elke eerste vrijdag
van de maand gegeven De hele serie
kost 75 gulden imet de bekende mo
gelijke kortingen) te bestellen bij het
Muziekcentrum Vredenburg. Ze wor
den georganiseerd in samenwerking
met achtereenvolgens de Belgische.
Finse. Hongaarse. Griekse. Deense.
Spaanse. Turkse en Israëlische Radio
die één of meer concerten al dan niet
rechtstreeks uitzenden. De NOS
zendt elke Pro menos rechtstreeks
uit. wat de concerten van NOS-orkes-
ten enUSO betreft, tussen 2000 en
23.00 uur via Hilversum 2 De overige
onderdelen worden opgenomen en in
diverse pauzes uitgezonden
V.V.D. P.'
De VVD zit met het CDA in de rege
ring. Toch buigen vooraanstaande libe
ralen zich met kopstukken uit PvdA en
D'66 over de vraag hoe zo snel mogelijk
D'66
de machtspositie van het CDA kan wor
den beëindigd. In het Haagse hotel Des
Indes overleggen zij geregeld over een
nieuwe politieke kaart van Nederland.
En verder: Schallenberg en Menten: wat de commissie Schöffer liet liggen; kernwapens zijn
CDA een crisis waard; bouwfraude: honderden miljoenen verdwijnen jaarlijks in zwartgeldcircuit;
guerillaleider Nkomo en collega Mugabe praten in Londen met NieuwsNet over de toekomst van
Zimbabwe - Rhodesië; British Leyland: geld erbij, mensen
eruit; tweede huizen in een warm land: ideaal, maar kijk uit bij
de aankoop; Philips mist miljardenorder in Egypte; opinie:
stakingsbemiddelaar Thomassen, oud-burgemeester van Rotter
dam: „Staking geen ramp, bezinning noodzakelijk";
het culturele léven van Rotterdam: wat doet de Maasstad eraan?;
nieuwe thriller van Frederick Forsyth: „Het alternatief van de
duivel", een interview met de auteur.
Wekelijks nieuwsmagazine
Losse nummerprijs f 2,75
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM Nu minister Garde
niers van CRM, in het voetspoor van
haar voorganger Van Doorn, besloten
heeft de Rijksacademie voor Beel
dende Kunsten in Amsterdam op te
heffen, zijn vrienden voor dat insti
tuut in de bres gesprongen door op
richting van een stichting ..Vrienden
van de Rijksacademie voor Beelden
de Kunsten"
Zij stellen zich weliswaar een bredere
taak. namelijk het behartigen van de
belangen van studenten en oud-stu
denten. maar vinden wel dat zij die
taak op dit ogenblik het best vervui
len door zich tegen het voornemen
van de minister te weer te stellen. Zij
zijn begonnen met in een brief aan de
Raad van State formeel bezwaar te
gen de opheffingsplannen aan te te
kenen Zij wijzen op de staatkundig
bedenkelijke inhoud van het wets
ontwerp. dat de minister van CRM en
haar collega van O en W bij de
Tweede Kamer hebben ingediend
Daarbij wordt de opheffing van de
academie gekoppeld aan de oprich
ting van een werkcentrum voor de
ontwikkeling en vernieuwing van de
kunst Dat vinden de vrienden op
zichzelf al incorrect, maar bovendien
zijn er elders in het land ook d
ke werkcentra opgericht, zon»
er een wetsontwerp aan te pas
De '.Tienden zijn van oordeel.
Rijksacademie in ons land
zondere heel eigen plaat inne
het hoger onderwijs in de beep
kunsten, dat zij een onvorvr-
re pijler is van onze cultuur
heel onmisbare functie vervult
culturele leven, die zelfs tot vei
buitenland reikt. Ongeveer h
beeldende kunstenaars, colleg
toneel en dans. figuren uit hel
bare leven hebben sympathi
gingen gestuurd.
