ederlandse soldaat
Jwingt respect af
carmen
iuisarts moet oppassen
oor misbruik 'thuiscomputer'
carmen
p wacht tussen klaprozen, patrouillerend in de 'Wadi'
jjerwerking van gegevens in praktijk i.
Egypte verwerpt
autonomieplan
Ministerie wil campagne tegen nicotinegebruik
'Boete voor sluiten
vestigingen in
zwakke gebieden'
Het grote succes van de Huishoudbeurs:
BUD AG 4 MEI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
Huib Goudriaan
IRIS De Nederlandse soldaat in Zuid-Llbanon: iemand die 's nachts patrouilleert in de
tsachtige wadi (dal), die tussen de klaprozen meteen schaarkijker de inslagen van granaten
arft" en zestien tot achttien uur per dag dienst doet. De Nederlandse soldaat in Zuid-
banon: iemand die, bijna twee maanden na aankomst, gerespecteerd wordt door de>
volking, door het VN-opperbevel, door de Libanese soldaten, maar ook door de elkaar
strijdende partijen die hij zo mogelijk uit elkaar moet houden.
Heelt het lichamelijk zwaar, on-
gaat psychisch de druk van te-
ht te zijn gekomen In een bizarre
reld, waar over zijn nu kortgeknlp-
haar heen, een „strange war", een
emde oorlog, woedt. Maar hij be
lt „gesettled" te raken, koopt verf
cement van eigen centen om zijn
derkomen op te knappen. Hij heeft
ook ervaren wat de betekenis is van
goed drinkwater, hoe heet het is in
een tent die niet is berekend op tropi
sche temperaturen. En hij droomt
van heldere lakens en van zijn verlof
in Tel Aviv of in Holland, na acht
weken in dezelfde slaapzak te hebben
geslapen.
Een andere wereld. Korporaal Pa-
Achmed heeft in Haris faam verworven als kapper.
trick van Hout: „Na aankomst op het
vliegveld van Beiroet, op de kustweg
hierheen, ben ik wel ontzettend ge
schrokken. Ik had geen paradijs ver
wacht, maar toch wel iets geregelds,
zoals verkeersborden. Maar nee,
iedereen rotzooit hier maar zo'n beet
je an. Het leek wel of er langs die weg
alleen maar autoslopers wonen."
Toch stond de Nederlandse soldaat
enkele dagen na aankomst vol ver
trouwen bij de doorlaatpost, bij het
„roadblock". Nu, twee maanden la
ter, gebruikt hij Arabische termen die
mij als volgt in de oren klinken:
„Hmsl, emzie" doorrijden, of weg
wezen), „Tsjurtzmek" hoe heet u?).
Kapitein Joop Korthuis van de batal
jonsvoorlichting: „Die vent uit Ne
derland, verzorgd van de wieg tot het
graf, werd hier in een situatie ge
plaatst waar hij geen notie van had.
Ik heb bij voorbeeld in die drie en een
half uur van Beiroet naar hier meer
van de situatie begrepen dan bij alle
theorie-lessen in Nederland. En als je
dan ziet hoe de vent hier vol zelfver
trouwen bezig ls, dan zeg ik: laten we
ons niet vastbijten in enkele excessen
of de indruk laten bepalen door de
(gerechtvaardigde) klachten van de
mannen. Ik zeg dan, het is geweldig
zoals ze het doen, ik sta er eerlijk
gezegd verbaasd van. Dat verhaal
van die Nederlandse soldaat in zijn
vodderige uniform, met zijn lange ha
ren, van die koekebakker, is hier
weerlegd. Je wordt hier toch met wa
pens onder Je kin gekieteld, je bent
opgeleid voor een oorlogstaak, maar
Je moet neutraal blijven. Als Je dan
ziet dat ze na zo'n korte tijd in staat
zijn, die neutraliteit te betrachten,
dan zeg ik: tjonge, tjonge, geweldig."
Stoere taal van een militaire voorlich
ter. die „positief" wil berichten? Na
drie weken zwerven door de honderd
vierkante kilometer grote Nederland
se sector van het Unlfilgebled, na
eindeloos veel gesprekken met de mi
litairen, kan ik deze conclusie alleen
maar beamen.
Zo zegt bij voorbeeld de dienstplich
tige soldaat F. Henckens, vertegen
woordiger van de WDM in Haris,
bestuurslid in Libanon van deze sol-
datenvakbond, die in Nederland toch
niet bekend staat als zoetsappig: „Ik
wil in de eerste plaats vooropstellen
dat hier op een geweldige manier
door iedereen wordt gewerkt en dat is
het allerbelangrijkste. Ook de samen
werking tussen de verschillende mili
taire belangenverenigingen is erg
goed. Er zijn klachten, dat wel. Als
generaal De Jager, toen hll hier op
bezoek kwam, vaststelt dat er geen
klachten zijn, maar alleen wensen,
dan geloof ik dat niet. Er zijn wel
degelijk klachten, maar ik wil die niet
negatief benaderen, maar als positie
ve punten waaraan gewerkt moet
worden."
Henckens voert de bekende grieven
aan: „Te lage toelage, zeker met het
oog op het buitenwerking stellen van
de werk- en rusttijdenregeling, die
thuis wel gold. Die vijf dollar erbij
wordt hier nu opgevat als een schijn
baar gebaar om ons rustig te
houden."
Is het waar dat wat sommige solda
ten zeggen officieren privileges
hebben? Henckens: „Bij de Delta
compagnie waar ik zit. zijn absoluut
geen privileges voor officieren: ma
joor Poelhekke wordt door ledereen
van ons aanvaard als een geweldig
iemand. Ik vind het Jammer dat kran
ten bepaalde incidenten opblazen,-
terwijl deze niet bepalend zijn voor
de sfeer in het bataljon. Over het
algemeen is de sfeer goed en dat moet
ook wel, Je bent in onbeperkte mate
van elkaar afhankelijk, dus Je bent
ook veel meer geneigd bepaalde din
gen van elkaar te verdragen."
Henckens, die als ziekenverzorger in
zicht heeft in de conditie van de man
nen, vindt wel dat normen voor de
werk- en rusttijden een hoge priori
teit moeten hebben. „Als mensen zes
tien tot achttien uur per dag werken
en dat dagen achter elkaar dan ls dat
niet vol te houden. En een prioriteit ls
ook blnnententen om de tenten koel
te houden (als Je overdag moet sla
Granaatinslagen „turven" op de waarnemingspost van de togenaamde „Ost" (afgeleid van
ondersteuning)-compagnie. Van hieruit kunnen de bombardementen van de Palestijnse
kampen bij Tyrus duidelijk worden waargenomen.
pen, drijf je nu op Je zweet de tent uit)
en schone blnnenslaapzakken voor
sommige posten."
Henckens weet wel dat defensie in
Den Haag en de VN in Zuid-Libanon
eraan werken om de toezeggingen
zoals ook prefab huizen, kasten en
koelkasten na te komen, maar het
kan geen kwaad te onderstrepen dat
de tijd dringt.
Wachtdelicten
Vermoeidheidsverschijnselen hebben
ook geleld tot wachtdelicten: er wa
ren mannen die slapend op wacht
werden aangetroffen. In het bataljon
lijkt de opinie dat over de gevallen
met clementie moet worden geoor
deeld, te overheersen. Toch zullen
een aantal soldaten voor de krijgs
raad moeten verschijnen. In Zuid-
Libanon. waar de VN-soldaten soms
letterlijk tussen niet alleen twee
maar meer vuren zitten, is waak
zaamheid van levensbelang. Luite
nant-kolonel Dietz, Juridisch advi
seur van bataljonscommandant Len-
slnk, zegt: „Als hier iemand slapend
op post wordt aangetroffen dan ls dat
een vergrijp dat moet worden afge
remd, er kunnen infiltraties komen
en het is onze taak. die te voorkomen.
Er zullen vier wachtdelicten naar de
krijgsraad worden verwezen."
Een soldaat zegt later: „Er moeten
echt infanteristen bij komen. Er zijn
te veel Jongens, die overdag hun werk
doen. bij voorbeeld koks en mon
teurs. die dan 's nachts ook nog op
wacht staan of patrouilleren."
Adjudant Plet Dijkhuis, brigadecom
mandant van de marechaussee bij
het bataljon, de scepter zwaaiend
over twaalf marechaussee's, kan alles
vertellen over het handhaven van de
discipline. Zijn er veel proces-verba
len? „Er zijn wat aanrijdingen ge
weest, geen vechtpartijen, geen dief
stallen, twee gevallen van handel in
drugs en enkele wachtdelichten. Het
valt me op hoe goed de relatie hier is
tussen ons en de soldaat. Er is niet
zoveel afstand als in Nederland.
Iedereen, van hoog tot laag. kent Je
en ze komen gewoon iets bij ons op
het bureau drinken. Slapen op wacht
ls uiteraard een krijgsraadzaak. maar
de omstandigheden waaronder zullen
in het oordeel hierover een rol spelen.
Het gebeurt dat mensen ontzettend
veel wacht moeten doen, maar dan
moeten ze waarschuwen dat ze het
niet langer kunnen volhouden. Die
drug-zaak hebben we onder controle:
er was een Jonge Libanees, nog maar
zestien Jaar en van een gegoede fami
lie, die dat spul aan Nederlandse Jon
gens probeerde te slijten. In samen
werking met de Libanese politie, met
wie de contacten heel goed zijn, heb
ben we die vent opgehaald."
Moreel beter
Wat vindt de adjudant van het mo
reel in het algemeen? HIJ zegt zonder
dralen: „Beter dan ih Nederland. Ik
zeg niet dat het in Zuidlaren slecht
was. maar de Jongens zijn ervan over
tuigd dat ze een taak hebben, ze zien
de zin ervan in en kijken niet naar een
paar uurtjes meer of minder. Overt,
gens vind ook ik dat de toelage om
hoog moet en ik zou het bijzonder op
prijs stellen als er dan geen verschil
len zijn tussen de rangen en
standen."
Dijkhuis ls iemand, die graag in 'n
eentje door Haris zwerft en in koffie-
huisjes met de inwoners praat. Oe-
sprekken waaruit uitnodigingen re
sulteerden om in de mohammedaan
se gezinnen te komen eten. De adju
dant: „Er wordt dan een schaap voor
Je geslacht en dan komen er hoeveel
heden eten op tafel!" Zijn eerste con
tact met een Inwoner van Haris was
de ontmoeting op de dag van aan
komst met Abdoel Achmed. „HIJ ls
onze buurman, was ook met de Fran
sen die wij aflosten al bevriend en
verwelkomde ons met een doos ge-
vak. Hij ls Moslim, heeft een ontzet
tend groot vertrouwen in Allah en
zegt dat Allah ons ziet als goeie men
sen en dat wij het daarom hier ook
goed zullen hebben. Abdoel begon
plotseling te hullen toen hij hoorde
dat kapitein Korthuis en ik weg zou
den gaan en klaarde helemaal op
toen wij vertelden dat we na ons
verlof terug zouden komen." Daar
raakten de mannen verlegen van,
evenals van de gewoonte van Abdoel
om voortdurend tassen of kleding
voor iemand te dragen. Overste
Dietz: „Hij ls onze slaaf." Slaaf Ab
doel Achmed die langzamerhand ook
grote faam heeft verworven ais kap
per van de mannen, die in Haris gele
gerd zijn, loopt even later ineens ach
ter me: hij draagt mijn tas.
in onze redacteur wetenschappen
TRECHT Kijk in vredesnaam uit met die thuis-computer waarmee je zo leuk de stroom
n gegevens in je praktijk hanteerbaar kunt maken. Met deze indringende waarschuwing
:htte prof. ir. A. Heetman (informatieverwerkende technieken) zich tot de aanwezige
lisartsen op het symposium Arts en gegevensverwerking.
worden inderdaad betaalbaar, en
s verleidelijk. „Maar het loopt er
uit dat u over een paar jaar nog
tweede vakjargon spreekt, dat
or niémand wordt verstaan ook
!t door de technici." Heetman zag
mogelijkheid dat elke hulsarts zijn
en systeem ontwikkelt als een „le
nsgroot gevaar", tenzij „wij" (tech-
i) daarna al die systemen omwer-
n zodat ze wel samen in één ge-
ïdheidszorg kunnen functioneren,
lar dat wordt dan wel erg duur.
echnisch zijn uw problemen opge-
t". hield Heetman zijn gehoor
or. Alles kan. en als het nu niet kan,
n het straks wel, want de appara-
ir blijft goedkoper worden en meer
nnen. „In 1984 is de elektronica
Istrekt onbelangrijk geworden,
lar u moet duidelijk zeggen wat u
en de noodzaak daartoe heeft
g nooit eerder bestaan." Organisa-
risch zijn de problemen helemaal
g niet opgelost, aldus Heetman, en
is een tekort aan mensen om daar-
er na te denken.
De computer, aldus Nielen, verkeert
in deze beeldspraak nog in het jaar
1926. De technische ontwikkeling
waar nu iedereen tegenaan staat te
kijken, is niet meer dan het wegne
men van de allerergste bezwaren (be
perkte geheugencapaciteit, beschik
baarheid). Maar bijvoorbeeld de lees
baarheid van wat er uit een computer
komt, zowel letterlijk als in over
drachtelijke zin is nog steeds „bene
den elk redelijk peil".
zich gemakkelijk aan een bepaald
systeem aan te passen. Het gevolg
hiervan ls dat elke arts zeer specifie
ke wensen heeft ten aanzien van te
ontwikkelen systemen, dan wel be
hoefte heeft aan een systeem met
zoveel vrijheidsgraden dat hij zijn
weg er wel mee denkt te vinden.
Daarbij realiseert hij zich niet dat bij
dergelijke systemen het bedienings
gemak en de overzichtelijkheid ge
ring zijn.
Voor het verwerken van gegevens 'RprnprfT
met computers lijken vooral de zie- c uclu
kenhuizen een aangewezen terrein, zc
bleek uit de bijdrage van ir. J. Rou
kens, directeur van de Stichting sa
menwerking automatisering zieken
huizen Zuidoost-Gelderland. „Een
goed lopend bedrijf heeft bestuurba
re, efficiënte en snelle informatieka
nalen. Een ziekenhuis heeft daarente
gen over het algemeen onbestuurba
re, inefficiënte en langzame informa
tiekanalen."
alph Nader
lgens zijn collega prof. dr. ir. O. C.
elen heeft de automatisering be-
efte aan een Ralph Nader, die over
Amerikaanse auto in het begin
n de jaren zeventig een geruchtma-
nd rapport publiceerde: Inveillg bij
:e snelheid. Dat inzicht gold een
odukt waarvan de industriële ont-
kkeling omstreeks 1926 was begon-
Maar over die veiligheid was nog
et zo nagedacht tot dan toe.
Hindernissen
Anderzijds liggen in de medische sec
tor ook zeer specifieke en taaie hin
dernissen. „Artsen worden opgeleid
in het behandelen van klachten en
minder in het hanteren van begrip
pen", aldus dr. P. F. de Vries Robbé.
hoofd an de Dienst automatisering
van het academisch ziekenhuis Gro
ningen (en zelf arts). Zij hebben daar
om „weinig inzicht in beslissings- en
organisatorische processen. Hierdoor
en door de ontwikkeling van eigen
werkwijzen, zijn artsen niet geneigd
ADVERTENTIE
'N WITTÉZ
KATtS EEN -
LANG LEVEN
\BESCHORENJ j
witte kat... stroom zat!
De consequentie van dit alles is vol
gens De Vries „dat moderne hulpmid
delen niet eenvoudigweg voor het
grijpen liggen". Heetman zou zich,
later op de dag. wat plastischer uit
drukken. Hij begon zijn betoog met
de mededeling „Dokter, ik ben niet
ziek, maar na vanmorgen voel ik me
zo beroerd". Een treffend voorbeeld
van het soort informatie dat tot nog
toe moeilijk in computersystemen
valt op te slaan en te verwerken,
hoewel Nieien voor het werken met
dit soort „informele" informatie wel
grote toekomstmogelijkheden ziet, in
het voetspoor van zijn „nieuwe
Nader".
CAIRO. JERUZALEM (Reuter. UPI)
Egypte heeft gisteren het Israëli
sche plan voor Palestijnse autonomie
op de Westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook verworpen. Volgens
Egypte vormen de plannen van de
Israëlische premier Begin een obsta
kel op de weg naar vrede.
Volgens een woordvoerder van net*
Egyptische ministerie van defensie
doet het plan voor beperkte autono
mie voor de meer dan een miljoen
Palestijnen het in Camp David be
reikte akkoord geweld aan. „Alle do
cumenten, die door Egypte en Ameri-'
ka zijn ondertekend, vragen om een
volledige autonomie voor de Palestij
nen. beëindiging van de militaire Is-
raëische overheersing en terugtrek
king van de troepen naar andere loca
ties." aldus een verklaring van het
ministerie.
Begin had woensdag aangekondigd
dat er wel een Palestijnse autonomie:
zal komen, maar dat men ook door
zal gaan met het vestigen van nieuwe
Joodse nederzettingen. Nog deze
maand moeten Israël en Egypte gaan
onderhandelen over de Palestijnse
autonomie. Dit staat in een brief die
is toegevoegd aan het Camp David-
akkoord
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Het ministerie van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne
zal op 10 mei een projectgroep instal
leren die maatregelen gaat onderzoe
ken om niet-rokers te beschermen,
tegen het ongerief dat welrokende
burgers hen aandoen.
Men streeft er naar om in de grote
steden opvang-mogelijkheden te
scheppen voor mensen die van het
roken willen afraken. Ook richt men
een campagne op, de Jeugd om het
roken te laten. Het project bestaat uit
acht mensen.
Ook het bedrijfsleven wordt bena
derd om binnen de onderneming niet-
rokers tegen de rokende menigte te
beschermen. In de projectgroep zul
len naast vertegenwoordigers van het
departement, de Hartstichting, de
Stichting volksgezondheid en roken,
het Asthmafonds en verenigingen
van actieve niet-rokers zitting
hebben.
Op het ministerie zelf geldt al Jaren
de regel dat op vergaderingen niet
mag worden gerookt. Gevolg daarvan
is dat door het het gesnak van roken
de ambtenaren naar een sigaret de
zittingen stukken kortstondiger zijn.
Al tijdens de begrotingsbehandeling
van volksgezondheid en in verschei
dene nota's aan de Kamer ls de Instel
ling van deze werkgroep aangekon
digd.
Van een onzer verslaggevers
VEENDAM Als grote concerns ne
venvestigingen sluiten in sociaal
zwakke gebieden, zou het mogelijk
moeten zijn daar een boete voor op te
leggen. Dit idee opperde Wlm Kok.
voorzitter van de FNV, gisteren op
een persconferentie in Veendam. Kok
trok een vergelijking met een soort
alimentatieplicht. De FNV-voorzltter
wees in dit verband op de dreigende
Akzo sluiting van de chloorfabriek in
Delfzijl, omdat Akzo de chloorpro-
duktle overweegt te concentreren In
Rotterdam.
De FNV heeft becijferd dat de toe
stand op de arbeidsmarkt in het noor
den nog steeds verslechtert. Er staan
op dit moment achtduizend arbeids
plaatsen op de tocht en door de uit
voering van Bestek '81 zullen er vol
gens de FNV nog eens tweeduizend
bedreigde arbeidsplaatsen bijkomen.
Had het CNV het integraal structuur
plan (ISP) voor het noorden eerder al
een „dooie mus" genoemd, van de
FNV krijgt de regering ook een „vette
onvoldoende", zoals Kok het uitdruk
te. Gisteravond werd op een FNV-
distrlctsvergaderlng in Assen een re
solutie besproken, waarin het FNV
elke verantwoordelijkheid voor het
plan afwijst. Volgens Kok ls het no
dig. dat de regering minstens twee
keer zoveel arbeidsplaatsen in het
noorden doet realiseren dan de nu
geplande twintigduizend tot en met
1985.
Op de foto: De delegatie van het
F NV-bes tuur onder leiding van Wlm
Kok aan de Eemshaven tijdens haar
bezoek aan het noorden van het land.
ADVERTENTIE
De eerste en enige elektrische borstelkruller met
Rollomatic-systeem, om snel krullen, slagen en volume
in uw haar te brengen. Eén druk op de knop en
automatisch ontrolt zich de haarlok.
Zonder verwarring, zonder gepluk.
Ideaal bovendien voorde vakantie.
Geschikt voor elk Richtprii?
voltage vanaf 100 volt.
fijn voor haar
