(inderen in de hel
IRM-films missen verbeeldingskracht
Israel
Eindeloze internationale solidariteit
Sen man met veel vrouwtjes
Filmweek
over het
fascisme
naam van de Führer
Die Eroberung der Zitadelle
Pais denkt aan
basisbeurs van
7000 gulden
Roethof hekelt
sollicitatiebeleid
openbaar ministerie
Prolongaties
en reprises
Praise of older Women
in Gasteren als uitblinker
«E3
Bil
•1?j j
laat de woestijn bloeien
Ashalim is een van de jongste nederzet
tingen in de Negev-woestijn binnen het
gebied van Israel 1948. De eerste veertig
families zijn reeds begonnen met de
grond vruchtbaar te maken.
Als u aan deze opbouw uw steun wilt
verlenen, kan dat door percelen grond
van 25 m2 te adopteren.
De adoptie van elk perceel kost f25.-
Het bedrag van het door u gewenste
aantal percelen kan door u worden over
gemaakt op postgiro 314912 tnv Stichting
Joods Nationaal Fonds Nederland te
Amsterdam. Na ontvangst van uw
betaling wordt u een adoptiecertificaat
toegezonden.
f
IDAG 4 MEI 1979
TROUW/KWARTET P 19 - RHS 21
r H. Wlelek
t zij die over de „Endlö-
ig" veel hebben gelezen.
1 films gezien, zullen deze
umentaire „In naam van
Führer" niet vergeten: ne-
tig minuten film- en foto-
■Ueriaal, begeleid door au-
ntieke teksten, ooit ge
reven en geschreeuwd
ir de bruine goden.
ïlmfragmenten en foto's komen
irchieven in beide Duitslanden,
'olen, Hongarije en Joegoslavië,
werden gemaakt door ijverige,
"'•fee nationaalsocialisten, die hun
- 11É deden in vernietigingskampen
ndere plaatsen van de dood. Uit
gruwelijke materiaal maakte de
ische in Nederland geboren ci
te Lydia Chagoll, en haar man
Buyens, de film. In Denemar-
Noorwegen en Zweden werd deze
Imentaire over de massamoord
inderen. ter voorbereiding van
ocaust" uitgezonden. In Duits-
België, Frankrijk, Oost-Europa,
raël kan men deze film zien. Hij
door de Belgische „Unie van de
t kritiek", door het Internationale
festival in het Joegoslavische
>t. door de Internationale Jury in
Leipzig bekroond. Waarom deze op
somming? Om het bedroevende feit
te constateren dat in Nederland geen
enkele bioscoop er belangstelling
voor heeft. Ook de televisie heeft ver
stek laten gaan. Men schuwt de risi
co's Alleen het Filmcentrum (Hil
versum) is zo moedig om de film te
kopen, teneinde hem vooral voor
middelbare scholen beschikbaar te
stellen.
Wij zeggen: in West-Duitsland weet
de Jeugd niets van het nazisme en zijn
gevolgen. De ouders hebben gezwe
gen. De schoolboeken zwijgen. Is het
bij ons zo veel anders op de meeste
scholen, in de meeste schoolboeken?
Daarom zou „In naam van de Füh
rer" het onderwijs over het Derde
Rijk en de bezetting kunnen onder
steunen.
Huiveringwekkend
Dit huiveringwekkende document,
zegt Lydfa Chagoll, zou voor het be
gin van elk nazi-proces in West-Duits
land vertoond moeten worden.
Ach. zou dat wat geven? Een illusie
dat déze moordenaars er door beïn
vloed zouden worden. En hun rech
ters? Zouden die er een traan om
laten? „Het onvermogen om te treu
ren," heeft de bekende Duitse publi
cist Mitscherlich zijnmedeburgers
verweten. Hij heeft een gezicht als
een mens: moet men dit niet verbij
sterd constateren, kijkend naar de
mannen en vrouwen, die hun werk
zaamheden in de vernietigingskam
pen op niet te overtreffen wijze ver
richtten. Wij zijn „arische" kinderen,
door de Führer bemind en door hem
gebruikt als zijn werktuig. Wij zien
„niet-arische" kinderen in en buiten
Duitsland, die werden uitgeroeid.
„Alles wat wij doen. doen wij uitein
delijk voor het kind." verklaarde
Hitier
En: „Het is sinds duizenden jaren
taak en plicht van dit blonde ras
geweest, de wereld te overheersen en
steeds weer geluk en cultuur te bren
gen." Kijkend naar die beelden, be
seffen wij voor de zoveelste keer. hoe
zeer die geluk- en Kultur-brengers de
mensheid hebben verrijkt. De „Son-
derbehandlung" van Untermen-
schenDer Untermensch," leerde
het nazisme, „die biologisch schijn
baar volkomen gelijksoortige schep
ping van de natuur, met handen, voe
ten en een soort hersens, met ogen en
een mond is toch een geheel ander,
afzichtelijk schepsel, niet meer dan
de opzet tot een mens. met op een
mens lijkende gelaatstrekken ech
ter wat verstand en gevoel betreft,
van een lager allooi dan welke dier
soort ook. Een Untermensch, meer
niet."
Afzichtelijke germanen wier leuzen
luidden: „Führer, denk für uns!" en
„Führer, befiehl, wir folgen!" hebben
uiteindelijk voor hoogtepunten in de
mensenlijke geschiedenis gezorgd.
„Het Jaar van het kind" Wij zien
in deze film. wij lezen in dit (zojuist
ook in Nederland verschenen) boek:
de hel van het kind. De hel van mil
joenen mensen. Van kinderen kinde
ren kinderen „Wij zijn tot elk offer
bereid." hebben „arische" kinderen
gezongen. „God is met ons," hebben
zij gezongen.
Ratten
„In maan van de Führer" laat een
affiche van de in oorlogsjaren ook
in Nederland vertoonde meest
weerzinwekkende antisemitische
film „Der ewige Jude" zien. En het
laatste beeld: verdelgende ratten.
Scholen moesten die film zien.
Kampbeulen moesten hem zien.
voordat zij hun werk gingen doen. Zij
zagen die ratten en dadelijk daarna:
joden uit het ghetto in Warschau. De
boodschap was: ratten moeten ver
nietigd worden. En andere ratten, jo
den, moeten „sonderbehandelt" wor
den. De maker van de film. Dr. Eber-
hard Taubert, leeft nog: hij verkeert
in conservatieve kringen. In de kring
van Franz Josef Strauss die linkse
intellectuelen (als Böll en Hochhuth)
„strontvliegen en ratten" heeft
genoemd.
Verleden en heden ontmoeten elkaar Beeld uit de film In naam van de Führer
be uit Die Eroberung der Zitadelle
door W. Wielek-Berg
Er behoeft niet aan te worden getwtj-
feld, dat de Duits/Oostenrijkse ac
teur/regisseur Bernhard Wicki een in
teger filmer is, die hart en hoofd op de
rechte plaats draagt. Helaas wil het
hem na zijn tweede film „Die Brücke"
(1959) een anti-oorlogsfilm die terecht'
wereldfaam verwierf, niet goed meer
lukken zijn ideeën in een aanspreken
de vorm te gieten.
„Die Eroberung der Zitadelle", naar
een novelle van van Günter Herbur
ger, zal beslist ook niet in de annalen
van de filmkunst vermeld worden.
et Mozeshuis, Waterlooplein 57,
ïierdam wordt van 7 tot II mei
nlmweek gehouden over het fas-
ije, waarin op voortreffelijke wij-
Ierlei facetten van dit nog steeds
yezige gevaarlijke venijn wor-'
belicht. 7 mei wordt „De Onder-
vertoond van Wolfgang Staud-
kterend uit 1951, maar intussen
liek geworden; 8 mei de docu-
|aire „Alledaags Fascisme": 9
leen diaserie „Rechtsextremis-
met commentaar van Alwin
Meyer en de film „Helden" van Frie-
drlch Hoffmeister en Ulrich Lenwe-
ber; 10 mei „Nazi's, zijn die er nog?"
van Ulrich Weinweber en Alwin
Meyer, vorige week zeer positief in
deze krant besproken; 11 mei „1' Af fi
che Rouge" van Frank Cassenti, een
film die wij meermalen hebben ge
prezen en altijd opnemen in het lijst-'
je van de tien beste films. Het initia
tief is genomen door leden van de
moedige en integere Duitse groep
„ASF" oftewel „Aktion Sühnezei-
chen/Friedensdiensten" oftewel
„Actie boetedoening/vredesdienst".
Alle films beginnen om acht uur
's avonds, het telefoonnummer van
het Mozeshuis is 020-221305.
Hij duurde oorspronkelijk drieën
eenhalf uur, Wicki zelf heeft er een
uur uitgehaald, desalniettemin is hij
nog steeds bijna een uur te lang. Pas
tegen het einde wordt hij interessant,
het voorspel had rigoreus bekort
moeten worden.
De internationale solidariteit is het
onderwerp van de film. Een Duitse
schrijver, op vakantie in Italië, krijgt
een auto-ongeluk waarbij zijn moe
der wordt gedood. Hij wil niet terug
naar Duitsland, zwerft wat rond en is
ten slotte genoodzaakt een baantje te
zoeken. Die zijn daar niet dik gezaaid.
Een armzalig „koppelbaasje" en zijn
zoon, verarmd door de omstandighe
den, helpen hem aan zwart werk: te
zamen met die twee mannen, een
Bask en een Griek moet hij voor een
rijke stinkerd een zomerhuis bouwen
op de fundamenten van een oude
citadel. Maar de rijkaard betaalt niet.
en als er dan ook nog feest wordt
gevierd in het half-klare huis door een
bende walgelijke „Jet setters" die al
les kapottrappen, is de maat voL Het
zootje wordt de berg afgesmeten, het
huis kapotgeslagen in een roes van
woede en kameraadschap.
Alleen voor de Bask, wie in Spanje
waarschijnlijk de wurgpaal wacht,
loopt het redelijk goed af: hij wordt
door arbeiders gered
Zoals gezegd: het eind is goed, maar
kan de film niet goedmaken. Als je Je
door een rijstebrijberg heen moet
eten om een hapje kaviaar te be
machtigen, is de lust je intussen
vergaan.
Amsterdam-Kriterion, 12 jr.
AMSTERDAM (ANP) Minister
Pais van onderwijs denkt eraan in het
nieuwe stelsel van de studiefinancie
ring basisbeurzen van elk zevendui
zend gulden te geven. De minister wil
nog voor het einde van dit Jaar met
een wetsontwerp voor het stelsel
komen.
Dit staat in het Jongste nummer van
Folia Civitatis, het weekblad van de
Universiteit van Amsterdam. Pais'
gedachten over het nieuwe systeem
zijn naar voren gekomen tijdens con
tacten tussen hem en het Interuniver
sitair Studentenoverleg (ISO),
schrijft Folia.
Over het nieuwe beurzepstelsel wordt
al jarenlang gepraat. Daarbij wordt
uitgegaan van een basisbeurs voor
elke student, aangevuld met een le
ning. Het ISO is van mening, dat dit
een renteloze lening moet zijn: de
minister gaat ervan uit dat voor de
studielening rente betaald moet wor
den, aldus Folia. Als de minister elke
student een basisbeurs van zevendui
zend gulden wil geven, zal hij zoals de
zaken nu staan vijfhonderd miljoen
gulden te kort komen, concludeert
het weekblad.
Van onze parlementsredactle
DEN HAAG Het PvdA-Kamerlid
Roethof vindt, dat er meer duidelijk
heid moet komen over de eisen, die
gesteld worden aan sollicitanten naar
een functie bij het openbaar ministe
rie. „Het lijkt erop, dat Je rechts van
het midden moet staan om hiervoor
in aanmerking te komen. Een kriti
scher gezindheid wordt kennelijk niet
op prijs gesteld", zei de socialist gis
teren na het overleg van de Kamer
commissie voor Justitie met minister
De Ruiter over de zaak van de Am
sterdamse advocate mr. Van Kat
wijk. die op grond van „ambtsberich
ten, dat zij te vriendschappelijke con
tacten zou hebben met de criminele
wereld" als plaatsvervangend officier
van Justitie in Haarlem werd afge
wezen.
De Klompenboom Prachtige pasto
rale van Ermanno Olmi over Itali
aans landleven aan het eind van de
vorige eeuw. De gehele week in Casi
no Club, Den Bosch.
Herfstsonate Klassieke film van Ing-
mar Bergman met Ingrid Bergman en
Liv Ullmann in de hoofdrollen. De
gehele week in Camera 2. Tilburg;
Royal, Weert; City, IJmuiden; Kunst
min 2, Dordrecht; Alhambra 2, Vlis-
singen.
Una giornata particoiare Ontroeren
de film van Ettore Scola over twee
kleine mensen die worden vermalen
door de molens van Mussolini's dicta
tuur, met Sophia Loren en Marcello
Mastroianni in de hoofdrollen. De ge
hele week in Scala 2, Nijmegen en
Alhambra 4, Enschede.
The Wedding Amusant en ironisch
wandkleed over Amerikaans leven
van Robert Altman. De gehele week
in Casinoplein, Den Bosch.
Pastorale 1943 Film van Wlm Ver
stappen naar het boek van Simon
Vestdijk over verzet en lamlendig
heid tijdens de Duitse bezetting. Een
van de allerbeste Nederlandse films.
De gehele week in Gunushoff, Wage-
ningen en Trebol, Harlingen
Accatone Een van de eerste en beste
films van Pier Paolo Pasolinl over het
Romeinse subproletariaat. De gehele
week in Shaffy, Amsterdam.
('Affiche Rouge Prachtige film over
een verzetsgroep in de oorlog, waarbij
heden en verleden bijna onmerkbaar
in elkaar overvloeien, gemaakt door
Frank Cassenti. 4 mei. Club 16/70,
Dordrecht.
Te gek om los te lopen Schokkende
film gemaakt door een Italiaans col
lectief over nieuwe wegen om geestes
zieken te integreren in de maatschap
pij. 7 mei Kllëntenbond, Den Haag.
Padre Padrone Magistrale film van
de Italiaanse gebroeders Tavtani over
een Sardljnse herdersjongen die uit
fcijn isolement wordt verlost door de
'macht van het woord. De gehele week
Amsterdam, Cinetol 2; 8 mei Film
club Waalwijk.
Dillinger is dood De beste film van
de bekende Italiaanse regisseur Mar
co Ferreri, over een moord als ter
loopse, alledaagse handeling. 3 te.m.
6 mei in Filmhuis Maastricht.
k het niet zo'n naar woord vond,
k „In Praise of older Women",
Ide van oorsprong Hongaarse re-
ür George Kaczender in Canada
akt haar de gelijknamige best
van Stephen Vizinczey een
istische" film noemen (nu heb ik
jich gezegd). Want de mooie Hon-
(Tom Berenger) die na een
{rijpe Jeugd in de woelige oor-
iren Jonge meisjes versmaadt en
re vrouwen zoekt heeft alleen
I zin aan seksuele belevenissen
ervaren partners, draagt het
liefde wel in de mond maar
r
niet in het hart en vindt duidelijk
alles wat hij doet goed, omdat hij een
aantrekkelijke man is. Nu ja, wat wil
je ook eigenlijk, de vrouwtjes maken
het er naar: volgens oude traditie
vallen ze voor hem als half ontwortel
de bomen in de storm.
Dat gaat bed in, bed uit, eerst in
Hongarije, later in Canada, waar hij
asiel heeft gevonden. Want wie
schetst onze verbazing als hij in 1956
plotseling een vurige tegenstander
van het regime blijkt te zijn, bereid
om niet alleen de seksuele, maar ook
de bloedige revolutie hartstochtelijk
te omhelzen? Goedendag!
Seksuele revolutie of geen seksuele
reVolutie: „m Praise of Older Wo
men" is een heel ouderwetse, bijna
antieke film. Laat u niet op een
dwaalspoor brengen door het vele uit
bundige gevrij, dat brengt de geest
van deze tijd niet tot leven
W.W.-B.
Amsterdam-City 2; Den
Haag-Cineac Buitenhof, 16 jr.
ADVERTENTIE
Tt
.nde i.
O. Ouwendljk
met de regelmaat van een klok
n er films vertoond, die ge-
t zijn met subsidie van het mi-
ie van CRM. Niet alle films blij-
lat subsidie-geld waard te zijn
ist. Als je ten minste uitgaat
iet principe dat „officieel" ge
lieerd werk bij zijn voltooiing
loet kunnen voldoen aan alle
i-ajueel te stellen kritische eisen,
s natuurlijk een onzinnig uit-
punt. De staat als uitdruk-
van de gemeenschap kan al-
haar fungeren als de goede fee,
:n mogelijkheid (uitsluitend van
:lële aard) in de wieg van een
nd legt. En de sprookjesfiloso-
eft met vele voorbeelden bewe-
at niet elk lelijk eendje tot een
zal uitgroeien. We hebben er
l rozalscher Nederlandse uitdruk-,
foor: wie als een dubbeltje gebo
ete.
Ribbeltje geboren is de film „Cro-
óojan Willy Breebaart, gemaakt
34< ;en scenario van Guus Luyters.
schiedenis van een illusie, bij de
i ïboren uit emotie, bij de ander
'9 ïbbertgheid. Een slager wordt
fronteerd met een man zonder
<s naar met een viool. De viool is
Ie man een kostbaarheid, niet in.
Ut te drukken. De slager denkt
en fiks bedrag een goede zet te
Het wordt voor hem een teleur-
g, hij denkt de som die hij voor
K)l gegeven heeft kwijt te zijn.
de vioolspeler geeft er. in zijn
onele verering, toch de voor
keur aan het bezit van de (waardelo
ze?) viool boven bezit aan geld.
Het is als verhaal een vonkje mense
lijkheid: spanning tussen irreële ge
negenheid en hebberige' werkelijk
heidszin. Beide met een element van
bedrog in zich; zelfbedrog aan de ene.
leep bedrog aan de andere kant. Dit
waren de mogelijkheden van de fee.
Maar wat heeft de filmer aan kind in
de wieg gelegd: een kleurloze anekdo
te van het geval op zich. Niet de
illusie heeft de aandacht van de film
maker gehad, maar de „grap" van de
verkeerde keuze bij de slager. Het is
nu allemaal spel zonder zin.
Burgermannetje
Voor zijn film „De grens" heeft Bob
by Eerhart zijn toevlucht gezocht bij
een verhaal van Mulisch. Er is van de
film niet veel terecht gekomen. Een
burgermannetje (het eeuwige manne
tje van de Nederlandse verhaalkunst,
in film en literatuur) maakt brokken
met zijn Dafje, blijft zelf ongedeerd,
maar zijn vrouw wordt uit de auto
geslingerd en blijft bewegingloos lig
gen. Zij blijkt te liggen tussen de
grenzen van twee gemeenten, wat de
oorzaak wordt van een eindeloos ge
zeur over bevoegdheden. De man is
een stoethaspel, die niet kan voorko
men dat zijn vrouw onder de dagen
durende gezeur ligt te kreperen
Het cynische in de kern van het geval
wordt door de omslachtige filmerij
even traag uitgeknepen als tandpas
ta uit een tube In zijn eindeloze ge
rektheid UJdt het produkt aan het-
zelfde funeste gebrek als „Crolus":
gebrek aan beeldingskracht. Alle din
gen worden uitverteld; in een zeer
nadrukkelijk klein en omslachtig rea
lisme.
Na de voorgaande films is ook een
film gedraald van Louis van Gasteren
„Nr 4" uit zijn „Do you get it" serie.
Het is te hopen dat Breebaart en
Eerhart aan van Gasterens film volle
aandacht hebben gegeven en ook ge
snapt hebben wat er aan artistieke en
vakkundige stimulansen voor hen uit
te halen is. Dan zullen ze zich voor
taan wel wachten voor het „gezwam
in de ruimte", waartoe zij zich in hun
films nu hebben laten verleiden.
Meesterlijk filmer
Van Gasteren is een meesterlijk fil
mer en typisch een filmer die zijn
grote kwaliteiten mede bereikt heeft
door over zijn vak na te denken. Niet
in de eerste plaats (hoe voornaam het
ook mag zijn) over de technische kan
ten van dat vak, maar vooral ook over
Scène uit Do you get it nr. 4 van Louis van Gasteren.
de gespannen betrekkingen die er be
staan tussen zijn vakkundig doen en
de dingen (of dat nu landschappen
zijn dan wel hulzen of bewegende
figuren), die door dat doen naar voren
moeten worden gehaald of in enig
onderling verband met elkaar moe
ten worden gebracht. Daardoor ont
staat een dramatiek, die volledig van
uit het beeld groeit en er tevens door
wordt beheerst. In dat opzicht kan
Van Gasteren als filmer in Nederland
uniek worden genoemd.
In nummer vier van zijn „Do you get
it" serie begint Van Gasteren met
zich af te vragen: „ik monopoliseer,
met welk recl\t, vraag ik me af?"
In deze paar woorden geeft Van Gas
teren een wezenlijke informatie over
zijn relatie met dat wat hij wil drama
tiseren. Het is een onderling bevruch
tende relatie: de twijfel die de cineast
bezielt vergroot èn verkleint de wer
kelijkheid die zich aan hem voordoet.
Dit heeft (in de vertoonde film zie Je
het allemaal op kleine schaal) sterke
gevolgen voor wat Van Gasteren als
cineast creëert. Er ontstaat (men den-
ke maar eens aan zijn films over
Sardinië o.a.) een werkelijk levende
wereld van natuur, mensen en din
gen. Levend door de onstandvastige
en tegelijk in vaste zin herkenbaar
door de erin opgesloten dramatiek
Het ware te wensen, dat Van Gaste
ren deze perfectie op kleine schaal
ooit zal realiseren in een film van
lange adem: want de „Do you get it"
serie is een serie vingeroefeningen, zij
het in een kwaliteit die vergelijkbaar
is met de „Wohltemperierte"
Joods Nationaal Fonds
Bronckhoiststr. 16
Telefoon 020-73 67 50
