Chr. gereformeerden praten
over interne verdeeldheid
Kerk en Vrede in actie
tegen het militarisme
Ook Luthersen bezig met
politiek spreken van kerk
BESS,
Trouw
LET OP f2450,--
PHILIPS VIDEO CASSETTE RECORDER
PHILIPS
VIDEO 0P FN BEST
UIT DE KERKBLADEN
Eenvoud,
warmte,
moederlijk
VANDAAG
VOORBUGANGB
2
Dreigende sluitiiv
werf aan de ord^j
in kerkdiensten
MAANDAG 30 APRIL 1979
KERK'
TROUW/KWARTET
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Christelijke gereformeerden hebben de naam. dat zij het onder elkaar lang
niet in alles eens zijn. maar dat ze dat naar buiten goed verborgen weten te houden.
Die verschillen kunnen gaan over li
turgische kwesties als oude of nieuwe
psalmberijming wel of niet gezan
gen. wel of niet ritmisch zingen Ver-
Schillen zijn er ook in de benadering
van eigentijdse vragen (een heet
hangijzer is b v. momenteel de kli
nisch pastorale vorming voor predi
kanten in verband met de sensivity-
training) Maar de tegenstellingen
zijn toch wel het diepst ten aanzien
van de prediking Die tegenstellingen
Zijn er al jaren, de kerkleden zijn er
min of meer vertrouwd mee geraakt,
men heeft er mee leren leven Er is
wat dat betreft soepelheid Wie zich
niet kan vinden in de ..ligging" van
zijn plaatselijke gemeente, kan zon
der al te veel problemen lid worden
van een naburige gemeente, die meer
met zijn ..ligging" overeenkomt.
Intussen leeft de gedachte, dat deze
verschillen in prediking steeds duide
lijker worden (ook uitgesproken door
ds J H. Velema in het zojuist ver
schenen Jaarboek 1979 van de chris
telijke gereformeerde kerken i.
Poging
Afgelopen zaterdag werd een geslaag
de poging gedaan, deze verschillen
bespreekbaar te maken op een confe
rentie van ambtsdragers De sprekers
van deze dag waren ds. P. Beekhuis
uit Noordeloos en ds. B. van Smeden
uit Den Haag. die resp. konden gel
den ais representant van de ..Bewaar
het Pand "-groep (naar het gelijkna
mige blad) en de ..minder behouden
de" groep. Men spreekt ook wel van
de meer „onderwerpelijke" en de
meer „voorwerpelijke" richting.
Er was een grote belangstelling, van
circa vierhonderd ambtsdragers uit
alle delen van de kerk In de aankon
diging werd gezegd, dat „telkens weer
blijkt dat door onze kerken een
scheidslijn loopt" en „dat men gees
telijk onherkenbaar voor elkaar
wordt". Het onderwerp was ..Ge
meentebeschouwing". maar zoals te
verwachten was. spitste zich het ge
sprek telkens weer toe op de predi
king.
Realiteit
Ds. Beekhuls betoogde, dat de ge
meente bestaat uit gelovigen en on
gelovigen Prediking en pastoraat
moeten uitgaan van de realiteit, dat
er kerkleden zijn. die het ware geloof
missen en nog bekeerd moeten
worden.
De nieuwe richting in de christelijke
gereformeerde kerken verweet hij
met een uitdrukking van wijlen prof.
G. Wisse: „We hebben de veronder
stelde wedergeboorte de voordeur
uitgezet en via de achterdeur een
verondersteld geloof binnenge
haald". De oorzaak zag ds. Beekhuis
liggen in de praktijk van het belijde
nis doen. In de ene gemeente zie je.
dat jongeren de belijdenis hebben
gedaan, ook allemaal direct aan het
avondmaal aangaan, terwijl dat el
ders niet het geval is. Gaat men er
niet te gemakkelijk vanuit, dat belij
denis doen betekent, dat er dus le
vend geloof is? Ds Beekhuis signa
leerde het gevaar van een prediking
die zo christocentrtsch is („Christus
heeft op Golgotha alles voor ons vol
bracht"). dat de Heiige Geest met zijn
toepassend werk in het hart van de
gelovigen er niet meer aan te pas kan
komen.
Ds. Van 8meden zei met alle begrip
voor het verleden, dat men later toch
oog had gekregen voor bepaalde bij
belse noties, die in het verleden ver
waarloosd waren. Inderdaad zijn er
binnen de gemeente ook ongelovigen,
maar de gemeente als geheel is toch
gemeente des Heeren. Het onder
scheid kan niet zitten in de manier
waarop God zich (door middel van de
prediking) tot de gemeente richt,
maar zit in de wijze waarop men op
Gods heiisaanbod reageert.
Het is Inderdaad nodig, te waarschu
wen tegen de mogelijkheid van zelf
misleiding en schijngeloof, maar (en
hier zat voor ds. Van 8meden blijk
baar de kern van de zaak) wij kunnen
in eikaars hart niet kijken en nog
minder op Gods stoel gaan zitten. Wij
kunnen Gods Geest niet voorschrij
ven, hoe Hij mensen tot geloof brengt
en God zal zelf op zijn tijd het kaf wel
van het koren scheiden.
Er volgde een geanimeerde discussie,
waarbij de een het gevaar zag van een
„aangepraat geloof", terwijl van de
andere kant niet minder gewaar
schuwd werd voor een „aangepraat
ongeloof".
Aan het eind van de middag was men
nog volop in gesprek, de vrees die aan
het begin geuit was. dat het praten
weieens zou kunnen lelden tot „hete
hoofden, koude harten" was hele
maal niet bewaarheid, de sfeer was zo
goed. dat besloten werd. de conferen
tie provisorisch te sluiten en het ge
sprek dit najaar voort te zetten.
Dr Maarten Luther
Ds Wonno Beey
Van een medewerker
AMERSFOORT Als binnenkort een predikant op de kansel onderbroken wordt door eer.
gemeentelid dat hem op een fout in zijn preek wijst, zal de dader vermoedelijk een bezoeker
zijn geweest van de werkdag die Kerk en Vrede zaterdag in Amersfoort organiseerde. Op deze
bijeenkomst trachtte Kerk en Vrede een begin te maken met het opstellen van een
actieprogramma dat bestrijding van het militarisme ten doel heeft.
door Aldert Schipper
De Evangelisch Lutherse kerk bestaat uit net zo rechtschapen christenmensen als de meeste
andere kerken. Veel lutherse mensen dragen gaarne en met verve (ook openbare) ambten. Ze
schuwen publieke verantwoordelijkheid allerminst, maar waar het gaat om het politiek
spreken van de kerk is het bij de luthersen vaak opmerkelijk stil. Zeker in onze tijd, waarin de
kerken wel eens een beetje babbelziek zijn. Het politiek zwijgen van de luthersen komt
doordat deze kerk naast alle kwaliteiten een handicap heeft.
Het Is niet de eerste keer dat Kerk en
Vrede dit onderwerp aansnijdt. In
1975 vroeg Kerk en Vrede aan de
Wereldraad van Kerken een program
ma tegen het militarisme op te stel
len. Eind 1975 besloot de wereldraad
de mogelijkheden voor een program
ma te onderzoeken.
De Nederlandse raad van kerken or
ganiseerde naar aanleiding van de
uitspraak van de wereldraad een
hoorzitting Er werd een werkgroep
opgericht om met de op deze hoorzit
ting gedane voorstellen aan de slag te
gaan Resultaat van de activiteiten
van de werkgroep was het rapport:
„De kerken en het militarisme in Ne
derland". De schrijvers vroegen om
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
PosiDus 859
1000 AW Amsle'dam
tei 020-913456
teie. 13006
Posig<ro 66 00 00
Par» Ned Crcd'ettoanh
Reken,rqr, 33 00*2 574
REGK) ROTTEROAM/DORORECMT
Postbus 9*8
3000 AX Rotterdam
iel 010-115586 (Abonnementen
en Bezorging
tel 010-11S588 (redactie)
te" 115700 (mtsluderd vsor
advertenties)
WestWaak 4
Roder dam
REGIO DEN MAAG LEIDEN
Postbus töi
250« CC Cen Maag
te" 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORO OOST-NEOERLANO
lu 's'u'tend admimstratie»
Posidj? 3
8000 AA *«ro"e
t* 05200-17030
Me'kma'kt 56
Ze>ok>'
Abonnementsprijzen
Per maand 15 90
Per kwartaal I 47.70
Per ha« jaar I 95.40
Per iaar f 188.60
Adverwniterenevcn op aanvraag
Tetetorvscbe abonoementenopdracNen
(re adressen bovem
Oogave tarmhebencMen 9-«9 30 van
maandag fm vr-tdag Op zondag van «8-
70 uur te*l 020 9'3*56
Opgave m.n.-adverte«t'es 'ei
320 936868 o» sc*r fte'-i» aan Mw-Adv
atde'ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adresw-tZ^mgen uts'u>tend schntekt"
aan cmie Amsterdams* adressen
een reactie op het rapport. Kerk en
Vrede probeerde zaterdag tot een re
actie te komen, met in het achter
hoofd het idee dat een reactie alleen
zinvol is als men daarnaast concrete
voorstellen doet om tot actie tegen
het militarisme over te gaan.
Theoretisch
De werkdag van Kerk en Vrede be
stond uit een theoretisch en een prak
tisch gedeelte. De theorie bestond uit
een lezing van prof. dr J. de Graaf
over militarisme. Hij sloot zich aan
bij de definitie die gebruikt wordt in
„De kerken en het militarisme in Ne
derland" en die luidt: „Militarisme
noemen we elk geloof in de noodzake
lijkheid en daarmee in de aan
vaardbaarheid van militaire
machtstoepassing en het streven
deze maatschappelijke gestalte te
geven"
De Graaf meende dat men het milita
risme vanuit de bijbel kan bestrijden,
hoewel hij toegaf dat in de bijbel ook
uitspraken te vinden zijn die wijzen
in een andere richting dan welke De
Graaf aanhangt. Zo kan men vanuit
de bijbel ook gehoorzamen aan
krachten die het militarisme in stand
houden; dit is de houding die de ker
ken eeuwenlang ingenomen hebben.
De Graaf illustreerde de opstelling
van de kerken tegenover het milita
risme met de manier waarop de ker
ken de dienstplicht tegemoet getre
den zijn. De invoering van de dienst
plicht had slechts een zeer zwak pro
test van de zijde van de kerk tot
gevolg; ook heeft de kerk nooit geij
verd voor de erkenning van dienst
weigeraars.
De houding van de kerk is afhanke
lijk van de mening van de kerkleden
en die. zei De Graaf, grijpen veel te
vaak terug naar de natuurlijke
slechtheid van de mens. wat ze als
argument gebruiken om alles bij het
oude te laten De Graaf meende dat
sinds de komst van Jezus voor zulke
argumenten geen rechtvaardiging
meer te vinden is; voor fatalisme mag
nu geen plaats meer zijn.
aangegeven waarop daadwerkelijk
actie gevoerd zou kunnen worden.
Men zou om te beginnen de coördina
tie kunnen verbeteren tussen de ver
schillende groeperingen die. evenals
Kerk en Vrede, een poging kunnen
doen een voorstel tot een wet te lan
ceren die gewetensbezwaarden in de Knauw
wapenindustrie kan helpen, en diens
tweigeraren in de wapenindustrie
kan helpen, en dienstwelgeren zou
aangemoedigd moeten worden.
Hoewel Luther het woord „twee-rij
ken-leer" zelf nimmer schijnt te heb
ben gebruikt, ontdekten zijn volgelin
gen in zijn denkwereld een scheiding
tussen het gezag van de wereldse
heersers en dat van de kerk. De keizer
en de vorsten gingen over het alle
daagse leven en de kerk verdroeg dat
gezag, zolang zij maar de heerseres
bleef over de harten. Deze gedachte
leidde in zijn meest extreme vorm tot
de volledige scheiding van troon en
altaar in het oude Duitsland, tot een
bijna uitsluitend innerlijke vroom
heid en tot schuwheid voor de poli
tiek.
gewoon in de onder sterke nationaal-
socialistlsche invloed staande rijks
kerk achter de Deutsche Christen
aanhobbelen.
Na de oorlog hebben de lutheranen
hun handicap ingezien. In het Darm-
stëdter Wort hebben zij zelfs openlijk
schuld erkend en sindsdien is er her
haaldelijk op gewezen dat de twee-
rijken-leer van Luther onjuist was
opgevat. Had Luther zelf immers de
vorsten niet aangezet tot verzet tegen
de keizer?
Streep erdoor
Door de twee-rij ken-leer hebben de
lutheranen minder dan anderen in
kerkelijk verband over politieke za
ken nagedacht en gesproken.
Kerk en Vrede zag de werkdag als een
gelegenheid waarop een begin werd
gemaakt met de strijd tegen het mili
tarisme van de kant van de kerk, dus
dit zal niet het laatste antimilitaristi
sche geluld van die zijde zijn.
De geloofwaardigheid van de twee-
rijken-leer heeft een enorme knauw
gekregen, toen de kerk in Duitsland
niet in staat bleek tot verzet van
enige omvang tegen het nationaal-
sociallsme. De Bekennende Kirche
werd vooral door de calvinist Karl
Barth geïnspireerd en wist slechts
een fractie van het Duitse lutherdom
mee te krijgen. De grote meute bleef
De twee-rijken-leer heeft het nooit tot
officieel leerstuk gebracht en hij kon
dus niet herroepen worden. Maar de
laatste wereldvergadering van de Lu
therse Wereldfederatie in Dar-es-Sa-
laam heeft wel een streep gehaald
door de twee-rijken-leer als argument
tegen het politieke spreken van de
kerk. Daar werd vastgesteld dat er
een situatie kan ontstaan dat de kerk
eenvoudig haar mond niet kan hou
den zonder zelf schuldig te worden.
Dat is de status confessionis. Maar
moet de kerk, voordat het zover
komt. ook spreken?
Daar is men het onder de luthersen
nog niet overeens. Toch doet zich
elke keer die vraag voor, bij voor
beeld doordat de lutheranen in de
raad van kerken zitten, die duidelijk
aangeeft dat de kerken wel degelijk
een politiek woordje meepraten. Het
zijn best waardevolle uitspraken, die
de raad van kerken doet, bij voor
beeld over het kraken, de kerk-Ma-
rokkanen, de Zuidmolukkers. de neu
tronenbom of de kernbewapening.
Maar ik denk dat ik me niet vergis als
ik vermoed dat de lutherse vertegen
woordiger in de raad van kerken ds.
Wonno Bley het er soms best moeilijk
mee heeft, als er weer een politiek
standpunt van hem wordt gevraagd
door zijn collega-kerkleiders.
Synode
ADVERTENTIE
Dat is de nieuwe bruto adviesprijs van de
Philips VCR. Daarvoor krijgt u héél wat
Echte kleuren, uitstekend geluid,
bedieningsgemak. Plus de unieke
Philips VCK- service met de speciale
blauwe garantiekaart Uw handelaar
kan daar alles over vertellen.
Misschien krijgt ds. Bley het in de
toekomst iets makkelijker. Zijn syno
de praat morgen over het politieke
spreken van de kerk met de bedoe
ling aan de gemeenten een verklaring
voor te leggen, die ten slotte enige
duidelijkheid kan brengen in de
vraag of de kerk politieke uitspraken
mag doen.
Afgelopen zaterdag sprak de generale
kerkelijke vergadering al over dat
stuk. opgesteld door de Haarlemse
leraar drs. Th. A. Fafié. Fafié vindt
dat de kerk wel degelijk haar stem
moet laten horen als zij daar behoefte
aan heeft. Ze moet daarbij uiteraard
oppassen onzin uit te kramen en dus
deskundigen raadplegen. Hoeveel ge
zag zo'n kerkelijke uitspraak heeft
hangt af van het gehalte er van. Dat
blijkt pas later.
Maar moet de kerk ook aan acties
meedoen? Ds. Bley bleek nogal onge
rust dat de kerk zich wel eens kon
„encanailleren", als zij zich zou bezig
houden met „glasharde politieke ac
ties". Fafié vond dat de kerk inder
daad doel en middelen met elkaar in
overeenstemming moet doen zijn. De
Haarlemse leraar uitte zich gereser
veerd over geweld, maar Bley vond
blijkbaar dat het wóórd soms al te
hard kan zijn.
„Bij alles wat we zeggen, moet je
proberen te zorgen dat het de aard
van de Messias heeft", zei hij. Bley
vertelde dat hij het er soms moeilijk
mee heeft dat een bepaalde vraag
twee antwoorden kan hebben „Soms
moet de kerk durven zeggen: wij ko
men er niet uit"
Praktisch
Voor het praktische gedeelte split
sten de aanwezigen zich 's middags
op in discussiegroepjes. Eik groepje
zon op manleren waarop de theorie in
de praktijk omgezet zou kunnen wor
den Er kwam een groot aantal voor
stellen uit de bus Veel voorstellen
beoogden betere contacten met orga
nisaties die sympathiek zouden kun
nen staan tegenover de actie van
Kerk en Vrede tegen het militarisme.
Men zou contact kunnen leggen met
de vakbeweging, of met het onder
wijs. dat een essentiële rol speelt in
het bevorderen van een fatalistische
houding, maar ook ten goede bekeerd
kan worden Ook zou Kerk en Vrede
de vrouwenbeweging willen benade
ren. of men zou er bij boekhandels op
willen aandringen meer antimilitaris
tische lectuur te verkopen.
Anderen deden voorstellen die onder
zoek inhielden; ze wilden nagaan of
bepaalde woorden en uitdrukkingen
het militarisme in de hand werken, of
ze wilden onderzoeken hoe het milita
risme tot stand gekomen was.
In de kerkbladen veel aandacht voor
de zeventigste verjaardag van konin
gin Juliana. Prof. dr. K. Runia vraagt
zich in Centraal Weekblad (gerefor
meerd) af. waarom de koningin zo'n
grote plaats in het hart van velen
inneemt:
Het diepste geheim ligt, denk ik. in
haar persoonlijkheid. Het eerste wat
bij haar altijd weer opvalt is haar
eenvoud Er is geen spoor van arro
gantie. maar ze komt de mensen die
haar ontmoeten, met een rustige een
voud tegemoet. Wie haar ooit per
soonlijk ontmoet heeft, heeft ge
merkt dat deze eenvoud zelfs grenst
aan verlegenheid. In de tweede plaats
moeten we wijzen op haar persoonlij
ke warmte. Wie haar Jaarlijkse kerst
boodschappen hoort, wordt altijd
weer getroffen door de persoonlijke
betrokkenheid die door de woorden
heenkllnkt. Hier wordt niet een routi-
ne ver ha al opgezegd, maar hier
spreekt iemand die er opnieuw diep
over heeft nadedacht en die altijd
haar medemens (met name de mede
derde plaats heeft onze koningin in
heel haar optreden ook altijd iets dat
ik als moederlijk zou willen aandui
den. Uit alles is duidelijk dat ze een
echte moeder In haar gezin is. Men
kan denken aan het jaarlijkse défilé
op paleis Soestdljk. waar ze als een
echte moeder staat te midden van
haar kinderen en kleinkinderen.
Maar ook naar buiten toe heeft ze iets
moederlijks. Hoewel we in onze tijd
niet zo gauw meer termen als „Vader
des vaderlands" gebruiken, komt het
toch in verband met koningin Juliana
niet vreemd over als we haar „Moeder
van ons volk" noemen.
Band der religie
Ir. J. van der Graaf in De Waarheids
vriend (gereformeerde bond):
Bij haar zeventigste verjaardag wil
len we graag de dankbaarheid uit
spreken. dat de monarchie bij ons
nog gebleven is. Na een statiebezoek
van Juliana aan Frankrijk zei Bi-
dault: „Alors. messiers (welaan he
ren). het enige wat ons te doen staat
is een koningin te vinden." Nu gaat
het ons niet om een koningin al?
zodinigg; wél om het Oranjehuis, dat
in de wordingsgeschiedenigs van
onze natie, waarin de kerk zo duide
lijk medebepalend is geweest, een
door God gegeven plaats heeft gehad
Daarom heeft het koningshuis Immer
met name ook onder het protestantse
volksdeel. Intussen beseffen we dat
processen van de laatste tientallen
jaren ook dit historisch gegevene
hebben aangetast. De geweldige se
cularisatie. gepaard gaande met een
toenemende ontkerkelijking en een
aangevreten worden van zaken die
immer volkomen zekerheid hadden,
met een „umwertung aller Werte" op
het gebied van de zede. de ethiek
heeft één voor één de tekenen van het
christelijke verleden van onze natie
uitgewist. Bij alles is het daarbij tot
een dieptepunt gekomen toen de
bede. naar het schijnt voorgoed, uit
de troonrede verdwenen is. Het kan
afgezaagd lijken dat hier nóg weer
eens te noemen, maar bij de zeventig
ste verjaardag van onze koningin
kunnen we niet nalaten op te merken,
dat de band der religie, die volk en
vorstenhuis door ce eeuwen heen ver
bond minder hecht is geworden, én
van de kant van het volk. dat méér en
meer ontkerstend is. én van de kant
van onze Soeverein, die staatrechtlijk
toch ook verantwoordelijk is voor de
troonrede.
Verdeeldheid
Frans Oudejans in het Bisdomblad
van Den Bosch:
Ons land lijkt steeds verdeelder te
worden. Dat wil zeggen de verdeeld-
vnirt in nu volk «npt T'n Individu»
VORSTELIJK BEZOEK
Toen ik me onlangs een beetje
verdiepte in de geschiedenis van
Engeland in de tijd dat de koning^
en koninginnen niet te vergeten,
zowel in de Middeleeuwen alsook
de morgen van de Reformatie in
strijd met de kerk verkeerden da«
ik wel eens: als je koning bent m<
zulke verhalen maar niet lezen.
Vandaag is onze koningin zeventii
jaar. Ik denk dat heel ons volk haa
daarmee in stilte feliciteert. Hoe 1
anders is deze koningin dan die va
de geschiedenis. Ze hoort er eigen]
nauwelijks bij. Als koningin een
soortnaam is dan hebben we hier i
iemand te doen die verkeerd
gerubriceerd is. Of misschien is ju
zij goed gerubriceerd en moet je v
heel wat historische heersers en
heerseressen andere kwalificaties,
bedenken. In alle
geschiedenisboeken moest eigei
voorin een opmerking staan:
„Wanneer de koningin dit leest mi
ze het zich niet aantrekken." „Ai
haar denken we niet bij deze
verhalen." Dat geldt natuurlijk nij
voor allen. Maar ik ken wel een bej
verhaal. Een verhaal dat voor alle
mensen, koningin of niet, bestemd
Dat is het verhaal dat Jezus deedj
die twee Emmaüsgangers. Over dj
Schriften die spreken van het lijd]
en sterven van de Messias en overl
opstanding uit de doden. Met dat
verhaal kan Je koningin zijn en
kraamverzorgster en weet ik wat
allemaal. Een verhaal voor alle
mensen. Om ze gelukkig te maki
ze gelukkig te houden ook als de
jaren naderen. Het verhaal van di
ene, vreemde koning. Op een ezell
tussen de mensen en aan het krul
En nu als de Levende, die „hun ge
toegankelijk maakt voor het
verstaan van wat geschreven stai
Dat staat allemaal in dat bezoek
de levende Heer, daar in dat huis
Emmaus. 't Was geen défilé, zoals
Soestdijk. Maar wel een voor iede
mensenpaar onmisbaar bezoek, v
de trappen of via de achterdeur
(Lukas 24)
Beroepingswerk
GEREF KERKEN
Beroepen te
Dronten: G. J.„van den Pol te N
wijk.
Ds. G. Toornvliet
Ds O. Toornvliet, radiopredik:
Bloemendaal, wiens toespraken
ger via Radio Mi Amigo werden
zonden, maar die een half Jaar
ether is geweest, is weer te bell
ren. Radio Caroline (golflengte
940 kHz) zendt zijn toespraken
de volgende tijden: iedere zor
morgen van half tien tot tien
elke middag (ook 's zondags) vi
zes tot zes uur.
;on
h
ROTTERDAM (ANP>— In dee
menlijke Rozenburgse kerken iu
dagmorgen bijzondere aandacfe
steed aan de dreigende sluitin#
twee secties van de Verolme-w\c
Rozenburg. Als de nieuwbouwi|
gesloten wordt, komen 475 Rozd
gers zonder werk te zitten. 1i
bovendien de reparatiesector li
ten, dan zou dat nog eens 241 Rd<
burgers hun baan kosten. Dit pc
zou een stijging betekenen va*,
werkloosheidspercentage van d
zenburgse beroepsbevolking ij
naar 18,7.
De kerken, aangesloten bij
kerkelijke adviesraad industi
toraat, hebben de dreigende
van de Verolme-werf de moak
werf van het RSV-concern ar
handeld rondom een vers uit
theus („Weest niet bezorgd, waj
hemelse Vader weet alles wat C
hoeft").
Aangedrongen werd op de nieufj
vensstijl, waarin versobering
men-delen centraal staan. DeP
diensten werden besloten mr
gebed om wijsheid voor de rer
en alle betrokken topfunctionar
j def
ustrii
Je sik
listische nelgingen altijd zeer sterk
geweest, maar de verdraagzaamheid
neemt hard af. Het bezit van een
vorstin die echt boven de partijen
staat, kan in zulke gevallen een wel
daad zijn. De rol van de koningin is
niet altijd duidelijk. Men spreekt van
„het geheim van Soestdijk" als het
gaat om het staatkundig handelen en
ingrijpen van de vorstin. Wel is zon
der meer duidelijk dat Juist haar be
slissingen ons land hebben behoed
voor nog langere impasses wanneer
er een kabinet was gevallen. En dat
zij persoonlijk er zorg voor heeft ge
dragen dat kijvende partijen tot el
kaar werden gebracht.
President
Tenslotte ds. L H. Kwast in de (gere
formeerde) Friese Kerkbode:
Dat we onder deze Koningin, evenals
onder haar voorgangster, het ko
ningschap in Nederland als een zegen
en als een voorrecht ervaren hebben.
Daarom is voor ons besef een discus
sie over de keuze tussen monarchie
en republiek theoretisch. Wie hier te
lande beweert dat een president een
democratischer figuur is dan een ko-
ning(ln), is van de concrete geschiede
nis van het Koninkrijk der Nederlan
den in de twintigste eeuw weinig op
de hoogte. We zijn dankbaar voor het
koningschap in dit land en we dan-
OP ZOEK NAAR EEN Ai
KERK. Voor mensen die zich|
gevestigde kerk niet of nau'
meer thuis voelen. Zoeken na;
we vormen en mogelijkheden
men toch zoiets als kerk te zijl
mei. Den Alerdinck, Laag
(tel. 05290-541). ,v,
Midden-Oostendag van Nea; j
Ministry over „wat wij kunry
mogen doen voor Joden en AraH
in Nederland en in het Middelt
ten", met Hans Keyzer. Andrew
dry. Evert van de Poll en Hzt
Ooudswaard. Zaterdag 5 mt
Brug. Schuilenburgerweg 2, A
foort. Inl. tel. 03429-1318 kx
ar
Retraite voor mannen vanèr
monstrantse broederschap o.l tl
E. J. Kuiper en dr. J. F. van RoL,
- 13 mei. De Hoorneboeg. HUC!
(tel. 02157-231).
Workshop voor hulpverlerf^
gezondheidszorg, onderwijs en.h
raat, 14-18 mei en 20-22 juni, Cf
No-*» Rn]vnirt
