Dansen uit het paradijs Tahiti Nui
Anderhalve eeuw 'Toonkunst'
Ver van uw bed?
norma
25,-
5
JOHN DENVER
Uitverkoren
Uitverkoren
jmm wëNwm
Querido junior
U ZAG i
OP TV i'
ItCA
Querido maakt er wee
herdrukte van - voor
Koninginnedag
op radio
en televisie
Querido van Singel 262
Berisping na
actie tegen
zenderkleuring
Jubileumviering met degelijk koorfeest
r,
ZIJN GROOTSTE SUCCESSE
STAAN OP DEZE DUBBEL-LP^
J
ZATERDAG 28 APRIL 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
door Henk van Halm
Onder auspiciën van Charles Aerts Theatre Productions
maakt momenteel het Qrand Ballet de Tahiti „Tahiti Nul"
een toernee door ons land. De naam Tahiti spreekt tot onze
verbeelding, maar wat doorgaans getoond wordt aan Tahlti-
aanse folklore, zijn karikaturale voorstellingen voor de toeris
ten, die niet uitstijgen boven de bekende hoeladansen op
Hawaii. Het Orand Ballet de Tahiti, pretendeert op dezelfde
manier als de andere grote folkloristische dansgezelschappen
iR de wereld de authentieke en dramatische folklore van
Tahiti in ere te herstellen
Het is maar de vraag wat men ais
zx$ver en authentiek wil beschouwen
Vóór de ontdekking van Tahiti in
1767 bestond de instelling van de
Ariol. waarvan het lidmaatschap
mannen en vrouwen met talent de
kans gaf de strenge maatschappelij
ke klasse-indeling te doorbreken en
tot hoog aanzien te komen. In de
Arloi waren acht graden, waarvan
alleen de hoogste onbereikbaar was.
want die was erfelijk. Binnen de Arloi
bestond volledige seksuele vrijheid,
maar de kinderen die daardoor wer
den geboren, moesten gedood wor
den. zodat de persoonlijke macht van
de leden bij hun overlijden zou elndi-
geh- Het loon ontving een Arlol-lld na
de dood. als hij werd opgenomen in
eeti apart paradijs, waar de god Ro-
ma-Tane heerste
Geschokt
In hun voorstellingen vertelden de
Arloi het verhaal van de schepping
van alle dingen door de god Ta aroa.
ZIJ moesten de vruchtbaarheid van
de aarde verzekeren en de eerste Eu
ropese getuigen waren zo geschokt
door de voorstellingen die zij zagen
dat zij weigerden deze in details te
beschrijven. Omdat de leiders van de
Arloi al spoedig tot het christendom
overgingen, verdween het genoot
schap snel Met de oorspronkelijke
religie verdwenen ook veel mythen en
wat we er nog van weten, is te danken
aan een andere zendeling, tevens
hoofd van de politie en onderwijzer,
J. M. Orsmond, die in 1850 alle tek
sten. gezangen en mythen die hij nog
op Tahiti kon vinden verzamelde. De
dans is bij ons westerlingen geen le
vensnoodzaak. Heel anders is dat bij
natuurvolken. Dans is spel en ernst
tegelijk en soms niet van elkaar te
onderscheiden. De dans is ernst waar
ze te maken heeft met de godsdienst,
de riten, de bevestiging in de samen
leving. spel waar het loutere plezier
van het natuurlijke ritme en de na
tuurlijke bewegingen van het mense
lijk lichaam gestileerd worden in gra
tie en schoonheid. De religieuze bete
kenis van de dans Is op Tahiti gering,
al worden de mythen nog wel ge
danst. hoewel iedereen ze tegenwoor
dig meer ziet als sprookjes uit een ver
verleden.
Gestroomlijnd
De sociale betekenis daar
entegen is van enorm belang. BIJ elke
gelegenheid wordt gedanst. Kinderen
worden al heel vroeg aangespoord zo
goed mogelijk te dansen, ze worden
er niet voor opgeleid; ze leren het al
doende.
In een professionele dansgroep blijft
van die spontaniteit niet veel over.
Alles Is gestroomlijnd tot een show.
waarin echter de oude elementen nog
goed herkenbaar zijn. Het begint al
met de opening van de voorstelling,
die weliswaar geen lofzang op Neder
land is. zoals de oude Arlol-tradltie
zou voorschrijven, maar na een oor
verdovende Inleiding In volledig duis
ter van blazers op tritonhorens en
drummers op houten spleettrommen
een uitbeelding van een van de be
kendste Polynesische mythen; Maui
raadt de mensen aan met hun allen
de schouders onder het hemelgewelf
te zetten dat op de aarde drukt en dit
op te lichten, waarna hij de hemelli
chamen ordent en het licht wordt op
de aarde Hij vangt de zon met een
strik en dwingt deze zijn loop langs
de hemel te vertragen, zodat de pries
ter tijd heeft om zijn tempel te bou
wen en de mensen om de aarde te
bewerken. Wervelende dansen, bege
leid door muziek van gitaren, spleet
trommen. cocosnootdoppen, gewone
drums en bamboestokjes en soms
wat schril klinkend gezang, een kleur
rijk schouwspel met veel oranjerood
in hoofdtooien, rokjes en capes, die
van oorsprong geheel waren gemaakt
van de veren van ontelbare vogeltjes.
Veel is pantomimisch, scènes uit het
dagelijks leven, zoals vissen, het be
klimmen van de cocospalmen, de be
reiding van kawa, de ceremonièle
drank. Mythisch ls weer de dans Ha-
waiki, refererend aan de Polynesische
oorsprongslegenden. Hawaiki is geen
bepaald eiland of bepaalde archipel,
maar een zich verplaatsend begrip
tijdens de verovering van al die ei
landjes ln de Stille Zuidzee. Telkens
als de Polynesiërs uitzeilden naar
nieuwe gebieden, verdween er een
thuisland, een Hawaiki. en werd een
nieuw Hawaiki gevonden.
Hawaiki, het land van de geesten en
het voorouderlijk tehuis, wordt uitge
beeld als een tocht over de zee, met
rijen roeiers. In hun hand de karakte
ristieke korte pagaaien van de Gezel-
>chapsellanden. De dansen blijven
niet beperkt tot Tahiti zelf: op het
programma staan ook verhalende
dansen van andere eilandengroepen
van Frans Polyneslë, zoals de Tuomo-
tu-, de Marquesas-, de Oambier- en de
Tubual-archipel. Zelfs is er een speel-
dans van de Maori van Nieuw-Zee-
land. Pol Maori, met als motief de
wiekslag van een vogel. Humoristisch
is de Samoaanse mannendans Faat-
aupati, met veel klappen op de lede
maten bij het doodslaan van de mus
kieten en het meest spectaculair is de
vuurdans tegen het einde van de
voorstelling, een circusnummer dat
waarschijnlijk niets met de Polynesi
sche folklore te maken heeft. Er zijn
meer concessies aan het westerse pu
bliek: de mythen zijn wat verhaspeld
en vereenvoudigd, de onderdelen zijn
fragmenten van mythen die op Tahiti
in hun geheel worden gedanst. Maar
daarom Juist ls het een boelend kijk
spel. met voordurend wisselende kos
tuums en belichting, berekende effec
ten die de aandacht gevangen hou
den. Daar hoort ook de duisternis bij
waarin de zaal gedurende de hele
voorstelling gehuld bleef, zodat nie
mand het programma kon lezen en
men maar moest raden of achteraf
reconstrueren wat de dansen in
hielden.
Dat de gebruikelijke entourage van
palmen, witte stranden en blauw wa
ter van de toeristische dansen ont
brak. mag men niet betreuren, de
Arloi dansten ook binnenshuis!
„Tahiti Nul" danst op 28 april in
Leiden (Stadsschouwburg), op 29
april in Hilversum (Grand Théatre
Gooiland), op 30 april in Drachten
(Schouwburg De Lawei), op 1 mei in
Nunspeet (zaal van de legerplaats),
op 2 mei in Utrecht (Muziekcentrum
Vredenburg) en op 3 mei in Arnhem
Stadsschouwburg).
ADVERTENTIE
james Roose-Evans' boeken
over Ergens, de teddybeer, en
Anders, de speelgoedclown, zijn
nu aile zeven in het Nederlands
van Willem van Toom en Bob
den Uyl verschenen, met de
plaatjes van Brian Robb die er
onvervangbaar bij horen. Dit
betekent dat er weer een serie is
waar een kleine lezer zich aan
hechten kan, om een grote lezer
te worden.
)uKtkMW-Evni
Aodm csdc BixuiL
raafcf bwa»
De avonturen van Ergens en
Anders, Het geheim van de zeven
blinkende sterren. Ergens en de Grote
Beer, Anders en de Bijeenkomst van
de Clowns, De terugkeer van de
Grote Beer, Het geheim van de
koning en Op zoek naar de schat
van Wales - dit zijn ze alle zeven,
allemaal even grappig en avon
tuurlijk en stuk voor stuk, ge
bonden, voor maar f 15,50 in
elke boekhandel te koop.
lotvEnw
Op de
vinWaic*
jrkrninnMi «M
Sprekend Querido, van Singel 262
HILVERSUM (ANP) Tal van eve
nementen zullen op koninginnedag,
door de NOS vla radio (Hilversum 11
en televisie (Nederland 1) gelijktijdig
worden uitgezonden. Dat begint om
10.20 uur 's morgens met een geluk
wens door minister-president Van
Agt met de aanbieding van het natio
nale geschenk door oud-premier De
Jong. Daarna volgen reportages var.
het défilé op paleis Soestdljk.
In de avonduren, vanaf 20.02 uur.
wordt door belde media het vandaag
ln Den Haag ln aanwezigheid van de
koninklijke familie opgenomen fees
telijke muzikale programma „Alstu
blieft Majesteit" uitgezonden. Deze
uitzending van de NOS. ls tot stand
gekomen ln samenwerking met het
nationaal comité, de AVRO en de
Nederlandse grammofoonplaten
maatschappijen. De Nederlandse ar
tiesten, die nieuwe werken zingen en
spelen, zullen de auteursrechten
daarvan ln dit internationale Jaar van
het kind afstaan voor het nationaal
geschenk.
Zondag zal tijdens het N08-radlopro-
gramma regelmatig worden overge
schakeld naar plaatsen in ons land
voor Impressies van de lokale viering
van de Koninginnedag. Die plaatsen
zijn Leeuwarden. Harderwijk en Al
melo. Voorts zullen tijdens dit radio
programma. dat tot 16.00 uur duurt,
bekende en minder bekende Neder
landers hun mening uitspreken over
koningin Juliana. Tot hen behoren dr
W. Drees sr.. Ir Manusama. burge
meester Vonhoff. Rlen Poortvliet en
Jules de Corte
ADVERTENTIE
Verhalen en gedichten over
vervolgde mensen, gekozen voor
de jeugd door Beccy de Vries.
Wat is discriminatie? Jonge mensen die
nu in Nederland leven weten dat meest
al maar op een heel indirecte manier.
Ze kennen misschien wel kinderen die
gepest worden omdat ze rood haar heb
ben, of een bril op hun neus. Ze kennen
misschien Surinaamse kinderen, of kin
deren van gastarbeiders. Maar misschien
merken ze niet eens, dat die heel anders
behandeld worden dan andere kinde
ren, of staan ze er niet bij stil. Daarom is
het goed en zelfs nodig, dachten we, dat
jonge mensen een boek te lezen krijgen
waar duidelijk uit bijkt waar discrimi
natie toe leiden kan, ook al leek die dis
criminatie in het begin nog zo'n vaart
niet te lopen.
In Uitverkoren staat de jodenvervol
ging voor en in de Tweede Wereldoorlog
centraal. Hoe er eerst, bij sommige men
sen, vooroordelen tegen de joden waren.
Hoe de nazi's aan de macht kwamen,
die de joden openlijk als minderwaardig
beschouwden. Hoe de meeste joden een
gele ster moesten gaan dragen, waarna
hun successievelijk, één voor één, al
hun rechten werden afgenomen. Hoe ze
werden opgepakt en in kampen gestopt,
en hoe er tenslotte zes miljoen werden
vermoord. Het is iets, waar ook jonge
mensen meestal wel van gehoord heb
ben. Maar in de verhalen en fragmenten
van allerlei schrijvers die Beccy de Vries
heeft bijeengebracht worden deze af
schuwelijke dingen werkelijkheid. Geen
werkelijkheid ver van ons bed, want
hier in Nederland is het gebeurd en is
het ook opgeschreven, door de mensen
die het zelf hebben meegemaakt, nog
niet zo lang geleden.
160 bladzijden, geïllustreerd,
gebonden, f 16,90.
Verhalen engedichten
over vervolgde mensen,
gekozen voor de jeugd
door Beccy de Vries
Querido
HILVERSUM (ANP) Een
protestactie van discjockey Fe
lix Meurders van de VARA te
gen de invoering van de zender
kleuring ia niet ln goede aarde
gevallen Meurders heeft op 3
april 's morgens van vijf voor
zeven tot zeven uur, de tijd die
gebruikt wordt voor de zogehe
ten zenderidentificatie om de
mensen te helpen de Juiste zen
der te vinden, een eigenge
maakt programmaatje van
klanken uitgezonden
Naast muziekfragmenten en
flarden van teksten liet Meur
ders daarin luid het poetsen
van tanden horen. Naar aanlei
ding hiervan is Meurders door
Joop Söhne, adjunct-directeur
van de VARA-radio. op de vin
gers getikt HIJ heeft Meurders
laten weten dat deze dergelijke
grappen niet meer mag uit
halen
In feite, wordt gesteld, heeft
Meurders zendtijd gebruikt die
niet aan de VARA toebehoort
De NOS-technicus. die de be
treffende ochtend dienst had
en de Meurders zijn gang heeft
laten gaan. ls door de NOS
berispt
ADVERTENTIE
Trek maar rustig een hele dag uit Uw mening over kunst zal veranderen. TSOo'werken van 500 kunstenaars
/X, j. ir_„|. n i KUNSTBEURS 31 maan t/m 6 mei
E/uae Kerk Amsterdam open van 10-7. zondag 2-6
Honderdvijftig jaar geleden
kwam de Rotterdamse gym
nasiumdirecteur A. C. G. Ver
meulen op de gedachte een
organisatie op te richten die
tot doel zou hebben „de zucht
voor de Toonkunst onder de
Natie meer en meer op te wek
ken en goede muzikale kennis
te verbreiden."
Dal gaat de daaruit voorgekomen
Maatschappij tot bevordering der
Toonkunst" nu met een tweedaags
koor-muziekfeest in het Amsterdam
se Concertgebouw herdenken Een
degelijk feest dat met veel koorzang
geheel in overeenstemming is met de
hoofdactiviteit van de maatschappij,
nl. de beoefening van de koorzang,
„tot op heden een der pijlers van de
Toonkunst", zoals de algemeen secre
taris Wouter Paap het formuleert
Brullen
De Toonkunstkoren die in de loop der
jaren ln vele delen van het land wer-,
den opgericht hebben zich lang in een
goede reputatie kunnen verheugen
Uitgaande van de gedachte dat mu
ziekbeoefening door dilettanten op
een brede muzikale vorming zou moe
ten steunen, bereikte Toonkunst on
der meer dat door de minister van
onderwijs in 1858 het zangonderwijs
op de lagere school verplicht werd
gesteld
Een mooi streven, ook al bleef het bij
gebrek aan geschoolde krachten in de
meeste gevallen bij brullen in de
maat
Het Gehrels-mstituut voor Algemeen
Vormend Muziekonderwijs kreeg ook
steun en medewerking van Toon
kunst. dat de getuigschriften van dit
Instituut (die overigens geen wettelij
ke bevoegdheid inhouden) mede uit
reikte Ook door bemoeienis van
Toonkunst werd in 1930 aan de
Utrechtse Rijksuniversiteit de eerste
bijzondere leerstoel voor muziekwe
tenschappen ingesteld.
Muziekscholen
Tot de belangrijke activiteiten van
Toonkunst behoort ook de oprichting
van muziekscholen voor amateurs
Daar zat aan vast dat er vrij veel
competente leerkrachten gevonden
moesten worden Men bedacht toen
zogenaamde ..kunstklassen" waar
muzikale vakopleiding werd gegeven.
Uit deze kunstklassen zijn de latere
conservatoria gegroeid.
Een zekere vorm van concurrentie
kreeg Toonkunst in de in 1875 opge
richte „Nederlandse Toonkunste
naars Vereniging" die ook vakexa
mens afnam. Pas in 1935 werden bei
de diplomeringen verenigd in het offi
ciële Staatsexamen voor Muziek
Door de verwezenlijking van een oud
ideaal van Toonkunst, nl. dat de ont
wikkeling der toonkunst een rege
ringszaak moest zijn. heeft het zich
zelf in zekere zin overbodig gemaakt;
de muziekscholen zijn gemeentelijk
en de conservatoria zijn rijksinstel
lingen geworden
De bevordering en vernieuwing van
het koorwezen ls een van de voor
naamste taken van Toonkunst geble
ven. Er zijn nu 55 plaatselijke afdelin
gen met een Toonkunstkoor. Kort na
de tweede wereldoorlog zakte de be
langstelling van jongeren voor de
koorzang zodanig dat de Toonkunst
koren hoorbaar gingen „vergrijzen".
Met het organiseren van koorcursus
sen en het oprichten van jongerenko
ren is er meer levendigheid in de
brouwerij gekomen.
ADVERTENTIE
Er zijn mensen voor wie hun bed ver van hun bed is.
I 'ilgeslapen slapers echter kiezen voor Norma Matrassen en
Roxspnnjgs om zeker te zijn van gezonde nachtrust.
Vraag de uitgebreide kleurenbrnrhure aan bij Norma fVistbus 13 5823 AA Boxmeer
Matrassen Boxsprings Donsdekens Kussens
%iïrt qxootiie iuiceacM
/IKMTiSOWÜ
f»KE MC HOM*
:c»uNno roads
s m show! Dew's
LEAVING OH A
jnVLAN*
iCK HOMC AGAIN
CAtVPSO
VHAVK GOO
IV ACOUHTRYBO*
Twr rxr.i e
ANO TK£ HAWK
HOCAT MOUNTAIN
PL-42468
Speciaal vandaag
Speciaal morgen
Een aflevering van de Ameri
kaanse politieserie Columbo
Ned. I 20.20
Inleiding tot Holocaust voor
afgaande aan de tweede afle
vering
Ned. 2 21.15 uur
Holocaust Aflevering „Donke
re wolken"
Ned. 2 21.50
Een radiodocumentatie over
de Duitste reacties op Holo
caust
Hilversum 2 16.00
Telefonische reacties en een
forum naar aanleiding van Ho
locaust
Hilversum I 23.40
Muzikale impressie van een
concertreis door Brazilië
Ned. 1 21.55
Sportaktualiteiten in AVRO's
Sportpanorama
Ned. I 22.35
„In de Rooie Haan" besteedt
aandacht aan het congres van
de PvdA
Hilv. I 13.03
In het programma „De Speel
doos" de slottoespraak van
Den Uyl op het PvdA-congres
Vrouwen praten over sel^t
sueel geweld binnen het huwt
lijk, de familie en binnen vastt
relaties in „Oten hoe zla
het nu met Sien" al
Ned.
d. 2 18.4^
Contact met de ruggegraM,
van het vaderland in Hollanqj
Spoor
Ned. 2 21.Oei
Ca
De derde aflevering van H<ti
locaust. De definitieve oplotsl
sing jo
Ned. 1 20.2e;
S(
Aktua-plus besteedt aaio
dacht aan de Jodenvervolgiifr:
in en voor de Tweede Wereltri
oorlog fs
Ned. 1 21.50 im>e
r
p
Luisteraars kunnen bell<b6
en meepraten in een radioprite
gramma na de uitzending v%c
Holocaust )a
Hilv. I 22.40 u%!
[u
In „Hitier, een discussie ui15
Oostenrijk" wordt geprobeerj^
de vraag te beantwoord*
waar het fascisme zijn
sprong heeft gevonden e'
waardoor het zo'n omval
heeft kunnen aannemen.
Ned. 2 21.50 ui
ADVERTENTIE
Dat zal ook moeten blijken bij de
jubileum-concerten die vrijdag 25 en
zaterdag 26 mei in het Amsterdamse
Concertgebouw worden gegeven. Het
concert van vrijdagavond oj>ent met
de eerste uitvoering van de Psalmen
trilogie van Jurriaan Andriessen die
ter gelegenheid van het jubileum
werd gecomponeerd. Dan volgt het
Gloria van Marius Monnikendam in
eerste uitvoering en ten slotte het Te
Deum van Alphons Diepenbrock.
Aan dit concert werken de
Toonkunstkoren uit Amsterdam,
Utrecht en Rotterdam mee. met als
solisten Joke de Vin. alt, Rein Meens,
tenor en Robert Holl, bas. en met het
Amsterdams Philharmonisch Orkest
als begeleiding. Dirigenten zijn Jan
Eelkema en Jaap Hillen.
Premières
Zaterdagmiddag is er in het Concert
gebouw een mobiel concert waarbij
korte concerten ln verschillende za
len worden gegeven. Daaraan werken
onder meer mee de Toonkunstkoren
uit Den Haag, Dordrecht. Bussum.
Leeuwarden. Venlo. Wageningen en
Hilversum. Er worden vier werken,
gecomponeerd in opdracht voor dit
feest, voor het eerst uitgevoerd:
Groen is de Gong van Jan Felderhof,
Psalm 125 van Piet Post. In terra
Viventium van Piet Kingma en
Kwartet van Jacques Reuland.
Verder ls er dan een onafzienbare rij
composities van onder veel meer Ga
brieli, Monteverdi. Bruckner. Britten.
Martinu, Bartok. Caplet. Terpstra.
Mendelssohn. Duruflé. Escher.
Brandts Buys, kortom een royale
doorsnee uit de koor literatuur der
eeuwen. Met dit even omvangrijke als
degeiijk-traditionele koorfeest legt
Toonkunst duidelijk de nadruk op
het feit dat de koorzang het belang
rijkste object van haar activiteiten is
gebleven
Zesde druk!
Gerrit Achterberg: Verzamelde
gedichten, 1.054 bladzijden,
gebonden, f 55,-.
Nu al de tweede druk!
Willem Brakman: Zes subtiele
verhalen, 132 bladzijden,
paperback, f 18,90.
Achtste druk!
Andreas Burnier: Een tevreden
lach, roman, 169 bladzijden,
paperback, f 22,2 5.
Vijfde druk!
Andreas Burnier: Het jongensuur,
roman, 104 bladzijden,
paperback, f 18,50.
Zesde druk!
Inez van Dullemen: Vroeger is
dood, kroniek, II5 bladzijden,
paperback, f 19,50.
Negentiende druk!
Will lem Elsschot: Kaas, roman,
111 bladzijden, paperback,
f 16,90.
Dertiende druk!
Willem Elsschot: Het dwaallicht,
novelle, 54 bladzijden',
paperback, f 9,90.
Nu al de derde druk!
Nicolaas Matsier: Oud-Zuid.
verhalen, 107 bladzijden,
paperback, f 15,50.
Vijfde druk!
Doeschka Meijsing: Robinson.
roman, 116 bladzijden,
paperback, f 18.2 5.
ijdg
Nu al de vierde druk!
Bob den Uyl: Vreemde ver
schijnselen, verhalen, 195 blad
zijden, paperback, f 22,50.
Nu al de tweede druk!
Yrrah: Shockproof, cartoons,
96 bladzijden, paperback,
f 14,90.
Kinder- en j'eugd-
boeken
Nu al de zevende druk!
Miep Diekmann: Wiele ivicle st<
kinderversjes, geïllustreerd d*
TheTjong khing, 32 bladzij
gebonden, f 5,90.
Nu al de derde druk!
Guus Kuijer: Hoe Alieke Alom
maffe moeder vindt, kinderboek
geïllustreerd door Mance Pos'
95 bladzijden, gebonden,
f 15,90.
Tweede druk!
Marilyn Sachs: Het herenhuis.
kinderboek, vertaald door
Bob den Uyl, geïllustreerd do
Mancc Post, 80 bladzijden,
gebonden, f 15,25.
Nu al de tweede druk!
Annie M.G. Schmidt: Jip en
Janneke. kinderboek, gcïllustri
in zwart-wit en kleur door
Ficp Westendorp, 372 blad
zijden, gebonden, f 39,-.
In iedere boekhandel te koopj|
Querido van Singel 26
r-
