Baku ba verpakt boodschap
in uitbundig theaterplezier
Teleurstellend aanbod
van jonge choreografen
Aglukon natuur-gazonnïest
Haitink dirigeert
Mozart en Berltö
AGLUKON
Surinaamse vrouwen emanciperen mee
Manifestatie mist professionele aanpak
HETHUISVAN ORANJE
U-boek f24,50
Uitzending van
CPN per abuis
niet op scherm
Vooreen
weekend vol
mooie
momenten.
En dan nog
Voor een groen, groen, gezond gazon;
Nieuwe boeken
Principe-akkoord
over bank-CAOe;
^èboekHa^
VRIJDAG 27 APRIL 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIÉ
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM Emancipe
ren is niet een zaak die alleen
Hollandse vrouwen aangaat.
Ook Surinaamse vrouwen
worden zich steeds meer be
wust van het feit dat ze ook
weieens tijd en ruimte voor
zichzelf willen. Het Anti-Isola
tie Theater Bakuba heeft dit
als thema gekozen voor haar
nieuwste produktie „Oe'ma",
het Surinaams voor „vrou
wen". die in de maanden mei
en juni en in verschillende
theaters en buurthuizen in
Nederland te zien is.
Bakuba is opgericht aan de voor
avond van de Surinaamse onafhan
kelijkheid met als doel een brug te
slaan tussen Nederlanders en Surina-
mers Dit gebeurt vanuit de gedachte
dat een multi-raciale samenleving in
Nederland mogelijk moet zijn mits
dit op een natuurlijke wijze tot stand
komt en niet door de overheid gema
nipuleerd wordt Dat vindt Caprina.
oprichter en artistiek leider van Ba
kuba. Hij is ervan overtuigd dat bui
tenlanders het culturele aanbod ver
rijken en geeft als voorbeeld de Am
sterdamse Albert Cuypmarkt waar
allerlei soorten exotische groenten te
krijgen zijn. En zoals dat in een aan
tal buurten in Amsterdam al vanzelf
sprekend is probeert Bakuba het pu
bliek waarvoor ze speelt, op de ge
dachte te brengen dat kleurlingen
gewone mensen zijn. De vooroorde
len, gebaseerd op het gedrag van een
minderheid binnen een minderheids
groepering worden doorgeprikt Op.
die manier probeert Bakuba niet al
leen 8urinamers. maar ook Turken.
Marokkanen. Chinezen of andere
minderheidsgroeperingen uit hun iso
lement te halen.
Bij dit gezelschap, dat sinds een halt
jaar gesubsidieerd wordt, snijdt het
mes aan twee kanten. Naast het vor-
mlngsdoel biedt Bakuba een van de
zeldzame mogelijkheden voor ge
kleurde toneelspelers en musici om
aan het werk te komen. Ze worden,
volgens Caprlno. geboycot en krijgen
ze wel werk dan worden ze zwaar
onderbetaald.
Zo zijn ze
..Oe'ma'' is de derde grote produktie
van Bakuba. Uitganspunt was het
eerste programma "Zo zijn ze" dat
handelde over een Surinaams gezin
dat onder invloed van de Nederland
se cultuur uit elkaar valt. Deze voor
stelling bood stof genoeg voor de vol
gende twee produktles. In de Pan
Fak show was de handeling gecen
treerd rondom de jongste zoon die
van huis wegloopt en in de semicrimi-
nele sfeer belandt; in „Oe'ma" staat
de Surinaamse vrouw centraal die
zich bewust wordt van haar slaven-
bestaan en van haar blanke mede
stander suggesties aangereikt krijgt
om zich hiervan te ontdoen.
..Oe'ma" heeft als ondertitel „theater
in concerto" en dat geeft al aan voor
welke vorm er is gekozen. Het is een
combinatie van toneelspel, zang.
dans en muziek met als rode draad
het verhaal van Sonja Tevreden. In
korte scènes vertelt zij over haar le
ven in Suriname, haar komst naar
Nederland waar een luxueus bestaan,
dat schril afsteekt tegen haar armoe
dige erfwoning, haar verblindt. Kort
om: Sonja is tevreden. Is die roes
eenmaal voorbij, dan breekt de sleur
door. Een blanke buurvrouw, gete
kend door een goed gevulde boezem,
een krulletjes pruik en degelijke in
stappers, herkent het probleem. Zij
zelf kwam ook ooit eens op het idee
het buurthuis te bezoeken waar cur
sussen en praatgroepen werden geor
ganiseerd. Zij weet dat Je financieel
niet meer afhankelijk van je echtge
noot hoeft te zijn want je kunt altijd
terugvallen op sociale zaken.
Ze brengt Sonja in conflict met zich
zelf en haar omgeving. Deze Suri
naamse wil best bij haar man blijven,
maar niet als slaaf. Uiteindelijk
slaagt ze erin zich van de knellende
banden te ontdoen. Die figuurlijke
onvrijheid is in de voorstelling letter
lijk opgevat. Sonja als gevangene van
haar man is geketend aan een aantal
touwen. Net als een hond aan de lijn
kent ze een afgeperkte vrijheid waar
binnen ze zich mag bewegen.
De voorstelling als geheel kan het
beste beschouwd worden als een mu
zikale show waarin het emancipatie
probleem bij Surinaamse vrouwen
schetsmatig getypeerd wordt. De gro
ve dramatische lijn wordt voortdu
rend onderbroken door the free spi
rits sisters, die als emancipatorische
wervelwind, Sonja uitbundig zingend
en dansend wakker schudden. De
overige personages zijn even schets
matig als de voorstelling. Je leert ze
niet kennen uit wat ze doen, maar uit
de verhalen die hieraan voorafgaan.
De handeling is slechts een demon
stratie van het verhaal. En om de
probleemstelling zo duidelijk moge
lijk te maken zijn de negatieven he
rengrillen van Herman, Sonja's
echtgenoot, sterk uitvergroot. Deze
wandelende karikatuur wenst bij
thuiskomst slechts een hap eten en
een willige vrouw. Verzet zij zich hier
tegen. dan verlaat hij het pand om
elders aan zijn gerief te komen. Het is
een zwart-wit-tekening die onvermij-
Guikje Roethof en Anita Breeveld in
theater Bakuba
Oe'ma" het vrouwenprogramma van Anti-isie
delijk een poppenkast-effect teweeg
brengt. Het publiek is nu eenmaal
eerder tot een reactie te bewegen als
de scheiding tussen goed en kwaad i
duidelijk gemarkeerd is.
Aangemoedigd
En dat geldt zeker voor een publiek
dat zich niet alleen identificeert met
onderdrukte vrouw maar meer nog
met het fenomeen onvrijheid.
In de vrouwenafdeling van de Bijl
merbajes, waar ik deze voorstelling
zag, werd Sonja in haar gang naar de
„vrijheid" stevig aangemoedigd. Als
ze het publiek vertwijfeld vraagt of ze
haar man nu wel of niet moet verla
ten schalt er uit de zaal „Nu moet je
doorgaan. Je kunt altijd naar sociale
zaken" en „laat Je niet kennen Son
ja". En om die reacties kracht bij te
zetten heft een aantal vrouwen een
spreekkoor aan met de leuze „Leve de
vrouwen". Maar dat de onvrijheid op
het podium ook als fictie werd erva
ren bleek wel uit de wat bitten
wel van realiteitszin getuigenl
merking „Jij kunt nog weggai
niet".
Bakuba maakt een heel eigen
vormingstoneel. Ondanks het ju
rig documenteren vooraf zijn j ii
kers wars van een theoretischi
werking in de voorstelling. „Ij
ls plezier maken, een feest." za
prino. „en de boodschap mle
daarin verpakken". i
ADVERTENTIE
door Eefje van Schalk
Met een mengeling van verba
zing en groeiende irritatie zag
ik woensdagavond in de Rot
terdamse Lantaren de choreo-
grafiemanifestatie die onder
auspiciën van de Rotterdam
se Kunststichting georgani
seerd was.
ADVERTENTIE
Prinsen, Stadhouders,
Koningen en Koninginnen,
door Reine van Ditzhuyzen.
na 1 juli f 36,50
Een vorstelijk boek over de
geschiedenis van het huis van
Oranje-Nassau.
IX H AAD-haarlem
Speciaal vandaag
Amusement en praatwerk
in Sonja's Goed Nieuws Show
Ned.1/26.25 uur
De Geld en Geluk Show.
Eerste aflevering van «es
praatprogramma's die de
IKON brengt. Gasten praten
over geld en geluk
Ned. 1/2135
De VARA brengt een serie
Nieuwzeelandse spelen onder
de titel Winners en Losers
Ned. 1/2235
In Haagsche Kringen wor
den parlementariërs ont
vangen
Ned. 1/2230
De Roep van de Adelaar is
de Twaalfde aflevering van de
tv-aerie Centennial
Ned. 2/2037
Brandpunt brengt een eigen
reportage over de situatie in
Oeganda na de val van Amin.
Ned. 221.40.
Verbazing, omdat deze drie uur
durende voorstelling voor jong cho
reografisch taleqt weinig interessants
te bieden had. behalve een jammer
lijk tekort aan zelfkritiek van de deel
nemers Irritatie, omdat het hier eer
der een soort schoolvoorstelling voor
intimi in besloten kring betrof dan
een professionele uitvoering.
Van de negen nummers die voorna
melijk door leerlingen en docenten
van de Rotterdamse Dansacademie
werden gemaakt en gedanst, zijn er
slechts twee werkelijk bezienswaar
dig en is er één de moeite waard.
Josette Baron, die ook op vorige cho
reografie-avonden excelleerde, maak
te dit keer „Momenten" op muziek
van Steve Reich voor negentien van
haar leerlingen. Wat waarschijnlijk
als een soort school-workshop begon
nen is, resulteerde In een compositie
die sterk aan de beklemmende sfeer
van een metropool In de jaren '30
doet denken. Tussen krioelende men
sen wordt een man geconfronteerd
met drie nogal verloederde dames
Daar tussendoor speelt zich een naïef
Romeo en Julia-duet af, maar het
einde van de dans is zwaarmoedig en
triest. Hoewel de uitvoerende leerlin
gen geen hoog niveau bezitten wat
techniek betreft, was dit toch niet
storend en ze bleken de dramatiek
van het gegeven goed aan te kunnen.
Bij bijna alle overige nummers bleek
dat niet het geval te zijn en lagen de
technische eisen vaak té hoog.
Het tweede nummer is „Stappen",
gemaakt door drie dansers en drie
musici van de Rotterdamse acade
mie. Tussen drie dansers en drie
saxofonisten ontwikkelt zich op flar
den van een onverstaanbaar geble
ven gedicht een soort wederzijdse be
tovering en strijd De dansers worden
in hun stappen geleid door de Instru
menten. maar de muzikanten lijken
het ook niet zonder hun gezang en de
tekst te kunnen stellen. Jammer dat
„Stappen" veel te lang duurde, want
er zaten leuke vondsten In.
Het derde stuk. en ook het beste,
kwam uit Amsterdam. Op muziek
van en door Ed de Vos creéerde Eef
de Kievit een komisch kwintet voor
vijf mensen en vijf soorten stoelen:
..Zitvlees". Een simpele, vooral goed
getimede choreografie, met veel on
verwachte sprongen, gebaren en uit
stekend pantoimlmlsch uitgevoerd
door vier leerlingen van de Amster
damse Kleinkunst Academie in Ide
Rijper van het Penta-theater
Over de rest van deze choreografie-
avond is het wellicht beter er het
zwijgen toe te doen. Korte solo's, die
eindeloos lang leken en bol stonden
van ijdelheid van Talna de Haan en
Petra Rhijnsburger, een potsierlijke
..Zondagsimpressie" in de Dalcroze-
techniek van Margreet Hardewljn,
een „Klucht 1" van Annemarie Bac-
kes waarvan de zin mij totaal ont
gaan is, en een duister dansstuk met
mysterieuze achtergronden over de
betekenissen van onze vijf vingers
van Judith Hamer deden wel een erg
groot beroep op het geduld van de
toeschouwers. Misschien is het raad
zaam deze choreografie-avonden
voortaan eerst uit te selecteren, zowel
voor de choreografen als voor het
publiek. Heel wat pijnlijke momen
ten zouden hiermee voorkomen kun
nen worden, en het zou dit soort ma
nifestaties een grotere, broodnodige
professionaliteit kunnen geven
AMSTERDAM (ANP) Door een
fout bij de NOS is woensdagavond
een CPN-uitzending in de zendtijd
voor politieke partijen niet op de
beeldbuis verschenen. De NOS heeft
volgens hem tegenover de communis
tische partij haar fout erkend en is
met die partij overeengekomen dat
de CPN-film in de loop van de volgen
de maand alsnog wordt uitgezonden.
De CPN betreurt de fout zeer, aange
zien de film een gesprek bevatte met
Rinus Haks. de lijsttrekker van de
communistische partij voor de Euro
pese verkiezingen. Voor deze verkie
zingen was in eerste instantie geen
extra zendtijd voor de politieke par
tijen vrij. maar door een interpellatie
van CPN-voorman Joop Wolf, is er
toch extra zendtijd toegewezen. Ze
ker tegen deze achtergrond is het
gebeurde „uiterst merkwaardig", al
dus partijwoordvoerder Van Hoek
Volgens een woordvoerder van de
NOS heeft de CPN de film bij de
verkeerde studio afgeleverd. Daar
door is hij niet uitgezonden. De NOS-
woordvoerder vindt dan ook dat de
fout bij beide partijen moet worden
gezocht.
De uitzending zal nu morgen op Ne
derland I worden uitgezonden van
18.20 tot 18.30 uur.
Grand Marnier Cordon Rouge.
Een zeldzame sfeermaker.
Bereid op basis van hart-
verwarmende cognacs en rustig
gerijpt op eikehouten fust.
Als een van de weinige,
door Jac Kort
Het schilderij „Het gezicht op Lei
den" van de 17de eeuwse meester Jan
van Goyen, is voor 350.000 gulden
verkocht. Dat gebeurde op een vei
ling door het huis Sotheby-Mak van
Waay. Een schilderij van Frans Poper
(1603-1660) bracht 165.000 gulden op
In het najaar wordt voor de veer
tiende keer in Delft het Cameretten-
festival gehouden. Amateuj-cabaret-
groepen kunnen zich voor deelne
ming aanmelden. Hun prestaties wor
den beoordeeld door een jury waarin
onder meer Natascha Emanuels, Pie-
ter van Empelen. Eric Herfst en Wou
ter Stips zitten. De finale is op 2 en 3
november in de aula van de Techni
sche Hogeschool
In het Soeterijn theater in Amster
dam is nog t/m zondag The Keskidee
Centre uit Londen met de voorstel
ling „Eden" te zien. Eden is het ver
haal over de zwarte Romeo en Julia,
dat zich afspeelt in een flatgebouw in
Manhattan. New York waar een Ja-
maicaans en een Zuidamerikaans ne
gergezin kampt met aanpassings- en
identiteitsproblemen.
Het Hongerjaar 1566 van Erich
Kuttner vormde het uitgangspunt
voor de gelijknamige muziektheater-
voorstelling die in het kader van de
ADVERTENTIE
NPK10 6 3 met onkruidverdelger.
Deze samengestelde organische gazon-
mest voedt het gazon èn verbetert de
bodemstructuur. Twee selectieve onkruidver
delgers houden het grastapijt vrij van
ontsierend onkruid. Een puike mest met
snelle èn langdurige werking.
In doos van 1 kg 25 rrr en zakken van
4 kg en 10 kg voor resp. 100 m' en 250 m2.
volgt de natuurlijke weg.
Philips-Duphar Nederland B.V^Tel. 020-44 09 11.
Unie van Utrecht onder leiding van
Paul Blnnerts tot stand kwam. De
voorstelling geeft een beeld van het
hongerjaar 1566 gezien door de ogen
van mensen uit deze tijd. Heden en
verleden lopen door elkaar In losse op
zichzelf staande scènes. De muziek
vormt geen ondersteuning van de
handeling maar heeft een eigen dra
matische functie. Deze voorstelling is
vanavond in Utrecht en morgen in
Arnhem te zien. Daarna onder meer
in Goes, Tilburg, Nijmegen, Gronin
gen en Amsterdam.
Bère Miesen. Op huis aan. Maastricht
1979. 80 blz. 13,50.
Dit debuut verschijnt in de Perroen-
reeks als eerste nummer. Het bevat
gedichten van een geboren Maas
trichtenaar. die door een jury uit 41
inzendingen als beste inzending is
beoordeeld. De reeks is een initiatief
van de Commissie ter Behartiging
van de Culturele Belangen Maas
tricht. die jaarlijks aan geboren au
teurs de mogelijkheid biedt te debu
teren. Ingezetenen of geboren Maas
trichtenaren kunnen tot 1 augustus
a.s. werk inzenden (Stadhuisstraat 5.
een adres waar ook inlichtingen kun
nen worden ingewonnen).
Nicolaas Alisca. Wij zijn allen heili
gen. De Beuk, stichting voor literair
publikaties, Amsterdam 1979. 28 blz.
9,50.
De schrijver van deze gedichten is
geboren en getogen in een stadje, in
de Romeinse tijd Alisca genaamd in
het toenmalige Pannoniê, nu Honga
rije.
Uit de bundel blijkt dat hij het Neder
lands goed beheerst, dat hij van calvi
nistische origine is, en vertrouwd is
met de mogelijkheden die de Psal
men bieden om op verschillende wij
zen tot en over God te spreken. Een
niet onaardige bundel
AO-boekje nr 1761: de tempelrol van
prof. dr M. Boertien. Ultg. Stichting
IVIO, Lelystad. 20 blz - 1.75
Prolegomena van Immanuel Kant.
De oorspronkelijke tekst verscheen
ln 1783 Vertaling van H. v. d. Velde
en F. Montens. Inleiding en aanteke
ningen van H. v. d. Velde. Uitg. Boom.
Meppel. 219 blz 34.50
Ton Hydra kan wegens
ziekte zijn rubriek 'Tv-
commentaar* niet ver
zorgen.
AMSTERDAM De Jupiter-
symfonie van Mozart en de
Symfonie fantastique van
Berlioz, de twee werken die
als opening en als besluit van
het concert werden uitge
voerd, dat Bernard Haitink
woensdag en donderdag
avond in de grote zaal van het
Concertgebouw gaf, liggen
mijlenver van elkander af.
Mozart houdt zich in zijn uit 1788
daterende meesterwerk nog geheel
aan de klassieke vormen en last in de
finale zelfs fugatische passages in.
Berlioz heeft veel „regels" overboord
gezet. Niet alleen Is zijn in 1829 vol
tooide symfonie vijfdelig, zij wordt
gekenmerkt door het feit, dat er één
thema is, dat door het gehele werk
terugkeert en door een hyperroman
tisch liefdesverhaal, dat hij bij zijn
werk heeft gevoegd.
En dan is er nog het totaal nieuwe
gebruik van de orkest instrumenten,
waardoor er klankschakeringen ont
staan, die vóór hem niemand had
toegepast. In deze en nog vele andere
opzichten is de Symfonie fantastique
een keerpunt geweest in de geschie
denis van de symfonische en orke
strale schrijfwijzen.
Haitink dirigeerde beide werken uit
zijn hoofd. Een bewijs dat ze zijn
geestelijk bezit zijn. Maar wat affini
teit betreft, geloof ik toch, dat het
laatste hem meer aanpsreekt dan het
eerste. De vertolking was niet alleen
dramatischer, zij kwam ook meer van
binnen uit.
Daarmee kom ik meteen op het
vocale deel van dit concert. Op de
wijze, waarop de tenor Peter Schreier
„Scène en Rondo „Non piü.j
ascoltai" en de aria „Ah, io vr
van Mozart zong was niets 9 t
merken. Alles klonk even fraet
sonoor, maar iets van warmte (s
soonlijke inzet heb ik in dit a
niet gehoord.
Het publiek kennelijk wel. Hetjn
en kreeg een toegift tn
UTRECHT (ANP) Werkgevf'
werknemersorganisaties in het/a
bedrijf hebben in principe otdi
stemming bereikt over een
CAO voor deze bedrijfstak, wji
geveer 19.000 mensen werken. rr
punten van het bereikte ake
zijn: Een regeling voor vrijwil^
vroegd uittreden vanaf 62 jaaf
breiding van het aantal vakarv
gen met twee tot 23 voor 1979j
de twee jaar daarna steeds m
dag, zodat het bankpersoneel
25 dagen vakantie heeft, en eeri
kelijke loonsverhoging van éév
cent per 1 juli aanstaande. j(
Verder is afgesproken dat eeiO
ling voor vervroegd uittreden'ir
60 jaar in 1980 bij de volgendi
onderhandelingen punt van g|
wordt. Naar de mogelij khede
arbeidstijdverkorting door een&
re werkweek, een eis van de Dien
bonden FNV die tot voor ko»e
belangrijk obstakel was. voo
CAO-akkoord bij de banken.
studie worden verricht waart
uitkomst eind dit jaar bekent
zijn. Daarnaast zijn er verbete
bereikt bij de overwerkvergoe(
en de pensioenregelingen. Het 1
te CAO-akkoord zal nu door d
bonden ter instemming aan tl
den worden voorgelegd.
ADVERTENTIE
Van
Holkema
Warendorf
Bussum
Het echte verhaal waarvan u al iets va
de spanning proefde tijdens de tv-sei
Dit boek biedt u echter veel meer plezier'
Lees in dit adembenemend spannend geschreven epos
de complete geschiedenis van zeven generaties Amerikanen.
Liefde, strijden hoop: realisme en romantiek.
Een prachtige gebonden uitgave,
verrassend voordelig in prijs.
1.000 pagina's 39,50
