leen Oranje-film zonder meer
De terreur van
de jaloezie
Volkstoneel in
grote stad
0
-jliana in zeventig bewogen jaren'
DHN DENVER
Edele Mof in de meidagen
d. Simon-komedie
lakelijk verfilmd
U ZAG
OP TV
iJOHNOENVBt
ttC/1
x
Stuwdam jaagt 60.000
boeren uit hun dorpen.
Sextoerisme naarThailand
maakt heel wat wakker.
Nu te koop. Probeer het
rnia Suite
[N
AA
GROOTSTE SUCCESSEN
N OP DEZE DUBBEL-LP
Leerzame
films over
neo-nazisme
Doorbraak in het Westen
Prolongaties
en reprises
Die Frau gegenüber
Slow dancing in the big City
V i.
faT^PRiMgTg^
TROUW/KWARTET P6- R17- HS15
„Juliana" wordt vertoond in 60 theaters, overal in het land, a.I.
,d Lammers
geschiedenis toch
en wat kan film een
ke functie hebben
istorie vast te leggen.
IjjBen van de gedachten
me opkwam bij het
aar de film „Juliana
itig bewogen jaren",
idaag in ruim zestig
en gaat draaien.
n de afgelopen zeventig jaar
urd in de wereld, maar enger
je in Nederland, vaak in nau-
ihang met dat wereldgebeu-
jenschijnlijk gezapige jaren
jliana peuter en kleuter was
e Eerste Wereldoorlog met
male finale de mislukte
staatsgreep van Troelstra en de geor
ganiseerde Oranjebetoging op het
Haage Malieveld. Hoe zal Juliana
zich hebben gevoeld temidden van
die bijna hysterische mensenmassa?
Het is haar kennelijk niet gevraagd,
want de film geeft er geen antwoord
op. Zo zijn er meer onbeantwoorde
vragen. Hoe geslaagd de vondst ook
is de jarige vorstin zelf commentaar
te laten geven op diverse onderdelen
van de film en ze vertelt best
aardige dingen toch moet ik eerlijk
zeggen dat het vaak net interessant
begint te worden op het moment dat
zij haar mond houdt. Mevrouw Ver-
wey-Jonker, het oud-PvdA-Eerste-
Kamerlid, die als koninklijk inter
viewster mocht fungeren, heeft zo te
zien slechts a-vragen mogen stellen.
Echt diep op zaken ingaan is blijk
baar niet mogelijk geweest ondanks
de vele uren die de koningin volgens
de samenstellers van de film (met
Anton Koolhaas en Govert Veldt
voorop) er voor heeft uitgetrokken.
Dat is jammer, maar wat de koningin
wel kwijt wilde is in elk geval meege
nomen. Het maakt deze 107 minuten
durende film ongetwijfeld aantrekke
lijker dan zo maar een gelegenheid-
sprodukt van aan elkaar geplakte
historische filmbeelden. Dat is het nu
in elk geval niet geworden. Het resul
taat van enige maanden intensief
werken is echt de moeite waard er
naar te gaan kijken, vooral omdat het
niet alleen de koningin is die in deze
film figureert, maar eigenlijk het hele
Nederlandse volk.
Vreemd is dat gebeurtenissen die des
tijds hoogst ernstig waren, zoals de
beelden van de mannen die in de
crisisjaren in het kader van de werk
verschaffing veertien dagen naar de
omgeving van Steenwijk werden ge
stuurd, waar ze volgens filmcommen
tator uit die tijd beter werden gevoed
dan thuis, nu op de lachspieren wer
ken. Als je bij voorbeeld ziet hoe die
mannen in hun schaarse vrije uren
werden bezig gehouden Ongewild
komisch doen trouwens ook tal van
oude filmopnamen aan van Juliana
en haar ouders, knikkend en wuiven
de naar het volk, dat altijd voor en
tourage zorgde. Ontroerend zijn de
opnamen van prinses Juliana in de
jaren dertig bij „De Joodse Invalide"
in de hoofdstad. Als je dan tien minu
ten later ziet hoe onze Joodse landge
noten verplicht werden met de be
ruchte ster te lopen en ln treinen hun
ondergang tegemoet gaan vraag je je
af hoeveel van die kinderen die de
prinses vrolijk lachend omringden de
oorlog hebben overleefd. Schrijnende
taferelen zijn er uit de hongerwinter
en dan het droppen van het Zweedse
wittebrood, dat bij mij persoonlijk
als een prille herinnering in mijn ge
heugen staat gegrifd. Het zijn vooral
deze beelden, die de film zo boeiend
maken. Natuurlijk, van de Oranjes is
er ook genoeg te zien
De belevenissen van de koningin lo
pen er als een oranje draad door. We
zien haar Beatrix in bad doen en later
met haar oudste dochtertje bij de
schuilkelder, premier Colijn vraagt
de mensen rustig af te wachten wat
de toekomst zal brengen. De Duitsers
wachten niet. Rotterdam brandt.
Dertien jaar later treft de Waters
nood Nederland, maar ook die ramp
komt ons land te boven Juliana is
dan koningin, een vriendelijke, ge
moedelijke vrouw, die aan het eind
van de film een beetje spijtig zegt
helaas niet alle veertien miljoen Ne
derlanders persoonlijk te kennen,
maar wel te proberen zoveel mogelijk
allerlei soorten mensen te ontmoeten.
Juliana, zoals weinigen haar kennen, tijdens een
vecht aan boord van de „Piet Hein".
kussenge-
I Caine en Maggie Smith in California Suite
am-Calypso; Den Haag-Calypso; Rotterdam-Calyp-
jmegen-Calypso 1, a.I.
Wielek-Berg
^n is een beroemde Ameri-
Sjspel auteur: vijftien stuk-
lEef hij en allemaal liepen en
op Broadway als een trein
om de wereld maakt. Veel
•komedies zijn tot films en
iries verwerkt, hij zorgde
•lf voor het scenario. Bij
ktie kan het niveau niet
jk hoogste top bereiken (zijn
jk en film „The Goodbye
mij slechts matig bekoren)
«Jifornia Suite" behoort on-
tot de betere. Als zo vaak
hij een door de tijd geijkte
Wtuatie: hij brengt mensen,
l^eds met iets in hun maag
ln de loop van het spel met
titsheden worden gecon-
te zamen in een niet-alle-
teu.
•al is het een super-de-luxe-
0'everley Hills, de „California
ljf paren komen daar om
ïdenen. Een beroemde En-
.Jce (Maggie Smith) die op de
hinatie staat en derhalve
eus is met haar man (Mi-
De), die wel tederheid maar
I Js hartstocht voor haar kan
'■n, aangezien zijn bi-seksua-
ds meer naar de homo-sek-
II Jverhelt; een zéér intellectu-
iedige dame uit New York
Dda) die met haar ex-man
a) komt bekvechten over de
U/Jvan haar dochter; een arge-
Mi|va
loze, gelukkig getrouwde zakenman
uit New York (Walter Matthau). die
de bar mizwa van zijn neefje komt
vieren en door zijn broer wordt opge
scheept met een mooi, blond presen
tje voor één nacht dat hij niet kwijt
kan raken als zijn vrouw (Elaine May)
arriveert; twee zwarte dokters met
hun vrouwen (Richard Pryor, Bill
Cosby, Gloria Gifford en Sheila Fra-
zier) op een vakantie die in brokken,
uiteenvalt.
Het scala reikt van (bijna) tragi-ko-
medie via zedenkomedie en klucht
tot (bijna) slapstick. In tegenstelling
tot het toneelstuk is het geen episo-
denfilm: nu eens is de aandacht ge
richt op de een, dan weer op de ander.
Simon en regisseur Herbert Ross heb
ben die telkens terugkerende over
loop knap opgelost en de variatie
komt de film ten goede: de ping-
pong-dialoog, waarin de partners el
kaar zonder onderbreking bitse gees
tigheden naar het hoofd smijten die
onmogelijk l'improviste te verzin
nen zijn, een van de dingen waarin
Simon té gewiekst is, wordt daardoor
onderbroken en krijgt net de kans te
gaan irriteren. Een markante bijkom
stigheid is, dat Maggie Smith, die in
de film de Oscar net niet krijgt, hem
in werkelijkheid voor deze rol wel
heeft gekregen. Al met al een bijzon
der aardige film. waarom zowel ge
glimlacht als gegierd zal worden. Het
moet we evenwel van het hart dat de
vertaling schandelijk slordig is en dat
weegt vooral bij zo'n praat- en gag
film zeer zwaar.
ADVERTENTIE
f2468
„Ik hou zoveel van Duitsland dat
ik blij ben dat er twee Dultslanden
zijn" Aan die woorden van een
beroemde Franse schrijver (de
naam wil mij helaas niet te binnen
schieten) moest ik onwillekeurig
denken bij het zien van de docu
mentaire „Nazi's gibts die noch?"
van Ulrich Leinweber, voorafge
gaan door de korte film „Zensur",
gemaakt door leerlingen van de
Berlijnse Filmacademie.
„Fugitive Cinema" levert daar
mee een respectabele bijdrage aan
de mei-herdenkingen, want als je
het verleden niet doortrekt naar
het heden kun je het terugzien net
zo goed laten. Wat er nog voor
bruin tuig in de Bondsrepubliek
vrij rondloopt en zijn vuil
spuithet is niet te geloven als
je het al niet wist. Een van de
opmerkelijkste (en meest opge
merkte) is Manfred Roeder. de uit
gever van de brochure „Die
Auschwitz-Lüge", waarin wordt
verkondigd dat er in Auschwitz en
andere kampen nooit gaskamers
zijn geweest. Daarvan zijn meer
dan 100.000 exemplaren ver
kocht Ik heb nergens berouw
van de verklaring van Hess
voor de rechtbank in Neurenberg
Amsterdara-Zienema Ok-
topus, 2, 3 en 4 mei.
heeft hij tot de zijne en die van
zijn volgelingen gemaakt.
Weliswaar valt op, dat de vele
groepjes voornamelijk bestaan uit
mannen van gevorderde leeftijd,
gestoken in de klederdracht van
hun achterlijke streek (hoewel de
NPD ook crimineel-aandoende
jongeren trekt), maar het enge is,
dat CDU-parlementsleden offici
eel spreken op herdenkingsbijeen
komsten van de Leibstandarte
Adolf Hitler-SS-divisie en van de
ex-Hitler Jugend. en dat zelfs
SPD-burgemeesters niet schroom
den, hun groeten te sturen aan
samenkomsten van ex-SSers. En
de rillingen lopen je helemaal over
de rug als je ziet, hoe de politie
buigt en kruipt voor de organisa
toren van een (verboden!) neo-na-
zi-bijeenkomst, terwijl de zich
waardig gedragende antifascisti
sche demonstranten met harde
hand worden verwijderd. Onder
het motto „Zorg eerst maar dat
het vuil voor Je eigen deur wordt
opgeruimd" gaat „Nazi's gibt's die
noch?" slechts zeer terloops in op
het feit dat het fascistische gif ook
in de landen buiten Duitsland nog
virulent aanwezig is (alleen wordt
melding gemaakt van de bijvals
betuigingen van buitenlandse
rotgenoten, vooral uit Chili en
Zuid Afrika). Maar als je even
doordenkt, plaats je natuurlijk
ook de recente racistische rellen in
Engeland, waarbij de politie zich
ongelooflijk bruut gedroeg tegen
getergde antifascisten, in dit ka
der. Houdt „Nazi's bibt's die
noch?" zich voornamelijk bezig
met de voortwoekering van resten
uit het verleden, in „Zensur" wor
den de kiemen van een nieuwe
politiestaat blootgelegd. In strijd
met de grondwet wordt van alles
en nog wat in beslag genomen en
verboden: films, boeken, toneel
voorstellingen. publicaties ln
kranten en tijdschriften. Dat die
censuur zich tegen links en niet
tegen rechts richt, behoeft geen
betoog: dat is een oude Duitse
gewoonte, in de republiek van
Weimar was het niet anders.
Wie aan de vooravond van de herden
kingsdagen in mei behoefte gevoelt
Richard Burton te zien en te horen
als een heldhaftige, vastberaden en
barmhartige Duitse onderofficier (hij
De Klompenboom Prachtige pasto
rale over Italiaans landleven aan het
eind van de vorige eeuw, door Erman-
no Olmi. De gehele week in Casino
club, Den Bosch.
Interiors De eerste ernstige film van
Woody Allen en de eerste waarin hij
zelf niet meespeelt. Prachtig mooi.
De gehele week in Springhaver,
Utrecht; Grand, Amersfoort; Tu-
schinski 5, Amsterdam; Luxe, Arn
hem; Movies, Groningen; Mabi,
Maastricht en Carolus 2, Nijmegen.
Una giornata particolare Ontroeren
de film van Ettore Scola over kleine
mensen die worden vermalen in de
molens van Mussolini's dictatuur,
met Sophia Loren en Marcello Ma-
stroianni in de hoofdrollen. De gehele
week in Rivoli, Amsterdam; Scala 2,
Nijmegen; Alhambra 4, Enschede; 't
Venster, Rotterdam.
spreekt, evenals de andere Amerika
nen onder wie Steve McQueen en
Rod Steiger. Duits, want voor Neder
land werd de Duitse versie van deze
Amerikaans/Duitse co-productie nut
tig en nodig geacht) die kan terecht
bij „Doorbraak in het Westen", ofte
wel „Het IJzeeren Kruis deel 2" (wel
zelf uitzoeken waar hij draalt dan,
want het adres lever ik er ditmaal
niet bij). Er is eens een „IJzeren Kruis
no. 1" geweest, van de befaamde re
gisseur Sam Pecklnpah en die zinde
me ook niet, maar prullig en kwalijk
als dit vervolg van Andrew V. McLag-
len was hij zeker niet.
De Duitse soldaten, die zo wakker de
wegen naar het Oosten hadden
schoongeveegd voor Himmlers SS'ers
met moordkuilen en gaskamers in
hun ransel, zijn omstreeks 20 juli 1944
in Normandië beland (over de aan
slag op Hitier wordt ook zo het een en
ander gewauweld en gefantaseerd).
Ze zijn wat somber, want de oorlog
loopt niet best. maar hun tofheid
hebben ze behouden, altijd staan ze
klaar om elkaar, een kind of een oud
mens te redden en vrijelijk te schim
pen op de Führer (ze praten in een
soldatentaaltje, dat blijkbaar na de
eerste wereldoorlog ln de vrieskist is
gedouwd en er voor deze gelegenheid
Amsterdam-Cinetol 2 16 jr.
A Wedding Amusant en satirisch
wandkleed over Amerikaans leven
van Robert Altman. De gehele week
in Studio F, Leeuwarden.
Herfstsona te Klassieke film van Ing-
mar Bergman met Ingrid Bergman en
Liv Ullmann in de hoofdrollen. De
gehele week in Camera 2, Deurne;
Kunstmin 2, Dordrecht; Marquette,
Heemskerk; City 1. Roosendaal; Al
hambra 2. Vlissingen.
De Mens uit Marmer Magistrale film
van Andrzej Wajda over de speur
tocht naar een arbeider, die in mar
mer werd vereeuwigd en in vergetel
heid verzonk. 27 april S.S.R., Leiden.
l'Affiche Rouge Prachtige film over
een verzetsgroep in de oorlog, waarbij
heden en verleden bijna onmerkbaar
in elkaar overgaan, gemaakt door
Frank Cassenti. 28 april Filmklub 8'/«
Gemert; 1 mei C.P.N., Emmen
Te gek om los te lopen Ontroerende
documentaire van Italiaans collectief
over nieuwe wegen om krankzinnigen
te integreren in de maatschappij. 2
mei Filmhuis Delft.
La Régie du Jeu Prachtige zedenko
medie van de onlangs overleden
Franse meester Jean Renoir uit 1939.
die eerst door de Fransen, toen door
de Duitsers werd verboden. De gehele
week in Kijkhuis, Den Haag.
Aceattone Een van de eerste en beste
films van Pier Paolo Pasolini over het
Romeinse sub-proletariaat De gehe
le week in Shaffy Theater, Am
sterdam.
Grauw is alles in „Die Frau gegenü
ber" van de Westduitse filmer Hans
Noevers (met opmerkelijk zwart-wit
camerawerk van Walter Lassally).
grauw, eenzaam en koud. Het geïso
leerde Berlijn waarin hij is gesitueerd
wordt geen kleur en fleur gegund en
het huwelijksleven van de beide
hoofdpersonen vergaat het niet beter
Een kleinburger is getrouwd met een
veel Jongere, mooie vrouw uit een
dorp. van „lagere komaf" dan hij. die
zich in de grote stad niet op haar
gemak voelt en daarom een gewillig
slachtoffer wordt van zijn tirannie.
Het huis waarin ze wonen is een gele
gerde vesting, waarin een bangelijke
gevangene haar best doet. het haar
bewaker naar de zin te maken maar
het is nooit goed. want hij wordt
verteerd door ziekelijke jaloezie „Als
je van iemand houdt, moet je volko
men zeker van haar zijn, zodat niet de
geringste twijfel overblijft," zegt en
denkt hij en dat leidt niet alleen tot
gruwelijke intolerantie, maar ook tot
een tragedie Teneinde die zekerheid,
die een obsessie is geworden, te ver
werven spoort hij een jonge collega
aan Zich om zijn vrouw te bekomme
ren, wendt een zakenreis voor en
huurt een flat tegenover zijn huis
waarin hij haar kan bespieden De
vrouw waagt zich schichtig uit haar
Amsterdam-City 2, 16 jr.
is uitgevist om in half bevroren toe
stand dienst te doen). Welgeteld twee
doerakken van nazi's zijn er ln hun
midden, maar die krijgen menige
trap en stoot en bovendien zijn er aan
de andere kant, bij de Amerikanen,
ook aterlingen, dus 't is lood om oud
ijzer.
Ach wat. ik heb al teveel woorden vuil
gemaakt aan dit lor.
Blijft de vraag hoe de bioscoopbusi-
ness gekomen is tot een dergelijke
keuze op een dergelijk tijdstip? Is het
oeverloze domheid? Bodemloze on
verschilligheid? Of speelde de ge
dachte: „Ha, ha, vier mei, vijf mei,
oorlog, Duitse soldaten, Holocaust,
gauw een graantje meepikken" een
woordje mee?
Een de Duitsers verheerlijkende oor
logsfilm ja, Ja. „In Naam van de
Führer", een compromisloos-eerlijke
film over vernietiging van niet-ari-
sche kinderen, gemaakt door het ci
neasten-echtpaar Lydla Chagoll en
Frans Buyens, of/en „Aus elnem
deutschen Leben", een ijzingwek
kend intelligente film van Theodor
Kotulla over de commandant van
Auschwitz, wiens draagwijdte ver
over de grernzen van het verleden
heenreikt nee, nee.
Wie verzot is op een lach en een traan,
pijn en leed dat dapper wordt gedra
gen. straatschoffies al dan niet met
talent die zielig ten onder gaan en.
bovenal, de grote, romantische liefde
die alles overwint en halverwege ten
goede doet keren, kortom: op oud
volkstoneel in nieuwe zakken, die
moet „Slow dancing in the big City"
van regisseur John G. Avildsen niet
overslaan.
Het decor is New York, compleet met
vuil. heroïne en onveiligheid, doch
niettemin voor en na een droomstad.
de hoofdpersonen een beerachtige
Journalist (Paul Sorvino) die beroem
de columns schrijft (in een krant d la
„De Telegraaf", stel ik me zo voor) en
een danseresje, dat net wanneer ze
beroemd dreigt te worden te horen
krijgt dat ze nooit meer zal kunnen
dansen.
Er zitten een paar aardige dingen in
de film, in het begin (wanneer de
journalist midden in de nacht zit te
foeteren en te grommen over zijn
werk) lijkt het zelfs goed te worden,
het meisje (Anne Ditchborn) is heel
mooi. speelt zeer ingehouden, danst
sierlijk en weet soms werkelijk te
ontroeren, maar je moet voor die plus
punten wel heel wat holle frases en
soms ondragelijk sentimenteel geba-
Paul Sorvine en Anne Ditch
born in „Slow Dancing in the
Big City-
zei en gedoe (dat toeneemt naarmate
de film zijn einde nadert) voor lief
nemen.
Evenwel: het hoort allemaal bij het
genre, en dat genre, volks en optimis
tisch, schijnt in de Amerikaanse film
een opbloei te beleven.
ADVERTENTIE
hol en alles wat ze doet wordt door
hem als teken van ontrouw opgevat.
Tot het onvermijdelijke bijna ge
beurt, dan loopt hij amok.
Je kunt „Die Frau gegenüber" zien
als een thriller of als de analyse van
een ziektegeval, ook, zoals sommige
Franse critici deden, als een impres
sie van het klimaat in de Bondsrepu
bliek, beheerst door angst en hyste
rie. Dit laatste lijkt me evenwel te ver
gezocht: uitwassen van jaloezie ko
men in alle landen en tijden voor
„Die Frau gegenüber" heeft zijn te
kortkomingen: het verhaal trekt hier
en daar; ondanks het feit dat jaloezie,
zelfs in zijn extreemste vorm. zeer wel
invoelbaar is, heeft Noever een sfeer
van ouderwetserigheid niet geheel
kunnen vermijden. Bovendien is de
voortreffelijke Poolse acteur Francis-
cek Pieczka. ook in ons land niet
onbekend onder andere door zijn spel
in enkele films van Wajda, als manne
lijke hoofdrol enigszins misplaatst:
hij straalt te veel viriliteit en intelli
gentie uit, om geheel overtuigend de
pedante kleinburger te kunnen spe
len. Daar staat tegenover dat de vrij
wel onbekende actrice Petra Maria
Grühn ronduit voortreffelijk is en al
met al mag men „Die Frau gegen
über" een opmerkelijke „kleine" film
noemen.
PRPSinFNj!
Een ander opinieblad.
De vermouth smaakt u misschien
sinds kort nóg beter. Want de
druiven voor Cinzano gedijen pnma
met het water uit 's werelds grootste
stuwmeer in het Braziliaanse binnen
land. Maar vele arme boeren
moesten gedwongen verhuizen en
zitten nu op een droogje
Deze maand verder o.a.:
•Shell helpt van de wal in de sloot
•Onze Peruaanse correspondent:
Latijns-Amerika verdeeld naar Unctad
•Over de drempel van de wereldwinkel
Een ander opinieblad.
Steeds meer mannen vliegen
naar Bangkok voor een avontuurtje
dóér. En sommigen weer terug met
een Thaise voor hier. De reportage
in Onze Wereld maakte heel wat los.
Nu het woord aan lezers, reisorgani
saties en de Haagse zedenpolitie.
Deze maand verder o.a.:
•Kiest de Unctad-conferentie straks
voor de Derde Wereldoorlog?
•Botsing tussen de twee kerken van
Latijns-Amerika
•Sultan van Oman vreest omwenteling
Het maandelijkse magazine Onze Wereld is met Zn oplage van 80.000
uitgegroeid tot één van de grootste opiniebladen van Nederland. En één van
de belangwekkendste. Want Onze Wereld volgt als geen ander de strijd
tegen armoede, onrecht en onderdrukking in de Derde Wereld. Koop daarom
nü het nieuwe nummer in de winkel. Of vraag met de bon een nummer aan.
Een ander opinieblad.
Probeerbon
Stuur mi) het Komende nummer van Onze
I Wereld a f3.-.
Naam
Adres
Postcode/plaats
2 Deze bon (zonder postzegel) opsturen aan:
Novib. Antwoorder 362.2500 WB Den Haag
