'Spectrum Jaarboek'
heeft goede formule
Over dominees, jezuïeten-paters, Oranjes en gewone mense
VROOMS DREESMANN
Kroniek van Apeldoorn 1862-1871
Barneveld: herdenking Jan van Schaffelaar
Raden maarT^
Wie is die stem?
Het Rode Kruis
'luister-spel"
L: 020-214444
De stoffen die de modemakers gebruiken
heeft Vroom Dreesmann per meter.
Leesboek en naslagwerk met karakter
PvdA wijst op j|
discriminerend
formulier politi
Ambtelijk stuk
laat zich met
glimlach lezen
Katoenen in vier toonaarden
>50
En nog véél méér:
Op de stoffenafdeling
van uw warenhuis
DINSDAG 24 APRIL 1979
TROUW/KWARTET
door C. G. van Zweden
Het nieuwe Spectrum Jaar
boek, dat vanaf vandaag in de
winkels ligt, is een mooi boek
werk geworden. Het bevat vijf
verschillende onderdelen: een
„kalender" (chronologisch
overzicht van gebeurtenissen
uit '78), een politiek en soci
aal-economisch jaaroverzicht
van 112 pagina's, dat 73 arti
kelen bevat over alle wind
streken van de aarde, vervol
gens een 190 pagina's tellende
bundel van (dertig) themati
sche overzichtsartikelen on
der de titel „Perspectieven",
verder een (erg summier)
sportief jaaroverzicht, en ten
slotte een „almanak", waarin
de jaarfeiten van '78 zijn ver
zameld onder een alfabetisch
trefwoordenregister.
Alles Is samengevoegd In een bestek
van 412 grote en redelijk geïllustreer
de pagina's. Het jaarboek is een
krachtige samenvatting van '78 ge
worden. en tegelijk een bezinning op
dat Jaar; een residu van krant, opinie
tijdschrift. radio en televisie. De lezer
kan op een bezonken en comfortabele
manier de turbulentie van een ver
gangen jaar verwerken en laten be
zinken. Het Spectrum gaat in het
vervolg elk Jaar een dergelijk boek
werk samenstellen.
Wie het nu verschenen eerste exem
plaar goed bekijkt, en vooral wie er
enkele dagen lezend mee heeft door
gebracht, gaat vermoeden dat hier
een goede formule Is ontwikkeld.
Aanvankelijk ging die erkenning mij
wat stroef af. Immers, als consument
heb Je snel de neiging om te zeggen:
..alweer zo'n kostbaar (meestal waar
deloos) kijkboek, moet ook dit met
wasknijpers aan de lijn worden ge
hangen?" Tegen die aanvankelijke
oprisping in ben ik gaan lezen, mis
schien wel met extra aandacht om
het vooroordeel te neutraliseren. En
toen moest ik erkennen dat ik een
mooi boek in handen had.
Redactioneel is het goed aangepakt.
Het boek bevat geen vrijblijvend
gladgestreken opsomming van feiten
en gebeurtenissen Het is evenmin
een boekwerk, waarin de lezer voort
durend voor de voeten wordt gelopen
met voorgebakken meningen. Kortr
om, dit compendium heeft karakter.
Het beste laat zich dat karakter aan
wijzen in de bundel thematische
overzichtsartikelen. Thema's die
hierin worden aangesneden zijn b.v.
ontwapening en wapenbeheersing, Is
raël. het pausschap, de discussies
rondom de z.g. „blocrimlnologie"
(Buikhulzen), privacy en informatie
systemen, kernenergie, neutronen
bom. genetische manipulatie, thea
ter. film. literatuur, enz.
Wie bij voorbeeld het artikel „kerne
nergie in het nauw" leest van prof. J.
D. Fast uit Eindhoven, kan zich on
mogelijk de houding veroorloven van
mensen die de problemen met naïeve
overgave in handen leggen van tech
nologen. omdat die wel zouden weten
wat ze doen. Ze blijken dat niet te
weten, of de gevaren uit verkeerd
begrepen eigenbelang niet te willen
onderkennen. Prof. Fast zet een aan
tal van die feiten op een rij, maar gaat
de voor ons (en voor ons nageslacht)
bedreigende Informatie niet uit de
weg. De feiten zijn op die manier niet
door de zeef van het internationale
bedrijfsbelang gegaan, en hebben
niet langer de manipulerende strek
king ons zoet te houden, c.q. onze
stilzwijgende instemming te verwer
ven. Desondanks gaat het om naakte
feiten, op grond waarvan de lezer zelf
zijn gevolgtrekkingen maakt.
Iets soortgelijks geldt voor het over
zichtsartikel „De kansen voor een
vernieuwd pausschap", van Ton
Oostveen, redacteur van het week
blad De Tijd. Een goed betoog van
een man die zijn loyaliteit jegens de
kerk van Rome niet onder stoelen of
banken steekt, maar desondanks een
onbevooroordeeld exposé geeft van
de kerkelijke gezagscrisis. Hij schetst
onder meer de momenten waarop het
z.g. „onfeilbare leergezag" van de
paus aantoonbaar feilbaar was, met
als recent dieptepunt 29 Juli 1968, de
dag waarop de encycliek ..Humanae
Vltae" werd gepubliceerd, en ook de
dag waarop duidelijk werd dat zelfs
de paus geen been aan de grond,
krijgt als het erom gaat achterhaalde
visies te propageren. Maar in weerwil
van die kritische noties ademt dit
artikel de nodige distantie en zelfs
eerbied Jegens de kerk ln het alge
meen, en de paus in het bijzonder. Eh
dat betekent dat de lezer niet voor de
voeten wordt gelopen met een fana
tieke mening, maar eerder het besef
krijgt dat feiten vaak tragische en
pijnlijke aspecten kunnen hebben.
Nog een voorbeeld: De controverse
rondom prof. Buikhuizen, die biocri-
minologie tegenover de sociocrimino-
logie. Dit artikel, geschreven door dr.
E. Leeuw, wetenschappelijk hoofd
medewerker van het criminologisch
instituut van de universiteit van Am
sterdam, bevat een dwarsdoorsnede
van de in 1978 gevoerde discussies.
Standpunten worden duidelijk om
lijnd, vakjargon wordt met enkele
woorden toegelicht, de lezer heeft het
gevoel goed te worden geïnformeerd,
maar blijft niet in het ongewisse om
trent de opvattingen van de heer
Leeuw zelf. Er zit duidelijk zout in de
pap.
Op deze wijze is dit Jaarboek samen
gesteld volgens een goede journalis
tieke traditie, en dat is een verade
ming na veel schijnbare objectiviteit
(in boek en krant, of voor radio en tv),
die ln wezen commerciële galdstrijke-
rij is met een louche ondertoon.
Natuurlijk kan met op dit jaarboek
óók een en ander afdingen, dat staat
trouwens het bovenstaande niet in de
weg. Een kleine moeite is het te speu
ren naar feiten die er niet Instaan en
node gemist worden, maar dat is na
tuurlijk een beetje goedkoop. Het is
zoiets als steentjes in zee gooien en
hoera roepen als je raak gooit.
Slordigheden zijn een andere zaak.
Bijschriften bij illustraties zijn soms
verwisseld. Heel jammer is dat bij
voorbeeld op de gekleurde tekening
van een maquette, waarop de wer
king van een neutronenbom wordt
vergeleken met andere (z.g. „tacti
sche") atoomwapens. (Overigens is
hier sprake van een simpele verwisse
ling, maar de lezer kan lang in de
verwarring blijven steken).
Fout gaat het bij voorbeeld op pag.
138, als we een raket uit zee zien
opkomen (gelanceerd door een onder
zeeboot), en lezen dat dét nu de kruis
raket is. Het is namelijk géén kruis
raket.
Deze en soortgelijke slordigheden ko
men voor, en leggen anderzijds getui
genis af van de haast waarmee het
boek is samengesteld.
De afdeling „Sport" verdient nauwe
lijks aparte vermelding omdat die erg
summier is gehouden (in feite twee
pagina's met wat foto's).
Spectrum Jaarboek is leesboek, na
slagwerk en kijkboek in één band.
Maar wat mij ontgaat is de logica van
het omslag. Daarop staat met enorme
cijfers „1979", terwijl de inhoud het
complete jaar 1978 Is.
Spectrum Jaarboek 1979.
Uitg. Spectrum, Utrecht.
Omvang 412 pag. Gebon
den. Prijs t/m 31 mei 59,50.
Daarna 69,50.
DEN HAAG (ANP) - Bij de p
althans bij enkele politiekorpi
vuurwapenformulieren in i
die discriminerend zijn. De 1
Kamerleden voor de PvdA f
en Roethof vinden dat de i
Wiegel en De Ruiter, van bind
se zaken en van Justitie de
nerende termen uit die fori
moeten verwijderen. Ze helj
bewindslieden daarover sch
vragen gesteld.
Op de formulieren vult de t
categorie verdachten in. De B
den zeggen, dat daarop de i
categorieën staan: Terrorist,f-
ker, Westindiër, gastarbeider!
sector, souteneur, taxichf,
woonwagenbewoner, autoh^
en onderwereldfiguur.
De socialisten vragen zich E
deze terminologie te rijmem
een ministeriële toezegging P(
zo groot mogelijke zorgvufcl
met gegevens over ras en jz
van personen. Bovendien zoiL
langen van een doelmatige of
doorlopend worden afgewogü
de noodzaak van bescherminl
privacy, merken de Kamerlej j
Stoffelen en Roethof willen F
ten, hoe de gegevens op de ge^
formulieren worden verwerlj
automatisering van meldkai
herkenningsdienst en de sufa
ceplanning.
KINDERKLEDING
Christus Koningskerk aan <L
ninge Ingenhoeslaan in Voofs
woensdag wederom een d
Stichting Unie van Vrijwillige^
ganiseerde kinderkledij
's Morgens tussen half neger'
uur kan kleding worden ingL
De verkoop is 's middags vi,
tot vijf uur. Afgerekend wo(
vonds tussen zeven en acht
rk
door Jac. Lelaz
APELDOORN Deventer ls
sedert mensenheugenis een
aanzienlijk linksere stad ge
weest dan Apeldoorn. In 1866
stelde de kerkeraad van de
hervormde gemeente in De
venter met het oog op het
beroeplngswerk een lijst op
met de namen van twaalf pre
dikanten. die in aanmerking
zouden komen.
Apeldoomsche Courant sprak er haar Vrijzinnig
lof over uit dat men dominees kandi
deerde. die de moderne theologie wa
ren toegedaan. Redactie en uitgever
haastten zich enige dagen later te
verklaren dat bedoeld bericht niet
met hun instemming was geplaatst,
hetgeen waarschijnlijk gebeurde na
dat de hervormde ds L. Schouten uit
Apeldoorn had geschreven over de
dwaling van de moderne theologie.
Een fotograaf, die er brood in zag.
adverteerde kort daarop met een
„welgelijkend portret van Ds. L.
Schouten".
ren was dat bij velen de wens opk
wam dat hem een blijk van erkente
lijkheid zou worden aangeboden,
zoals veelal gebruikelijk was. Hierop
reageerde een andere Ingezonden
stukken-schrijver met te herinneren
aan „de vorige Jongste geachte le
raar". die uit „verknochtheid" aan de
gemeente van Apeldoorn bedankte
voor het beroep naar Breda, vervol
gens met een cadeau werd vereerd
omdat men meende dat hij nu wel
voor langere tijd zou blijven, maar
spoedig daarop „na ernstig beraad"
naar Rotterdam vetrok zodat blijk
baar „de verknochtheid op de flesch
was".
Dit zijn enige van honderden berich
ten. die het gemeente-archief van
Apeldoorn heeft gebundeld in een
door Th. J. A. C.astelein samengestel
de kroniek over de jaren 1862 tot en
met 1871. Berichtjes, die ontleend
zijn aan het één keer per week ver
schijnend nieuws- en advertentie
blad. dat in 1859 begon onder de
naam „Apeldoomsche Courant". Uit
gever was T. D. H. Pull, boekhande
laar maar tevens winkelier in galante
rieën te Apeldoorn. Volgens de inlei
ding was het blaadje nogal vrijzinnig
georiënteerd en tegenstander van de
bijzondere christelijke school, wat
enige malen tot conflicten met predi
kanten aanleiding gaf. Van rooms-
katholieken moest de courant hele
maal niets hebben. Zij achtte hen de
naam van staatsburgers niet waard
en vermeende aanvoerders, die Jezu
ïeten-paters. werden als duistere
machten getekend. Over deze groep
van de bevolking dan ook heel weinig
nieuws, maar wel wordt vermeldt dat
pastoot N. Hulbers van het dorp Loe-
nen met de veldwachter ln aanraking
kwam toen een partij van 180 kan
fijne wijn, waarvoor geen accijns was
betaald, voor hem bestemd bleek.
Literair
De „Kroniek van Apeldoorn" is on
derverdeeld ln zo'n dertig hoofdstuk
ken. Veel berichten ook over het ge
zelligheidsleven. Een tijd waarin het
harmonie-gezelschap „Met de tijd
wordt de spruit een boom" de schaar
se vrije tijd van de gewone mensen
enigzins zinnig opvulden. Een tijd
ook waarin de Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen nog volop aan de
culturele behoeften tegemoet kwam
met literaire avondjes, gewijd aan
Ter Haar. Tollens. Poot. Ten Kate en
Bllderdljk. Er was ook een „Littera-
risch Oratorisch Genootschap" ac
tief. zich ook wel noemend redelij-
kerskamer. Maar het ging in Apel
doorn in de tweede helft van de vori
ge eeuw ook heel wat frivoler tot.
Herhaaldelijk leest men over speciale
kinderbals. De eigenaar van het loge
ment De Moriaan liet weten dat hij
„een nieuw wellopend billard" had
Enige jaren voordien had ds Schou
ten een beroep gekregen van Harder
wijk en daarvoor bedankt. Via een
ingezonden stukje in de Apeldoom
sche Courant liet iemand weten dat
daaruit een kennelijk bewijs van ver
knochtheid van de jongste geachte
leraar aan de hervormde gemeente
van Apeldoorn mocht worden gezien
en dat het daarom niet te verwonde-
BARNEVELD Voor Barne
veld zal het jaar 1982 in het
teken staan van Jan van
Schaffelaar. Op 16 juli van
dat jaar zal het precies vijf
eeuwen geleden zijn, dat
een dramatisch moment in
het kader der Hoekse en Ka
beljauwse Twisten Jan van
Schaffelaar in Barneveld van
de belegerde toren sprong op
de spitsen van de vijand om
het leven van zijn kameraden
te redden.
In Barneveld werd door de onderte
kening van een notariële akte de op
richting een feit van een stichting, die
onder voorzitterschap van burge
meester J. C. Aschoff een reeks van
evenementen zal organiseren.
Nadat vorig Jaar drie studenten al
een boekje hadden gepubliceerd over
de plaats die Jan van Schaffelaar in
de loop van de jaren in Nederland in
de publieke opinie heeft ingenomen.
zal waarschijnlijk in 1981 de Groning
se cultureel-anthropoloog prof. dr. A.
H. Prins een historische studie over
hem laten verschijnen. Barnevelds
gemeente-archivaris G. Crebalder
verwacht, dat daaruit opmerkelijke
dingen zullen komen, „en dan niet in
negatieve zin". (Hij doelde hiermee
op de situatie dat „de sprong" hier en
daar wel eens voorwerp is van
scepsis.)
Men staat in Barneveld op het stand
punt dat de herdenking ook een edu
catief karakter moet krijgen: „De po
sitie van Jan van Schaffelaar in de
vaderlandse geschiedenis dient dui
delijk te worden gemaakt." Een reeks
festiviteiten zal worden voorbereid,
onder meer een tentoonstelling, een
wagenspel en een reünie van Van
Schaffelaar-families. Tot nu toe is er
al contact met zo'n vijfenzeventig
Van Schaffelaars. Naar verwachting
zal dit aantal wel verdubbeld worden.
Of er ook echte nazaten van Jan van
Schaffelaar onder zitten, staat nog
niet vast. Gehoopt wordt dat de PTT
een herdenkingszegel aan hem zal
wijden.
geplaatst. En. zo werd geadverteerd,
in 't koffiehuis van H. Jonker aan het
Nieuwe Marktplein was enige daUN
TE ZIEN: „Mademoiselle Mathilde, la
belle Frangaise, ook betiteld als La
Perle des Femmes, 16 jaren oud. 6'/3
voet lang en 240 ponden zwaar. Zij
spreekt vier talen."
Het Loo
Alleen al over de Koninklijke Familie
en Het Loo zijn in de „Kroniek van
Apeldoorn" zo'n zestig berichten op
genomen. Ze betreffen uiteraard veel
al Koning Willem III, zijn eerste
vrouw, Sophia Frederika Mathilde
van Württemberg, en hun zonen, die
jong stierven. Veel berichten over het
bezoeken van kerkdiensten (prak
tisch iedere kerkgang werd vermeld),
jachtpartijen en verjaardagen. Als de
koning verjaarde, was er voor de be-
hoeftigen tarwebrood en gemalen
koffie, voor de kindertjes van de
volksbewaarschool rijst met krenten,
de huzaren uit Zutphen musiceerden
bij het paleis, er was bengaals vuur,
er waren diners met vele genodigden
en de schipperij loste vreugdescho
ten. Op 23 december 1871 kon met het
bericht lezen dat de koning op paleis
Het Loo een feest gaf voor de kinde
ren tot deftige stand behorende,
waarvoor ook de ouders waren uitge
nodigd. De hofmechanicus Bamberg
uit Amsterdam trad er op en ver
maakt het gezelschap met zijn toe
ren.
Er was voor de kinderen gelegen
heid om te dansen. Aan de kerstboom
hing een menigte geschenken i
ning zelf nam aan het feest
Röntgen
De „Kroniek van Apeldoorn
meldt nog talloze andere min,e
opmerkelijke zaken. gepluktn
berichten, ingezonden stukkejj
vertenties van de Apeldr
Courant. Als het ware verdwi
sen het andere nieuws stond,
beeld op 3 juli 1869 het
bericht: „Onze dorpsgenoot
gen heeft aan de hogeschool
de graad van doctor in de
behaald op een dissertatie l
„Studiën über Gase". Het b£
later om zijn ontdekking vaj.
stralen beroemd geworden 1
Conrad Röntgen. Deze heefL
jeugd in Apeldoorn gewoonqt,
ingezonden stuk werk geklap
„zamenrotting van gespuis e\r
jongens", die fatsoenlijke bUL
straat bespotten, uitjouwen, r
werpen en infame uitdru
naar het hoofd smijten,
wordt dat de politie het
beletten. En een mevrouw
advertentie „eene Protest. L
meid. niet te jong. die goed!®
ken en braden en eenig huisj
verrichten. Vereischten ziji
Dame maar van een Chri!
wandel". Nu eens een ambtej
dat zich menigmaal met een
lezen laat. Vondeling zou er
zelfs plezier aan beleven. He|
is eenvoudig uitgevoerd. Te
voor wie er belangstelling vi
bij het Gemeente Archief A]
tegen 8,50 en 10,- als vei
ten nodig zijn. jn
m
vri
GEBEDSGENEZING
Capitol Evangelie
Centrum,
Loosduinsekade 222,
Oen Haag
a.s. donderdag
10 uur v.m.
o.l.v. Johan Maasbach.
Toegang vrijl
N.V. Flat maatschappij
VAN STOLKH'EG
tc 's-Gravenhage
Aandeelhouders worden op
geroepen voor de algemene
vergadering van aandeelhou
ders op vrijdag 4 mei 1979 om
15 uur ten kantore van dc
vennootschap. Statenlaan 1
to 's-Gravenhage.
De agenda ligt vanaf de dag
der oproeping van de verga
dering tot de afloop daarvan
van 9-11 uur ter inzage.
De Raad van Commissa
rissen.
Holland Haag N.V.
te 's-Gravenhage
Jaarlijkse algemene vergadering van aandeelhouders op
donderdag 10 mei 1979. des middags te 16.00 uur in het Bel
Air Hotel te 's-Gravcnhage. Johan de Wittlaan 30.
Overeenkomstig artikel 18 der statuten. liggen de agenda
van deze vergadering en de jaarstukken vanaf 24 april 1979
ter inzage ten kantore der vennootschap te Gouda. Kampen
ringweg 44.
Ingevolge artikel 20 der statuten, dienen de aandeelhouders
die de vergadering willen bijwonen, hun aandelen of een
door een bankinstelling afgegeven depotbewijs voor of op 7
mei 1979 tc deponeren ten kantore van de vennootschap te
Gouda
De Direktie
's-Gravenhage. 24 april 1979.
(misschien zit daar een prijsje in)
van 18 00 tot 8 00 u. en in het weekend
Voorjaar en zomer zijn vol van een vrolijke,
uitbundig gekleurde mode. Dat ziet u aan alle
nieuwe kollekties. Maar diezelfde stoffen heeft
Vroom Dreesmann ook per meter. En dat
maakt zelf mode maken extra plezierig!
Katoen imprimé
Bloesems en noppen zijn de
dessins van deze stoffen, met
keuze uit een groot aantal nieuwe
kleuren Voor japonnen, rokken,
bloeses etc. 90 cm breed,
per meter
Katoen vol confetti
Kleine abstracte motief
jes. rijkelijk gestrooid over
pastelkleurige of felle
fonds, zoals lila. fuchsia,
turquoise, kobalt, rood en
vele andere Voorjapon-
nen, kinderjurkjes, rokken
en bloeses 90 cm breed,
per meter
Katoen coordinates
Kleine bloemboeketjes,
gedrukt op uni of fantasie
fonds, die qua kleuren
dessinering perfekt
onderling kombineerbaar
zijn Kleuren: lila. rose,
turquoise, wit. rood enz.
Voor japonnen, rokken,
e d maar ook voor
lampekappen. tafel
kleedjes enz. 90 cm
breed, per meter
Uni katoen
Zeer geschikt voor pantalons, japonnen, rokken en
salopettes, maar ook als kombinatie bij voorge
noemde imprimés door de zware
kwaliteit In de aktuele modekleuren:!
lila, fuchsia, kobalt, wit enz.
140 cm breed, per meter
