■SPECTRUM
^AARBOEK'79
i
'Elke cliënt een eigen ambtenaar'
Tekening van een lezer
V
Commentaar
Zoals van der Plas het voelt
gevangenis is geen lolletje
Directeur werkt aan een 'nieuw gezicht' voor sociale dienst
iroof
j
jmgekeerde wereld
j.s. zaterdag bij de boekhandel
r it zo'n jaarboek was er nog niet
'Bureaucratie
funest voor
dienstverlening'
,0li
Scholier bekent
brandstichting
in Bovensmilde
bungalow
1909
APRIL 1979
BINNEN1AND
TROUW/KWARTET
5
7UW
ims-katholieke kerk het
hoeksteen van de samen-
il verdedigen, hoe moeten
de brief begrijpen die de
van Rotterdam, dr. A.'
dezer dagen heeft gezon
de drs. A. P. J. Meij-
cen pastorale medewerker
elftse studentenparochie?
rief zegt de bisschop: „Ik
verplicht te zijn van meet
de zware consequenties
:n wijzen om u niet in de
brengen, dat ook niet uw
dupe zou kénnen worden
ernstige qngehoorzaam-
iding voorde kwestie tus-
otterdamsc bisschop en de
ludentenfarochie is de ge-
Me v erinj van avondmaal
aristie ctoor protestanten
[tys-katholieken. Dat studen-
e viering en gezamenlijk
:leven ir hun sterk gesecu-
e omgeving, vinden wij
'PjHjpelijke zaak.
id
ra schop Simonis is dit echter
at hij eerst eiste dat naast
imenifche vieringen een
daroom:-katholieke viering
lajen. Nu dit toegezegd is, is
ugjmmecnis nog niet ten ein-
njiste een inventarisatie van
experimenten. De
l^ihtolieke pastores konden
)e een beschrijving van hun
gevei, omdat daar ook
niet-katholieken bij betrokken
zijn. Zij nodigden de bisschop uit
om maar eens te komen kijken.
Kennelijk is hij daar zo boos over
geworden dat hij enkele elemen
taire fatsoensnormen uit het oog
verloren heeft. In de eerste plaats
stuurt hij een nijdige brief aan zijn
collega-bisschoppen, waarin hij
hun impliciet verwijt verantwoor
delijk te zijn voor wat in Delft aan
verschrikkelijks gebeurt en hij
geeft hun expliciet de schuld van
alle verwarring. Dit is ongebruike
lijk.
Nog vreemder is dat deze brief
gepubliceerd kon worden. Moge
lijk is dit evenwel de toon die'
inmiddels door de Nederlandse
bisschoppen onderling aangesla
gen wordt. En het uitlekken van
deze brief zou kunnen bewijzen
dat het inmiddels oorlog is tussen
de Nederlandse bisschoppen.
Dat alles is echter een interne
kwestie, waar wij slechts in het
voorbijgaan nota van nemen.
Meer gaat ons aan het hart de
impliciete dreiging die er spreekt
uit Simonis' brief aan drs. Meij-
knecht. Hier gaat de bisschop toch
duidelijk te ver. In feite neemt
Simonis het gezin van Meijknecht
in gijzeling en dreigt hij met
broodroof. Dat woord klinkt ook
heel letterlijk onheilspellend voor
wie zich realiseert dat het hier om
de viering van avondmaal en eu
charistie gaat.
^ediwerkers hebben la
in dit de omroepwet ver-
il noeten worden om een
•rcfe wijze van sportvers-
g of radio en televisie mo-
naken. De omroepwet
de :endtijd niet dienstbaar
m.'g worden aan commer-
:1a. Nu sponsors in de
ulerlijk steeds meer het
ichen te bepalen, menen
verslaggevers dat alleen
ilering van de omroep-
igelijkhéid biedt tot ver-,
wijze van rapportage.
_promdraaiing van de zaak
ti»ste doet vrezen voor de
«^waarmee de sport op radio
ise tegemoet wordt getre-
kuartverslaggeving is geen
rlinotie, hoe dikwijls
i iandrang van het publiek
ik« tergissing ook gemaakt
Sportverslaggeving is voor-
e aan het publiek en niet'
vduningvan een evenement.
t.h
'e]toerciedie een greep op de
^eft gelregen, bepaalt niet
in et uiterlijk van topsport,
afoio en televisie hebben de
•eik vrijhïid om naar eigen
yen diecommercie te nege-
„ci
ADVERTENTIE.
Na de gigantische problemen waarmee de
gemeentelijke sociale dienst van Rotter
dam twee jaar geleden te kampen had, is
het stil geweest rond deze dienst. Nog
maar zelden haalt de dienst de publiciteit,
of het moet zijn door een onschuldige
bezettingsactie van ontevreden bijstand
trekkers.
Twee jaar geleden was dat wel wat anders:
weken achtereen werd er toen gepraat en
geschreven over de moeilijkheden, die in
feite al in 1975 begonnen waren met de
grote toeloop van Surinaamse Nederlan
ders naar Rotterdam. De sociale dienst
bleek de hoeveelheid werk die toen in één
klap over hem werd uitgestort, in het geheel
niet aan te kunnen. Van deze noodsituatie
bleek bovendien door een aantal personen
misbruik te worden gemaakt. Begin 1977
kwam een omvangrijk fraude-schandaal
aan het licht, waarbij negen ambtenaren
van de sociale dienst en ruim twintig be
middelaars betrokken bleken. Hoewel het
juiste bedrag nooit bekend is geworden,
moet in die tijd ten onrechte voor miljoenen
guldens te veel aan bijstand-uitkeringen
zijn uitbetaald.
De moeilijkheden bereikten een dieptepunt
met het vertrek van de toenmalige directeur
B. A. C. M. Bruens. Na diens vertrek werd
een op dat moment in Rotterdam volslagen
onbekende vrouw aangesteld als directeur.
Haar taak was in de eerste plaats: een
frisse wind laten waaien door de sociale
dienst.
Sinds deze vrouw. drs. C. I. Dales (47), aan
het hoofd staat van de sociale dienst in
Rotterdam is het stil gebleven. Dat wil
allerminst zeggen dat er geen problemen
meer zijn. Mevrouw Dales is tot de conclu
sie gekomen dat, wil de dienstverlening van
de sociale dienst „niet naar z'n fluitjes
gaan", er heel wat moet gebeuren. „Want
laten we wel wezen, er gaat hier nog een
hoop verkeerd".
ren. Wie het doel van de sponsor
beschouwt, kan met de omroepwet
in de hand slechts concluderen dat
radio en televisie die commercie
zelfs moeten negeren.
Dat is in de afgelopen jaren niet of
nauwelijks gebeurd waardoor ern
stige wildgroei kon ontstaan. Na
het onhandig gemanoeuvreer met
de shirtreclame in het betaalde
voetbal is de commerciële invloed
in de verslaggeving plotseling een
belangrijk onderwerp van gesprek
geworden. Het gevolg daarvan zou
moeten zijn dat de omroepen zich
.nader gaan bezinnen op hun op
dracht en de zeer ruime criteria die
de wet daarvoor biedt.
Wat nu echter gebeurt is het omge
keerde. Alsof men de sport moet
steunen wordt gesteld dat slechts
een verandering van de omroep
wet nog uitkomst kan bieden.
Daarmee wordt een hoogst twijfel
achtig beeld van de verslaggeving
en de daaraan verbonden motie
ven opgeroepen.
Het valt nauwelijks aan te nemen
dat één omroep zonder het
schaamrood op de kaken met deze
eis in discussie durft te treden met
de minister van CRM.
door Henny de Lange
ROTTERDAM „De bu
reaucratie, de omslachtigheid
waarmee overheidsdiensten
vaak werken uitermate ir
ritant vind ik dat. Ik ben als
directeur van de sociale
dienst in Rotterdam verant
woordelijk voor 1,3 miljard
gulden, maar als ik vraag om
iets simpels als een nieuwe
vloerbedekking op mijn ka
mer, moet ik allerlei tijdro
vende en belachelijke proce
dures afwerken."
Mevrouw drs. C. I. Dales steekt haar
afkeer van ambtelijke bureaucratie
niet onder stoelen of banken. Het
enige „voordeel" van deze bureaucra
tie is, merkt ze op, „dat ik, wanneer ik
zelf weer eens te pletter ben gelopen
op dat bureaucratische bolwerk, me
heel goed kan voorstellen hoe de
cliënten van onze dienst zich moeten
voelen." Het wordt hoog tijd, meent
zij, dat de ambtelijke bureaucratie
doorbroken wordt, wil er nog iets
terechtkomen van de dienstbaarheid
aan de cliënt. „Nu zou je haast verge
ten dat de sociale dienst een dienst
verlenende instelling is."
Op haar initiatief wordt alle corres
pondentie met de cliënten sinds kort
in voor ieder begrijpelijke taal ge
voerd, waarin ambtelijke uitdrukkin
gen taboe zijn. Verder werkt ze hard
aan het verbeteren van de voorlich
ting over de taken en functie van de
Gemeentelijke Sociale Dienst.
„Er zijn wat folders, maar dat is to
taal onvoldoende. Als je weet dat de
meeste Nederlanders nauwelijks we
ten wat de sociale dienst zoal doet,
dan kun Je wel begrijpen dat de
dienst buitenlanders helemaal niets
zegt."
Juist in Rotterdam met zijn hoge
Drs. C. I. Dales: sociale dienst medeschuldig aan agressief gedrag van clienten
aantal vreemdelingen wordt de socia- besluiten onmiddellijk de voorlich-
le dienst in toenemende mate gecon- ting in betere banen te leiden," ver-
fronteerd met de problemen van bui- telt de directeur,
tenlandse werknemers. „Toen ik hier Het belangrijkste punt dat in de ogen
kwam heb ik eens een spreekuur mee- van mevrouw Dales de dienstverle-
gemaakt en dat was voldoende om te ning van de sociale dienst aan de
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
-£
cliënt zal verbeteren, vergt tevens de
meeste voorbereiding. Op redelijk
korte termijn wil zij, zo zegt zij, in
Rotterdam weer toe naar het sys
teem: elke cliënt zijn eigen ambte
naar. „De cliënt heeft dan niet het
gevoel een nummer te zijn en voor de
dienst heeft het als voordeel dat er
efficiënter gewerkt zal worden. Niet
steeds weer een andere ambtenaar
moet zich verdiepen in één en dezelf
de zaak."
Door elke cliënt het gevoel te geven
dat één ambtenaar altijd voor hem
klaar staat, zal bovendien de agres
sie, waarmee ambtenaren van sociale
diensten nogal eens geconfronteerd
worden, ingedamd kunnen worden,
verwacht de directeur.
„Die agressie moet overigens niet
overdreven worden." stelt ze vast in
een reactie op recente opmerkingen
van dr. Peschar, president van de
Algemene Rekenkamer.
Agressie
'L
ma
u.r m.
leint
\E
„Bovendien moet de oorzaak van die
agressie niet alleen bij de cliënten
gezocht worden, maar ook bij de
sociale diensten zelf. Het staat voor
mij vast dat de sociale diensten nu
vaak hard meewerken aan het stimu
leren, het uitlokken van agressief ge
drag en dreigementen. Dat klinkt
misschien vreemd, maar ik kan me
heel goed voorstellen dat een man,
die eerst een paar uur heeft moeten
wachten in een kaal, ongezellig
wachtlokaal, eerder tot onheus ge
drag tegen een ambtenaar komt. dan
wanneer hij vlot geholpen zou wor
den en ontvangen zou zijn in een
gezellig ingerichte ruimte."
De opmerking van dr. Peschar dat
meermalen te hoge uitkeringen zijn
verstrekt omdat de betrokken ambte
naar zich bedreigd voelde, wordt door
directeur Dales tegengesproken. „Ik
ben ervan overtuigd dat een lastige
cliënt eerder een lagere uitkering
krijgt dan een hogere." Dit keurt ze
overigens net zo hard af als het geven
van een hogere uitkering om maar af
te zijn van een agressieve cliënt
„Elke goede ambtenaar weet dat het
actuele gedrag van een cliënt niet van
invloed mag zijn op de hoogte van de
uitkering. Een goede ambtenaar
moet altijd denken dat hij de meest
sympathieke burger van de stad voor
zich heeft"
Geliefd
Hoewel ze nog geen twee jaar de
directeursstoel bezet, hebben de
.voortvarendheid en het recht-voor-
z'n-raap-taalgebruik van mevrouw
Dales haar populair gemaakt Het
gros van de duizend ambtenaren van
de sociale dienst in Rottermdan loopt
•met haar weg. terwijl ook de contac
ten met de gemeentebestuurders in
nig te noemen zijn.
„Ik had natuurlijk als voordeel, toen
ik hier kwam. dat ik niet meer te
maken kreeg met die fraude-zaak. De
fraudeurs waren al weg en dat was
maar goed ook, want met zulke men
sen heb ik geen medelijden. Boven
dien trof ik hier geen failliete boedel
aan. zoals ik had verwacht, maar een
huis vol uiterst bekwaam personeel,
dat zich sterk bewust was en is van
zijn verantwoordelijkheden." Admi
nistratief is de fraude-affaire overi
gens nog steeds niet afgewikkeld. „Er
gaan nog altijd declaraties naar
CRM
De naam Dales was volslagen onbe
kend in Rotterdam, twee jaar gele
den. Tot dat moment heeft zij vooral
in kerkelijke kringen verkeerd. Van
1968 tot 1974 was zij directeur van
Kerk en Wereld in Driebergen en
daarna deed zij onderzoeken ter ver
betering van organisatie en werk
sfeer, onder meer van de synode van
de Nederlandse Hervormde Kerk en
de Nationale commissie ontwikke
lingssamenwerking.
Daarnaast is zij fervent PvdA-aan-
hanger. „Ik ben een politiek dier. al
tijd geweest." Wat dat betreft ver
wacht mevrouw Dales dat zij „nooit
een echte ambtenaar" zal worden.
„Ambtenaren zijn meestal bang voor
de politiek, maar ze vergeten dat ze
een enorme politieke werking heb
ben. Ambtenaren dragen formeel
geen politieke verantwoordelijkheid,
maar het merendeel wil zich niet be
wust zijn van de invloed die ambtena
ren van onderen uitoefenen op dc
politici. Ik ben me daar heel goed van
bewust. Maar ja. ik zei het al, het
ambtenarendom is en blijft me
Vreemd."
Van een onzer verslaggevers
BOVENSMILDE Na een uitge
breid buurtonderzoek heeft de politie
gisteren een 15-jarige scholier uit Bo
vensmilde aangehouden, die bekend
heeft woensdagavond brand te heb
ben gesticht in een als openbare lees
zaal ingerichte boerderij in Boven
smilde.
De Jongen had samen met drie vrien
den bij de boerderij met vuur ge
speeld ZIJ hadden later nog gepro
beerd het vuur te blussen. De schade
bedraagt tenminste 100.000 gulden.
..Tulploos kind", hoorde ik op de
televisie in de voorkamer zingen.
Ik spitste mijn oren. Uit de tekst
die het koor er op liet volgen, viel
op te maken dat het slecht met
dat kind gesteld was en dat het
diep mededogen verdiende. Dit
leek me. op het eerste gehoor,
overdreven. Natuurlijk, een bloe
metje wil er in deze sombere tijd
altijd wel inblijven en waar
schijnlijk staan in Lisse, behalve
de narcissen, de tulpen al in
bloei. Maar om het lot van een tot
nu toe nog tulploos kind in zulke
smartelijke toonaarden te bezin
gen. daarvoor moest men zich
toch aan enige overspannen emo
ties schuldig maken. Dacht ik.
Tot ik enkele tellen later merkte
dat ik mij schromelijk vergist
had. Want het koor bleek een EO-
koor, en wat het zong, hoorde ik
dat psalmen waren. om de
dichter Nijhoff eens buiten het
verband van de brug bij Bommel
(en het theekwartiertje aldaar) te
citeren. Over dat koor overigens
geen kwaad woord. Het zong ver
dienstelijk en een geestelijk lied
op zijn tijd wil er best bij mij in.
Alleen, er kleeft aan het geeste
lijk lied, althans het traditionele,
meestal een taalkundige eige
naardigheid. die het wat minder
genietbaar maakt dan het zou
kunnen zijn of dan een zangge
nootschap als het Veluws Man
nenkoor (dat toevallig die avond
het scherm vulde) verdient. Het
koor had natuurlijk ,,'t hulploos
kind" gezongen"
Een lang citaat om de titel van
Michel van der Plas' nieuwste
boek te verduidelijken. Want op
het bovenstaande slaat die titel
helemaal: „Zo'n beetje wat ik
voeluitgegeven bij A. W.
Sijthoff, Alphen aan den Rijn
34,50). Niet dat hij alleen maar
over psalmen en EO schrijft (die
zijn er zo ongeveer het 125ste deel
van), want Michel van der Plas is
een veelzijdig mens. Hij schreef
bij voorbeeld ook de beroemde
Tearoom tango, Frater Venanti-
us en De stalmeester voor Wlm
Sonneveld, het rijke Roomse le
ven en de memoires van mr. Jo
seph Luns. In dit boek is dan ook
van alles te vinden: gedichten,
een persiflage op oud-minister
Luns, dagboekbladzijden, mij
meringen, satires en portretten
Net zoals de tekst van het ene
blad op het andere erg van karak
ter kan verschillen, zo doen ook
de illustraties dat. Je kunt er
twee lege rechthoeken in vinden
(pagina 111) die beiden een ge
heel verschillend „beeld van de
sneeuwjacht" moeten geven, en
even verderop (pagina 116) de
Westduitse minister Walter
Scheel, staande naast Luns met
sigaar, die hij probeert te bewe
gen zijn sigarenbandje in een
lege sigarendoos te deponeren.
bedelend om sigarenband
jes". zet Van der Plas er onder
meer bij, want dat doet Scheel,
een verwoed sigarenbandjes-ver
zamelaar, echt op vergaderingen.
Nog even terug naar het Tulploos
kind. Dichter/schrijver Michel
van der Plas heeft daar niet zo
zeer op de Evangelische Omroep
iets aan te merken dan wel op „de
tale Kana&ns", waarin veel gees
telijke liederen oorspronkelijk
zijn geschreven. Hij houdt daar
wel van, al noemt hij ook de
nieuwe psalmberijming „voor
treffelijk". Maar tulploos kind
dat vroeger zong: Gij zaagt de
hemel open, stelde zich bij deze
geheimtaal timmermanswerk
voor, zegt hij, want geheimzinnig
is het. Voorbeelden die Van der
Plas er bij geeft: altonzis tuwo-
heer (al 't onz' is 't uw' o Heer),
tijgend hert. 'ksla dogen („naart
gebergt of naar dontembre zee").
„Wat mij betreft, al die leên en
beën, schreên en tegenheên zijn
tegen de goede zeên (de literaire
dan). Maar ik zou ze toch ook
weer voor geen geld willen mis
sen". schrijft hij. Wel vindt hij
het „een wat moeizaam werk zich
door al die kommaatjes en hoed
jes te worstelen". Zoals hij ver
duidelijkt: „Er wordt zo ontzag-
'lijk veel geboón en gevloón, er is
zo machtig veel in t'ontzien, te
biên en te vliên". En dat slaat
dan meteen voor een deel op zijn
eigen werk. Want in „Zo'n beetje
wat ik voel" heeft dontembre
Van der Plas veel te biên.
De hervormde diakonie in Ben-
nekom heeft op een kampeerter
rein in de omgeving een ruime
„mobiele bungalow" geplaatst,
waar gezinnen of groepen (maxi
maal zeven personen) met een of
meer lichamelijk gehandicapten
een vakantie in de bossen van de
zuid-Veluwe kunnen houden
De bungalow is helemaal aange
past, met speciaal toilet, een rol
stoelwastafel. dokterskranen,
een douchestoel. een hellingbaan
bij de ingang, brede schuifdeu
ren. verhoogde bedden, een mak
kelijk bereikbare tuin en par
keergelegenheid voor de deur
De bungalow wordt zonder winst
oogmerk verhuurd. De huur is.
afhankelijk van het seizoen, tus
sen de twee- en vierhonderd gul
den per week. Voor wie dat be
drag een bezwaar is. wijst de her
vormde diakonie op de mogelijk
heid een beroep te doen op daar
toe bestaande fondsen Men kan
een folder en inschrijfformulier
aanvragen bij de werkgroep Va
kantieverblijf minder-validen.
Van Hoffenlaan 46. 6721 XE Ben-
nekom. Tel. 08389-5537
Dit is een rijdende gevangenis, waar van er vier zo in de Verenigde Staten gebruikt worden. Niet om
gevangenen ook eens iets van de wereld buiten hun muren te laten zien. maar ter lering van vooral
jeugdigen. Door te laten zien dat de gevangenis geen lolletje is hopen de autoriteiten de jeugdcrimina
liteit terug te dringen; ze zeggen trouwens dat de rijdende gevangenissen nu al duidelijke resultaten
hebben opgeleverd. Blijkbaar zijn veel jongeren geschrokken wat er binnen te zien is: een elektrische
stoel, allerlei wapens, ijzeren ballen aan kettingen, onverwoestbare handboeien en meer enge dingen
die je echt in Amerikaanse gevangenissen tegenkomt.
Toen de koningin geboren werd
was er nog geen „Graaf van
Luxemburg". Er zal wel een of
andere graaf van die naam heb
ben rondgelopen, maar die van
Franz Léhar bestond nog niet; hij
componeerde die operette pas in
1909. Ook in het geboortejaar van
de koning vond een Londense
kapper de „permanent wave" uit
en kwam de eerste draagbare
schrijfmachine in de handel. Net
te laat voor Thomas Mann om er
zijn beroemde roman „Koninklij
ke Hoogheid" op te tikken, want
die verscheen precies ditzelfde
jaar.
Deze en nog meer wetenswaar
digheden heeft Jan van Herpen
(van 't Is historisch) verzameld
voor een radioprogramma ter ge
legenheid van de zeventigste ver
jaardag van koningin Juliana, le
zen we in Studio Het programma
is donderdagavond (de 26ste dus)
om 21.44 uur via Hilversum 2 te
beluisteren.
