'Goudzwaard' ook in Canada
Tekening van een lezer
Anti-revolutionaire geestverwanten in Noord-Amerika
thekers tegen eigen
drage voor medicijnen
Personeelsleden niet grootste winkeldieven
den uyl mag niet in commissie
Da jan
Si-
bij de bockhandel
Raad voor grootwinkelbedrijf:
wie is hess?
wonder
gebouw aan de wandel
door amerika
)AG 18 APRIL 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
ïUW Commentaar
jraak van de Israëlische
|van buitenlandse zaken,
Jajan. dat Israël de Golan-
in de toekomst wellicht
fcen afstaan in ruil voor
[et Syrië, is een hoopvol
i politiek realisme. Het
[koord met Egypte is be-
J eerste stap op weg naar
|lc vredesregeling in het
tosten. Door zijn uitla-
Beft Dajan een aanwijzing
ichting waarin de volgen-
lal moeten worden gezet.
Iter brengt op deze manier
- en niet het minst de
Ijn het kamp van de rege
lt het besef dat er voor de
prijs moer worden
itlatingen van Dajan in
jt met een onverdeeld ent-
ontvangen worden,
n verbazing. Zeker de
•rs van de Groot-Israël-
kunnen nog maar moei
ten aan het idee dat bezet
den weer zullen moeten
afgestaan. Maar ook psy-
ej h gesproken komen de
d van de minister hard
st strategische ligging van de
ogten tegenover het laag-
Noord-Israë! heeft in het
al voor de nodige trau-
orgd. Daar komt nog bij
ut de Golan-hoogte een
k deel van het zuiden van
beheerst kan worden,
h nog steeds Palestijnse
trijders ophouden. De re-
ies van Palestijnen op het
van Brussel en in het
van Israël scheppen nu
:t de juiste atmosfeer voor
n onthaal van Dajans op-
Dajans uitlatingen prij-
>11 dig. zeker in het licht van
uitlatingen van de Egyp-
emier Khalil. Deze heeft
de laatste dagen weer eens onder
streept, ook in een interview in
deze krant, dat normalisering van
de betrekkingen met Israël mo
menteel punt één van het Egyp
tisch buitenlands beleid is. Deze
uitlatingen kwamen na eerdere op
merkingen van zijn kant, dat
Egypte Syrië wel eens te hulp zou
kunnen komen wanneer dit land in
het kader van vredesbesprekingen
er niet in zou slagen de Golan-
hoogte terug te krijgen.
Door zijn uitlating maakt Dajan
duidelijk dat een Egyptisch militair
ingrijpen ten gunste van Syrië he
lemaal .niet nodig is. Israël houdt,
volgens Dajan, zeker rekening met
de mogelijkheid dat het de Golan-
hoogte moet afstaan in ruil voor
vrede dat het daar althans reke
ning mee zal moeten houden.
De eerste indruk van het vredesak
koord tussen Egypte en Israël was,
dat de kans op een uitbreiding van
dit akkoord tot een omvattende
vredesregeling niet groot was. De
vijandige reacties in de Arabische
wereld onderstreepten deze indruk
alleen maar. De nieuwe uitlatingen
van minister Dajan in het verleng
de van de verklaringen van pre
mier Khalil van Egypte bieden een
sleutel om deze koppeling alsnog
tot stand te brengen. Het wachten
is nu op de eerste reacties uit de
Arabische wereld.
Ook tegenover de gematigde Pa
lestijnen zijn de uitspraken van
Dajan een positief gebaar. De eer
ste instemmende reacties van de
burgemeester van Bethlehem
toont wel aan dat die bij een aantal
Palestijnen in gunstige aarde zijn
gevallen. In Dajans uitlatingen
gloort voor hen enige hoop dat
Israël op den duur in de Palestijnse
kwestie ook wel eens realistischer
zou kunnen blijven dan het tot
dusver zicht betoond heeft.
ADVERTENTIE
Gegrilleerde makreel
Haal de graat uit de gewassen en afgedroogde
i makreel, maar laat de vis aan de rugzijde aan
I elkaar. Leg nu de vis in mengsel van olie, zout.
peper, citroensap en gehakte ui en laat dit goed
m het visvlees trekken Leg de vis op rooster - 8 a
10 cm van de warmtebron - met witte kant naar
boven. Ongeveer 10 min. grilleren en af en toe
bestrijken met samengesmolten boteren olie.
Doe meer met vis, omdat 't zo lekker is.
Produklschao voo' Vis en Visprodukten 's-Gravenhage
et de juiste oplossing omdat
patiënten die veel medicij-
uiken. door de maatregel
etroffen", aldus de voorzit-
e KNMP, de heer Nieuwen-
eravond voor de VARA-tv.
plan van de staatssecretaris
moet. er voor deze kwetsba-
ten een uitzondering worden
aldus Nieuwenhuis. En die
ing zou de maatregel vol-
n technisch onuitvoerbaar
alternatief stelt de
rsvereniging voor het ge-
i medicijnen te verminderen
'oorschrijven van goedkope
iddelen. Dit alternatief zou
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Christen-democraten zoek je in de eerste plaats niet in Noord-
Amerika, maar in West-Europa. Toch blijkt deze politieke richting wel degelijk voor te
komen aan de overzijde van de Atlantische Oceaan. Bij gelegenheden zoals het recente
verjaarsdagfeest van de Anti-revolutionairen duiken meestal ook enkele Amerikaanse
en Canadese geestverwanten op. Opmerkelijk is dat zij bij nadere kennismaking blijk
geven van een maatschappij-kritiek, die hen in West-Europa meteen in de radicale
vleugel der christen-democraten zou plaatsen.
Een goede vertegenwoordiger van
deze groep is de Canadees Gerald
Vandezande. die de afgelopen we
ken Nederland afreisde. Hij was
hier gekomen voor het symposium
dat de AR organiseerde over chris
ten-democratie en maakte van de
gelegenheid gebruik zo veel moge
lijk mensen te spreken en ideeën
op te doen. Zijn naam verraadt al
dat de maatschappelijke stroming
op christelijke grondslag in Cana
da niet geheel vrij van Nederland
se invloeden is. Sterker nog: de
organisatie die Vandezande verte
genwoordigt is eigenlijk geheel
voortgesproten uit de Nederland
se reformatorische zuil. De naam
is overigens erg Amerikaans: Co
mité voor Rechtvaardigheid en
Vrijheid. En Gerald Vandezande
is (vrij vertaald) directeur voor pu
blieke aangelegenheden.
vatbaarheid binnen de Canadese
samenleving bewezen.
Het gedachtengoed, van waaruit
de principiële strijd voor dergelij
ke instituten werd gevoerd, omvat
natuurlijk nog meer terreinen. Het
is daarom niet verwonderlijk dat
een comité, zoals dat van Vande
zande c.s. verder is gegaan met het
denken over de samenleving en
zijn licht daarbij niet onder de
korenmaat verborgen heeft ge
houden. Heel simpel gezegd heb
ben deze gelovigen de overtuiging
dat de kapitalistische maatschap
pij, zoals die reilt en zeilt in Noord-
Amerika, vaak op gespannen voet
staat met de bijbelse opdracht tot
gerechtigheid en naastenliefde.
De logische consequentie uit die
opvatting is dat je dan probeert
iets aan die maatschappij te doen.
Vakbonden
Dit „comité", is inmiddels een or
ganisatie van ruim 1500 leden,
maar begon als een clubje van een
man of acht. Hun belangrijkste
doel was erkenning van het chris
telijk onderwijs en de christelijke
vakbeweging in Canada. Het wa
ren verworvenheden die door hun
voorvaderen met veel strijd in Ne
derland waren veroverd en die zij
nu in hun nieuwe vaderland zou
den planten, desnoods met even
veel strijd. De tegenwerking was
inderdaad groot vooral van de
sterke gevestigde Noordameri-
kaanse vakbeweging die niet van
plan was haar monopoliepositie
op te geven terwille van een paar
principiële „DutchiesMaar op
dit moment hebben christelijk on
derwijs en vakbond hun levens-
Energie
Sinds 1973 houdt het Comité voor
Rechtvaardigheid en Vrijheid zich
daarom bezig met algemene socia
le en politieke problemen. Het
project waarmee het de afgelopen
jaren behoorlijk aan de weg heeft
getimmerd betrof de energie. Het
kolossale energieverbruik is vol
gens Vandezande een goed voor
beeld van de verkeerde mentali
teit die momenteel heerst. Hij en
zijn beweging mengden zich volop
in de discussie over actuele poli
tieke zaken als: Hoe snel moeten
de bodemschatten in het onher
bergzame Canadese noorden wor
den ontwikkeld? Waar leggen we
de pijplijnen om die noordelijke
rijkdommen af te voeren? Moeten
we doorgaan met de export naar
de Verenigde Staten? Hoeveel
kerncentrales zijn nodig9
Het viel de geïnteresseerde Cana
dezen op dat het comité dit soort
zaken fundamenteel en doordacht
benaderde en daardoor in staat
was de overheid en de grote (olie
maatschappijen behoorlijk weer
werk te leveren. Zo trok het comi
té sterk de aandacht met zijn
voorstel de aanleg van een pijplijn
in het (kwetsbare) noorden met
tien jaar uit te stellen om tijd te
hebben voor een algehele bezin
ning op het energie-beleid. Vande
zande en de zijnen vonden goede
aansluiting bij de kritiek die in
veel bredere kringen in Canada
leeft, bijvoorbeeld op de omstan
digheid dat de Canadezen zoveel
van hun grondstoffen naar de Ver
enigde Staten exporteren. Hij
scoorde goed bij het publiek toen
hij de Amerikaanse behoefte aan
olie en gas vergeleek met de bege
righeid naar drank van een alco
holist. En zoals je een alcoholist
niet steeds een fles drank geeft als
hij daarom vraagt, zo moet je ook
niet direct ingaan op alle eisen
van de Amerikanen betreffende
hun energie-voorziening
Dat is voor hem „evangelische po
litiek
Afwijken
Erkenning
Vandezande en de zijnen krijgen
vanuit de Canadese politieke
hoofdstroom nu blijken van een
zekere erkenning. Ze hebben toe
gang tot de hoorzittingen, worden
geraadpleegd door gevestigde po
litici, mogen hun zegje doen in de
pers of op de radio en televisie
(Vandezande heeft sinds kort een
eigen radio-programma in Toron
to). Maar hoe zit het nu met de
reacties uit hun eigen achterland,
de immigranten van Nederlandse
oorsprong? Gerald Vandezande
Prof. dr. B. Goudzwaard.
geeft toe dat niet de hele Cana
dees-Nederlandse gemeenschap
als één man achter hem staat
Grote problemen heeft hij met
veel naoorlogse immigranten.
„Die zijn," zo legt hij uit. „naar
Canada gegaan om vooruit te ko
men. Zij zijn daardoor erg gevoe
lig voor economische vooruitgang
en dreigen nu in de ban te komen
van het Canadese groeigeloof
Daarmee zit Vandezande meteen
op het huidige, leidende thema
van de beweging, de strijd tegen
de idee dat economische groei al
leen zalig makend is. Hij wil naar
een andere sociaal-economische
politiek waarbij de begrippen wel
vaart en welzijn eens wat beter uit
elkaar worden gehaald. Daarvoor
heeft hij veel aan iemand als pro
fessor Bob Goudzwaard, met. wie
hij nauwe contacten heeft. Begrip
pen als „rentmeesters van Gods
schepping'„verantwoordelijk
omgaan met het milieu" en „crcë-
ren van menswaardige arbeid" wil
Vandezande in de Canadese en
Amerikaanse politiek inbrengen
Het wijkt wat af van wat je door
gaans hoort van Nederlandse Ca
nadezen. „Als we ons zouden he-
perken tot sterke uitspraken te
gen abortus en pornografie en
vóór de doodstraf zouden we in
derdaad snel een massa-beweging
kunnen worden." beaamt Vande
zande. „Maar het gaat ons om
meer
Hij kent ook de kritiek die veel
oud-Nederlanders hebben op de
kerken van nu. die snel 'wereldge-
lijkvormig aan het worden zijn
„Inhoudelijk zal ik nu op die kri
tiek niet ingaan." zegt hij. „Maar
ik wijs er wel op dat veel van die
critici de 'verwereldlijking' binnen
de Canadese samenleving niet
zien. of er in elk geval weinig tegen
doen."
Met de zogenaamde Canadese
kerken heeft Vandezande goede
contacten. „Daar is ook funda
mentele kritiek op de kapitalisti
sche samenleving mogelijk." ver
telt hij. Ook op dat soort contac
ten is vanuit de immigrantenkrin
gen. die immers hun eigen kerken
hebben, wel kritiek. ..Maar ik ben
geïnteresseerd in wat die andere
christenen te zeggen hebben," ver
weert hij zich. „Ik zeg wel eens
schelden op de Wereldraad van
Kerken kan. maar vergeet niet dat
je binnen die raad een appel kunt
doen op het evangelie En dat kun
je binnen die gekke Amerikaanse
vakbeweging niet."
Vandezande ziet de betrekkelijk
kleine beweging waarvoor hij zich
inzet niet direct uitgroeien tot een
politieke partij. Daarbij is het dis
trlctenstelsel bij de verkiezingen
ook een groot struikelblok. Zo n
stelsel werkt altijd in het voordeel
van de traditionele partijen. Hij
rekent wel op een groeiende in
vloed. omdat de beweging rust op
een zeer hecht fundament en aan
sluit bij een groeiend besef dat de
consumptie-maatschappij niet
eeuwig door kan draaien
Tekeningen, bij voorkeur in liggend tor-
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
ADVERTENTIE
MANS B EREXEN/NQ ONCjEL I/MEEN MEENCENT#
i onzer verslaggevers
iRDAM Het plan van staatssecretaris Veder-Smit
•zondheid) om voor ziekenfondspatiënten een eigen
voor geneesmiddelen in te voeren, valt bij de konink-
:derlandse maatschappij tot bevordering der pharma-
MP) m t in goede aarde.
„<f i,.-r
Een tuin
van jezelf
Arend Jan van der Hdrst
Creatieve ideeën voor
't ontwerpen en aanleggen
van de eigen tuin.
Praktische adviezen, meer
dan 50 voorbeelden:
plattegronden en
tekeningen.
Rijk geillustreerd.
f27,50
volgens de KNMP een grotere bezui
niging (180 miljoen) opleveren dan
het eigen bijdrage-plan van de rege
ring (zestig miljoen).
Loonoffer
De vereniging van apothekers is be
reid om een extra „loonoffer" te bren
gen. Voor de allerhoogste inkomens
(boven de 170.000 gulden per jaar)
zouden de apothekers bereid zijn
meer in te leveren dan de 2.5 procent
die de staatssecretaris voorstelt. De
KNMP-voorzitter stelt voor een lager
percentage voor de lagere inkomens
in te voeren, en een hoger percentage
voor de inkomens boven het gemid
delde.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De bewering dat
het personeel tweederde van alle win
keldiefstallen op zijn geweten heeft,
kan nooit waar zijn. meent de Raad
voor het filiaal- en grootwinkelbedrijf
(FGB). Van de 100.000 werknemers in
de aangesloten winkels en warenhui
zen worden er jaarlijks zeshonderd
ontslagen omdat ze wat gestolen heb
ben. Daar staat tegenover dat In een
jaar als 1977 bijna 27.000 klanten zijn
aangehouden op verdenking van win
keldiefstallen. Wel steelt een perso
neelslid voor grotere bedragen dan
een klant.
De mededeling dat tweederde deel
van de winkeldiefstallen wordt ge
pleegd door personeelsleden is af
komstig van het instituut voor socia
le communicatie en marktonderzoek
De FGB hecht er weinig waarde aan
„Mededelingen dat winkelpersoneel
een groot aandeel in de diefstal zou
hebben, komen altijd van beveili
gingsdeskundigen die hun boterham
verdienen met het bestrijden van
winkeldiefstallen door het perso
neel." aldus de raad
Secretaris mr Chr. F van der Vlis van
de FGB bevestigt dat naar schatting
per dag voor een miljoen gulden in
winkels wordt gestolen Door breuk.
bederf en administratieve fouten is er
dagelijks echter een schade van twee
miljoen gulden. Alles bij elkaar opge
teld is er een schade van 900 mii
joen. dat is één procent van de jaar
omzet in de detailhandel
De FGB betreurt publikaties die d
indruk wekken dat stelen in winkel
gemakkelijk zou zijn „Het is niet
alleen volstrekt onjuist, maar kan
bovendien diefstalbevorderend wer
ken." aldus de raad die er voorts op
wijst dat er In de detailhandel vele
onopvalllende maatregelen worden
getroffen om diefstal te voorkomen
Zelfs al was oud-premier Den Uyl
op dit moment minister-presi
dent. dan nog was hij waarschijn
lijk geweigerd als lid van een
promotiecommissie. Elke keer
als iemand wil promoveren moet
er een promotiecommissie sa
mengesteld worden: die beoor
deelt het proefschrift en levert er
tijdens de promotie zelf kritiek
op. waartegen de promovendus
zich dan moet verdedigen. Voor
de promotie van de Indiase heer
V V Moharir (in juni) aan de
Universiteit van Amsterdam had
het bestuur van de subfaculteit
der algemene politieke en sociale
wetenschappen drs J. M. den Uyl
willen aantrekken, maar het col
lege van decanen heeft anders
beslist: Den Uyl kan niet tot de
promotiecommissie worden toe
gelaten. ook al vindt het facul
teitsbestuur hem nog zo deskun
dig. Volgens het algemeen pro-
motieregelement moet ieder lid
van de promotiecommissie zelf
gepromoveerd zijn en bovendien
bij een wetenschappelijke instel
ling werken. Den Uyl is niet ge
promoveerd. de Tweede Kamer
kun je moeilijk een wetenschap
pelijke instelling noemen, dus de
benoeming gaat niet door.
Waarom desondanks het facul
teitsbestuur de PvdA-fractie-
voorzitter er graag bij wil heb
ben. wordt in het weekblad van
de Universiteit van Amsterdam,
Folia Civitatis, uit de doeken ge
daan: de heer Den Uyl heeft in
het midden van de jaren zestig
als minister van economische za
ken het initiatief genomen tot
het sluiten van de Limburgse
steenkolenmijnen. Maar ook
daarvoor al. toen hij bij de Wiardi
Beekman Stichting werkte het
wetenschappelijk bureau van de
Partij van de Arbeid heeft hij
zich verdiept in de mogelijkhe
den en de gevolgen van de mijn-
sluitingen. Het proefschrift van
de Indiër behandelt juist dat on
derwerp. Moharir onderzoekt
daarin de oorzaken en de effecten
van de sluiting van de mijnen, de
houding van de belanghebben
den politieke partijen, ministe
ries. vakbonden en werkgevers
de houding van de verschillende
kabinetten die er mee te maken
hadden en de gevolgen voor de
bevolking van Limburg. Hij komt
overigens ook tot de conclusie
dat heropening van de mijnen
geen haalbare kaart is.
De heer Den Uyl had daarover,
denkt het faculteitsbestuur, nog
wel een en ander kunnen zeggen
Volgens het regelement kan hij
weliswaar officieel niet tot de
promotiecommissie worden toe
gelaten maar. aldus Folia Civita
tis, op die regel zijn in het verle
den wel uitzonderingen gemaakt.
Nog niet zo lang geleden maakt
een niet gepromoveerde politico
loog met aller instemming deel
uit van een promotiecommissie.
Het kan dus wel en Folia Civita
tis ziet dan ook nog een mogelijk
heid: de commissie kan de vroe
gere regeringsleider verzoeken
om als deskundige zitting te ne
men. maar dan zonder het recht
om aan de beraadslagingen en
stemming mee te doen. „Het
staat nog niet vast", aldus het
blad, „of de promotiecommissie
aan drs Den Uyl zal vragen om op
deze wijze enigszins voor spek en
bonen mee te doen. noch is be
kend of Den Uyl zich daartoe
bereid zal tonen". Het enige dat
tot nu toe zeker doorgaat is dus
de promotie zelf.
Wie is die oude man die in de
Spandau-gevangenis in Berlijn
als enige „bewoner" gevangen
zit? In elk geval niet de oorlogs
misdadiger Rudolf Hess. voor wie
de 85-jarige doorgaat, beweert de
Britse chirurg Hugh Thomas. De
chirurg, die in 1973 deel uitmaak
te van het internationale team
van artsen dat Hess toen behan
delde, is zo vast overtuigd van
zijn gelijk, dat hij een boek ge-
1941 gekend hebben en heeft alle
mogelijke officiële rapporten en
verslagen bestudeerd. Thomas,
eerste chirurg van het Prins
Charles ziekenhuis in Merthyr
Tydfil in Wales, komt tot de con
clusie dat het de hoogste tijd is.
dat een medicus van internatio
nale naam en faam de 85-jarige in
Spandau onderzoekt om zeker
heid te krijgen. „Wie die oude
man is weet ik niet", zegt hij
„Het enige wat ik wèl weet is dat
hij Hess onmogelijk kan zijn"
Dit een stuk van de Gorkystraat in Moskou. Tot nu toe gewoon een
drukke straat, maar nu is er dan toch iets spectaculairs te zien: het
gebouw op de voorgrond, waarin de kantoren van het vakbonds
blad Trud gevestigd zijn, verhuist. Niet de kantoren, maar het hele
gebouw dus, dat 33 meter moet opschuiven. Met behulp van rails en
vier hydraulische kranen lukt het wel. maar vlugger dan een
metertje of vier per uur gaat het niet.
schreven heett dat hij „De moord
op Rudolf Hess" genoemd heeft;
volgende maand komt het in En
geland uit. In dat boek beweert
hij dat een bedrieger de plaats
van Hess in Spandau heeft inge
nomen. Een aantal lichamelijke
bijzonderheden die hij zelf heeft
waargenomen, kloppen absoluut
niet met vroegere medische rap
porten over de oorlogsmisdadi
ger. zegt hij. Vijf jaar is hij bezig
geweest met het verzamelen van
gegevens, voerde gesprekken
met Hess' vrouw Ilse, praatte met
allerlei mensen die Hess nog voor
„Zoiets hebben we nog nooit
meegemaakt. Dit is een wonder."
zeggen de gynaecologen van het
Musgrove Park ziekenhuis in het
Engelse Taunton Onder hun
handen Is daar een baby geboren
die. menselijkerwijs gesproken,
helemaal niet geboren had kun
,nen worden, omdat de baarmoe
der van de moeder vorig Jaar is
weggenomen. Na de riskante ge
boorte van haar tweede kind ad
viseerden de artsen Alison Trotl
(nu 23) zich aan de operatie te
onderwerpen om elk verder risico
uit te sluiten. Dat gebeurde in
hetzelfde ziekenhuis als waar nu
toch haar derde baby ter wereld
is gekomen Noeh Alison norh de
behandelende artsen daehten
daarom aan zwangerschap toen
de moeder in omvang toenam
Alles deden ze er aan. gymnas
tiek. vermageringsdiëten. maar
niets hielp. Pas twee weken voor
de geboorte kwamen de dokters
er achter dat Ahson toch weer in
verwachting was De baby. die
zich in een vliesdun laagje spier
weefsel bleek te hebben ontwik
keld. is kerngezond De baby
Martin is de derde zoon in het
gezin, waar de moeder en vader
zielsgelukkig mee zijn
De ondernemende 47-jarige In
diër 1. S Jaijee. in het dagelijks
leven directeur van een bedrijf in
New Delhi, wil de eerste zijn die
in z'n eentje van het zuidelijkste
puntje van Argentië dwars door
Zuid-Amerika en de Verenigde
Staten het noordelijkste puntje
van Alaska weet te bereiken Als
het goed is. moet hij net vertrok
ken zijn met zijn lur.tuig. een
soort leep. hoopt hij de ruim der
tienduizend kilometer in onge
veer vier maanden af te leggen
Het moeilijkste zal hij het naar
zijn idee in de dichte oerwouden
van Zuid-Arnerika hebben Drie
jaar geleden heeft hl) al een aar
dige oefening voor deze reis ge
daan Hij trok toen. net als nu
financieel gesteund door de Indi
ase bergsport vereniging, per mo
torfiets dwars door zijn eigen
land waarbij het zwaartepunt in
de smalle bergtra.ieeten van Ka
rakoram en Himalaya in het
noorden lag