Overleven of herleven
Geen tranen in
de ogen bij
Worp en Widor
Het alternatief van Pasen 1979
Trouw
It
VOORBIJGANGERS
riK-B-SI
PAASCONCERT
Vrouwen geen priester?
Religieuzen naar een nieuwe tijd?
een predikant(e)
PREDIKANTEN
ZATERDAG 14 APRIL 1979
KERK
TROUW/KWARTET
door drs. E. Pijlman
Waarom is dit jaar anders dan andere jaren? Dat zou men zich, met een
variatie op de vraag van de Paasnachtwake (Waarom is deze nacht
anders dan alle andere nachten?) kunnen afvragen.
Naar het antwoord op deze vraag hoeft niet lang gezocht te worden.
In het verleden zijn alle jaren gekenmerkt
geweest door oorlog en geweld. Daarin ligt
het verschil niet. We hebben zelfs, althans
velen van ons hebben dat. Pasen gevierd in
oorlogstijd. Maar. en dat is 't vreemde, in de
oorlog was er hoop. Je leefde op de hoop. Ik
denk dat zoiets in iedere oorlogssituatie 't
geval is Mensen blijven hopen op een einde
van het geweld. Immers, mensen doen het,
mensen kunnen ermee ophouden.
Dit jaar is het anders. Een paar Jaar geleden
hebben we iets van een energie-crisis ge
proefd toen het Midden-Oosten de pijplei
dingen afsloot en we de stille zondagen
kregen, de donkere winkelstraten en de
rantsoenering van de benzine. Maar er was
uitzicht. Er zou ongetwijfeld iets op gevon
den worden. Ten slotte, de olie was er. En
mensen konden een compromis sluiten.
Dit jaar is het anders.
Mensen en machten
Dit is het jaar van Harrisburg. Wat daar
heeft plaats gevonden heeft iets van het
grommend naderen van een enorme vloed
golf. Je hoort het in de verte aankomen,
terwijl de zon nog schijnt en 't bladstil is.
Nu de meest alarmerende berichten al weer
teruggenomen zijn en men een ramp schijnt
te kunnen voorkomen, zijn er al weer men
sen die beweren dat er eigenlijk niets aan de
hand was. Waar mensen bezig zijn, worden
fouten gemaakt.
Maar dat is nu juist de vraag: in hoeverre
zijn hier nog mensen bezig? Of misschien
beter in hoeverre zijn hierbij alleen mensen
betrokken? Uiteraard laat de gedachte aan
onze techniek zich niet meer terugdringen,
een techniek die zo vergevorderd is dat wij
't niet meer in de hand hebben En wat
wordt dat dan voor een vreemde oncontro
leerbare macht? Hoe moet het als de Ameri
kaanse plannen doorgaan om nog enkele
honderden van dit soort centrales te bou
wen? En wanneer steeds meer, ook minder
technisch ontwikkelde, landen ze krijgen?
En waar laten we het helse afval?
Weet iemand raad met de hoeveelheid kern
bommen die op dit moment op aarde aan
wezig zijn? Wordt het geen tijd om te erken
nen dat dit een vraag is die vrijwel onbeant
woordbaar is.
Prioriteit
Eén grote vraag dingt naar de prijs van de
absolute prioriteit: hoe overleven wij dit?
Overleven is het begrip waaraan we ons
vastklampen. Daarvoor moet nu alles wor
den ingezet. Het ligt voor de hand en wie
kan er iets kwaads van zeggen? Maar de
vraag zal iets preciezer moeten luiden: wat
hebben we ervoor over? Welke prijs is het
ons waard? Wat is dat „alles", waarover Job
't heeft als hij zegt: „Alles zal een mens
geven voor zijn leven..."
Gesteld dat we het ééns kunnen worden.
Verondersteld dat we ook die krachten die
zelfs in dit fatale uur nog alleen maar aan
het maken van persoonlijke winst denken,
buiten spel kunnen zetten. Het zal een ont
zaglijke toer worden om alle mensen ervan
te overtuigen dat er nu maatregelen getrof
fen moeten worden, niet alleen van bezuini
ging maar van een radicaal omgooien van
de code volgens welke wij nu leven.
Wie heeft daar hoop op? Wie ziet dat gebeu
ren. dat groepen, volken, continenten en
blokken hun belangen achter zullen stellen
bij wat nu het belang van allen lijkt te zijn?
Het belang van overleven of niet.
Vreemd verhaal
Dit is en dat is het punt niet alleen
maar een mensenzaak. Geen affaire waarbij
compromissen en overeenkomsten het
doen. Hierbij zijn machten betrokken waar-
Afbeelding uit de Paasmap van de kerkelijke jeugdverenigingen, als
illustratie bij „Opstaan in opstand komen".
van gedacht moet worden dat we ze niet of
nauwelijks meer binnen ons bereik hebben.
Gaat dit ons vermogen niet te boven0
Daarom is dit jaar anders. Daarom zijn onze
gedachten misschien op een andere manier
bezig met het lijden en sterven van de Heer
en vooral met zijn opstanding. Men mag de
betekenis van zijn dood en opstanding voor
het persoonlijk leven van de mens van 't
grootste belang achten en er geen enkele
behoefte aan hebben om iets af te dingen op
de troost die het gedenken van deze weken
velen geeft om toch tegelijk zich af te vra
gen wat dan de betekenis is voor onze
samenleving. Voor ons samen, zoals we le
ven in dit jaar van Harrisburg?
Eeuwen lang heeft de boodschap van de
opstanding en het leven in verbondenheid
met de Heer mensen in beweging gebracht
en gehouden. Maar ook het andere is waar:
eeuwen lang is die boodschap door mensen
gehoord en beaamd en uiteindelijk toch als
vreemd of als alleen betrekking hebbend op
het hiernamaals naast zich neergelegd. Je
zus was opgestaan en zo zouden ook wij
eens opstaan. En zo was dat dan. Zie er de
paasliederen maar op na. En soms leerden
we iets van „in een nieuw leven wandelen",
maar wat was dat? Wat kon dat te beteke
nen hebben in onze wereld die maar één
belang leek te hebben: vooruitgang, ontwik
keling. meer welvaart, meer comfort, des
noods ten koste van anderen, of bijna altijd
ten koste van anderen.
En zo is die boodschap doorgegeven als een
vreemd verhaal, dat tich buiten onze werke
lijkheid bleef. Een geloofsstuk, zeiden we en
dat kon zoveel betekenen als: ik weet er niet
precies raad mee. maar 't hoort er blijkbaar
bij.
Toch waren ér die erdoor geïnspireerd wer
den. Bij wie de Geest van Hem, die Jezus uit
de doden opgewekt had, in hun leven in
brak. het omwoelde en veranderde. Die be
grepen dat hier een gesprek met hen begon
nen werd. over henzelf, over de mensen om
hen heen, over de wereld en de geschiede
nis. Die begrepen dat er maar één conse
quentie van deze boodschap mogelijk was:
dienen zoals Hij diende. Waakzaam zijn op
onvrede, onrecht, armoede, discriminatie,
vervolging en verdrukking. Dichtbij, vlak
om je heen en later verder weg. Die begre
pen dat het wat ons betreft om dezelfde weg
gaat als die Hij ging. Via het sterven de
graankorrel naar het herleven en vruchten
dragen door te dienen. Herleven, leven voor
goed.
Dat is het alternatief van Pasen,
is niet genoeg. Wat is ons best
gebaat wanneer we ook deze bep ra
zouden kunnen doorstaan? Laati )W
wat dan? Als er iets is dat van de bpa
van Pasen in de wereld van van -p
worden verstaan, doorgegeven en
het dit overleven is onvoldoende
niet herleven: zolang we niet b m
door de dood heen te gaan. De dot v
hoge standpunt, de dood van otj^
noegzaamheid. de dood van om n,
voor het lot van de ander. Om w
heen tot herleving te komen. Toti aï
men nieuws gebracht te worden.
alternatief
ia:
Alleen overleven lost niets op Omreï
van vandaag zullen afgelost wordeen
angsten van morgen. Alleen overli n
kent zoiets als je huis schoon bezei 'eï
demonen eruit gooien, maar het
laten staan. De machten die we
opgeroepen hebben en vandaag i ua
meester zouden kunnen worden h<es.
volgers en worden vervangen door P
•cl
En opnieuw zullen we willen over!
strijd die niets oplost en de werki ?e
blemen alleen voor zich uitschuif
Een manier
Moeten de problemen van vandaag j
aangepakt worden? Moeten we da 0
hoofd bieden aan deze afschuwi
dreiging voor ons en onze kinde
tuurlijk Maar er is maar één mani
de manier die verbonden is aan ,n
schap van Pasen. Dat wil zeggen ia
andere dingen in ons leven een be De
rol gaan spelen. Niet meer de vr tj
eigenbelang en „nationale veiligl rcj
het spoor van die „namen" verdwi r0,
dagelijks mensen spoorloos of woi i
der vorm van proces gemarteld. Dit e
de betrouwbare „namen". Opstand ,ei
kent. volgens Paulus, dat God I ei
naam gegeven heeft boven alle naa 0(
geen kwestie van een allesovertref n
coratie, maar dat betekent dat zi,
beslissend is geworden. Dat mensf
kunnen overleven, werkelijk overl
ze van Hem leren te herleven. BV
)0
De naam boven alle naam is ons
het is de naam van de Heer die
om gediend te worden maar om U)0
Die de Levende is.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Giessendam-Neder-Har-
dinxveld. A W. v.d. Plas te Rijssen; te
Barendrecht (buitengew. wijkgem
P Koeman te Oene.
Aangenomen de benoeming tot bij
stand in het pastoraat te Driebergen:
P. Simoons a s, em. pred. te Bergen
op Zoom.
Bedankt voor Waardenburg E. Bou-
man te Heerde; voor Vriezeveen
(toez.): J. A. v.d. Velden te Reeuwijk.
GEREF. KERKEN (VRUG.)
Aangenomen naar Monster: H. J. C.
C J. Wilschut, kand. te Leiderdorp,
die bedankte voor Den Haag-Zuid.
voor Lemelerveld. voor Loenen-
Weesp. voor Rijswijk en voor
Zaandam.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Scherpenisse: J. Kareis
te Werkendam.
door A. J. Klei
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wbautsiraai 131
Amsterdam
te» 020-9'3456
iele» 13006
Poslyro 66 00 00
£ti-k Ned Oediefbanir
Rekemngnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
lel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
lei Oi 0-115588 (redactie)
lei 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
WestWaah 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG LEIDEN
Postbus 10»
2501 CC Cen Haag
te" 070-469445
Parkstraat 22
Den Haag
REGiO NOORD OOST NEDERLAND
(mtski'tend admm stratet
Postbus 3
8000 AA Zwolle
•e' C5200-17030
Me'kmarkt 56
Zwc e
Abonnementsprijzen:
Per maand 15.90
Per kwartaal 47.70
Per half iaar t 95.40
Per iaar t 188.60
A<tverterttie!3"even cr aanvraag
Teietonsche abonnementenopdrachten
tz e adressen boven)
Opgave tamikebercfilen 9-19 30 van
Ti ïandaa t m v-dag Op zondag van 18-
20 uu' lêiet 020-913456
Opgave nym-advertentes te'
020 936868 O» sch< fie1 k aan Me»-Adv
i'de ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswv g.ncen u tsiu-tend SChrAeSk
aan onze Amsterdamse adressen
Het derde, op één na laatste deeltje In
de reeks fotopockets „Langs
Nederlandse orgels" is uit. Het werd
geschreven door de Groninger
archivaris Frans Talstra en het gaat
over orgels in de drie noordelijke
provincies (uitg. Bosch Keuning,
Baarn, prijs 16,50). Het eerste wat Ik
na ontvangst van het boekje deed.
was achterin bij het naamregister
kijken of J. Worp er ook in
voorkwam: de man. wiens
koraalboeken ik in mijn jonge jaren
zo veelvuldig gebruikt heb tot
stichting der gemeente.
Ik weet wel dat het in deze serie om
orgels en niet om organisten gaat.
maar ik zag er de heer Talstra voor
aan, dat hij in zijn historische opzet
ook wel wat aandacht zou geven aan
de manier, waarop de door hem
besproken orgels in de loop der tijden
bespeeld werden. En inderdaad, hij
verhaalt hoe Johannes Worp. van
1859 tot zijn dood in 1891 organist
van de Martinikerk te Groningen,
heel andere geluiden liet horen dan
zijn voorganger W. G. Hauff.
Overigens vroeg ik me af. of de naam
Worp de mensen nog wel iets zou
zeggen. Ik informeerde ernaar bij een
paar uit een psalmzingend geslacht
stammende collega's. Nee. van Worp
hadden ze nooit gehoord. Misnoegd
overwoog ik dat het dan maar beter
was, mijn relaas over Worp in te
slikken, doch toen stelde Ton van der
Worp, de directeur van uitgeverij Ten
Have te Baarn. mij in de ruimte. Hij
vertelde dat hem vaak gevraagd
wordt of hij nog familie is van de
bekende componist van
psalmvoorspelen. Hij antwoordt dan
dat dit niet het geval kan zijn, omdat
de man van 't koraalboek Worp
heette, zonder „van der".
Ik keek hem wat ongelovig aan.
Blijkens hetgeen hij op de markt
brengt, verkeert de heer Van der
Worp voornamelijk met linkse
theologen en van hen neem ik niet
aan. dat ze van het bestaan van ene
Worp op de hoogte zijn. Vergis je niet,
sprak Ton van der Worp. en hij
noemde mij een marxistisch
godgeleerde, van wie het gemoed
volschiet zodra hij een psalm op hele
noten hoort zingen. En Worp was een
man van hele noten
Hele protestantse volksstammen zijn
opgegroeid met de psalmvoorspelen
van Worp. Ze werden overbekend, die
voorspelen bedoel ik. en dat vond je
als organist niet leuk. Omdat ik niet
zo goed kon improviseren
(„fantaseren", zeiden we), nam ik op
kosten van de kerkeraad de
gezangenboeken van Worp erbij: de
evangelische gezangen en de
vervolgbundel. Weliswaar zouden we
in die Jaren voor geen goud een
gezang op de kerkse lippen nemen,
maar er waren verscheidene
gezangen op de wijs van een psalm,
en aldus kon het geschieden dat ik ter
afwisseling het voorspel van gezang
150 speelde, als we psalm 22 moesten
aanheffen.
Toen het zingen op hele-en-halve
noten veld won. kwam Worps
psalmboek in de verdrukking. Bij
Wolters/Noordhoff in Groningen
verkopen ze nog de 22ste. door
George Stam tot „ritmisch" bewerkte
druk. maar het boek vliegt niet over
de toonbank. De gezangenboeken
zijn sinds 1938, het jaar van de komst
van de „nieuwe" hervormde bundel,
helemaal van het toneel verdwenen.
Maar in de rechterhoek van de
gereformeerde gezindte, waar louter
psalmen op hele noten worden
gezongen, leeft Worp nog en de
liefhebbers worden bediend door de
firma Reljnders te Hierden, die het
oude, niet door Stam aangepakte
koraalboek van Worp kan leveren.
Worp was een degelijk musicus (en
wat nu komt haal ik weer, net als de
eerder vermelde jaartallen, uit het
boekje van Frans Talstra), hij had
gestudeerd aan het conservatorium
in Leipzig en piekerde er niet over
om, zoals zijn voorganger Hauff deed.
op het programma van zijn
orgelbespelingen een „Caprice voor
alle Registers" te zetten, of een
„Groote Bataille, behelzende: den
aanbrekenden Morgen. Kanonnade,
Trompetten en Pauken, het
aanrukken der Kavallerie. Krijgslied
der Soldaten. Marsch, Artillerie,
Schermutseling, Gekerm der
Gekwetsten, om Pardon biddende,
daarna de Victoria".
De recensenten moesten, zacht
gezegd, nogal wennen aan „het streng
klassieke spel van de zoogenaamde
duitsche school" van Worp en in 1867
schreef één van hen na een concert
van Worp: „(wij) kunnen nog niet
toestemmen, dat hij tot het algemeen
zoo met zijn orgelspel weet te
spreken, als Hauff in zijn besten tijd
deed. Wij houden meer van den
acteur, die doorzijn gevoelvol spel de
tranen in de oogen weet te lokken,
dan van den kouden. afgemeten
redenaar, die alleen aan strenge
kritiek der kunst weet te behagen".
En over lokken gesproken, moge dit
fraaie citaat de orgelliefhebber
lokken tot de aanschaf van het met
plezierige deskundigheid
samengestelde boekje van Frans
Talstra.
ADVERTENTIES
Het orgel in de hervormde kerk te Uithuizermeeden.
Blijkens het opschrift van dit stukje
gaat het vandaag ook over Widor en
dat komt. omdat ik uit Rotterdam
weer twee orgelplaten van de serie
„Rondom de Rotterdamse
Laurensorgels" toegestuurd kreeg:
nummer 17 met Aad van der Hoeven
en nummer 18 met Thijs Kramer aan
het hoofdorgel. Laatstgenoemde
speelt Widor en dan geen Widor die
tranen teweegbrengt, maar eerder
een afgemeten Widor. Thijs Kramer
komt namelijk voor de dag met
Widors eerste orgelsymfonie in de
oorspronkelijke versie en dit blijkt
een zeer orgelmatig werk te zijn. heel
opmerkelijk. Thijs Kramer levert er
een klinkend pleidooi voor. maar in
zijn ijver om de „strenge" Widor goed
te etaleren, pakt hij naar mijn smaak
te weinig buigzame registers. Hij
begint deze plaat met de gevoelige
Méditation, welke Widor later aan
zijn eerste symfonie toevoegde. De
toelichting op de hoes is uitstekend.
Aad van der Hoeven speelt een
gezellig programma: een daverende
toccata aan begin en eind, een
gavotte zus. een pastorale zo... Bach
en Gigout, Beethoven en Franck en
nog wat minder algemeen bekende
goden. Het woord „gezellig" gebruik
ik geenszins misprijzend, ik vind het
juist leuk dat jongere organisten
weer voor de draad komen met
programma's, waar Feike Asma
vroeger door zijn tegenstanders om
uitgejouwd werd. Nu vereisen werken
in dit, laat ik zeggen, toegankelijke
genre een opsmuk, welke Van der
Hoeven ze onvoldoende verleent. Ik
geloof tenminste niet dat de door mij
waargenomen onhelderheid en
stroefheid louter te wijten aan de
kwaliteiten van het hoofdorgel, welke
naar mijn smaak niet opwegen tegen
die van het transeptorgel in de
Laurens. Ook Van der Hoeven geeft
zijn luisteraars voldoende informatie
op de hoes.
Een plaat uit deze serie kost 25
gulden: voor dat bedrag krijgt men
naar na storting op gironummer
4900 van de 8tichting Grote Kerk te
Rotterdam, franco thuisgestuurd.
Wie de plaat van zijn keuze afhaalt
aan het bureau Grote Kerkplein 3 te
Rotterdam, betaalt vijf gulden
minder.
ADVERTENTIES
wlllem hendrlk zwart
ST. JORISKERK
AMERSFOORT
2DE PAASDAG (16 APRIL)
20.00 UUR
GOD DRAAGT HEM IN ZIJN HART
112 blz.. 12.50
..Bijbelse verkenningen over „In het
spoor van Jezus en „Teksten voor
onderweg
„Opnieuw valt ons op de originele
gedachtengang en uitleg van beken
de bijbelgedeelten terwi|l zoals
bekend ds Bouma een mooie en
boeiende taal hariteert
(Hervormd Groninger Kerkbode)
HET BELOOFT EEN MOOIE DAG
TE WORDEN
80 NZ f 9.70
Boeiend en origineel worden een
aantal bijbelse gedachten over het
komende vrederijk belicht „Zoals
men gewend is van deze predikant
is de taal helder en krijgen veel
woorden en zinsverbanden een fris
se en nieuwe inhoud.''
(Fnesch Dagblad)
Wim Ramaker (samenstelling)
WAT WIL DIT
TOCH ZEGGEN'
74 blz geb. f 10.90
Gedichten over Hemelvaart en Pink
steren
Wim Ramaker (samenstelling)
ZEG ONS, WANNEER DAT
ZAL GEBEUREN'
72 blz geb 10,90
Gedichten over de wederkomst
Deze bundels bevatten poéz.e van
een groot aantal dichters en dichte
ressen Inge Lievaart. Hans Bouma
Jaap Zijlstra Okke Jager, Willem de
Mérode. A Roland Holst en vele
anderen
Verkrijgbaar m de boekhandel
KOK KAMPEN
door dr. J. Wijngaards M.H.M.
Heeft men wel geldige redenen om de vrouw van het priesteraml
te sluiten?
In een zeer nauwgezette studie analyseert de auteur de argumef
van hen die zich tegen 'de vrouw in het ambt' verzetten. Daarbij ver
hij de lezers nooit uit het oog. Zijn betoogtrant blijft helder ei
polariseert nergens. De schrijver tracht alleen een bijdrage aar
discussie te leveren. Daarom biedt hij ook een schat aan inform»
104 blz 14,75
door J. B. Metz
Gedachten, verwachtingen, stellingen en vragen van de 'polit
theoloog Metz. De Nederlandse religieuzen moeten zijn critii
vragen niet uit de weg gaan, ook al had Metz ze oorspronkelijk ges
aan de mannelijke religieuzen in Duitsland.
In een eerste 'algemene bepaling' behandelt de auteur de vrager
consequenties van het religieuze leven. Vervolgens leidt hij hieru
hoe men gestalte moet geven aan de drie evangelische ra
(armoede, ongehuwd-zijn en gehoorzaamheid). Ten slotte verkl
Metz het religieuze bestaan als radicaal hoopvol bestaan.
88 blz 13,90
KATHOLIEKE BIJBELSTICHTING
Postbus 27, 5280 AA BOXTEL
tel. 04116-75348
Ook verkrijgbaar via de boekhandel
De Hervormde Gemeente Heumen-Overasselt (bij Nijmegen) zoekt
voor 2/3 dagtaak. Een aanvullende functie in het onderwijs te Nijmegen bef
tot de mogelijkheden
De gemeente is vrij jong, oecumenisch georiënteerd en telt 800 leden. Zij I
elke zondag samen voor een liturgische viering in het gerestaureerde kerk
Heumen (gelijktijdig kinderkerk).
Verdere activiteiten zijn o.a. een aantal ..kringen een kleine cantori
jongeren-groepen.
Er is een moderne pastorie in Malden beschikbaar.
Een uitgebreide schets van de gemeente wordt U op aanvraag gal
toegezonden. Verdere inlichtingen worden verstrekt door Dhr. P. Barlle
Oude Boterdijk 32. 6582 AV Heumen. Tel 08896-2691
Uw reactie gericht aan dit adres zien we gaarne vóór 1 mei tegemoet.
DE GEREFORMEERDE KERK van DEN HELDE*
A
zoekt wegens a.s. vacature (ds. H. Koetsveld) en emen
(ds. G. D. L. Brederveld), zo spoedig mogelijk twee
De voorkeur gaat uit naar predikanten met min. 5 en max.
dienstjaren.
Naast een goede samenwerking met de collega's wordt i
hen verwacht zich allereerst in te zetten voor het pastor» j
opbouwwerk en de verkondiging in eigen wijk.
De kerkelijke gemeente van Den Helder omvat plm. 43 i!
leden en is verdeeld over 5 wijken, 4 predikanten, 1 pastor ii
medewerker en heeft 5 kerkgebouwen. Beide vacatui
hebben betrekking op de twee wijken in het centrum van
stad. er zijn plannen in studie om te komen tot de bouw v£
een kerkgebouw/centrum voor beide wijken gezamenlijk
e
Vertrouwelijke informatie is eventueel te verkrijgen bij ds. G de Vrii
tel 02230-27028
Adressen voor reacties D de Jong. Noordzeestr. 129. tel 0223 |j
22078 en J H. Kuiper. Graat Willem II straat 162. tel 02230-3411
