kan niet zonder de 'parasieten'
jiina en Vietnam
aken balans op
n hun oorlog
Feest voor twee!
Leger Honduras Is aardig
zolang het dat zelf wil
j stemt twee keer in acht dagen
PHILIPS
1 «I
enl.
13 APRIL 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 6 - RHS 11
Hoi' 1 UU3UM
HeUf
den Boef
leti
1 zl anen gaan dit jaar weer
cvroegd naar de stembus
nieuw parlement te kiezen,
imjjezingen die op 3 en 4 juni
gehouden, zullen het ka-
'Jkebben van "een volksraad-
it, over de vraag of de com-
^sche partij (PCI) deel moet
laken van de regering.
ift men zelden haast. Als in (bij
Engeland het parlement voortij -
ontbonden, kunnen na ongeveer
al verkiezingen worden gehou-
ime kan er tussen de dag van
intbinding en de datum van de
i een periode van 70 dagen ver-
>t zou mogelijk geweest zijn, de
•erkiezingen te doen samenval-
directe verkiezingen voor het
parlement op 10 Juni, ware het
niet dat de Italiaanse wetgeving daar niet
op berekend is.
De Italiaanse kieswet schrijft wat parle
mentsverkiezingen betreft voor, dat op
twee achtereenvolgende dagen wordt ge
stemd, de eerste dag gedurende de gehele
dag en de volgende dag tot twee uur 's mid
dags. In de praktijk gaat men in Italië op
zondag of op maandag naar de stembus.
Aangezien de Europese verkiezingen vol
gens de Europese kieswet op één dag moe
ten plaatsvinden, „waarna met het tellen
van de stemmen moet worden begonnen,"
bleek een combinatie van Europese en par
lementsverkiezingen niet haalbaar.
Er zijn allerlei noodoplossingen aan de
hand gedaan om de verkiezingen toch nog
te kunnen combineren. Bij voorbeeld door
de parlementsverkiezingen op 9 en 10 Juni
te organiseren en de Europese verkiezingen
gewoon op de tiende te laten doorgaan.
Maar zelfs dan was er nog het niet te
onderschatten probleem dat degenen die
zaterdags voor het parlement in Rome naar
de stembus gaan, 's zondags niet nog eens
dezelfde gang maken voor het Europese
parlement. En dat zou geen beste beurt zijn
geweest van het toch al niet van harte
„Europese" Italië.
Partijbelangen
De christen-democratische premier Giullo
Andreotti, wiens door republikeinen en so
ciaal-democraten gesteunde kabinet enke
le weken geleden in de senaat met een
meerderheid van slechts één stem naar
huis werd gestuurd en alleen de lopende
zaken nog waarneemt, vond een oplossing.
Hij deed een beroep op de staatsraad om
het verlossende woord te spreken en zo
kwamen enkele dagen geleden 3 en 4 juni
als data uit de bus. De Europese verkiezin
gen vinden normaal doorgang op 10 juni.
Partijbelangen "hebben een grote rol ge-
speeld bij het lange touwtrekken over het
al dan niet koppelen van de Europese en de
nationale verkiezingen. De christen-demo
craten wilden vóór 10 Juni een nieuw Itali
aans parlement kiezen. De communisten
en socialisten verlangden een koppeling,
als een uitwijken naar 17 en 18 juni niet
mogelijk zou zijn. De staatsraad kon echter
niet tot een andere conclusie komen, ook al
heeft de PCI terecht een protest laten ho
ren tegen het feit, dat in het buitenland
werkende Italianen nu acht dagen in hun
land moeten blijven om ook aan de Europe
se verkiezingen te kunnen deelnemen.
PCI
De communistische partij krijgt het waar
schijnlijk moeilijk bij de verkiezingen. Op
het onlangs gehouden congres van de PCI
bleek tenslotte dat er geen wezenlijke ver
andering was gekomen in de houding van
de partij tegenover de christen-democra
ten. En men vraagt zich dan ook overal af,
hoe de communisten zich tijdens de verkie
zingscampagne tegen de christen-democra
ten kunnen keren, als zij van tevoren laten
weten dat zij na de verkiezingen met hen
willen samenwerken.
Het congres was nog maar net begonnen,
toen bekend werd dat er vervroegde verkie
zingen uitgeschreven zouden worden. Dui
delijk was toen,.dat belangrijke beslissin
gen pas na de verkiezingen genomen zou
den worden op het in het najaar te houden
PCI-congres. Ook de verkiezing van een
nieuw partijsecretariaat en een „politburo"
werd uitgesteld. De partijleiding gebruikte
het overbodige geworden congres om de
.talrijke gefrustreerde gedelegeerden de ge
legenheid te geven, hun hart te luchten
over het mislukte streven van aanvoerder
Enrico Berlinguer om de PCI met steun
van de christen-democraten tot regerings
partij te maken.
Berlinguer vertelde zijn gehoor voor de
zoveelste keer dat de PCI zich niet kan
onttrekken aan haar verantwoordelijkheid
tegenover het land, als de andere partijen
verstek laten gaan. Hij noemde de Demo-
crazla Cristlana de „partij der parasieten",
maar maakte duidelijk dat er niettemin
met haar moet worden samengewerkt, om
dat zij over een grote aanhang beschikt. De
gematigde politiek van de PCI heeft trou
wens een positief resultaat gehad, aldus
Berlinguer: de inflatie is teruggelopen van
23 naar 11 procent, er is een overschot op de
betalingsbalans en de monetaire reserves
hebben zich hersteld.
Doel van de verkiezingen is. aldus Berlin
guer, de christen-democraten zoveel moge
lijk stemmen af te nemen. Hij waarschuw
de zijn partijgenoten echter, de verkie
zingscampagne niet te fel te voeren. Slo
gans en applaus op verkiezingsbijeenkom
sten garanderen nog geen succes bij de
verkiezingen. Opnieuw noemde hij de PCI
een partij die een „derde weg van het
socialisme" volgt: niet de weg van de socia
listische landen van Oost-Europa en even
min die van de sociaal-democraten in West-
Europa.
Het marxisme-lenlnisme is nu officieel uit
de partij statuten verdwenen. Onder grote
bijval verklaarde Berlinguer echter dat de
oorsprong van de PCI marxistisch-lenlnis-
tisch is en dat de partij de Oktoberrevolu
tie blijft zien als het begin van een nieuw
tijdperk. De Sovjet-Uhle heeft volgens de
partijchef altijd consequent en onverzette
lijk naar vrede gestreefd: „Wij zullen met
geen enkele communistische partij breken
of onze band met de Oktoberrevolutie ver
loochenen om degenen te bevredigen, die
met een centimeter de aard van onze be
trekkingen willen meten", aldus Berlingu
er. Men zal hem er tijdens de lange verkie
zingscampagne aan herinneren.
advertentie
an ten Hove
meezit gaan Vietnam
ese Volksrepubliek
onderhandelen over
i heet de normalise-
n hun betrekkingen.
itiek jargon voor het
der relaties nadat de
achten van beide lan-
aar een maand lang
>evochten hebben en
en gewonden in de
enden geteld moeten
Om nog maar te zwij-
t de honderdduizen-
fcnamezen die voor de
keer op de vlucht
meezit of om de Chinese
ister van buitenlandse za-
Nianlang te citeren: „Als
niet voor complicaties
om de gevoelens van zijn
collega Phan Hien tot
te brengen: „Als Peking
de zoveelste keer woord-
:gt." Zonder complicaties
reuk zullen beide heren el
fgen in Hanoi ontmoeten.
fet de eerste keer dat er een
oor de onderhandelingen be-
fd gemaakt. Evenzovele ma
in de onderhandelingen niet
inwege complicaties en/of
e de Chinese invasie in Viet-
br Peking nog steeds „straf-
I" genoemd, bood China aan
handelen. Vietnam wees dat
ban de hand. Zonder volledi-
{rekking van de Chinese troe-
Vietnamees gebied viel er
t over onderhandelingen te
China hanteerde toen ook
foorwaarde dat een Chinese
Iking uit Vietnam gekoppeld
[worden aan een Vietnamese
kking uit Cambodja, waar
In maand te voren Pol Pot en
I had verjaagd en Heng Sam-
t zadel had geholpen.
de vijfde maart, de dag waar-
Chinezen aankondigden dat
p zijn lesje wel geleerd had"
pinese troepen teruggetrok
ken zouden worden, liet Peking deze
voorwaarde vallen.
Voorwaarde
Tot voor kort handhaafde Vietnam
zijn eis dat het Chinese leger Vietnam
„volledig" moest hebben verlaten
voordat er onderhandeld kon worden.
Daar kwam begin deze maand veran
dering in toen onderminister Phan
Hien aankondigde dat „de enige
voorwaarde voor de Chinezen was dat
hun onderhandellngsdelegatie een
verzoek tot het verkrijgen van een
inreisvisum moest indienen."
Vietnam was tot de wijziging van zijn
standpunt gekomen omdat uit een
uitwisseling van nota's tussen Peking
en Hanoi was gebleken „dat China
toegaf nog steeds bepaalde gebieden
van Vietnam bezet te houden". Ver
der hadden de Chinezen laten weten
dat ze geen centimeter Vietnamese
grond in handen wilden houden.
Waarop, zei Phan Hien, Vietnam .zijn
goede wil" wilde tonen en de eis voor
af van een volledige Chinese terug
trekking liet vallen.
Phan Hien zei toen dat het overleg
tegen 10 april zou kunnen beginnen.
De Chinezen hebben er inmiddels 14
april van gemaakt, „als Vietnam niet
voor complicaties zorgt".
Complicaties zijn overigens niet on
waarschijnlijk, want beide partijen
zijn niet opgehouden elkaar van
„nieuwe agressie" en „nieuwe militai
re avonturen" te beschuldigen. Dins
dag nog zei het Chinese persbureau
dat „gewapende Vietnamese militai
ren China blijven aanvallen en span
ning oproepen langs de grens tussen
beide landen." Waarop het Vietnam-
se persbureau woensdag China be
schuldigde van „troepenbewegingen
langs de grens, het uitsturen van ver
kenners en provocaties" beschul
digde.
bliek de garantie dat Moskou zich bij
een eventueel volgend treffen weer
afzijdig zal houden? De balans van de
oorlog, voor zover die al opgemaakt
kan worden, lijkt voor beide kempha
nen niet positief. Zowel China als
Vietnam kampt met enorme econo
mische problemen en een kostbare
oorlog is niet het geëigende middel
om die problemen op te lossen. Ver
der is het vertrouwen van de omrin
gende landen in „de vreedzame be
doelingen" van de twee rivalen er
zeker niet op vooruit gegaan.. Het
dingen naar de gunst van de ASEAN-
landen bijvoorbeeld moet opnieuw
beginnen.
Dat de leiders in het Kremlin Viet
nam eind maart bij de Thaise premier
Kriangsak Chamanand probeerden
te verkopen als een arm, vredelievend
land dat belaagd wordt door Chinese
horden, zal niet bijster veel indruk
hebben gemaakt. Tenslotte heeft de
premier momenteel te maken met
een niet onaanzienlijke Vietnamese
troepenmacht aan de Thaise grens.
En de Thaise leider kwam niet zozeer
naar Moskou om dót verhaal te horen
als wel om de Russische leiders te
verzoeken er bij de kameraden in
Hanoi op aan te dringen na hun ver
nietiging van het vroegere bewind in
Cambodja wel te stoppen bij de Thai
se grens.
De vraag rijst of datgene wat op het
slagveld niet opgelost kon worden, nu
bij de komende onderhandelingen
wel opgelost kan worden. En zo niet,
dan is de tweede vraag of Vietnam en
China niet opnieuw naar de wapens
zullen grijpen. De wederzijdse be
schuldigingen over „militaire avontu
ren, provocaties en grensschendin-
gen" zijn nooit opgehouden. En ook is
de algehele mobilisatie in Vietnam
niet herroepen en staat er nog een
enrom Chinees leger aan de Vietna
mese grens.
(iraiu) Barnier
Op eerste paasdag bijvoorbeeld, gezellig
samen natafelen met Grand Marnier Cordon Rouge.
Een zeldzame drank bereid op basis van
hartverwarmende cognacs en rustig gerijpt op eikehouten fust.
Als een van de weinige. Voor u samen.
door Wlm Jansen
Het heeft er het afgelopen
Jaar op geleken dat Honduras
ln het roerige Midden-Ameri-
ka een oase van rust vormde.
De regering van dit land staat
bekend ais een zeer milde dic
tatuur, zeker vergeleken bij
het bewind in de buurlanden
Nicaragua, El Salvador en
Guatemala. Door het harde
optreden van het leger tegen
een groep stakende textielar
beiders toonden de militairen
van Honduras echter hun
ware gezicht. En dat belooft
niet veel goeds voor de verkie
zingen van volgend Jaar.
Te midden van een burgeroorlog in
Nicaragua, politieke moorden in Gu
atemala en ontvoeringen en gewa
pend verzet tegen de dictatuur in El
Salvador, doet de militaire dictatuur
van Honduras haar best „neutraal" te
blijven. De generaals wijzen er voort
durend op dat zij nauwelijks proble
men ln eigen huis hebben en daarom
eigenlijk een heel vriendelijke dicta-
advertentie
De sterkste
tankcomman-
als krijgsgevan-
opgebracht door een
kmese militair.
De onderhandelingen tussen Viet
nam en China zijn niet alleen voor de
direct betrokken regeringen van be
lang. Ook de omliggende landen van
Zuidoost-Azië zien met spanning uit
naar de uitkomst van het overleg,
hetgeen overigens nog wel even op
zich kan laten wachten. Er staat veel
meer op het spel dan het herstel van
relaties tussen twee landen die elkaar
in de haren hebben gezeten en een
nadere vaststelling van de al langer
omstreden grenzen.
In feite moet nog blijken wie in Zuid
oost-Azië de belangrijkste macht is
en wie er in deze regio de landen ln
meerdere of mindere mate zijn wil
kan opleggen. De oorlog tussen Viet
nam en China heeft dat niet duidelijk
gemaakt. De Chinezen houden vol
dat zij Vietnam een lesje hebben ge
leerd en dat hun strijdkrachten een
eind hebben gemaakt aan de „mythe
dat het Vietnamese leger niet te ver
slaan is". Vietnam van zijn kant liet
deze week voor de zoveelste keer we
ten dat het Chinese leger, ondanks
zijn enorme omvang, zwak is geble
ken en .zware verliezen" heeft moe
ten lijden. Beide landen hebben het
nog steeds over „de grote overwin
ning" die ze behaald hebben.
Als oorlogen al kunnen bijdragen tot
de oplossing van problemen, deze
tussen Vietnam en China lijkt hele
maal niets te hebben opgelost. China
heeft dan de wereld en vooral de
omringende landen laten zien dat het
bereid is tot militaire acties om de'
„Vietnamese expansie" een halt toe
te roepen. Maar in de strijd om de
gunst van de ASEAN-landen heeft
Peking tevens laten zien niet wars te
zijn van militair geweld om de eigen
belangen te verdedigen. En gezien de
krijgshaftige taal van de Vietname-
zen en vooral gezien hun nieuwe of
fensief van deze week tegen de over
blijfselen van de Rode •Khmer-strijd
krachten in Cambodja is Vietnam
niet erg onder de indruk gekomen
van de Chinese waarschuwing. Ge
bleken is ook dat de Sowjet-Unie,
waarmee Vietnam tenslotte een vre-
des- en vriendschapsverdrag gesloten
heeft dat meer weg heeft van een
militair akkoord, ondanks al even
krijgshaftige taal. niet heeft ingegre
pen en Vietnam niet gewapender
hand te hulp is gesneld.
Maar fee ft dat de Chinese Volksrenu-
Ra'sb
tuur vormen. Of zoals regerings
woordvoerder Padget onlangs tegen
de pers zei: „Het is zeer ongelukkig
dat wij, omdat wij toevallig ook een
militaire regering hebben, altijd in
één adem genoemd worden met onze
buren. Het is oneerlijk dat de wereld
ons met de zelfde maatstaven meet."
Zó toevallig is dit natuurlijk niet. Als
het er om gaat welk land ter wereld
de meeste staatsgrepen achter de rug
heeft, komt Honduras op een eervolle
tweede plaats, zeer dicht achter we
reldrecordhouder Bolivia. Van de af
gelopen vijftien jaar hebben de Hon-
durezen slechts anderhalf jaar aan de
democratie mogen ruiken. Een klein
aantal families, dat bijna alle land
bouwgrond in handen heeft, en twee
Noordamerikaanse bananenbedrij-
ven vormen de betonnen steunpila
ren van het regime.
Ware aard
Vergeleken met de buurlanden treedt
de militalre regering in Honduras
aanzienlijk „vriendelijker" op. In het
Jaarrapport over 1977-1978 noemt
Amnesty International slechts enkele
gevallen van schending van de men
senrechten. Dat is in Nicaragua, El
Salvador en Guatemala wel anders.
Toch is dit een manke vergelijking.
De ware aard van een dictatuur toont
zich pas als er oppositie tegen die
dictatuur ontstaat. Is er geen weer
stand, dan kunnen de machthebbers
zich veroorloven vriendelijk te doen.
Honduras heeft nooit een echte guer
rillabeweging gekend. Door de hoge
graad van analfabetisme en het geï
soleerde leven op het platteland is de
bevolking nauwelijks politiek be
wust. Zo heeft slechts een kwart van
alle kiesgerechtigden zich laten in
schrijven voor de verkiezingen van
1980, die de democratie ln het land
terug moeten brengen. De vakbon
den, die zwaar worden vervolgd, pro
beren wel enig politiek bewustzijn te
kweken. ZIJ doen dat echter ln een
zeer theoretisch-marxlstische taal,
die bij de ongeletterde bevolking
nauwelijks aanslaat
Bikkelhard
Toch zijn de Hondurezen niet im
muun voor het verzet van de bevol
king in de omliggende landen tegen
de onderdrukking. In 1975 maakten
tienduizend kleine boeren nog braaf
een einde aan landbezettingen, nadat
de regering had gedreigd geweld te
gebruiken. Vorige maand hielden
vijfhonderd bezetters van de textiel
fabriek Bemls Handal echter vol. Van
het vriendelijke imago van het leger
bleef toen weinig over: soldaten be
stormden de fabriek, schoten drie
mensen dood en hielpen de anderen
het ziekenhuis of de gevangenis in.
De doden vielen op het moment dat
de bezetters van de fabriek een
brand, die door onbekenden was aan
gestoken, probeerden te blussen Het
leger heeft daarna toe staan kijken
hoe het hele complex tot de grond toe
afbrandde.
De reactie op deze onrust, die plaats
vond in de stad San Pedro Sula, was
aan de ene kant een serie stakingen,
aan de andere kant een bikkelharde
VATToloirf van <11® m®» voir.
bonden te maken heeft. De leider van
de militaire Junta, generaal Pollcar-
pio Paz Garcia weet de plotselinge
onlust aan „internationale extremis
ten". Daarmee suggereerde hij dat
guerrillastrijders uit andere Midden-
amerikaanse landen die van Hon
duras' neutraliteit gebruik maken om
vanuit dit land operaties te onderne
men invloed uit hadden geoefend
op de lokale bevolking.
Door middel van grote advertenties
in kranten betoonden organisaties
van werkgevers hun steun aan het
optreden van de militairen in San
Pedro Sula. Organisaties zoals het
Verbond van Koffieverbouwers
spoorden de regering openlijk aan
door te gaan met het onderdrukken
van de „arbeidsonrust" en weten de
problemen aan een campagne van
communisten en anarchisten.
Zorg
De steun van het bedrijfsleven aan de
regering geeft aan hoe nauw deze
twee met elkaar verbonden zijn. Be-
mis Handal is een van de multinatio
nale ondernemingen in Honduras die
het leger door dik en dun steunen in
ruil voor een „rustig arbeidsklimaat".
Vrijwel de hele economie wordt be
heerst door dit soort bedrijven, die
hun winsten onmiddellijk naar de
Verenigde Staten overhevelen. Dat is
er de oorzaak van dat het grootste
deel van de Hondurese bevolking, on
danks een vrij gezonde economie,
zeer arm is.
De multinationals zien de democrati
sering met enige zorg tegemoet. Zij
vragen zich af of hun machtige posi
tie kan blijven bestaan. De grootste
bananenexporteurs, United Brands
en Standard Fruit, hebben tot nu toe
door omkopingen in het leger heffin
gen op winsten altijd zeer laag weten
te houden. Dat zou onder een burger
regering wel eens anders kunnen
worden.
Vla een omweg probeert het leger (en
daardoor indirect ook het bedrijfsle
ven) ook zijn polh'eke invloed nó de
verkiezingen veilig te stellen. De rege
ring en de Nationale Partij, één van
de twee toegestane partijen, werken
nauw samen. Door op alle belangrijke
posten leden van de Nationale Partij
te benoemen, heeft het leger straks
nog een aardige vinger in de pap.
Vooral de burgemeestersposten zijn
dan heel belangrijk.
In een interview met het persbureau
Reuter ontkende de minister van bin
nenlandse zaken. Diaz Garcia, overi
gens deze partijdigheid. „Wij benoe
men de mensen op basis van hun
deskundigheid", zei hij. HIJ voegde
daar weinig overtuigend aan toe dat
het puur toeval is dat vrijwel alle
posten worden bezet door leden van
rif Nationale PartH
