Vrouwelijke clowns
U kunt beter van school gaan, mene^
'Goede Vrydag' van Jeremias de Decker
breken met traditie
Gratis originele spaarkubus
Frans tot en m
NMB
Strip Zipper: matinee voor de hele familie
Chansonnier Mouloudji
Theater op school verrassend
Reflex
Oud-actrice H,
Beek over!ede:
Nieuwe boeken
Protesten tegen Oscar
voor The Deer Hunter
voor wie nu een
spaarrekening opent
bijdeNMB.
j
1
WOENSDAG 11 APRIL 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
In bet belang van uw kind.
Filmdrieluik in gedramati
seerde vorm van Hans Hylke-
ma. Deel 3 gaat over kinderen
waar ..geen land mee te bezei
len is".
Ned. 218.59
Het Reservaat. Duits tv-
spel geschreven door Peter
Stripp. Een verhaal over een
oude vrouw en haar onder
huurder die 's avonds als tra
vestiet door het leven gaat.
Ned. I2I.N
De Derde Wereld Dichter
bij. hulpverleningsprogram
ma in samenwerking met de
NOVIB. Vanavond: de Kaap-
verdiscbe eilanden.
Ned. 1/21.55
Studio Sport waarin flitsen
uit de wedstrijden om de Euro
pa Cup I. II. III.
Ned. 1/22.45
Langs de lijn met recht
streekse flitsen uit de Europa
Cup I. II. III, de paardenkoer-
sen en veel muziek
door Ber Huising
door André Rutlen
ARNHEM De toneelgroep
Theater heeft voor haar acti
viteiten op scholen al enige
seizoenen geleden een afzon
derlijke groep van spelers/
spelleiders gevormd, die in en
met de scholen van voortge
zet onderwijs een eigen ma
nier van werken heeft ontwik
keld.
Het idee, om nu eens leerlingen een
van hun leraren een dergelijk advies
te doen geven is afkomstig uit een
serie brugklassen, waar de groep ge
werkt heeft, en de voorstelling gaat in
op de verhouding tussen leraren en'
leerlingen, toegespitst op de leraar
Nederlands. Die leraar is het middel
punt. Zijn moeilijkheid is, dat hij les
geven aan dertig, veertig kinderen
eigenlijk iets ontzettends vindt. In
een eerste scène legt zijn vrouw hem
ook uit waarom: Je bent gaan stude
ren omdat je vader het graag wilde en
je broers het ook deden, je bent leraar
geworden omdat Je geen andere baan
kon verzinnen. Misschien zou je op
kantoor veel gelukkiger zijn.
Welke moeilijkheden hij met zijn
leerlingen en met zijn medeleraren
heeft, en welke moeilijkheden zijn
leerlingen met hem, krijg je in een
aantal eenvoudige, maar raak en met
humor (door Paul Haenen) geschre
ven en door de groep gespeelde scè
nes te zien, waarbij op een aantrekke
lijke manier ook de omgang van de
leerlingen onderling een eerste lief
de, vriendschappen, stoeiende jon
gens, gesprekken over opvattingen
van de ouders in beeld wordt ge
bracht. Daarin wordt wel de draad
aardig vastgehouden, want herhaal
delijk hebben ze het ook over die
moeilijke leraar. Tot een van de leer
lingen een meisje dat hem en dat
ook hij wel aardig vindt hem ver
telt wat de klas van hem denkt. Hij
wordt er wel boos om, maar gooit er
wél uit, dat hij les geven iets ontzet
tends vindt. In de daarop volgende
ontmoeting met de klas probeert hij
te vertellen, welke conclusies hij er
uit getrokken heeft namelijk dat
hij inderdaad weg zal gaan en het
aardige van die scène is dat hij dan in
een totale verwarring blijkt te verke
ren, maar toch ook van een zware last
bevrijd blijkt.
Er spelen in: Michiel Kerbosch (de
leraar), Rolande Wander, Ietje Chaig-
neau, Janine van Elzakk a
Hoffman en Bert Luppes
verschillende rollen). Zij ge*i
spellessen op de scholen, dl
voorstelling afgesloten woi
Voorheen maakten zij per>i
slotmanifestatie, waarvoor
tien dagen tijd namen. Dat
uitputtingsslag. Nu hebbei i'<
alle scholen dezelfde sloti a
tie, die door Paul Haenen g ri
wordt, en waaraan zij zes w i
teren. De voorstelling is da
goede speelse kwaliteit, w
figuren een levendige kara
krijgen.
Gerard Walschap. Het gastmaal. Am
sterdam/Brussel, Elsevier Manteau,
1978 136 blz. 13.90. Tweede druk
van een fragmentarisch vertelde ro
man uit 1966.
M. van Overbeke. Chomsky. Taal tus
sen weten en geweten. Baarn, Het
Wereldvenster. 1978. 166 blz. ƒ22.50
In deze wijsgerige monografie wordt
Chomsky's taalkundig en filosofisch
denken bevattelijk weergegeven.
Hugh Lofting. De reizen van Dokter
Dolittle Amsterdam. Landshoff.
1978. 254 blz. Vertaald door en met
tekeningen van Bab Westerveld.
ƒ22.50. Eveneens: De Oeschiedenis
van Dokter Dolittle. Beide boeken
de eerste twee uit een reeks behoe
ven nauwelijks aanbeveling.
Jan Cremer Sr. Op de fiets de wereld
in Amsterdam, De Bezige Bij, 1978.
216 blz. geïllustreerd. Met een voor
woord door Jan Cremer. 27,50.
Van mei 1937 tot januari 1938 was de
vader van Jan Cremer op de fiets
naar Palestina. Hij schreef ruim vijf
tig reisbrieven, die gepubliceerd wer
den in enkele kranten in het oosten
des lands. Zijn zoon geeft ze nu. als
een eerbewijs aan een voortvarende
vader, opmeuw uit.
Eelke de Jong. Het boek van Kantel-
been. Roman Amsterdam. De Bezige
BIJ. 1979 120 blz. 19,50
Ai te simpele en in opstel-taal ge
schreven geschiedenis van een ero
tisch geplaagde, mislukte schrijver.
door dr. C. Rijnsdorp
In de serie Klassieken Neder
landse Letterkunde is de
tweede druk verschenen van
het door dr W. J. C. Buiten
dijk ingeleide en van aanteke
ningen voorziene dichtwerk:
„Goede Vrydag" ofte Het Lij
den onses Heeren Jesu Chris-
ti, door Jeremias de Decker
(1609-1666). Het is een uitgave
van Tjeenk Willink/Noor-
duyn, Culemborg, telt 144 blz.
en kost 13,73.
De eerste druk verscheen in 1958, dus
alweer ruim twintig Jaar geleden. Het
mag verantwoord heten opnieuw op
dit 17e-eeuwse dichtwerk de aan
dacht te vestigen. De Decker heeft
twee eeuwen lang onbetwist een voor
aanstaande plaats bekleed op het
tweede plan van onze literatuur, zegt
dr Buitendijk Plotseling kwam daar
een kentering In, en tot op de huidige
dag is er geen rust meer gekomen in
de waardering van 's dichters persoon
en werk. Buitendijks eigen oordeel is
genuanceerd. In zijn ruim zeventig
pagina's tellende studie wil hij De
Decker vooral van diens eigen tijd uit
beoordelen. Na grondige stijlanalyse
kan dr Buitendijk „Goede Vrydag"
om zijn wezenlijke artistieke kwali
teiten waarderen.
Rembrandts portret van zijn vriend
Jeremias. geschilderd 1660, als illu
stratie opgenomen, toont een wat
dromerig gezicht onder de grote
hoed. De beschaduwde ogen drukken
bij goed toezien ingetogen zelfbe
wustzijn uit. Op de hedendaagse lezer
maakt in de eerste plaats 's dichters
vakbekwaamheid indruk. Een een
maal gekozen metrum en rijmschema
wordt knap volgehouden. De afwisse
ling van lange en korte regels biedt
daarbij de nodige armslag. Over het
rijm zou men een afzonderlijke be
schouwing kunnen houden. Om een
voorbeeld te noemen: het woord
„God" op het eind van een regel le
vert voor het rijm moeilijkheden op.
Het meest voor de hand liggende
rijmwoord is „lot". Kiest men als
rijmwoord „tot", dan is een enjambe
ment onvermijdelijk, zoals in psalm
146 vers 1 nieuwe berijming: „Ziel. gij
zijt geboren tot zingen voor den Heer
uw God." De Decker speelt het klaar
het woord (kalver)strot te gebruiken
en wel in de afdeling „Christus Ge-
kruyst", die nota bene 88 strofen telt.
op zichzelf al een hele prestatie van
wege het correct volhouden van het
schema. „En evenwel nochtans ghy
hebt, veraerde loten, Noyt offerbloed
doen vloten Uyt koe. of kalverstrot
Soo heylsaem voor den mensch, som
aengenaem by God." De Decker
houdt zich daarbij dicht aan toepas
selijke bijbelteksten. Hij zou een ge
waardeerd medewerker aan de nieu
we psalmberijming geweest zijn! Let
er ook op, dat het woord „God" hier
achteraan komt, de omgekeerde
volgorde zou onesthetisch zijn. En de
lijn loopt omhoog over de mens. De
vormbeheersing is overal primair, het
duidelijk aanwezige gevoel secun
dair.
Op mij persoonlijk maakt het werk
vooral indruk als technische presta
tie. De taalbeheersing Is opmerkelijk.
De dichter zal op zijn wandelingen in
zijn hoofd heel wat gepuzzeld heb
ben, maar het resultaat lijkt veelal
ongedwongen. Tussen Jezus' werke
lijke lijden en dit dichtwerk staat een
eeuwenlange, kerkelijke traditie.
Hier spreekt een oud, belegen ge-
loofsbezit. zorgvuldig gestyleerd,
naar mijn smaak meer byzantijns
dan barok. Men zou in deze tijd van
het jaar stukken uit „Goede Vrydag"
door geschoolde stemmen moeten la
ten voordragen.
Portret van
brandt
Jeremias
Decker, geschilderd door Rem-
Het Utrechtse antiquariaL,
ook als uitgeverij actief.
fiele edities o.m. een
van Gerrit Komrij, ,,Sing
der de imprint Salix AI k
Reflex fotomechanische
uit van boeken die antiq
zocht zijn. Zo werden bi e{
herdrukt de studie van H
Duinkerken over de poè
Roland Holst („Ascese
heid"), de analyse die Ant
ker gaf van „Nijhoff de^
ger" en de herinneringen
Burssens aan „Paul va_
zoals hij was en is". Re u
Herman van den Berghs
kende, kritische essay o
hoff, „Schip achter het
(ƒ22,50) heruitgegeven,
het aureool van de gedoeify
getornd wordt. Naast dit
ven is Reflex nu een „Nov<
gestart, met een kort v
Jaap Harten uit de ke tl
compleet met een bijzo ti
vrouw, waarzeggerij, een g
en een sterfgeval: „De pru
West en de Kop van Jut' r
een eenmalige oplage. 1
nieuw essay van J. H.
over „Multatuli als lotgen
Perron" (ƒ16,50) Is wéér
categorie uitgave die dit
antiquariaat verzorgt. Hefc
zing, onlangs gehouden vcfb
tatuli-genootschap en wajg,
een voorstudie voor een
van de geplande Du Perro
Over het algemeen is aan
van Reflex zorg besteed, li
LAREN (ANP) De oud-J S
ty Beck is gisteren in La16
jarige leeftijd overleden, e
twee jaar ziek.
Henriëtte Petronella Beck,[]
ri 1888 in Groningen gebon
na haar opleiding aan
school en de theaterschule 1
in 1909 haar debuut bij Vo
speelde verder onder mee a
aards, Heyermans, Van Di
Amsterdams toneel gezelscf
neelgroep Theater. Voor
„Mijnheer Puntilla en zijd
Matti" van Bertold Brech ij
de Theo Mann-Bouwmeesfl
le. De rol van haar leven sp«
„Dood van een handelsreif1
Arthur Miller. Ii
Speciaal vandaag
door Dirfcle Houtman
AMSTERDAM Clowns worden in het circus geboren en gemaakt. En het zijn pas echte
clowns als ze uitgedost in te grote, sjofele pakken met pruik en felgekleurde gezichten in de
piste hun grappen met maat en publiek uitspelen. Dat is althans het traditionele beeld dat
menigeen van een clown heeft.
Vrouwen komen er in dit vak nauwe
lijks aan te pas en is dat wel het geval
dan verstoppen zij zich onder de wij
de mannenclownspakken. Lizette
Heesakker en Miriam de Jong alias
het clownsduo Strip Sc Zipper zijn nu
ruim twee jaar bezig het traditionele
patroon te doorbreken. Begonnen
met kinderprogramma's hebben ze
sinds kort het repertoire uitgebreid
met een programma voor vrouwen
waarin op Strip Sc Zipperiaanse wijze
zaken als abortus en werk aan de
orde komen.
Strip Sc Zipper dragen vrouwen-
clownskleren en kennen geen circus-
traditie Beiden hebben een mime-
opleiding aan de Amsterdamse
theaterschool gevolgd, waar geen
aandacht werd besteed aan clowne
rie komisch zijn en publiek bespelen,
wat voor een clown uiterst belangrijk
is Na een jaar studie in Amerika
Miriam deed er circustechnieken en
volgde een acteursopleiding in New
York en Lisette ging in de leer bij een
Taj-Shi-meester ontstond het idee
voor een clownsduo. Lisette: ..Het
was voor mij meer nieuwsgierigheid.
Er wordt op dit gebied altijd heel
traditioneel gewerkt. Ik wist er wei-
nig vanaf en het was een uitdaging
uit te zoeken hoe Je dat doet en wat Je
ermee kan doen." Miriam vult aan:
„Het leuke en spannende is die wis
selwerking met het publiek. Je moet
het publiek innemen, wil het niet. dan
val je Je loopt op een draad en het is
goed dat het zo scherp ligt."
Absurd
Ruim twee jaar geleden traden ze
voor het eerst op met hun kinderpro
gramma dat ze ook nu nog spelen, al
verandert het steeds weer. Ze dragen
kleurige kousen en jurken die de tand
des tijds vol acrobatische buitelingen
niet altijd even goed hebben door
staan en de veiligheidsspelden waar
mee de zaak bij elkaar wordt gehou
den. bracht hen zelfs op het idee in de
toekomst een safety-pin-up-show to
doen En met fraai beschilderde ge
zichten. feilloos reagerend op onver
wachte gebeurtenissen, spelen ze heel
associatief groteske en vaak absurde
acts.
Hierbij gebruiken ze simpele teksten
en eenvoudige middelen als ballon
netjes, een rol met een plankje, een
hoed met een stokje en een papieren
zak waar ze van alles mee doen. Het
dient bij voorbeeld als zakdoek, bla
zen ze het op, dan horen ze sinter
klaasliedjes en even later gaan ze
elkaar met deze luchtgevulde zakjes
te lijf. Ze ruziën af en aan en de kuil
die de een voor de ander maakt wordt
weer als een trap gebruikt om een
grap verder uit te bouwen of af te
maken. Er zit weinig verhaal in. Het
zijn veeleer een reeks typische
clownsgrappen fin vaktaal: clowns-
gags» die nergens over gaan maar
daardoor existentieel en toch veel
zeggend zijn. Miriam zegt hierover:
„Na de voorstellingen vroegen serieu
ze studenten of we teksten van
Beckett gebruikten. Ze keken nogal
tegen de schrijver op. Maar het waren
gewoon onze eigen woorden."
Beckett-collage
Het heeft Jules Hoogma. degene die
hen vanaf het begin assisteert, wel op
een idee gebracht. Momenteel werkt
hij ideeën voor een Beckett-project
uit waarvoor subsidie is aange
vraagd. Het is de bedoeling een colla
ge te maken van typische clownsfrag
menten uit Beckett's stukken.
Afgezien van dit project willen Liset
te en Miriam meer actuele zaken in
hun programma's stoppen, uitgaande
van de vraag hoe je clownsgags
maakt van actuele gebeurtenissen.
„De afgelopen Jaren hebben we voor
namelijk clownstechnieken ontwik
keld. In het begin leken we veel te
veel op elkaar. De verhoudingen
klopten niet in het tegenspel. Je moet
je eigen verhaal tegen dat van de
Lizette Heesakker en Miriam de Jong
ander af kunnen zetten. Dat leidt dan
tot een eigen gezicht," zegt Lisette.
Nu is het zo dat clown Lisette een
levendig en uitbundig enthousiasme
uitstraalt terwijl Miriam, zoals zij zelf
zegt het „in het slome zoekt". Maar
dat verandert nog steeds en ze willen
die karakters niet te veel fixeren.
Vanuit de technieken die ze de afgelo
pen jaren hebben ontwikkeld, probe
ren ze nu een integratie tot stand te
brengen tussen sublieme clownsgrap
pen en actuele thema's. Beide ele
menten moeten een functie hebben
Mouloudji was maandagavond in
Utrechts Muziekcentrum Vreden-
burg. Met zijn chansons en zijn verha
len, met filmprojecties van spelende
kinderen, bij zijn liedjes over de
jeugd; met een indrukwekkende her
innering aan de grote Edith Piaf, met
haar foto's en haar stem; en na de
pauze ook met zijn oude, bekende
chansons die iedereen nog eens van
hem wilde horen. Zoals Un jour, tu
verras. Comme un p'tit coquelicot, en
Le Déserteur. En met een warm suc
ces dat hem de ene toegift na de
andere afdwong.
Zijn optreden is prettig gewoon. Hij
„bezet" het grote podium alsof hij er
thuis is. Hij stond op zijn tiende jaar
trouwens al op de planken. Hij is
eenvoudig in het zwart, met een open
wit overhemd. Een gewone Parijse
Jongen, die je het niet meteen aanziet
dat hij ook schrijver van een roman,
een toneelstuk, een gedichtenbundel
en chansons is. dat hij voor de film en
op het toneel speelt, en nog schildert
ook. En dat hij nu toch wel dik in de
vijftig moet zijn.
Zijn stem is nog klinkend, en groot
als het moet (met de microfoon dan)
en heeft nog altijd dat kleine beetje
melancholieke heesheid. Hij maakt
niet meer gebaren dan nodig zijn,
maar die zijn er dan ook, en staat ook
wel gemoedelijk met zijn handen in
zijn zakken te zingen. Zijn behande
ling en brengen van chansons is puur
Frans op z'n best. En als hij even A
Montmartre brengt, doet hij dat zoals
Bruant het deed: scherp, direct en
zonder microfoon. En dat verstonden
wij dan ook. Maar als hij door de
luidsprekers kwam klonk hij wel vol
ler, en muzikaler misschien, maar
niet verstaanbaar. Waar wij zaten,
nogal bovenaan. En Mouloudji zingt
geen liedjes die Je niet hoeft te ver
staan. Daar kwam nog bij dat hij ze
zomaar begon, zonder ze aan te kon
digen, en dat er geen gedrukte pro-
HOLLYWOOD iAP> De Ameri
kaanse film over de oorlog in Viet-
nam „The Deer Hunter" heeft maan
dagavond in totaal negen Oscars ge
kregen bij het uitreiken van deze
jaarlijkse onderscheidingen in Holly
wood. Buiten het muziekcentrum
waar de plechtige uitreiking van de
Oscars plaatsvond, werd door onder
meer een groep oud-Vietnamstrijders
geprotesteerd tegen de bekroning
van Deer Hunter. Zij beschouwen
deze film als een racistisch excuus
voor de oorlog in Vietnam.
The Deer Hunter werd onder meer
bekroond als „de beste film". De prijs
voor de beste vertolking van een
mannelijke hoofdrol ging naar Jon
Voight in de film „ming Home". Een
zelfde onderscheiding kreeg Jane
Fonda voor hiér rol in deze film.
Scared Straight werd onderscheiden
als de beste lange documentaire, en
The flight of the Gossamer Condi. -
kreeg een Oscar als de beste korte
documentaire. Als het meest oor
spronkelijke verhaal kwam dat van
Midnight Express uit de bus. Een
speciale Oscar werd verleend aan de
producent van tekenfilms Walter
Lantz die al zes keer voor een Oscar
was voorgedragen maar hem nooit
had gekregen. Lantz is onder meer
producer van Woody Woodpecker.
Van de buitenlandse films werd de
Franse „Preparez vos moucholrs"
met een Oscar beloond. In totaal wer
den 22 Oscars toegekend
ADVERTENTIE
Een prachtcadeau voor jong en
oud. Voor iedere nieuwe spaar
der die nü vijftig gulden of meer
komt sparen bij de NMB.
Een spaarpot vol vrolijke
kleuren en slimme foefjes. Die
NMB spaarkubus wil iedereen
wel hebben. Kom dus naar het
dichtstbijzijnde NMB kantoor.
Maar wees er snel bij, want de
voorraad is beperkt!
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De NMB denkt met u mee.
I
Mouloudji
gramma's waren. We wek
niet wie zijn musici zijn 0
piano, electronisch orgel v
lijk accordeon voor de n it
lantijntjes. Paris tot en mi
de teksten ons grotendeel
hebben wij wel gemist. Efu
het een ervaring Mouloui 2
te zien. n
Ischa Meijer. Ischa Meijer's Week-
boek. Amsterdam. Bert Bakker. 1979.
292 blz. ƒ29.50. Bundeling van de
stukken die Meijer van 7-1-78 tot 23-
12-78 als „Weekboek" schreef in de
Haagse Post.
Daar spelen zij een voorstelling, die
„U kunt beter van school gaan. me
neer" heet, een intrigerende tegen
hanger van het advies, dat leerlingen
soms van de schoolleiding krijgen, als
die vindt dat zij op de school niet zo
op hun plaats zijn.
Janine van Elzakker en Thorn Hoff
man in een ontluikende eerste liefde
in „U kunt beter van school gaan.
meneer" van Theater op school.
Dit seizoen voor het eerst nodigen zij
ook in een reeks min of meer openba
re voorstellingen ouders en andere
belangstellenden uit te komen kijken
naar wat zij inmiddels bereikt
hebben.
