ntwikkelingshulp
Christelijke
politiek
'IF
^^SS^\s£SS^SiSbf- 1
t
10 APRIL 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
Ontwikkelingssamenwerking is bij uitstek
een terrein waar een christelijke politiek
zich zou kunnen laten gelden. Het gebod
de naakten te kleden en de hongerigen te
voeden heeft hier praktisch nog letterlijke
ring kunnen opdoen met wat nu de Derde
Wereld heet. Toch slaagt het CDA er niet in
zich op dit gebied duidelijk te onderschei
den van andere partijen. Dr. Bas de Gaay
Fortman legt in het vijfde verhaal in deze
en. l/im Wirtz
jkelingshulp en christendom
i lange tijd een innige relatie
jln een tijd dat er voor het
lent nog nauwelijks een der-
Jreld bestond, gleden in de
immers wekelijks de du ta
rt in de collectebus voor missie
Nederland een minister van
celingssamenwerking heeft
weinig verandering geko-
kerken manifesteren zich
/^«eldschaal is dat al niet an-
-Toen regeringsleiders er nog
n t<
Abeel
f al
Inpsl
toe leken te zijn, vestigde
•ld de wereldraad van ker-
al de aandacht op dat ont-
Ingshulp niet louter kan be-
uit economische steun. Er is
derde wereld meer aan de
!ei de wereldraad. In de ont-
ingslanden zelf is behalve
jer en ziekte ook sprake
igelijke machtsverhoudingen,
de mensenrechten er soms
leten worden getreden.
19
reldraad bepleitte meer aan-
voor sociale en politieke fac-
De hulp zou zich voortaan
dep richten op self-reliance
op eigen kracht), so-
erechtigheid en participatie
fochap). Investeer in mensen
steun aan de basisbewegin-
ïen dus het kerkelijk credo.
?ei|nkelijkheid
het bewind van CDA-minis-
Koning lijkt nu de economi-
nvalshoek weer actueel te
De Koning hanteert in zijn
is het zogeheten interdepen-
model, dat uitgaat van we-
Ise economische afhankelijk-
an arme en rijke landen en
rgroten van de koopkracht in
de wereld. Achterliggende ge-
dat je hierdoor zowel de
als de arme landen uit het
nische slop kunt halen.
de voorwaarden is dan wel
rijke landen hun grenzen
openstellen voor de import
ontwikkelingslanden, ook al
bedreigend voor de eigen
.interdependentie-denken"
)e Koning zich enig ongenoe-
de hals gehaald van mensen
twijfelen of die wederzijdse
gelijkheid wel ten goede komt
armste landen en allerarm-
volking. Zij vinden dat de
er een te optimistische kijk
de welwillendheid van het
trialiseerde westen met zijn
ikte multinationale belan-
rbetering van de koopkracht
lerde wereld leidt bovendien
oting van de inkomenson-
iid in de derde-wereldlanden
us de kritiek.
(en WD-)kring wordt het
van De Koning niet zelden
luid met „realisme". Dat is
uurlij k al gauw als allerlei
ontwikkelingsmodellen
ambitieuzer zijn opgezet
leenlopende redenen niet zo
r fclijken te werken. Daar komt
t het denken over de meest
lijke vorm van ontwikkelings-
'y lehoorlijk vast zit.
linaler
is prof. dr. Bas de Gaay Fort-
s de hulp in elk geval steeds
"rtaler aan het worden. Prak-
alle internationale conferen-
ijn volgens hem bovendien
en van een verschuiving in
de machtsverhoudingen tussen arm
en rijk is geen sprake. Hij wijt een
en ander aan te hoog gespannen
verwachtingen en aan onze eigen
economische bijna-crisis, die de
aandacht nogal heeft afgeleid van
de derde-wereldproblematiek.
De Gaay Fortman is hoogleraar in
de ordeningseconomie aan het In
stitute of Social Studies in Den
Haag en als zodanig direct betrok
ken bij de verhouding tussen arme
en rijke landen. Zijn bekendheid
ontleent hij aan zijn politieke acti
viteiten voor de PPR, resp. in de
Tweede en nu in de Eerste Kamer.
Hij is verder voorzitter van de Ne
derlandse Organisatie voor Interna
tionale Bijstand (NOVIB).
Ook De Gaay Fortman zegt weinig
fiducie te hebben in de eerderge
noemde idee van minister De Ko
ning over wederzijdse economische
afhankelijkheid. Hij noemt dat een
illusie. In de praktijk zal het erop
neerkomen dat de arme landen een
zijdig economisch afhankelijk zul
len zijn van de rijke landen. Hun
ontwikkeling wordt dan een bijpro-
dukt van de onze, zegt hij.
„De Koning stelt uitdrukkelijk dat
wij moeten groeien in het belang
van de arme landen. Maar ik geloof
daar niet in. Onze groei is altijd ten
koste gegaan van de derde wereld.
Wij hebben bijvoorbeeld een tech
nologie ontwikkeld die geweldig
veel energie vraagt, de arme landen
hebben daar tot nu toe nauwelijks
van geprofiteerd. Het punt is dus
dat de derde wereld moet afkomen
van een eerste wereld met groei-
drang. Voor mij is dat op dit mo
ment de belangrijkste discussie
vraag: moeten wij niet proberen die
groeidrang terug te dringen," aldus
De Gaay Fortman.
Vergelijking
Is de economische invalshoek van
minister De Koning kenmerkend
voor de christelijke politiek en/of
voor het CDA? Bij deze vraag
dringt zich onmiddellijk een verge
lijking op met het beleid van zijn
socialistische voorganger Pronk. De
Gaay Fortman vindt zo'n vergelij
king evenwel niet helemaal eerlijk.
„Als je in een tijd van krapte zit, als
de groei een stuk minder wordt, dan
wordt de belangenstrijd een stuk
feller en dan kies je niet voor diege
nen die niet zo duidelijk op het
Binnenhof zijn vertegenwoordigd.
Dus dan schieten de belangen van
de derde wereld er een beetje bij in.
Pronk was minister in een andere
tijd. Je weet niet wat hij zou hebben
gedaan als hij dezelfde mogelijkhe
den had gehad als De Koning nu
heeft".
Wezenlijke beleidsverschillen tus
sen Pronk en De Koning zijn er
volgens De Gaay Fortman niet.
„Maar wel accentverschillen. Pronk
had bijvoorbeeld Cuba nooit als
concentratieland laten vallen. Hij
had er waarschijnlijk nog een aan
tal concentratielanden bij gedaan.
Een ander verschil is dat Pronk
enorm veel aan voorlichting deed.
Of met dat vreselijke woord
bewustwording. Ik vind dat erg
goed. Bij De Koning merk je daar
toch weinig van".
„De socialisten", zegt de hoogle
raar. „hebben in het algemeen meer
aandacht voor structuren dan de
christen-democraten. Denken bij
voorbeeld ook na over een nieuwe
economische wereldorde in het ka
der van de ontwikkelingshulp. Van
daar dat je van Pronk ook meer
aandacht kunt verwachten voor be-
tikt wel of we indianen in een
w^at zijn," werd op inspraak-
\fm gezegd. Hoe hoog de zoge-
stiltegebieden Noord-West-
Mfcel zitten, blijkt uit de opmer-
'aMt men zich er niet aan zal
eventueel zullen harde acties
irden geschuwd.
iteerde Staten van Overijssel
le stiltegebieden instellen om
ens hen onaanvaardbare druk
recreatie te verminderen. De
lergrondmuziek in
kantoor hindert
IAAG (ANP) Het liberale
lid Erica Verkerk-Terpstra
het haar partijgenote staatsse-
i Smit-Kroes van verkeer en
taat kwalijk dat zij geen over-
ft gepleegd met de Nederland-
eniging voor slechthorenden
e invoering van achtergrond-
in postkantoren.
dtergrondmuziek is buitenge-
linderlijk voor de ongeveer een
Nederlanders die toch al
met praten heeft, omdat die
hoort. Het WD-Kamerlid stel
listeren in schriftelijke vragen,
ld voor muziek in een postkan-
et Verkerk-Terpstra liever be-
aan het toegankelijk maken
>stkantoren voor gehandicap-
de 2507 postkantoren in ons
bieden 450 speciale toegangs-
kheden voor gehandicapten
wustwording. En voor zover je nog
kunt spreken van internationale
moraliteit, deed hij daar toch erg
veel aan. Hij liet tenminste nog iets
horen aan de conferentietafels. En
ik ben een van diegenen die niet zo
smalend spreken van getuigenispo
litiek. ik geloof in de kracht van het
woord".
Realistisch
Dat de christen-democraten wat
minder idealistisch gestemd zijn en
zich op een wat zij noemen
„realistisch beleid" (de economi
sche invalshoek) willen weipen. is
volgens De Gaay Fortman niet ken
merkend voor het CDA. Wel type
rend vindt hij het dat het CDA zo
gauw tevreden is. „Als je dan ziet
wat er aan ontwikkelingshulp nodig
is en wat de christelijke politiek
daar eigenlijk aan zou moeten doen,
dan kan men eenvoudig niet tevre
den zijn. Kijk naar de Bijbel, die is
doortrokken van zorg voor de eerste
levensbehoeften van de armen. Dat
geldt zowel voor het oude als voor
het nieuwe testament. Het CDA zou
zich daardoor moeten laten leiden."
„Maar wat je nu ziet is dat het CDA
aan de ene kant zegt: er rust een
grote verantwoordelijkheid op ons.
want er is een klemmende nood in
de wereld. Als je dan aan de andere
kant ziet, dat het inkomen nog
steeds omhoog gaat, dan vraag ik
me af: waarom kunnen we dan niet
één procent per man extra missen?
Waarom kan onze bijdrage voor
ontwikkelingshulp niet blijven
groeien?"
De Gaay Fortman vindt dat er voor
de korte termijn, ondanks Be-
stek'81, meer geld op tafel moet
komen voor ontwikkelingshulp.
Voor de langere termijn moet het
kabinet doelstellingen formuleren,
meent hij, bijvoorbeeld voor het
scheppen van werkgelegenheid in
de derde-wereldlanden. Het door
problemen geteisterde VMF-Stork-
concern zou daarin volgens hem een
rol kunnen spelen door de leveran
tie van arbeidsintensieve machi
nerie.
Peuleschil
Ietwat cynisch stelt hij vast dat de
kiezer in elk geval een dikke troef in
handen heeft, namelijk „de roeren
de verhalen die Van Agt heeft opge
hangen in de verkiezingsstrijd, dat
onze problemen een peuleschil zijn
vergeleken met de problemen in de
derde wereld."
Aan die roerende verhalen worden
volgens De Gaay Fortman helaas
geen consequenties verbonden. Hij
vindt dat tekenend voor de houding
van het CDA. „Aan de ene kant
constateer je die hoogdravendheid
bij de christendemocraten. Aan de
andere kant zie je ze een klemmend
beroep doen op het zogenaamde
realisme. Dat staat mij niet aan,"
zegt hij. „Het CDA heeft en dat
blijkt ook hieruit geen eigen iden
titeit, gezien de vele belangen die
het in zich moet verenigen. Er is
vanuit de christen-democraten
daarom ook geen duidelijke, door
het christendom geïnspireerde visie
op ontwikkelingssamenwerking.
Het blijft vaag."
(De vorige afleveringen stonden
in de krant van 31 maart,
4, 5 en 7 april).
RECTIFICATIE
In het tweede verhaal van onze
redacteur Ferry Mingelen over het
CDA-defensiebeleid van 5 april is
een storende zetfout geslopen. Er
stond: (de PvdA) concentreert zich
in verheugende mate op deels een
zijdige stappen om de kernwapens
op zijn minst uit Nederland verwij
derd te krijgen. Bedoeld was in
verhoogde mate
Jijken wel Indianen in reservaat'
)ord-W est-0 veri j ssel
'en stiltegebieden
ffOORN (ANP) De bevolking van Noord-West-O ver
bis fel gekant tegen het plan van de provincie om in
bare natuurgebieden rondom Giethoorn het varen met
boten aan banden te leggen. Volgens de inwoners van
streek worden zij door die maatregel ernstig in hun
lid beperkt. Ze vrezen bovendien dat hun broodwinning
Wal in de recreatie eronder lijdt.
inwoners van Giethoorn en omgeving
bestempelen dit als „flauwe kul",
want, zeggen zij, in de plaatsen waar
de provincie de motorboten wil ver
bieden komen geen recreanten, die
verdwalen er. Degenen die men wél
pakt zijn wij, de mensen die het fraaie
landschap in stand helpen houden.
Gedeputeerde drs J. Dijkema heeft
beloofd dat de opmerkingen van de
mensen in Noord-West-Overijssel
zeer serieus worden genomen. Uit het
beraad met zijn collega gedeputeerde
moet blijken of het plan voor de stil
tegebieden verdwijnt. Ook nu is er al
een regeling, die een beperkt gebruik
van motorboten in en om Giethoorn
voorschrijft. Ten opzichte van de in
woners wordt die met het oog op de
gespannen sfeer in het gebied soe
pel toegepast.
Akzo-personeel wil
niet naar Amersfoort
DEVENTER (ANP) Met een com
municatieboycot heeft het personeel
van het verkoopkantoor van Akzo
Chemie in Deventer gisteren haar on
genoegen getoond. Het was een pro
test tegen het besluit van de Akzo-
dire.Cie om het Deventer-verkoop-
kantoor. waar 67 mensen werken, aan
het eind van dit jaar te sluiten.
Dit geldt ook voor het kantoor van
Akzo in Amsterdam-Oost. De Akzo-
directie wil dat beide kantoren wor
den ondergebracht bij het hoofdkan
toor in Amersfoort
toen methet ^Ue t£ laten \e£a"ve%achten onze
Ly.
IlcuKemuriehtP»
Ks®?
W 4
I
CiM LS tink ttooïdelhjeh
