P25-RHS29
van de wereld
heel wat negers mee. Dat weten we van „De
Hollandsche Illustratie, wekelijksche geïl
lustreerde Courant" waarin deze hulptroe
pen omschreven worden als „woeste afri-
•kaansche honden". Zij hebben Frankrijk
niet kunnen redden. Op 4 augustus aan
staande is het een eeuw geleden, dat Elzas-
Lotharingen tot een deel van het Duitse
Reich werd verklaard. In september 1897.
doen zich in Parijs, bij het Gare d'Orleans
ontroerende tonelen voor. Uit Nieuw Cale-
donië, het Franse deportatieoord in de Gro
te Oceaan, komen 277 mannen, 88 vrouwen
en 125 kinderen aan. Zij worden door de
Britse bladen „communisten" genoemd.
Als pikant detail wordt vermeld, dat tijdens
de lange reis aan boord van de zeilschepen
„Le Var" en „La Picardie" van Nieuw-Cale-
donlë naar Frankrijk vijf voormalige ban
nelingen overleden zijn. Daar staat tegen
over, dat er aan boord vier kinderen werden
geboren.
De communisten communards, zeggen ze
nu hadden meegedaan aan de Commune
(gemeenteraad) van Parijs, waarmee de ar
beidersopstand wordt aangeduid, die volg
de op de ellende van de Frans-Duitse oor
log, toen de rijken zich verrijkten. Bijna
veertigduizend opstandelingen werden ge
arresteerd, de meesten werden tot deporta
tie veroordeeld. Drie-en-een-half duizend
communards moesten naar Nieuw-Caledo-
nië. Veel afstammelingen leven daar nog.
In 1879 was Frankrijk voldoende hersteld
om de communards amnestie te durven
verlenen. BIJ aankomst bij de Gare d'Or
leans roepen de oud-bannelingen om de een
of andere duistere reden „Vive la France."
„LUnivers Illustré" gooit er een opvoed
kundig commentaartje tegenaan. Er wordt
met genoegen kennis van genomen, dat de
communards zich van politieke demonstra
ties hebben onthouden. „Wij zijn zeer ver
heugd over hun houding, die ons toelaat de
amnestie uitsluitend van de humanitaire
kant te bezien." En: „Wij hopen dat deze
ongelukkigen zich nu geheel aan de arbeid
zullen wijden en de oren zullen sluiten voor
de influisteringen van de verderfelijke per-
In 1879 verschenen een boek van Alphonse
Daudet „Les Rois en exil", dat op het leven
van de Prins van Oranje geïnspireerd
schijnt geweest te zijn. Alles bij elkaar was
de prins een figuur die zich uitstekend leent
voor een televisieserie van de NCRV vol
gens het recept, dat de Britten met zoveel
succes hanteren. Een man met een punt
baardje, karakterloze wangen en wat vage
maar waren zijn vrouwen uitermate hoog
hartig en nukkig. De blanke verslaggevers
van die dagen leggen veel nadruk op de
dikbuikigheid van de koning en zijn krij
gers en inderdaad vraagt men zich af hoe
zij, ondanks hun zware lijven, zo goed heb
ben kunnen vechten. Ze moeten iets bijzon
ders gehad hebben, want ook nu nog wor
den de Zoeloes verondersteld de beste wer
kers te zijn.
Inmiddels leefden ze in Europa met de
naweëen van de Frans-Duitse oorlog van
1807/71. Daarin vochten, aan Franse zijde,
De vereenzaamde, onbegrepen Prins van Oranje stierf kort na de geboor
te van de ARP en werd gebalsemd uit Parijs gehaald. Aankomst te Delft.
sonages, die in onze meningsverschillen
slechts een middel zien om zelf rijk en vet te
worden."
de lucht in vliegen waarin zich slechts de
bagage van de tsaar bevond. De bagage-
trein was de personentrein gepasseerd.
ogen. Moeilijkheden met zijn ouders, tussen
wie het niet daverend boterde en voor de
zoon de bekende problemen, die daarmee
samenhangen.
Zijn studie in Leiden was geen succes. Het
koningsschap heeft hem blijkbaar weinig
aangetrokken iets waarvoor iedereen be
grip behoort op brengen. Communicatie
stoornissen, zoals dat tegenwoordig heet.
ruzies dus. Eenzaamheid, somberheid en
tenslotte het vertrek naar de Lichtstad.
Veel frivool gedoe daar (hij hield er tevens
een renstal op na), dansen, feesten. In het
eigen land moeilijkheden tussen de koning
en de ministers, die meer begrip hebben
voor de prins dan het staatshoofd
Op 11 juni 1879 tenslotte overlijdt de prins,
ondanks de goede zorgen van prinses Ma-
thilde, de dochter van Jerome Bonaparte
Men spreekt van „geheimzinnige omstan
digheden": anderen hebben het gewoon
over een longontsteking. Het lijk wordt
gebalsemd en per trein overgebracht naar
Nederland, waar het op 27 Juni in de Nieuwe
Kerk te Delft wordt bijgezet, na een preek
van dominee Van Koetsveld.
„Een tragische figuur", zeggen de geschied
schrijvers, maar hij was de enige niet. Ziek
ten. die wij slechts kennen omdat we er
prikken tegen krijgen, waren niet onge
woon. Scholieren kregen aframmeling na
aframmeling en werden zo voorbereid op
een leven van veel ellende, honger, hard
werken. Sociale omstandigheden, die wij
ons alleen kunnen voorstellen als we onrus
tig dromen.
De wereld waarin de ARP geboren werd.
had weinig gemeen met die van vandaag,
maar daarom hoeft zo'n partij nog niet weg
Bannelingen, die aan de Commune
van Parijs hebben
meegedaan, worden in
1879 vrijgelaten en bij
het Gare d'Orleans
vrolijk begroet.
Over ongelukkigen gesproken: de winter
van 1879 is koud. In Parijs wordt door de
krant Le Figaro een inzameling gehouden
om de armen toch enige warmte te geven.
Men krijgt honderdduizenden francs bijeen
en daarmee worden „chauffolrs" bekostigd.
Dat zijn enorme zalen met enkele kachels er
in waar zes, zeven honderd mensen tegelijk
de kou kunnen ontvluchten. Mannen, vrou
wen en kinderen worden keurig gescheiden
gehouden.
Een en ander kon de tsaristische pret niet
drukken. In „La Tribune de Genève" treffen
we dit bericht aan: „De keizerin van Rus
land zal de winter in Cannes doorbrengen.
De opperkamerheer en lijfarts van de vor
stin zijn reeds aangekomen en hebben in
Cannes vijf villa's gehuurd voor de tsarina
en de zestig personen van haar gevolg."
Op Cuba is het ook niet alles. Spanje stuurt
verse troepen om de mensen er onder te
houden, die hoewel Spanje de slavernij offi
cieel heeft afgeschaft, ontevreden blijven.
Pas over zeven jaar zal het honderd Jaar
geleden zijn, dat de slaven Inderdaad wer
den vrijgelaten. Nog meer berichten uit
Amerika. In Brazilië mislukt door de koude
de koffie-oogst. Een lichtpuntje in de bla
den van 1879 is slechts de advertentie, dat
een uitstekend smeermiddeltje tegen de
kanker is uitgevonden.
In Rusland is het nog kouder. Vele gravures
vertellen van de arrestaties en deportaties
richting Siberië. Een Engelse verslaggever
ziet in 1879 een drom van 84 aanstaande
bannelingen door de straten van St. Peters-
burg sjokken een stad. tussen haakjes,
die eerder in het jaar door watersnood werd
getroffen. De gevaarlijkste revolutionairen
hebben kettingen aan hun onderbenen.
De Parijse en Londense pers schrijft deson
danks op een misprijzend toontje over en
kele aanslagen op de tsaar. Tussen Livadia
en Moskou heeft men geprobeerd de trein,
waarin de vorst reisde, op te blazen. De
opstandelingen misdadigers, geen ver
zetsstrijders volgens de commentatoren
hier in het westen van Europa hadden
een huis langs de spoorlijn gehuurd en van
daar uit een draad gelegd naar bommen
onder de rails. Het leidde tot niets, want de
revolutionairen lieten per ongeluk een trein
Een groot lichtpunt had natuurlijk ook
kunnen zijn de oprichting van de ARP.
maar toen zoals nu meldden de bladen
bij voorkeur de droevige feiten. Nederland
komt dan ook slechts in het wereldnieuws
door het overlijden, 38 jaar oud, van kroon
prins Willem, in Parijs, waar hij zich moppe
rend in de Rue Aubert, bij de Opéra, had
teruggetrokken, nadat koning Willem III
geen toestemming wilde geven voor een
huwelijk met dat meisje (Mattie) van Van
Limburg Stinim.
