"i&lsSr
•d
De trotse koning Ketschevayo
met zijn nukkige vrouwen,
geportretteerd in
gevangenschap.
?Sf§S
Van Buthelezi wordt gezegd, dat hij afstamt
van koning Ketschevayo. In mei aanstaan
de zullen de veldslagen van een eeuw gele
den worden herdacht: het gevecht bij Help-
makaar en bij Utrecht en de uiteindelijke
overwinning van de Britten. Op 28 augustus
zal het honderd jaar geleden zijn, dat ko
ning Ketschavayo en zijn vier vrouwen door
de Britten gevangen werden genomen. Zij
werden opgesloten in een kasteelachtige
boerderij in Kaapstad.
Volgens de geïllustreerde tijdschriften van
1879 gedroeg de koning zich zeer beschaafd.
Na de moord op de Britse ambassadeur in Kaboel t
Britse hulptroepen, meest Indiërs, Afghanistan bin
Stamhoofd Oham, broer
van koning Ketschevayo,
onderhandelt te Utrecht
(Zuid-Afrika) met
kolonel Rudolph
over overgave.
r^A-MMbZÖ
De ARP en de i
het honderd jaar geleden zijn, dat de Brit
ten op grote schaal Afghanistan binnen
trokken en Emir Mohamed Yakub Khan tot
overgave dwongen.
Er is nog ander wereldnieuws, dat lijkt op
de berichten van vandaag. Er is een actie
gaande tegen het doden van zeehondjes.
Gravures tonen de gruwelijke taferelen. Net
als nu, alleen hebben de zeehondjes andere
kopjes, maar dat kan de schuld zijn van de
tekenaar. „LTJnivers illustré" beschrijft
wat een lieve, vreedzame beestjes het zijn.
Het blad voorspelt de volledige uitroeiing
binnen niet al te lange tijd. Hun huiden
immers zijn te gebruiken voor bontjassen,
tentzeilen en waterleidingen, terwijl hun
vet vergelijkbaar is met walvistraan en dus
een grote handelswaarde heeft. Ik wens de
jubilerende ARP toe, dat het haar zal ver
gaan als de zeehondjes en er dus niets zal
komen van de aangekondigde uitroeiing.
Terug naar de revolutie van 1879. De meeste
aandacht krijgt in de Franse en Britse bla
den de opstand van de Zoeloes. Twintigdui
zend Zoeloes onder de bezielende leiding
van koning Ketschevayo overvallen op het
plateau van Isandhlwana een Brits expedi
tie-leger, compleet met ossewagens. Zelden
of nooit heeft een primitief bewapend volk
zo'n klap uitgedeeld aan wat toen een mo
derne strijdmacht werd genoemd. Met spe
ren en messen bezorgen de Zoeloes de Brit
ten een nederlaag. Duizend Britten en vijf
duizend zwarten blijven op het slachtveld
achter. De gebeurtenis verhaastte de val
van de regering van Disraeli.
De Zoeloes vormen een trots en onafhanke
lijk volk. Zij vinden zich knapper en beter
dan de andere zwarte stammen in de buurt
en houden van het gevecht. In de zestiende
eeuw zijn ze uit Oost-Afrika naar beneden
komen zakken en ontwikkelden een nieuwe
tactiek. Zij stormen, zwaaiend met him
assegaaien, in gesloten gelederen op de vij
and af. Het kan niet schelen hoeveel slacht
offers er vallen, als de overwinning maar
wordt behaald.
De Zoeloes van 1979 weten weinig af van
hun geschiedenis en bijna niets van hun
overwinning bij Isandhlwana. Hun blanke
meesters hebben het onderwerp op de scho
len vermeden. Het vorig Jaar toen er een
film over de veldslag werd gemaakt, moest
aan de duizenden Zoeloe-figuranten eerst
worden uitgelegd waarover het eigenlijk
ging. Chief Gatsha Buthelezi, eerste minis
ter van het thuisland Kwazoeloe, is druk
bezig daar verandering in te brengen.
Begon de aardbol te trillen toen in 1879 de anti-revolutionaire partij
geboren werd? Na vele uren bladeren en speuren in vooral Britse, Franse
en Zwitserse tijdschriften uit dat jaar, moet ik tot de teleurstellende,
bijna kwetsende, conclusie komen, dat dit niet het geval was. Er staat
geen woord over, geen letter. Veel artikelen en gravures over revoluties;
dat wel. Niets over wat je tegen de opstandigheid zou kunnen doen,
behalve dan het verbannen van de raddraaiers.
De ouderen van toen herinnerden zich nog
de opstand van de Belgen. Er werd dan ook
in 1879 door Nederlanders, zelfs door katho
lieke Nederlanders, enigszins smalend over
Belgen gesproken. Heel anders dan nu dus.
Zo lezen wij in de Katholieke Illustratie
(„Zondagslectuur voor het katholieke Ne-
derlandsche volk" - met altijd een afbeel
ding van de St. Pieter op de voorpagina) een
verhandeling over „een curieus volksver
maak in de Vlaamse gewesten", te weten de
wedren met varkens.
de dienstboden ook niet trachten zich te
emanciperen".
Prettig wordt deze ontwikkeling niet overal
gevonden. De Katholieke Illustratie citeert
een „bedaagde matrone": „O, heerlijke
oude tijden toen eene dienstbode nog als
meubelstuk des huizes beschouwd werd en
nader tot de familie scheen te behooren dan
menige verre bloedverwant. Eerlijk, ge
trouw en gehoorzaam, bracht zij dikwijls
het geheele leven in éénen dienst door en
wanneer zij trouwde, dan was het toch
gewoonlijk met den huisknecht of den
knecht van den bakker of den slager, zoodat
hare gevoelens nooit den drempel over
schreden en altijd binnen de perken der
dienstbaarheid bleven."
In Amerika gaat het goed zo krijgen we al
bladerend de indruk want daar staan de
laatste indianen op het punt uitgemoord te
worden. Uit Afrika, Afghanistan en Rus
land evenwel komen verontrustende berich
ten. Sommige woelige plekken van toen.
zijn de woelige plekken van nu. En men had
het toen ook op Britse ambassadeurs ge
munt. In Kabul is de Britse ambassadeur.
Sir Pierre Cavagnari K.C.B., CSI, die net in
Afghanistan was aangekomen, vermoord
samen met een aantal andere Britten. De
eerste berichten zijn schaars, maar het pro
bleem is blijkbaar dat de plaatselijke bevol
king niets wil weten van Britse overheer
sing.
In het Lagerhuis wordt om wraak geroepen
en daarvoor zal gezorgd worden, maar in
The Illustrated London News lezen we toch
ook andere verhalen. Heeft het wel zin Af
ghanistan te bezetten." Dat zal 30.000 man
vasthouden en drie en een half miljoen
pond per Jaar gaan kosten. Dergelijke mate
rialistische overwegingen geven niet de
doorslag, want in oktober aanstaande zal
Nu hoeft dat niet aan de anti-revolutionaire
partij gelegen te hebben. Er werd in 1879
veel geboren, dat het aanschijn van de
aarde veranderen zou. zonder dat het de
mensen opviel. Albert Einstein bij voor
beeld. die een einde maakte aan de Tweede
Wereldoorlog en misschien aan alle grote
oorlogen. En Lord Beaverbrook, toen nog
geen Lord, de latere krantekoning. We mo
gen ook de geboorten van Josef Stalin en
Leo Trotsky niet vergeten, hoewel dat mak
kelijk zou kunnen want als babletjes wer
den zij ingeschreven als respectievelijk
Dzjoegasjwili en Bronstein.
Afrika, de ontdekking van de saccharine,
het begin van de verkoop van bevroren
Australisch vlees in Europa, de presentatie
van het beeldwerk „Johannes de Doper"
door A. Rodin, de eerste uitvoering van het
vioolconcert in D (op. 77) van Brahms en de
Zesde 8ymphonie van Bruckner.
Wie vandaag aan buitenlanders vertelt
een genoegen dat door de totstandkoming
van het CDA verloren zal gaan dat je in
Nederland een partij hebt, die zich „anti
revolutionair" noemt, krijgt zijn toehoor
ders aan het gieren van de lol, vooral als hij
erbij vertelt dat het om de geest van de
Franse revolutie gaat eigenlijk. In 1879 zal
dat gelach ontbroken hebben, want de klok
sloeg voortdurend revolutie.
Er werd in het algemeen veel geboren in die
tijd. In Engeland was een man. die graag
vertelde, dat hij twee maal 24 kinderen had
gehad. Als hij dit zei was het de bedoeling,
dat zijn gesprekspartner vroeg: „Bent u dan
twee keer getrouwd geweest?" Niet dat dit
alles zou verklaren, maar het leek de enige
mogelijkheid. De mop was, dat het vieren
twintigste kind van de man in de wieg
overleed. Toen had hij er dus weer 23. De
man deed vervolgens zijn best voor vervan
ging te zorgen, hetgeen na enige tijd lukte.
Hij had er dus voor de tweede maal 24. Om
dat verhaal is veel gelachen indertijd, be
halve waarschijnlijk door de echtegenote
van de opschepper.
Onder de rubriek „Geboorten van 1879"
mogen we ook rangschikken het uitroepen
van de Republiek Transvaal, de oprichting
van de „Afrikaander Bond" voor de be
scherming van de Nederlandse taal in Zuid-
De „vrouwen der gemeenten" werden als
jockey's op een varken gezet en moesten
tweemaal een met touwen afgezet par
cours afleggen zonder het beest los te laten.
Zij moesten zich vasthouden aan de krul
staarten. die met zeep of vet waren inge
smeerd. Commentaar van de Katholieke Il
lustratie: „Men lacht zich inderdaad krom
met de aardige kuren en fratsen welke zich
opdoen" Echter: „Deze vermaken zouden
wel wat verfijnd en beschaafd kunnen wor
den." De dames deden toch vrolijk aan de
wedren mee, want zij mochten het varken
houden, wanneer zij het niet hadden laten
ontsnappen. Een mooie prijs, want „een
varken in de kuip is welvaart voor een
ganschen winter in een huishouden."
Een teken van revolutie, ook door de Ka
tholieke Illustratie opgemerkt is de hou
ding van de dienstboden. Het blad drukt
een gravure af van een dienstbode, die aan
de wijn zit te lurken, maar betrapt wordt
door mevrouw „een bejaard hoofd met
valsche krullen". Het is geen wonder, dat de
dienstboden de verkeerde weg opgaan,
schrijft het blad. Immers „het oproer zit
tegenwoordig in de lucht, en als de werklie
den hunne werkstakingen en bonden en
vrijzinnige ideeën hebben, waarom zouden
