adden de Russen gelijk?
Rademakers'
kijk op
Belgische boef
:ilms
in het
;ort
Ballet, waarvoor dient dat?
ïfM
Bi% LENING 1973
IE DEERHUNTER
Prolongaties en reprises
STAAT DER NEDERLANDEN
IAG 6 APRIL 1979
FILM -
TROUW/KWARTET
11
Air.sterdam-City I en Rembrandtpt.th.; Den Haag-Odeon 1 en Passage; Rotterdam-Corso en
Grand en verder in zeven theaters overal in het land, 12 jr.
r W. Wielek-Berg
J en in februari op de Berli-
Michael Cimino's „The
hunter" werd vertoond,
touwden de Russen dat
en belediging van het
amese volk en zij liepen
.et festival weg, gevolgd
de vertegenwoordigers
i hun satelliet-staten.
loft, die behalve door het gebruikelij
ke gezuip, gedans en geschrans wordt
gekenmerkt door vele overgeleverde
gebruiken (de mannen hebben Russi
sche voorouders).
Hierdoor wordt een stukje onbekend
Amerika in het licht gezet. Na de
bruiloft schieten ze met nog twee
vrienden in de hoge bergen die het
stadje insluiten een groot hert, dat
met bange, wijdopengesperde ogen
sterft, en dat is niet alleen een prach
tig beeld op zichzelf, maar het vormt
ook een van de „parabelen" waarom
heen de film zich beweegt.
De tweede is die van de Russische
roulette; na een harde montage-in
greep valt de toeschouwer middenin
dit macabere spel met de dood, dat
door de Vietcong met hun gevange
nen (onder wie de drie vrienden)
wordt gespeeld. Beide beelden keren
op een kernpunt in de film terug.
lette-spel voor drugs en veel geld
voortzet in geheime nachtclubs in het
stervende Saigon. Daar vindt Mi
chael hem, net vroeg genoeg om ge
tuige te zijn van zijn dood.
Heel goed
Michael Cimino heeft voor „The
Deerhunter" slechts één film ge
maakt („Thunderbolt and Light-
foot") en het moet gezegd dat hij als
beginnend regiseur, geholpen door
een fantastische cast en een formida
bele camaraman (Vilmos Zsigmond)
een grote prestatie heeft geleverd.
Het eerste deel, de bruiloft in Penn-
sylvanië, mag dan wat te lang zijn,
doch het biedt een rijkdom aan docu
mentair aandoende inkijkjes in een
stuk exotisch Amerikaans leven. En
Vietnam slaat over je heen als een
golf van gruwel, geweld en bloed.
Maarbij een film over de smerige
oorlog in Vietnam kan en mag je niet
alleen oordelen over artistieke en
vakkundige kwaliteiten. Die oorlog
heeft praktisch niemand van ons on
beroerd gelaten, hij bracht een onge
kende scheiding der geesten teweeg.
Wordt er in „The Deerhunter" een
poging gedaan om die zwarte bladzij
de in de Amerikaanse geschiedenis te
verwerken? (te „bew<igen", zeggen
ze in Duitsland, daar hebben ze erva
ring met dergelijke dingen). Geens
zins.
Wat Cimino ons laat zien is niet „die"
oorlog, maar wat hij verstaat onder
„de" oorlog (natuurverschijnsel,
aardverschuiving) en hij is de eerste
niet. die deze abstractie gebruikt om
aanvechtbare, in het geheel niet ab
stracte denkbeelden te verdoezelen.
In „The Deerhunter" schieten Ameri
kaanse soldaten slechts uit pure
noodweer en zijn zij alleen maar
slachtoffers. In „The Deerhunter"
worden alle wreedheden en perversi
teiten gepleegd door Noord- en Zuid-
vietnamezen en is de louche blanke,
die aan de ramp alleen maar geld wil
verdienen, toevallig een Fransman.
In „The Deerhunter" zijn de mensen
die de wegen zo indrukwekkend ver
stoppen alleen maar op de vlucht
voor de Noord Vietnam ezen, niet voor
de Amerikanen.
besparen, het moedwillig doodgooien
van een klein jongetje was nog wel
het minste.
Figuren als Nixon, Patton en West-
moreland (om er enkele te noemen)
wilden „lijken zien en armen en be
nen door de lucht zien dwarrelen"
(van spleetogen, wel te verstaan). Ze
werden op hun wenken bediend. En
als u het misschien bent vergeten: de
Amerikanen gooiden er genoeg ont-
bladeringsgif om duizende Seveto's
aan te richten, ook napalm- en frag-
mentatiebommen.
De film zal dienaangaande uw geheu
gen niet opfrissen. „The Deerhunter"
eindigt met een vreemde scène. Als
Nick, in Vietnam verdorven gestor
ven, per doodkist naar huis terug
keert, heffen zijn vrienden aaiselend
„God bless America" aan.
Wintersoldiers
Toch weten we uit allerbetrouwbaar-
ste bron, namelijk uit de yerklaringen
van na hun thuiskomst tot inzicht
gekomen Amerikaanse Vietnam-ve-
teranen, samengevat in de film „Win
ter soldiers", wat ze daar allemaal
hebben gedaan: ik zal u het afgrijzen
Ik vatte dat eerst op als schrijnende
hoon, als bittere spot, ik was geneigd
Cimino om die éne scène veel te ver
geven. Maar de reacties van het pu
bliek en ook het nadenken over de
film brachten mij op een ander idee,
dat. vrees ik, met de werkelijkheid
overeenstemt: Cimino heeft dat hele
maal niet bitter bedoeld, maar ge
woon, rechttoe-rechtaan, als een lief
desverklaring aan zijn land. „Right or
wrong my country". Wie zo denken
zijn de ware minnaars niet.
Robert de Niro in The Deerhunter
tter Faber en André van den Heuvel in „Mijn vriend Het verborgen leven van Jules
«praetcr".
Er was eens, nog niet zo lang
geleden, een Belgische onder
zoeksrechter die Jespers heet
te. Wegens oplichting, malafi
de praktijken van allerlei
aard en bovenal wegens po
ging tot moord op zijn vrouw
(moord kon niet bewezen wor
den) werd de magistraat tot
twintig jaar dwangarbeid ver
oordeeld. Zijn louche tra
want, de autoverkoper de
Cramer, kreeg vijftien jaar.
De Nederlandse cineast Fons Rade
makers volgde het proces en raakte
zozeer overtuigd van Jespers on
schuld, dat hij een film maakte waar
in zonneklaar wordt bewezen dat de
Cramer het allemaal alleen bekok
stoofde en uit wraakgevoelens en ja
loezie zijn vriend de rechter mee
sleepte in het kot.
Hij veranderde de namen en nog zo
het een en ander (Jespers werd Jen
sens en De Cramer Depraeter, de film
kreeg als ondertitel mee „Het verbor
gen leven van Jules Depraeter") maar
hij laat er geen twijfel over bestaan
dat hij de „cause célèbre" Jespers op
hét oog heeft.
Alles goed en welmaar hoe moet
je zo'n film benaderen en volgen? Er
zijn drie wegen, doch twee ervan zijn
hermetisch afgesloten en de derde is
wel zeer moeilijk begaanbaar.
Klakkeloos aannemen dat Fons Ra
demakers gelijk heeft, dat die Jespers
(de goedzak!) zo onschuldig is als een
Amsterdam-Tuschinski 1; Den Haag-Metropole 1; Rotter-
dam-Thalia en verder in 34 theaters overal in het land.
door W. Wlelek-Berg
het filmaanbod groot is en
tuimte beperkt, moeten
innige films zeer kort wor-
tn besproken. Hieronder
ilgen er een paar.
ittlestar Galactica van Richard A.
We is een science-fictionfilm van de
Kit simpele soort (ook al komen er
el wonderbaarlijke technische foef-
aan te pas), een bijna schaamtelo-
replica van „Star Wars". De twaalf
1 r mensen gestichte koloniën in de
Bte zijn verwoest door de gruwe-
t Cylons, méér er schijnt nog
dertiende kolonie te bestaan, de
beimzinnige Aarde. Overleefd
*t er worden, tegen elke prijs, dus
»t het vechtschip Galactiva op
fk. gevolgd door een sleep ongere-
ruimte- en vaartuigen, bevolkt
vluchtelingen. Onderweg doen ze
een gokplaneet aan, waar iedereen
wint en niemand verliest en dat kan
natuurlijk niet kloppen, grote geva
ren schuilen. Maar die mensen (uit de
Oudheid? uit de toekomst?) overwin
nen natuurlijk toch, door trucgeweld
en schooljongenshelden, terwijl enige
oude sterren (Ray Millard en Wilfrid
Hyde White) nogal eens een spaak in
het wiel steken. Maar Lome Greene
van Bonanza niet, nee, dat is een
goeie. Al doende en en passant wordt
er danig reclame gemaakt voor „de
menselijke beschaving" (lees: „Ame
rika") als koddebeier in de ruimte.
Amsterdam-Cinema Intern, en Nóg-
gerath; Den Haag-Corso; Rotterdam-
Cineac Beurs, a.1.
Uit Les Bronzés van Patrice Leconte
blijkt, dat niet alleen Nederlandse en
Duitse, maar ook Franse reisgezel
schappen het bruin kunnen bakken
op vreemde stranden (ditmaal van de
Afrikaanse Ivoorkust). Uitgedost in
koddige gewaden doen mannen en
vrouwen, van oud tot middelbaar,
weinig anders dan elkaar achterna
jagen en zich ongans lachen om af
grijselijk plompe moppen. Als je
maar even denkt aan Tati's „Les Va-
cances de Monsieur Hulot" verlaat je
huiverend de bioscoop.
Amsterdam-Leidsepleinth. en Sas-
kia; Rotterdam-Calypso 2 en Lijn
baan; Den Haag-Calypso en Studio
2000 en verder in 5 theaters, overal in
het land, a.1.
De nieuwste Funes-film „De gendar
me ziet ze vliegen" speelt zich weer af
in Saint Tropez. Het grote succes
voor De Funes is jaren geleden door-
igebroken, toen hij zijn aparte eigen
schappen van zich zelf voorbij schie
tende kleine driftkikker mocht aan
knopen aan zijn verschijnen in poli-
tie-uniform. In dat uniform voelt het
door hem verbeelde mamiet je zich
het best thuis. Dat mannetje (dat met
de mens De Funes niets te maken
hoeft te hebben) is conflictueus ver
vuld van gezagsaanmatiging. Wie ook
maar even aan dat gezag raakt laat
de in het mannetje belichaamde ge
rechtigheid in fulminante veront
waardiging ontbranden. Dat is het
patroon van de films met De Funes.
Ook in „De gendarme ziet ze vliegen".
Het specifieke in dit De Funes pa
troon komt het best tot zijn recht als
de gebeurtenissen, die hem tot zijn
Funesdrift motiveren, dicht bij het
alledaagse blijven. De spanning tus
sen zijn bizarre gezagsaanmatiging
en dat doodgewoon alledaagse
brengt een extra nuance aan in het
vermakelijke. Daar is in de jongste
film met de Funes geen sprake van.
Men ga maar na:
Een agent, die met zijn chef Cruchot
(Louis de Funes) op patrouille is, ont
dekt ergens op een klein grasveld
tussen het geboomte een neergestre
ken vliegende schotel. Hij brengt de
badplaats Saint Tropez in opschud
ding met zijn verhaal en dat wordt
helemaal erg, als ook Cruchot de
schotel ziet staan. Het vervelende is,
dat er steeds eenlingen zijn, die de
schotel zien. Cruchot bijt zich vast in
dat gezagsondermijnende van
buitenaardse verschijnselen en zal er
ook eens geducht mee afrekenen.
Omdat er geen of in elk geval te
weinig organisch verband bestaat
tussen het buitenissige verhaal en het
gepatenteerde De Funes-patroon, zie
je alleen maar mechanische grappig
heden.
De gendarme ziet ze vliegen-Amster-
dam-Calypso en Du Midi; Den Haag-
Apollo 1; Rotterdam-Cinerama en
Metro 1 en verder in 12 theaters
overal in het land, a.I.
pasgeboren kind... ik kijk wel uit!
Rademakers kan wel zoveel vertellen,
uit zeer betrouwbare bron borrelen de
berichten op, dat hij allerhande din
gen heeft weggelaten, verbogen en
bijgeschaafd om ze in zijn visie te
laten passen.
Klakkeloos aannemen dan dat de
rechtbank gelijk had, dat die Jespers
een doortrapte ploert is? Mij niet
gezien, fouten van de justitie zijn
tenslotte niet onbekend en van dat
proces weet ik in het geheel niets af.
Blijft over de derde weg: de film ge
woon zien als film, als verhaaltje en
niks nie meer. Maar aan de onbegaan
baarheid van de derde weg heeft Ra
demakers zelf naar beste krachten
meegewerkt, onder andere door een
bus met journalisten naar Brussel te
vervoeren, niet alleen om ze de pre
mière te laten bijwonen, maar ook om
ze in contact te brengen met Jespers
voormalige vriendin (nu zijn vrouw),
Jespers moeder en Jespers advocaat.
Als dat geen oneigenlijke reclame
isMaar goed, we zullen het pro
beren.
Wat voor soort film is het nu eigen
lijk? Een spannend rechtbank-ver
haal? Maar de rechtbak-scènes zijn
zeer kort en dun gezaaid, ze dienen
alleen als illustratie van iets wat we al
weten. Een thriller dan?
Maar Rademakers houdt vanaf het
begin niets voor het publiek verbor
gen, want zijn psychopathische fielt
hangt zijn hele handel en wandel aan
de lijn en maakt ons deelgenoot van
al zijn vunze machinaties. Hitchcock
kan zoiets, die geeft de toeschouwer
vaak alle troeven in handen en weet
hem dan toch telkens weer al of niet
met een knipoog te verrassen of te
verschrikken. Maar Rademakers? 't
Mocht wat.
Een psychologisch portret? Het spijt
me, maar Rademakers heeft me geen
ogenblik kunnen overtuigen van de
echtheid van zijn karakters. Wat be
weegt de snelle prater en versierder
Depraeter, vanwaar zijn verschrikke
lijk haat die hem tevreden glimla
chend de rechtzaal doet verwisselen
voor het tuchthuis, omdat de rechter
toch lekker meer heeft gekregen dan
Komt dat allemaal voort uit zijn pro
letarische afkomst, zijn frustraties
omdat hij door de deftigen niet wordt
aanvaard? Peter Faber, die de hoofd
rol speelt, mag dan nog zo vinnig
kletsen en vuig kijken en de Vlamin
gen met „ge" aanspreken, (dat had
hij overigens beter niet kunnen
doen), ik geloof er geen woord van.
En Jensens? (André van den Heuvel).
Ach, wat een in-goede man is dat
toch! Blijkbaar is hij nog nooit met
misdadigers in aanraking geweest,
want hij loopt argeloos in alle vallen.
Toch is hij onderzoeksrechter. Hoe
rijmt zich dat?
En dan die akelige, commerciële uit
glijders, die welbewuste slippertjes.
Om een voorbeeld te noemen: de
vrouw van Jensens, die ons toch
wordt voorgesteld als een keurige,
enigszins hoogmoedige dame, ver
slaafd aan het tennisspel en anders
niets, draagt als ze alleen thuis is met
haar zieke kind een gewaad van witte
tule dat ze waarschijnlijk uit een sex-
shop heeft gehaald, want op de ge
wenste plaatsen is het geheel door
zichtig.
Moeten zulke dingen nu altijd maar
zo blijven? Afgezien van andere din
gen is het oudemannetjesachtig ou
derwets. Ik kan het niet helpen, die
film van Rademakers laat een nare
smaak na in mijn mond. De smaak
van pseudo-j'Accuse-hartstocht, uit
geleefd in een ten diepste oninteres
sant milieu bevolkt met mensen die
voortdurend komediestukken opvoe
ren in hun enge, Belgische zwart-
geld-huizen.
Het is jammer dat Rademakers, die
een pionier was, die ons met „Dorp
aan de Rivier" en ook met „Makkers
staakt uw wild geraas" deed geloven
aan de mogelijkheid van volwassen
Nederlandse speelfilms, met zijn late
re werk telkens weer teleurstelt. Een
goede film van Rademakers dat
zou een fijn presentje zijn!
De Klompenboom Schitterende pastorale
over Italiaanse landleven aan het eind van
de vorige eeuw van Ermanno Olmi. De
gehele week in Club 5. Leeuwarden.
Herfstsonate Klassieke film van Ingmar
Bergman met Ingrid Bergman en Liv Ull-
mann in de hoofdrollen. De gehele week in
Grand 5. Amersfoort; H5, Heerlen; studio
A. Geleen; Luxor 2. Temeuzen.
Interiors De eerste ernstige film van
Woody Allen en de eerste film waarin hij
zelf niet meespeelt. Prachtig mooi. De ge
hele week in Studio. Leiden; Movies. Gro
ningen; Tuschinski 5, Amsterdam; Lumiè-
re. Rotterdam; Springhaver. Utrecht.
A Wedding Vermakelijk en satirisch wand
tapijt over Amerikaans leven van Robert
Altman. De gehele week in City 3, Am
sterdam.
De Komedianten Meesterwerk van Theo
Angelopoulos over een bewogen tijdvak
uit de Griekse geschiedenis dat zich weer
spiegelt in de belevenissen van een reizend
toneelgezelschap. 11 april Cleyntheater,
Amsterdam.
Te gek om los te lopen Schokkende docu
mentaire van Italiaans collectief over nieu
we wegen om geesteszieken te integreren
in de maatschappij. 8 april Meerberg. Metl
en Dal.
Rome, open stad Klassieke film van Ro
berto Rosselini over strijd en verzet in
Rome aan het eind van de oorlog. In 1944
gemaakt, nog geenszins verouderd. De ge
hele week in Doelen. Delft.
Una giornata particolare Ontroerende
film van Ettore 8cola r - kleine mensen,
die worden vermaleé de molens var)
Mussolini's dictatuur, i.iet Sophia Loren
en Marcello Mastroianni in de hoofdrollen,
De gehele week in Rivoli. Amsterdam;
8elect, Utrecht; Scala 1. Nijmegen.
Cet obscur objet du désir De nieuwste film
van oud-meester Luis Bufluel, waarin als
vanouds de bourgeoisie een veeg uit de 2
pan krijgt. De gehele week in P.O.C.. Eind
hoven.
door D. Ouwendijk
ADVERTENTIE
bedrag
koers
rente
aflossing
Inschrijving
storting
prospectus
open bedrag
de koers wordt na de Inschrijving op 10 april 1979
vastgesteld volgens het tendersysteem
jaarlijks op 15 mei
in 10 jaarlijkse termijnen van 15 mei 1980 af
vervroegde aflossing Is niet toegestaan
10 april a.s. van 9 tot 15 uurvia banken en commissionairs
15 mei 1979
kosteloos bij banken en commissionairs
Digna Sinke, die een paar ja
ren geleden met haar debuut
„De gebroeders Helle" bewe
zen heeft over een sterk talent
te beschikken, is nu, na een
film over Van Gogh, met een
derde film voor de dag geko
men, met de titel „Ballet,
waarvoor dient dat?"
De titel duldt er al op. dat het om een
z.g. „gebrulksfilm" gaat. Er moet een
vraag worden beantwoord over het
nut dan wel de zin of on-zln van een
kunst. Een heel verschil met het the
ma, dat Vrijman ln zijn balletfilm van
een paar Jaren geleden behandelde,
het thema van „de beschrijving van
een ballet".
Vrijmah moest de creatie van een
ballet verfilmen. Je moest zien en
dat werd door Vrijman voortreffelijk
gedaan hoe een ballet groeit uit
een gretige samenwerking tussen de
gene. die de ideefin aandraagt en de
dansenden, die met de gratie of hoe
kigheid van hun lichamen cn bewe
gingen de Idee tot leven moeten laten
komen.
Dlgna Slnke had een andere op-
*-=i i
Scène uit de film Ballet, waarvoor dient dat?
dracht. Ten dienste van het Scapino
ballet, een gezelschap dat zich met
zijn voorstellingen speciaal tot een
jeugdig publiek richt kinderen in
de leeftijd van lagere tot middelbare
school.
Die kinderen komen, zoals de cineas-
te dat ln ongedwongen uitgevoerde,
haast onmerkbare details laat zien,
uit allerlei maatschappelijke kringen.
Zij krijgen van uit de achtergrond
van hun sociaal milieu evenveel be
vangenheid als onbevangenheid mee.
Ze weten niet, dat dansen in eerste
instantie natuur is en pas later kunst
wordt. Dans als natuur voeren de
kinderen zelf uit er is, zoals Digna
Sinke in haar film laat ervaren, geen
wezenlijk verschil tussen vreugdig of
driftig springende (=dansehde) kin-
•dervoeten en de uit de voeten opko
mende dansbewegingen van beroeps
dansers en -danseressen.
Van daar uit werkend brengt Slnke
aan kinderpubliek (en volwassenen
kunnen daarmee tevens hun voordeel
doen) de gedachte over, dat ballet zin
heeft als een speelse uitbeelding van
levensmomenten.
Wat in de film vooral opvalt is Digna
Sinkes talent to* u serveren. Verbeel
dend observeren. Haar publiek in de
film is een kinderpubliek. Zij haalt er.
dank zij haar niet ln de eerste plaats
analyserend maar juist synthetise
rend observatietalent, een brok tinte
lend kinderleven uit.
Leven dat volledig samenvloeit met
de balletverbeeldingen van het Sca
pino ballet. Daarmee heeft Digna
Sinke haar opdracht, beantwoording
van de vraag of ballet (zoals door
Scapino uitgevoerd) zin heeft, posi
tief ten uitvoer gebracht.
Wim van de Velde heeft, net als Dlgna
Sinke voor höör film, met flnancléle
hulp van het ministerie van CRM. een
beschrijving gegeven van de opbouw
in Leiden van de tempel van „Taf-
feh". Aan de titel „Taffeh" heeft Van'-"
de Velde de subtitel „Verdronken ver
leden" toegevoegd.
In zekere zin heeft Van de Velde het -
gemakkelijk gehad. De oude Egypt£-;;
sche cultuur is. over het geheel geno-
men. ln haar bewaard eebleven docu-
mentaties zo indrukwekkend, dat het J
voor een filmer al voldoende is zich
aan die documentaries dienstbaar te
maken.
Voor zover Van de Velde dat heeft
gedaan is zijn film geslaagd. De ma-*"
nier waarop hij ln zijn film beelden -
heeft opgenomen van de tempel-'
opbouw in Leiden is weinig fascine
rend.
Dat geldt ook voor de band die hij
geprobeerd heeft te leggen tussen het
oude Egypte en het (economische)
heden. Het wezenlijke tekort van de
film is, de afwezigheid van visie. Wat
er aan visie is ingebouwd is meer
schijn dan werkelijkheid
