Nieuw gesprek met
Zuidafrikaanse kerk
X'
Simonis-Delft
conflict scherper
Schouderklopje van een Duitse professor
'Paasmorgen' na
twintig jaar herdrukt
Uit brieven van lezers
Trouw
Afrikaner pleidooi voor
gesprek over 'Knelpunte'
Nieuw bestuur
van Celam
Kerken tegen
wapenhandel
VANDAAG
VOORBUGANGERS
Emeritaat van
Heinz Albertz
KERK
TROUW/KWARTET
1
Van een onzer redacteuren
LUNTEREN/JOHANNESBURG Volgende week komt in ons land een zware delegatie van
ae (blanke) Nederduitse Gereformeerde kerk aan onder leiding van de voorzitter van de kerk
un t Kleynhans, om in de Blije Wereld in Lunteren drie dagen te spreken met het
dagelijks bestuur en de deputaten oecumene buitenland van de Gereformeerde Kerken in
Nederland.
Op dit moment la de delegatie nog in
Zwitserland om daar te spreken over
de rassenverhoudingen In Zuid-Afri-
ka. Het gesprek daar wordt toege
spitst op het door de: NO-synode ge
schrift over dit onderwerp „Ras, Volk
JOHANNESBURG (ANP) ..Die
Kerkbode", het orgaan van de blan
ke Nederduits Gereformeerde Kerk
in Zuid-Afrika, heeft in het laatste
nummer commentaar gegeven op de
beslatten over de pasjeswet, geno
men op de kortgeleden gehouden re
gionale conferentie van de Hervorm
de (gereformeerde) Wereldbond
(WARC). De drie grote Afrikaner
kerken in Zuid-Afrika, de Neder
duitse Gereformeerde Kerk (NGK),
de Gereformeerde Kerk en de Neder
duitse hervormde kerk, zijn niet lid
van de Zuidafrikaanse raad van ker
ken. Wel hebben zij deelgenomen aan
bovengenoemde conferentie.
„Die Kerkbode" schrijft dat in het
huidige politieke systeem in Zuid-
Afrika onrecht bestaat. De kerk
dient aan deze „knelpunte" aandacht
te schenken en hierover met de auto
riteiten in gesprek te treden. Hoe
gelukkig is de kerk dat Zuid-Afrika
een overheid heeft waarmee overleg
mogelijk is, schrijft „Die Kerkbode".
De kerk, aldus het kerkblad, moet op
„kerkelijke manier" met de autori
teiten onderhandelen. Wanneer de
kerk echter gevraagd wordt politie
ke pressie op de regering uit te oefe
nen, dan gaat dit naar het oordeel
van „Die Kerkbode" te ver. Zoiets is
In strijd met de taak van de kerk in
de wereld. Daarom moet de kerk
waarschuwen tegen de geest van re
volutie, die de toekomst geen goed
kan doen. Het artikel in het kerkblad
is ondertekend door twee leden van
het moderamen van de algemene sy
node van de Nederduitse Gerefor
meerde Kerk, dr. G. S. Moller (scri
ba) en ds. J. E- Potgieter (assessor).
en Nasie". Het gesprek in ons land
gaat bovendien over de toekomstige
verhouding tussen de Zuidafrikaanse
kerk en de Nederlandse gerefor
meerden.
De laatste synode van de NG Kerk
bekrachtigde het eerder genomen be
sluit. de band met de Nederlanders te
verbreken, omdat dezen voortgingen
met de aanbeveling aan de kerkleden
van het Speciale Fonds van het We
reldraadprogramma tegen het racis
me. In de plaats van de oude verhou
ding kwam een .zelfde relatie als met
zoveel andere kerken ln de wereld".
Deze omschrijving is vaag en dwingt
tot een nadere precisering. Mogelijk
zal de ontmoeting die besloten ls,
leiden tot een communiqué.
Van de Zuidafrikaanse delegatie ma
ken vooraanstaande theologen deel
uit onder wie de secretaris voor oecu
menische zaken. dr. Frans O'Brien
Geldenhuys en zes hoogleVaren. Van
Stellenbosch komen dr. J. J. Smith,
dr. Pf A. Verhoef en dr. W. D. Jonker.
Van Pretoria dr. A. B. du Tolt, dr. C.
W. H. Boshof! en dr. J. A. Heyns.
De Zwitsers kwamen vorig Jaar met
een uitermate milde reactie op de
proppen op „Ras, Volk en Nasle". In
Johannesburg wordt gezegd dat deze
milde toon nuttig was voor het bevor
deren van de dialoog. Het gesprek
met de Zuidafrikanen vindt plaats in
Neuchatel.
m 1
door Frans Oudejans
Prof. dr. F. G. L. van
der Meer
Op zaterdag 10 februari stond ln Trouw een uitvoerig
interview met prof. dr. Frits van der Meer. de bejaarde
cultuurhistoricus, kenner van de christelijke archeo
logie. Aanleiding tot het artikel was de verschijning
van zijn boek „Apokalypse", een kostbaar werk van
250 gulden, dat ondanks de prijs een verrassende
aftrek vindt.
In dat Interview zegt prof. Van der Meer: „De Apoka
lypse is ln de eerste plaats een kunsthistorisch boek.
Ik heb eraan meegewerkt het uit te geven, omdat lk
vind dat Je elke kans waarmee Je Gods Woord onder
de mensen kunt brengen, moet aangrijpen en op
welke manier kan dat beter dan met honderden goede
afbeeldingen! Maar persoonlijk sla lk een eenvoudig
boekje als „Paasmorgen". dat in 1959 verscheen en
sindsdien elk Jaar ln de Paasnacht door honderden
mensen wordt gelezen, veel hoger aan."
Het artikel ln Trouw gaat dan verder: „Er ls helaas
nauwelijks meer aan 'Paasmorgen' te komen." Inder
daad, helaas, dacht men op de Persdienst van het
bisdom Breda bij het lezen van die verzuchting.
'Paasmorgen' dateert ln zijn laatste uitgave van 1959
en ls dus al twintig Jaar oud. Het is toch eigenlijk niet
goed dat zovelen er sedertdien verstoken van zijn
gebleven. Want in de verhalen over het boekje, zoals
de bewonderaars van Van der Meer die aan elkaar
vertellen, is „Paasmorgen" inderdaad een klein ju
weeltje. En de schrijver heeft niet te veel gezegd als
hij meedeelt dat leder Jaar op Pasen zeer velen het
boekje ter hand nemen.
Nu geeft de Persdienst van het bisdom Breda een
serie brochures uit onder de titel „Bouwstenen". Be-
schelden uitgaven, waarin onder meer de drie deeltjes
met Overwegingen van bisschop H. Ernst zijn ver
schenen. Zou zo'n „Paasmorgen" daarin niet opper
best passen, vroeg men zich af? Maar welke hindernis
sen moesten daarvoor worden overwonnen?
De eerste hindernis was de schrijver natuurlijk. Dat
bleek een niet te moeilijke hindernis. Prof. Van der
Meer was eerder verbaasd om het verzoek tot toe
stemming voor een heruitgave dan tegenhoudend;
eerder waarschuwend dan aanmoedigend: „Weet
waar u aan begint, want het ls geen gemakkelijk
boekje." Dat wisten ze ln Breda, erbij zeggend dat het
om een bescheiden oplage ging en dat voorop stond
dat de échte liefhebbers, ook die van een jongere
generatie, aan de hand van dit „Paasmorgen" het
geheim van de Opstanding konden overwegen.
Van dat moment af verleende de schrijver op allerhar
telijkste manier zijn medewerking. Hij ging zelfs
ervoor naar de archieven van het kunsthistorisch
instituut in Nijmegen, dat zijn rijke collectie foto's
beheert, en zocht naar de twee foto's van schilderijen
aan de hand waarvan hij indertijd zijn boekje schreef.
De tweede die toestemming moest geven, was de
uitgever van twintig Jaar geleden, het Spectrum. Ook
daar bleek de bereidheid tot medewerking spontaan.
En zo kon, enkele weken vóór Pasen 1979, na twintig
jaar een heruitgave verschijnen van „Paasmorgen", ln
het vertrouwen dat toch weer enkele honderden ervan
kunnen proeven en zich erdoor in hun geloof zullen
sterken.
In zijn boekje gaat prof. Van der Meer uit van twee
afbeeldingen. Het eerste ls een altaarluik van Rogier
van der Weyden, dat ln het Metropolitan Museum in
New York hangt, het tweede wandmozal'ek in een
kloosterkerk bij Athene. Een westerse en een byzan
tijnse visie op het mysterie van Pasen, nu voor de
aandachtige lezer beschreven. Voor wie het boekje wil
bezitten: men storte ƒ5,20 op postgiro 1066316 tnv
Overweg bisdom Breda, Breda met vermelding van
„Paasmorgen" en het wordt u toegezonden.
Frans Oudejans Is perschef van het bisdom Breda.
CARACAS (ANP) Tot nieuwe voor
zitter van de Latijns-Amerikaanse
bisschoppenconferentie (Celam) ls de
huidige secretaris, aartsbisschop-
coadjutor Alfonso Lopez Trujlllo uit
Medellin (Colombia) gekozen. Hij
volgt daarmee de Braziliaanse kardi
naal Alotsio Lorschnelder uit Fortale-
za op, die ln 1972 vlce-voorzltter en
later voorzitter van de Celam werd.
De zeven kardinalen en 50 bisschop
pen kozen de Braziliaanse aartsbis
schop Luciano Jose Cabral Duarte
tot vlce-voorzltter, bisschop Roman
Arrita Villalobos (uit Costa Rlca) tot
tweede vlce-voorzltter en de bisschop
van Awellaneda (Argentinië). Anto
nio Quarraclno, tot de nieuwste se
cretaris-generaal van de Celam.
Het Celam-bestuur heeft afgezien
van de mogelijkheid de reglementen
te veranderen waardoor herverkie
zing van kardinaal Lorschnelder had
kunnen plaatsvinden De 57 prelaten
hebben zich verder beziggehouden
met de uitvoering van de besluiten
van de conferentie ln Puebla. De paus
had hen gemaand „concrete maatre
gelen" te treffen om de verkondiging
van het evangelie ln Latljns-Amerika
te bevorderen
Aartsbisschop Trujlllo werd tn 1935
m Colombia geboren. Vorig Jaar mei
benoemde paus Paulus VI hem tot
aartsbisschopcoadjutor met het
recht om de aartsbisschop van Me
dellin op te volgen.
Deze rubriek is uitsluilend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
benchten, artikelen en commentaren, en met voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties>(deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
hef niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wi| helaas mei corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859,1000
AW Amsterdam Bi| publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Verkiezingen
waarin opgenomen: De Rotier
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagee Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg O Êostma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautsiraat 131
Amsterdam
lei 020-91345*
telex 13006
Postgrrv 66 00 00
8ark Ned. Cred.ett
23 0012 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Posibus 940
3000 AX Rotterdam
REGO DEN HAAG/LEIOEN
Positxji 101
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Den Haag
REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO.
(uitsluitend administratie)
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt ^56
Abonnementsprijzen
Per maand 15,90
Per kwartaal f 47.70
P« hafl iaar 95.40
Per iaar f 188 .60
mopdracNen
(ne adressen boven'
Oogave ram-iebenchten 9-19 30 van
maandag l m vn*j»g Op zondag van 18-
20 uw tetef 020-913456
Opgave m,n.-adversaries
320-936868 o* scftnnefcR aan Mev-Adv
«tdsfcng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
AcXeswHJ-gincK" urtsKelend scnr<tefcjk
Door vrijwel alle partijen wordt
ineens weer gesproken over verkie
zingen die komende zijn. Dat duurt
nog wel ruim twee Jaar. maar wordt
zelfs al gesproken over lijsttrekkers.
Dit onderstreept nog eens het chao
tisch denken van een groot aantal
politici. Wanordelijk ln de Kamer,
met kermlsachtlgen tonelen, onbe
schofte taal en maar vooruit grijpen
op de toekomst. Als ze zich eens be
paalden bij vandaag en als Van Hou-
welingen. Faber, De Boer dan ook
nog eens over de schouder keken
naar het recente verleden waarin de
ARP zoveel leden verloor door het
getrek naar links, dan zou lk goede
moed hebben bij het sterven van de
ARP. dat er nog een gezonde CDA
geboren zou kunnen worden. BIJ het
huidige politieke gesol vraag lk mij
af. hoeveelste rangs ministers en
staatssecretarissen we krijgen in
1981. Maar met de bijbel onder de
arm en barstens vol christelijke Inspi
ratie kan er natuurlijk veel gebeuren
in 1981
Emmen J. Pool
Studenten
Met grote verbazing heb ik in Trouw
van 23 maart het artikel gelezen over
de universiteit. Daarin zegt o m. Ge-
raldlen Blokland, dat wanneer de uni
versiteit niets aan kinderopvang doet
„de ouders voor alle kosten moeten
opdraaien". Hierbij staat mijn ver
stand stil. Dus zij wil èn studeren èn
een kind, maar de maatschappij
moet dan wel zorgen dat zij geen last
heeft van dat kind, want zij wil niet
voor de kosten van dat kind haar
kind dus opdraaien. Wat een men
taliteit. Vaak ls het ook nog zo dat
deze studentes een beurs hebben
dat kost de gemeenschap dus ook
geld en dan moeten wij met elkaar,
ook nog maar even zorgen dat deze
dames geen last hebben van hun kin
deren. Ze willen naast hun studie een
kind hun goed recht maar dat
mag vooral niets kosten, geen moeite,
geen onzeggingen en vooral geen
geld. En als ze straks afgestudeerd
zijn. hebben ze een prima salaris.
Daarom zou lk willen voorstellen, dat
deze vrouwen dan het geld, dat de
gemeenschap besteed heeft aan hun
kinderen, terug betalen en wel met
rente. Verder stop lk vanaf heden met
de VU geldelijk te steunen, want lk
pas ervoor hieraan mee te werken. Ik
besteed liever het dubbele aan echte
nood ln de wereld, waar deze vrouwen
kennelijk geen weet van hebben of
het interesseert hen niet. want ze zijn
veel te veel met hun eigen lk bezig.
Groningen F. Meijer-Staal
DEN HAAG (ANP) Bisschop A. J. Simonis van Rotterdam
wil niet dat de Delftse studentenpastor Harry Peels en pasto
rale werker Ton Meyknecht meewerken aan gezamenlijke
mis/avondmaalsvieringen met de hervormde en gereformeer
de studentengemeente in Delft.
Kohl (2)
Hoe Van Agt erbij komt om Helmut
Kohl ln bescherming te nemen ls mij
een volkomen raadsel. Waar haalt hij
het vandaan te zeggen dat de meer
derheid van de Nederlandse bevol
king de meningen van de vragenstel
lers ln het Haagse tv-lnterview met
Kohl niet deelt? Heeft hij daar bewij
zen voor? Of begint hij misschien ook
een hetze tegen „linkse figuren" en
gaat hij alles wat naar „kritisch"
ruikt bestempelen als linkse propa
ganda gericht op het omverwerpen
van de gevestigde orde? Dan heeft hij
een goede dat de WD het CDA links
inhaalt.
Nnnspeet K. Neutel
In een brief aan de parochieraad ln
Delft zegt de bisschop dat „alles wat
gebeurt tegen de geloofsdlsclpline
van onze kerk uitdrukkelijk buiten
mijn .verantwoordelijkheid als bis
schop valt". Wanneer Peels en Mey
knecht blijven meewerken aan geza
menlijke eucharistische vieringen
met de reformatorische gemeenten
dan moeten zij volgens de bisschop
erop rekenen, dat zij ernstige gevol
gen over zichzelf afroepen. Deze gel
den ook voor de parochie als zodanig,
zo voegt bisschop Simonis eraan toe.
Na uitvoerige briefwisseling en per
soonlijke gesprekken met de betrok
kenen verklaart bisschop Simonis,
dat hij op geen enkele wijze akkoord
kan gaan met het feit, dat Peels en
Meyknecht hun medewerking blijven
geven aan gezamenlijke vieringen.
Hij zegt overigens wel blij te zijn, dat
naast deze gezamenlijke vieringen
ook de r.k. zondagse eucharistievie
ring op de kortst mogelijke termijn
hersteld zal worden.
Verboden
De reden voor zijn uitdrukkelijke ver
bod aan Peel en Meyknecht ls vol
gens de bisschop, dat door hun deel
neming aan gezamenlijke vieringen
„een gestructureerde open communie
ontstaat, die als zodanig door onze
kerk is verboden". Ook de gelovigen
mogen aan dergelijke vieringen niet
deelnemen, omdat daardoor de in
druk zou ontstaan dat eucharistie en
avondmaal, priester en dominee het
zelfde zouden zijn. Hierbij verwijst
Simonis naar hetgeen de bisschop
penconferentie over deze aangelegen
heid heeft gezegd ln haar antwoorden
aan de commissie „intercommunie en
ambt" van 23 augustus 1977.
In zijn brief verwijt Simonis aan het
landelijk beraad rooms-katholleke
studentenpastores dat zij weigeren
een Inventarisatie te geven van de
gezamenlijke diensten in de studen
tenparochies. Op 19 maart hadden de
pastores aan de Nederlandse bis
schoppen laten weten dat zij weinig
voelen voor een gesprek met de bis
schoppen, uit vrees dat zij het slach
toffer zouden worden van de Impasse
binnen het bisschoppencollege, die
het gevolg is van de houding van de
bisschoppen Gijsen en Simonis.
In Delft bestaat een intensieve sa
menwerking tussen de studentenge
meentes van de rooms-katholleke, de
hervormde en gereformeerde kerk,
die zich sinds vorig Jaar ook uitstrekt
tot de zondagse vieringen.
Geloofwaardigheid
In februari schreven de rooms-katho
lleke studentenpastores dat een sta
ken van deze vieringen ernstige ge
volgen zou hebben voor de geloof
waardigheid van de rooms-katholie-
ke kerk. Later vroeg Simonis aan de
studentengemeente in Delft „zo spoe
dig mogelijk materiaal op te zenden,
dat inzicht geeft ln de liturgische
vormgeving van de gemeenschap". In
hun antwoord zeggen de r.k. studen
tenpastores dat zo'n Inventarisatie
Bisschop Simonis
alleen zinvol is als die zich niet be
perkt tot de orden van dienst en
wanneer ook andere kanten van het
werk er bij betrokken worden. Zij
merken verder op dat het onderzoek
aan diepte zou winnen, wanneer de
collega's van de andere kerken ook
bij het onderzoek betrokken zouden
worden. De pastores merken ook op
dat de vraag om inventarisatie eigen
lijk gericht hoort te worden aan de
bestuursorganen van de diverse stu
dentenpastoraten.
BERN (BIP) De raad van de pro
testantse federatie in Zwitserland
heeft zich met een brief tot de rege
ring ln Bern gericht naar aanleiding
van de parlementaire discussie over
een versoepeling van de maatregelen
tegen levering van wapens aan lan
den ln de Derde Wereld.
De kerken herinneren aan het refe
rendum van 1972, toen de Zwitserse
bevolking zich uitsprak voor een ver
sterkte controle. De kerken spreken
hun zorg uit over de wapenlevering
en zeggen dat een eventuele versoe
peling, die nu in discussie is, be
schouwd zal worden als woordbreuk.
BOEKENWEEK (1)
Mijn vader had twee boekenkasten.
Allebei van die kasten met deurtjes,
met glas erin. Ik zie zelfs nog geslepetj
ruitjes voor me. De boeken bleven er
mooi en onbeschadigd in, geen stof
op de snee, kortom als nieuw. Het
bezwaar was dat Je niet alle boeken
kon zien, want het glazen ruitje reiktfl
niet tot onderen toe. De ene kast
stond ln de voorkamer en later ln het
volgende huis waarin we gingen
wonen boven op de les- en
studeerkamer. In die kast stonden
deftige boeken. Op het grote, witte
naambord van mijn vader, bij de
buitendeur, stond warin hij allemaal
les gaf, zang, orgel, plano, en dan
waren er ook twee voor ons
geheimzinnige vakken bij:
contrapunt en solfège. Daar begrepet
we niets van, maar dat stond dan in
die boeken in de glazen kast ln de
voorkamer. Natuurlijk stonden er
ook de gebonden Jaargangen van het
maandblad dat hij zelf uitgaf en
verder mooie antiekkleurige bandjes
met negentiende eeuwse dichters,
zoals Bllderdijk (blauw) Da Costa ln
het rood, ds. Bernard ter Haar in twee
bruine bandjes en Jan Pieter Heye. Ik
las die gedichten niet, maar lk mocht
er wel in kijken. Hij had ook een boek
van J. J. L. ten Cate, dat was een lang
gedicht over de Nieuwe Kerk op de
Dam en lk vroeg me vaak af hoe
iemand daar zo'n lang vers over kon
maken. Veel interessanter was weer
dat boek waarin iemand met een vrij
vaste hand alle „Psalmen Davids" op
muziek en al uitgeschreven had. Met
van die rult-noten. De inkt was al
bruin geworden, 't Was een
Interessante kast. Onderin stonden
de boeken met platen, die kwamen 's
zondagsavonds op tafel. M'n broer
keek er met bijzondere Interesse naar
en tekende dan ln de week schriften
vol met de taferelen die hij 's zondags
gezien had, met z'ntong uit z'n mond.
Toen was er nog geen boekenweek. Ik
denk dat we die niet nodig hadden
om hevig geïnteresseerd te zijn bij
vrijwel alles wat gedrukt stond.
Beroeplngswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te 's-Grevelduin-Capelle
P. Koeman te Oene; te Den Bommel
Hagestein/Polsbroek (toez.) en te Ud
del: F. van Roest kand. te Wage
nlngen.
Aangenomen naar Vlaardingen (zie
kenhulspastoraat Holyziekenhuls): S
Nijdam te Den Haag-Loosduinen
naar Eist: H. Faas te Appelscha-Lan
gedlJk-Ravenswoud.
Bedankt voor Middelhamls en IJssé
muiden: W. C. Hovius te Katwijk
Zee.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Aalten: L. L. Plelj
sant te Krulningen-Krabbendijke
Rilland Bath, die bedankte voor Em
meioord en Coevorden.
Bedankt voor De Bilt-Bilthoven: H
D. van Herkse te Heemse.
Aangenomen naar Dalfsen: A. Veld
man te Oldehove.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Veenendaal: P. Beek-i
huls te Noordeloos.
door Jac. Kort
Uit de kolommen van dit dagblad vernam lk. dat de gerefor
meerde organistenvereniging met haar onlangs uitgegeven
Orgelboek een aardig succesje heeft geboekt. Waar ging het
over? Blijkens het verslag dat mijn collega Wolvenkamp deed
van de jaarvergadering, die genoemde vereniging te Leeuwar
den hield, heeft de een of andere Duitse hooggeleerde, wiens
naam mij ontschoten is. de gereformeerde organisten gecom
plimenteerd met het Orgelboek, dat zij onlangs het licht heeft
doen zien.
De professor sprak er met name zijn
vreugde over uit. dat er ln dit Orgel
boek van iedere psalm twee verschil
lende bewerkingen voorkomen, de
een zodanig, dat er voor Iedere melo-
dietoon een nieuw akkoord staat ge^
noteerd en de andere, waarin twee of
meer melodietonen bij een en hetzelf
de akkoord zijn ondergebracht. In
vakjargon heet dit laatste het toepas
sen van doorgangs- en wlsseltonen.
maar dit terzijde Wat er wel toedoet
en daarover verheugde onze hoogge
leerde zich vooral, ls. dat de laatstge
noemde methode inderdaad het zin
gen veel soepeler en vloeiender doet
verlopen dan de eerste
Veertig Jaar geleden, toerv Iedere toon
van een psalmmelodie onverander
lijk ongeveer gedurende een volle se
conde door de gemeente moest wor
den uitgegalmd vanwege de vermeen
de stichtelijkheid (in sommige ge
meenten in ons lahd bestaat deze
opvatting vandaag de dag nog altijd)
kon een organist niet anders doen
dan het gezang ondersteunen met
brede akkoorden, noot voor noot.
Sinds het Inzicht, zij het met moeite,
veld gewonnen heeft, dat de psalm
melodieën, net als alle andere melo
dieën. een ritme hebben (men sprak
in het begin van hele en halve noten
om dit aan te duiden) ls er ook begrip
gegroeid voor het feit, dah niet iedere
melodietoon een even zware beteke
nis heeft en dat het daarom noodza
kelijk is onderscheid te maken tussen
akkoortonen en z.g. versierende
tonen.
Ik besef terdege, dat lk het met deze
onderscheiding de gewone lezer veel
te moeilijk heb gemaakt en stap
daarom haastig van dit Ingewikkelde
onderwerp af Wat lk nog wel even
wilde zeggen is dit ln 1947 gaf ds.
Hasper een klein boekje uit getiteld
..Orgelbegeleiding bij het psalmzin
gen" (uitgave A Jongbloed. Leeuwar
den). Hij is de man geweest, die in
1936 de stoot gegeven heeft tot het
herstel van het „ritmisch zingen". In
dit kleine, nog op oorlogspapier ge
drukte boekje zijn de bewerkers des
tijds reeds van hetzelfde principe uit
gegaan, dat niet iedere toon van een
'psalmhnelodie zo nodig door een
nieuw akkoord behoeft te worden
ondersteund Toentertijd ls daarop
nogal wat kritiek losgekomen en
Over rusten gesproken
daarom vind ik het zo leuk, dat er nu
een Duitse professor is. die de gere
formeerde organistenvereniging een
complimentje geeft, precies voor dat
gene. waar de bewerkers uit 1947 des
tijds voor op hun kop hebben gekre
gen Horen ze het ook nog eens van
een ander
Dit geeft mij dan meteen aanleiding
nog even terug te komen op een an
der punt met betrekking tot het Or
gelboek van de gereformeerde orga
nistenvereniging. BU de bespreking,
die lk indertijd aan dit boek heb
gewijd, heb ik bezwaar gemaakt te
gen de rusten, die daarin aan het eind
van iedere tekstregel staan afge
drukt. In een woord vooraf worden
die rusten verdedigd door middel van
de bewering, dat zij aan de cadans
der Geneefse psalmmelodiën eigen
zijn. Alsof Louis Bourgeois en Maltre
Pierre anno 1560 opzettelijk iets an
ders hebben gewild dan hun tijdgeno
ten. die prachtige melodiën schreven
zónder dit soort hinderlijke hiaten. Ik
kan het niet helpen, maar lk proef uit
de bedoelde bewering in het Orgel
boek weer diezelfde zucht tot „ge-
wljd"-maken van wat het niet ls. waar
iedereen ln de Jaren dertig en veertig
op gestuit ls. die IJverde voor het
herstel van het oorspronkelijke ritme
der psalmmelodiën en waaraan ook
nu nog bepaalde kerkelijke kringen
vasthouden.
Ik heb in mijn recensie het voorbeeld
aangehaald, psalm 19 en daarbij op
gemerkt, dat deze psalm bestaat uit
vier volzinnen, die zonder rust beho
ren te worden gezongen en niet uit
twaalf brokjes met telkens een rust.
Als we nog één keer Hasper's boekje
uit 1947 ter hand nemen, dan zien we
hoe simpel en doeltreffend daarin de
kwestie van de rusten, waarover zo
veel is geharreward, blijkt te zijn op
gelost. Om bij psalm 19 te blijven:
deze melodie wordt ln twee delen
verdeeld door een maatstreep over de
gehele notenbalk. Iedere helft is op
nieuw ln tweeën gedeeld, ditmaal
door een streepje van de tweede tot
de vierde UJn. Aan het eind van iedere'
tekstregel staat een streepje tussen
de bovenste twee lijnen. Hasper zegt
hierover ln zijn Toelichting: „het
boekje dient om een soepel zingen
der psalmen te bevorderen: één of
twee regels op één ademtocht en niet
met afgemeten rusten na elke halve
zin. Zo leest ook niemand. Het afbre
ken bij elke komma is niet alleen
lelijk, maar ook vermoeiend, en het
neemt de aandacht voor het geheel
weg."
Wanneer er over een jaar of dertig een
nieuw Orgelboek uitkomt, wordt deze
stelling van Hasper daarin misschien
óók wel ln praktijk gebracht. Hope
lijk geeft ln het jaar 2008 dan weer
een Duits professor de gereformeerde
organistenvereniging een schouder
klopje, omdat zij blijk heeft gegeven
van het juiste Inzicht in de zinsbouw
der Geneefse psalmmelodieën.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Middelburg Zuid: J. W.
Verwey te H.I. Ambacht.
Bedankt voor Haarlem: A. Vergunst
te Veen.
GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Hilversum: F. Malan te„
Rhenen; voor Elspeet: A. van Straa-t
len te Barneveld.
Ds. Thijs Weerstra
Een aantal van de bijdragen die
onder de titel „Openhartig" schrt-
voor het gereformeerde Centraa
Weekblad, heeft de Brusselse evange
Usatiepredlkant Thijs Weerstra bij elh
kaar gezocht en er liederen, (eigenv
gedichten en korte verklaringen vai
bijbelteksten aan toegevoegd. Dit le C
verde met elkaar een „reisgids voofl
jongeren" op: het boek „Op weg naa#
het wonder", dat bij Zomer Keu4>
ning te Wageningen verscheten (1211
pag., prijs 14,50).
West-Berlijn (ANP) In een overvol
le Johanneqkerk ln Berlijn-Slachteri
see heeft de bekende predikant Hein
rich Albertz zondag afscheid al
dienstdoend predikant genomen. D
ver buiten Berlijn bekende ds Albertz
trad ln 1967 af als burgemeester vai
West-Berlijn om het predikantschaj
weer op te nemen. De 64-jarige predi
kant is op eigen verzoek met vep
vroegd emeritaat gegaan.
Zaterdagavond verklaarde ds Albert
op een afscheidsbijeenkomst van ziji
gemeente dat hij ln de gemeente Ber
lijn-Slachtensee verder werkzaam za
blijven. HIJ verlangde echter mee
vrijheid om „voor bepaalde zaken oj
te komen" zonder hiermee de ge
mcenschap van de kerk te belaster
In dit verband herinnerde hij aan zijl
optreden in de Berlijnse Deutsch
landhalle afgelopen herfst, waar hl
kritiek leverde op de zgn „beroeps
verboden".
In zijn afscheidspreek zei ds Albert
dat de kerk de opdracht heeft overa
te strijden waar het menselijk levei
bedreigd wordt. De gemeente moe
daar zijn waar de farizeëers zich ai
wenden maar waar Jezus van Nazi
reth naar toe gegaan ls.
