Luchtmacht Tanzania
bombardeert Entebbe
Exodus van Arabische
diplomaten uit Egypte
Kerncentrale is niet
ineens uit te zetten
'Islamitische
Republiek Iran'
Al dk buitenlanders die hier straks
weer hun vakantie komen
brengen,zouden die nou allemaal
op hun achterhoofd gevallen zijn?
Tuurlijk met, Nederland is een lekker
vakantie-landje! Veel te zien, mooie
natuur, aardige mensen. Zullen we
dit jaar zelf dan ook maar 's...
Diplomaten in Nairobi: escalatie van oorlog
Na besluit van 'Bagdad' tot totale boycot
China garant voor
Thaise veiligheid
Ironie
Gratie gevraagd
voor Bhoetto
MAANDAG 2 APRIL 1979
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
NAIROBI (Reuter. AFP, UPI, AP) Tanzaniaanse gevechtsvliegtuigen van het Russische
type Mig hebben gisteren bombardementen uitgevoerd op het Oegandese vliegveld Entebbe,
zo hebben gisteren diplomatieke bronnen in de Keniase hoofdstad Nairobi meegedeeld.
Het zou gaan om een vergelding voor
de aanval van een Libische superso
nische straaljager die donderdag
bombardementsvluchten uitvoerde
op de Tanzaniaanse stad Mwanza.
Volgens de bronnen in Nairobi keer
den alle Tanzianiaanse jagers veilig
op hun bases terug. Het was de eerste
Tanzaniaanse luchtaanval op een be
langrijk doelwit in Oeganda en vol-
TEHERAN (Reuter, AFP, UPI) De religieuze leider en
sterke man van Iran, ayatollah Ruhollah Khomeini, heeft
gisteren Iran tot Islamitische Republiek uitgeroepen, nog
voor alle stemmen van het referendum, dat daarover zou
beslissen, geteld waren.
Khomeini wenste gisteren het Iraan-
se volk via de radio geluk met zijn
overwinning op „ruim 2500 jaar des
potisme". Hij liep met zijn verklaring
vooruit op de officiële uitroeping van
de Islamitische Republiek, die gister
avond laat zou plaatsvinden. Zijn
verklaring volgde na afloop van een
tweedaags referendum, dat blijkens
voorlopige gegevens uitwees dat 97
procent van de stemgerechtigde Ira-
niërs zich voor een Islamitische Re
publiek uitspraken.
Geen zinnig mens in Iran had eraan
getwijfeld dat de ayatollah en de zij
nen niet hun zin zouden krijgen. In
het referendum werd geen alternatief Rarhtiar
geboden en de miljoenen stemgerech-
tigden hebben gekozen voor iets,
waarvan nog niemand precies weet
hoe het er in de praktijk gaat uitzien.
Het instellen van de Islamitische Re
publiek werd gisteren al in de straten
van Teheran gevierd. Inwoners reden
massaal met auto's met ontstoken
koplichten door de stad. Ook in de"
Libanese hoofdstad Beiroet waren
naar schatting vijftigduizend sjiiten
op de been. Zij eisten in koor de
instelling van een Islamitische Repu
bliek in Libanon. De demonstratie
liep uit in een betoging tegen het
Egyptisch-Israëlische vredesverdrag,
toen de Libanezen Khomeini's woor
den aanhaalden, dat „de aanvaarding
door Sadat van vrede met Israël ver
raad is aan de islam".
Het nieuwe bewind in Iran zegt nu
door de overwinning via het referen
dum een wettige basis voor zijn gezag
te hebben gekregen. Khomeini waar
schuwde gisteren de Iraniërs dat de
resten van het verdreven bewind van
de sjah (dit „stinkende regime", zoals
Khomeini het noemde) nog steeds in
hun midden verkeerden en nog
steeds actief waren, met steun van
„internationale dieven en oliepara
sieten".
Er zijn in Iran stemmen opgegaan dat
het referendum niet geheim was ge
weest. Regeringswoordvoerder Amir
Entezam wees dit gisteren als non
sens van de hand. Entezam zei verder
dat direct na het bekend worden van
de officiële einduitslag van het refe
rendum het ministerie van binnen
landse zaken verkiezingen zal gaan
voorbereiden voor een grondwetge
vende vergadering. Dan zou ook het
ontwerp van een nieuwe grondwet
worden gepubliceerd.
Volgens de Franse ex-minister van
binnenlandse zaken, Michel Ponia-
towski, bevindt de voormalige Iraan-
se premier Sjapoer Bachtiar zich in
Europa. De oud-minister, die in de
stad Clermont Ferrand in midden-
Frankrijk sprak, zei dat „Bachtiar op
350 kilometer ten oosten van hier
woont". Dat houdt in dat Bachtiar
zich ergens rond de Franse Alpen
ophoudt. Poniatowski zei nog dat de
Iraanse sjah zelf indertijd Frankrijk
had verzocht Khomeini niet uit dat
land te laten vertrekken. De sjah was
bang dat Khomeini als hij uitgewe
zen zou worden, naar Libië of Algerije
zou gaan, waar hij nog gevaarlijker
voor de sjah zou zijn. Frankrijk heeft
Khomeini inderdaad niet uitgewezen,
maar dat heeft de sjah niet mogen
baten.
In de Iraanse ambassade in Koeweit
zijn het afgelopen weekeinde zeker
vijf Iraniërs omgekomen en enkele
tientallen gewond bij gevechten tus
sen vóór- en tegenstanders van aya
tollah Khomeini. De gevechten ont
stonden toen een aantal Iraniërs zich
beklaagde over de wijze waarop de
volksstemming gehouden werd.
gens de diplomaten in Nairobi bete
kent het een omvangrijke escalatie
van de oorlog in Oost-Afrika.
Door de aanval zou de voornaamste
'art- en landingsbaan van het vlieg
veld als het ware zijn omgeploegd.
Uitschakeling van de internationale
luchthaven Entebbe zou een zware
slag betekenen voor de aanvoer van
oorlogstuig en militairen uit Libië en
tevens voor de verdediging van de
enige tientallen kilometers verder
ligghnde hoofdstad Kampala.
Tot en met zaterdag hadden Libische
vliegtuigen volgens de diplomaten in
Nairobi nog steeds nieuwe wapens en
manschappen aangevoerd op Enteb
be. Het Libische contingent voor
Kampala van naar schatting 2000 mi
litairen werd met nog eens 600 man
versterkt, zo meldde een Joegoslavi
sche correspondent gistermorgen nog
vanuit Kampala. De verdediging van
de stad zou vrijwel geheel van de
Libiërs afhangen, het Oegandese re
geringsleger zou volkomen uit elkaar
geslagen zijn en weigeren nog voor
president Ide Amin te vechten.
Zaterdag was vanuit Kampala ge
meld dat de verdedigers de aanval
lende Tanzaniaanse soldaten en Oe-
gandeze ballingen hadden terugge
dreven en wisten te voorkomen dat
de stad in handen viel van het Natio
nale Bevrijdingsfront van Oeganda.
Het bevrijdingsfront ontkende giste
ren dat zijn troepen waren terugges
lagen. In een communiqué van het
front in Dar Es Salaam werd gezegd
dat „wij onze posities in de sectoren
Kampala en Entebbe nog vast in han
den hebben en'dat de aanval op de
hoofdstad en Entebbe nog slechts
een kwestie van tijd is". De beslissen
de aanval op de stad zou zijn uitge
steld om de burgerbevolking de gele
genheid te geven de stad te ont
vluchten.
De Libische leider Moammoer Khad-
daffi heeft inmiddels gedreigd de oor
log tot in Tanzania te zullen voortzet
ten om het bewind van de Oegandese
president Amin te redden. Amin
heeft om een spoedzitting van de
Veiligheidsraad van de Verenigde Na
ties gevraagd, maar zaterdag zei een
VN-woordvoerder dat het nemen van
een besluit hierover was uitgesteld op
verzoek van de Afrikaanse lidstaten
van de VN. Een Afrikaanse woord
voerder bij de VN liet weten dat de
Organisatie van Afrikaanse Eenheid
al probeert in het conflict te bemid
delen.
Vanuit Washinton werd zaterdag nog
gemeld dat de Amerikaanse regering
acties overweegt tegen Libië in ver
band met de hulp die dat land geeft
aan Amin en de rol die Libië speelt als
,,'s werelds meest onverholen voor
stander van revolutionair geweld".
De Egyptische president nam zaterdag staande in een open auto de ovaties van het volk in
ontvangst.
CAIRO (Reuter, UPI) De Arabische landen zijn gisteren begonnen hun diplomatieke
banden met Egypte te verbreken Zaterdag besloten de landen van de Arabische Liga in
Bagdad tot de breuk en tot een volledige economische boycot van Egypte. Ook Saoedi-Arabië
heeft zich, zij het duidelijk met tegenzin, bij de maatregel aangesloten.
Het besluit van de Arabische landen
kwam zaterdagmiddag nog als een
verrassing. Dagenlang had het er
naar uitgezien dat de Liga in een
radicaal en een gematigd kamp zou
De Palestijnen zeiden de maatrege
len te zien als het begin van verdere
radicale pogingen om de Egyptische
president Sadat zo zwaar onder druk
te zetten dat de economische moei-
uiteen vallen. De beslissing met lijkheden en de politieke afzondering
Egypte te breken duidt er op dat men
elkaar toch heeft gevonden. Vooral
opmerkelijk is de verharde stelling-
name van de Saoediërs, die de leiding
hadden van de gematigde landen en
de belangrijkste belanghebbende in
de Egyptische economie zijn.
Palestijnse woordvoerders en andere
radicalen zeiden de besluiten van
Bagdad weliswaar als een overwin
ning te zien voor hun streven het
Egyptisch-Israëlische vredesakkoord
te ondermijnen maar volgens hen is
dit nog maar een minimale maatregel
en staat het de landen, die dat willen
vrij, Egypte nog harder te treffen. De
Saoedische minister van buitenland
se zaken Saoed al-Feisal sprak van
een pijnlijke maar onvermijdelijke
stap.
ADVERTENTIES
Nieuwe service: in ruim 60 plaatsen (zie onderaan) zijn er
nu VVV i-kantoren, herkenbaar aan het i-schild naast het bekende
VVV bord. Deze kantoren geven informatie over het gehele land.Tegen
een geringe vergoeding kunt u daar nu van èlle streken schitterende
Gidsen Voor Vakantie en Vrije tijd krijgen en er zijn handige toer info-
kaarten om te zien wat er w&ar te ontdekken valt. Bij elk van die VVV
i-kantoren kunt u nu ook boeken voor ruim
100 interessante korte vakantie^ in eigen land.
Hier vindt u WV i-kantorcn: Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Amstelveen, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem. Assen, Bergen (N H.). Bergen op Zoom, Breda. Delft, Den Bo»ch,
Den Haag. Den Helder. Deventer. Doeiinchem, Dordrecht, F.dc, F.gmor.d aan Zee, Eindhoven. F.mmen. Enschede. Epe. Gouda, Groningen. Haarlem, Harderwijk, Heerlen, Helmond.
Hengelo, Hilversum. Hoek van Holland, Hoogeveen, Ka.wijk. Leeuwarden, Leiden. Maastricht, Meppel, Middelburg, Noordwijk, Nunspeet. N'i|megen. Oisterwijk, )ofterhout, O».
Roosendaal, Rotterdam, Texel, Tiel, Tilburg, Utrecht, Valkenburg, V'enlo. Vlissir.gen, IJmuidcn. Zaandam. Zandvoort, Zeist, Zutphen. Zwolle
Hengelo,
m. Hoek van Holland, Hex
hem uiteindelijk ten val zullen bren
gen. De PLO en Irak hebben landen,
die zich niet aan de boycot houden
gewaarschuwd voor politieke omwen
telingen.
Arabische diplomaten wezen echter
in de eerste plaats op het gebaar van
Arabische eensgezindheid dat Bag
dad heeft gemaakt. Het gaat er nu om
een militaire macht op te bouwen als
tegenwicht tegen de Israëliërs. De
landen, die daar vooral voor in aan
merking komen zijn Irak en Syrië.'
Eerder dit jaar hebben beide landen
al te kennen gegeven te willen samen
smelten, ook op militair terrein om zo
met hulp van de Sowjets Israël het
hoofd te kunnen bieden.
Niet ondersteboven
De Egyptische pers is niet onderste
boven van de besluiten die zijn geval
len op de conferentie in Bagdad. Het
dagblad „Al Akhbar" maakte giste
ren helemaal geen melding van de
conferentie. De „Al Ahram" geeft een
zeer beknopte samenvatting van de
besluiten. Het enige blad dat een
commentaar wijdt aan de conferentie
is „Al Goumhouria".
„Geloven de extremisten van het af- Ghali stelde echter dat Egypte nog
wijzingsfront dat ze Palestina kun
nen bevrijden door de ambassadeurs
uit Caïro terug te roepen", zo vraagt
het blad zich af. Het blad besluit het
commentaar met te stellen dat Egyp
te gebonden blijft aan al zijn ver
plichtingen en de Arabische solidari
teit, ondanks deze conferentie in
Bagdad.
Onze correspondent James
Dorsey meldt vanuit Caïro:
Binnen enkele dagen zal Egypte con
tacten leggen met de Palestijnen op
de Westelijke Jordaanoever en in de
Gazastrook. Dit heeft Egyptes minis
ter van buitenlandse zaken Boetros
Ghali gezegd aan de vooravond van
het officiële staatsbezoek van Israëls
premier Menachem Begin aan Caïro.
Egypte lijkt zich alle moeite te ge
troosten om van het eerste officiële
bezoek van een Israëlische leider aan
'een Arabisch land zo weinig mogelijk
ophef te maken.
Reagerend op de besluiten van de
Arabische ministers die in Bagdad
bijeen waren meent Ghali dat „Saoe
di-Arabië zijn beleid niet fundamen
teel gewijzigd heeft". Ghali noemde
de besluiten van Bagdad om een olie
boycot tegen Egypte in te stellen en
om de Arabische ambassadeurs naar
huis te roepen „onwettig en in strijd
met het handvest van de Arabische
Liga".
BANGKOK (Reuter. UPI. AP) - De
Chinese Volksrepubliek is bereid de
veiligheid van Thailand te garande-
ren in geval van Vietnamese agressie,
zo heeft de Chinese ambassadeur in
de Thaise hoofdstad Bangkok. Chang
Wetllleh meegedeeld.
Volgens de ambassadeur heeft Viet
nam met zijn invasie in Cambodja
bewezen gevaarlijk te zijn, ook voor
Thailand, aan wiens grenzen zich nu
Vietnamese militairen ophouden.
In de Vietnamese hoofdstad Hanoi
gaan geruchten dat er opnieuw een
grootschaaps Chinees militair offen
sief op komst is. Volgens Hanoi heeft
China het aantal steunpunten in het
noorden van Vietnam van elf tot
achttien uitgebreid. Volgens Hanoi is
China helemaal niet van plan te on-
derhandelen over het grensconflict,
maar wil Peking alleen dat Vietnam,
zijn troepen uit Cambodja en Laos.
terugtrekt.
steeds een Arabisch land is dat de
Arabische eenheid hoog in z'n vaan
del draagt. Hij meende dat wanneer
Israël en Egypte in de onderhandelin
gen over autonomie voor de Palestij
nen in de bezette gebieden een oplos
sing van het Palestijnse vraagstuk
weten te bereiken de andere Arabi
sche landen zich bij het vredesproces
zullen aansluiten.
Autonomie
De autonomieplannen voor de Pales
tijnen zullen een belangrijk onder
werp van gesprek zijn tijdens het
vandaag beginnende bezoek van Be
gin. Begin zal vanavond en morgen
ochtend met Sadat besprekingen-
voeren. Daarvoor zal hij de Joodse
synagoge in Caïro, de piramides en-
het Egyptische nationale museum
bezoeken. Tenslotte zal Begin een
krans leggen bij het gedenkteken
voor de onbekende soldaat. Hoewel
Sadat Begin in november 1977 beloof
de dat hij het Egyptische parlement
zal toespreken zijn hiervoor geen
voorzieningen getroffen. Israëlische
regeringsfunctionarissen in Caïro
zeggen begrip te hebben voor Egyp
tes moeilijke positie in de Arabische
wereld op dit ogenblik.
Bovendien hebben de Israëliërs be
grip voor het feit dat Sadat geen tijd
had om voorbereidingen te treffen
voor een toespraak van Begin in het
Egyptische parlement.
Sadat keerde immers pas zaterdag
avond terug naar Caïro. Terwijl er
geen enkele Israëlische vlag in de-
stad hangt of uiterlijk iets op de
komst van Begin wijst was de Egypti
sche hoofdstad kleurrijk versierd'
voor Sadats terugkeer. Grote portret
ten van Sadat in Uniform sierden de
pleinen van Caïro. Gebouwen waren-
kleurrijk verlicht.
-«•
Volgens de Egyptische kranten verza
melden zich zaterdag bij de terugkeer
van Sadat miljoenen mensen op
straat om hem te verwelkomen. Poli
tieke waarnemers schatten de op
komst echter aanzienlijk kleiner. Hoe
het ook mag zijn. Sadat voelt zich als
enige Arabsiche leider nog steeds vei
lig genoeg om in een open auto door
de straten van z'n hoofdstad te
rijden.
Slechts in het noordelijke deel van de
Egyptische hoofdstad viel er iets van
Begins bezoek te merken. Het gloed
nieuwe El 8alaam hotel is vrijge
maakt voor de 160 journalisten die.
gisteren aan boord van een speciaal
vliegtuig van Tel Aviv naar Caïro
vlogen.
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM De grote moeilijkheid met een kernreactor is, dat hij niet helemaal uitgaat
wanneer je hem afschakelt, zoals dat met de Three Mile Island II woensdag in alle vroegte
gebeurde Als de regelstaven naar beneden gaan, stopt weliswaar het kernsplijtingsproces in
de bundels brandstofstaven. Maar de radioactieve splljtingsprodukten gaan door met het
afgeven van hun vervalwarmte.
Een afgezette kernreactor gaat daar
door onherroepelijk door; hij geeft
ongeveer vijf procent af van het
maximale vermogen bij vol bedrijf.
Voor de reactor bij Harrisburg, nomi
naal vermogen 906 megawatt, komt
dat dus neer op zo'n 40 megawatt.
Dat is, om de gedachten te bepalen,
bijna dezelfde warmteproduktie als
onze mini-kerncentrale in Dode-
waard (54 MW) in vol bedrijf levert.
Die warmte moet ergens heen, en als
het primaire koelwatercircuit het om
welke reden dan ook opgeeft, moet
een noodkoelsysteem die vijf procent
restwarmte afvoeren. Of die noodkoe
ling in voorkomende gevallen inder
daad van de jaren zeventig langdurig
de discussie over de veiligheid van
kernenergie heeft beheerst. Totdat
andere onderwerpen in de mode kwa
men, zoals de spreiding van kernwa
pens via plutonium uit reactoren, en
het opbergen van radioactiéf afval
Publikalië in «menwerking mei hel Nationaal Bureau voor Tnemme in Den Haag
De ironie wil dat net vorig jaar de
eerste destijds smartelijk ontbre
kende praktijproef met een nood-
koelingssysteem in een echte werken
de kernreactor werd gehouden De
resultaten waren nog veiliger dan
men volgens de berekeningen had
verwacht. Maar in Harrisburg moet
het een en ander toch zijn misgegaan.
Wat en hoe precies, zal epn nader
onderzoek moeten leren. Maar de
NRC schat dat een kwart van de
brandstof sta ven kapot is gegaan, en
dat duidt erop dat ze behoorlijk over
verhit zijn geweest. Een hardnekkig
gerucht wil. dat een bedieningsman
in de loop van woensdagochtend de
noodkoeling heeft afgeschakeld
Bel
Leerzaam is in ieder geval dat de
gigantische gasbel die de brandstof
staven in Harrisburg alsnog dreigt
droog te zetten als men niet heel
zorgvuldig manipuleert, niet in de
veiligheidsanalyses voorkwam. Het is
een mogelijkheid waaraan men niet
had gedacht. Dat het niet mogelijk is
om in een veiligheidsanalyse van te
voren letterlijk alles te voorzien, is
daarmee lijfelijk gedemonstreerd.
Overigens is het volgens de voorzitter
van de Nederlandse reactorveilig-
heidscommissie, ir. C. J. van Daatse-
laar, in de kerncentrale Borssele aan
zienlijk minder waarschijnlijk dat
zich bij een vergelijkbare storing een
dergelijke gasbel zou vormen. In die
ISLAMABAD (Reuter. UPI) - Poli
tieke en persoonlijke vrienden van de
ter dood veroordeelde vroegere Pa
kistaanse premier Zoelfikar Ali
Bhoetto hebben zaterdagavond te
gen zijn wil bij de huidige Pakistaan
se president en sterke man. generaal
Zia Oei Haq een aantal gratieverzoe
ken ingediend in een laatste poging
Bhoetto van de galg te redden
Bij de Indieners was ook het bestuur
van de Pakistaanse Volkspartij
(PPP). die Bhoetto zelf heeft opge
richt. Bhoetto zelf heeft steeds gewei
gerd gratie te vragen en had ook zijn
vrienden en geestverwanten verbo
den dit te doen. Zaterdagnacht liep
de termijn waarbinnen om gratie ge
vraagd kon worden af Als generaal
Zia de verzoeken naast zich neerlegd,
kan hij besluiten dat de terechtstel
ling binnen 48 uur na afloop van de
termijn moet plaatsvinden.
reactor, die van hetzelfde grondtype
is als die bij Harrisburg, wordt water
van het noodkoelsysteem namelijk
om een andere, efficiëntere manier
naar de reactorkern geleid.
In een radioprogramma van de Ikon
sloot de voorzitter van de Tweede--
Kamercommissie voor kemenergie-
Jan van Houwelingen (CDA) niet uit.
dat een aantal veiligheidsaspecten
opnieuw zal moeten worden bestu
deerd. Het ongeluk in Amerika toont
volgens hem opnieuw de noodzaak
aan om met kracht te zoeken naar
alternatieven voor kernenergie Ka
merlid Jan Terlouw (D'&&> meende
eerder dat er voorlopig in Nederland
geen nieuwe kerncentrales moeten
worden gebouwd. We moeten de tijd
nemen om na te gaan hoe veilig of
onveilig kernenergie nu eigenlijk is.
zei hij zaterdagavond in Tros Aktua.
Terlouw drong niet aan op sluiting
van de twee bestaande centrales, een
maatregel waar de PPR-fractle wel
aan denkt.
De Amerikaanse autoriteiten zijn
zich zeer bewust van de internationa
le repercussies die het ongeluk iri
Harrisburg kan hebben De NRC
houdt 25 landen dagelijks op de hoog
te van de ontwikkelingen Verschil
lende landen hebben waarnemers
naar Harrisburg gezonden De Ameri
kaanse nucleaire industrie, die toch
al weinig florissante tijden door
maakt, houdt haar hart vast Er'
draaien ongeveer zeventig kerncen
trales. die tien procent van de
stroomvoorziening in Amerika ver
zorgen. Er zijn er 130 in aanbouw of in
voorbereiding. President Carter hield'
de Amerikanen voor dat, hoewel
uiteraard de veiligheidsmaatregelen
opnieuw zouden moeten worden be
keken. Amerika zeker op de bijdrage
van kernenergie aan de elektriciteit*-
voorziening moest blijven steunen
