Koerdisch nationalisme
krijgt nieuwe impuls
Volvo's gescheiden remsysteem.
vomvo
Als u dóórdenkt
Kasteel Rosendael naar
Geldersch Landschap
Voyager intact
langs Jupiter
'Geen pretpark, maar monument'
Door machtswisseling in Iran
DINSDAG 6 MAART 1979
TROUW/KWARTET P 6
Elke machtswisseling in een Arabisch land waar Koerden wonen, geelt steevast een Impuls
aan het Koerdisch nationalisme. De machtswisseling in Iran vormt op deze regel geen
uitzondering. Bij gevechten in het noordwesten van Iran, waar de Koerden wonen, zijn enkele
honderden Koerden om het leven gekomen.
Van het bewind van de sjah onder
vonden de Koerden zeker de laatste
Jaren weinig goeds. Daarom ls hun
hoop nu gevestigd op het nieuwe be
wind in Teheran. Het hoofd van de
Democratische Partij van Koerdis-
tan in Iran, Abdoel Rachman Kasem-
loe. heeft de regering een lijst van
acht punten overhandigd die een ver
groting van de zelfstandigheid inhou
den. Ayatollah Khomeini heeft bo
vendien onlangs een aantal Koerdi
sche geestelijken ontvangen, die
eveneens de wens van meer zelfstan
digheid ter sprake brachten. De rege
ring van premier Bazargan heeft ech
ter nog weinig meer gedaan dan de
plichtmatige verklaring dat men re
kening zal houden met de minderhe
den. maar dan van een afscheiding
van Koerdistan nooit sprake zal kun
nen zijn.
PASADENA (UPI) Omkijkend
naar Jupiter wie weet is er nog een
tot nu toe over het hoofd gezien
maantje te ontdekken is de Voya-
ger 1 sinds gisteren op weg naar Sa-
tumus. Even na één uur werd de
reuzenplaneet het dichtst genaderd:
tot 278 000 kilometer. De radiosigna
len hadden 38 minuten nodig om het
grondstation in Pasadena. Californië.
te bereiken.
Toen wisten de onderzoekers dat de
apparatuur door de Intensieve stra
lingsgordels om de planeet niet was
beschadigd. De ontvangen dosis stra
ling bedroeg op dat moment in totaal
duizend maal de hoeveelheid die voor
mensen dodelijk is. „Jupiterzal altijd
het domein van robots blijven",
merkte directeur Bruce Murray van
het Jet Propulsion Laboratory droog
jes op. De Voyager 1 was precies
anderhalf Jaar geleden gelanceerd.
Behalve Jupiter zelf. groter dan alle
andere planeten samen, heeft de Voy
ager ook uitgebreid manen gefotogra
feerd. waarvan de grootste als kleine
planeet niet zouden misstaan: Gany-
medes en Callisto, gedeeltelijk met
ijs bedekt, zijn groter dan de planeet
Mercurlus. De grootste belangstelling
ging uit naar Io. ongeveer even groot
als onze eigen maan. geel gevlekt
door zout- en zwavelafzettlngen en
voorzien van een eigen mini-atmos
feer waarin natriumdamp door de
straling van Jupiter tot zacht oranje
lichten wordt gebracht.
Het probleem van de Koerden in het
Midden-Oosten is ongeveer honderd
Jaar oud. Tot die tijd leefden ze eeu
wenlang in een bergachtig ontoegan
kelijk gebied, waar ze hun eigen taal
en cultuur gemakkelijk wisten te
handhaven. Met de opkomst van de
nationale staten werd hun positie
echter steeds moeilijker. Na het uit
eenvallen van het Ottomaanse rijk
aan het einde van de Eerste Wereld
oorlog. leek een mogelijkheid te ont
staan voor een zelfstandige Koerdi
sche staat.
Eeuw
De grenzen die in de jaren
daarna werden getrokken en de
steeds groter wordend© greep van na
tionale regeringen of koloniale mo-
genheden op de gebieden die onder
hun zeggenschap vielen, maakten de
vestiging van een zelfstandige Koer
dische staat echter onmogelijk. Het
gebied van de Koerden kwam onder
Turks. Syrisch, Iraaks, Iraans en Rus
sisch gezag. Het merendeel van de
Koerden woont momenteel in het
oosten van Turkije (zeven miljoen).
Enkele honderdduizenden wonen in
de Sowjet-republiek Armenië, een
kleine miljoen in Syrië, twee miljoen
in Irak en nog eens twee miljoen in
het noordwesten van Iran.
Vooral de Koerden in Irak hebben
zich in de loop der Jaren fel verzet
tegen het bestuur vanuit de hoofd
stad Bagdad. Ze maken in dat land
een kwart van de bevolking uit, wat
betekent dat de Iraakse leiders niet
om hen heen kunnen. Tot in het mid
den van de Jaren zestig probeerden de
Iraakse leiders met geweld de Koer-
.den af te houden van hun plannen
voor een autonome status. Regelma
tig werden militaire expedities naar
het noorden van het land gestuurd.
Ondanks enorme bloedbaden slaag
den deze er toch niet in de Koerden,
die helemaal thuis waren in het on
toegankelijke bergachtige gebied, er
onder te krijgen.
Toen aan het eind van de jaren zestig
de huidige president Achmed Hassan
el-Bakr aan de macht kwam. probeer
de deze nog eenmaal de Koerden er
gewapenderhand onder te krijgen.
Toen dat niet lukte, veranderde hij
van taktiek en kende hij de Koerden
een zelfstandig bestaan toe binnen de
grenzen van Irak. Verder besloot hij,
dat Irak voortaan een Koerdische vi
ce-president zou krijgen en dat vijf
ministers in de centrale regering in
Bagdad Koerden zouden moeten zijn.
Door gedeeltelijk tegemoet te komen
aan de wensen van de Koerden, speel
de Bagdad de Koerdische leiders uit
elkaar. Een deel vond wat door presi
dent el-Bakr geboden werd. voldoen
de en achtte het daarom verantwoord
om met het bewind van Bagdad sa
men te werken. Het andere deel stel
de zich echter achter de vorige week
overleden Koerdische leider Moesta-
fa Barzani in zijn strijd voor een vrij
Koerdistan. Ze hadden bezwaar te
gen het feit dat Bagdad de autonome
status eenzijdig had toegekend. Ver
der vonden ze het aan de Koerden
toegekende gebied veel te klein. De
gebieden waar aardolie gevonden
was in het Koerdische territoir, ble
ven namelijk onder de zeggenschap
van de centrale regering vallen.
Sedert het begin van de jaren zeven
tig was er sprake van een voortduren
de guerrilla in het noorden van Irak
onder leiding van Barzani. Deze werd
daarin aanvankelijk gesteund door
het bewind van de sjah in Iran. die op'
die manier de links-radicale leiders in
Bagdad een handenbinder gaf in het
noorden van het land, zodat Iran
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Het vermaarde kasteel Rosendael met het
omringende park en de „Koningsberg", samen 45 hectare
groot, is door de laatste eigenaar, de in 1977 overleden W. F. T.
baron Van Pallandt. geschonken aan de Stichting Het Gel
dersch Landschap. De successierechten, de kosten van over
dracht en het bedrag dat nodig is voor de eerste inrichting
moeten wel door de gemeenschap worden opgebracht:
1.346.393 gulden. Dit bedrag zullen rijk. provincie en de
gemeente Rozendaal beschikbaar stellen.
..Wie het park Rosendael alleen in
zijn jeugd heeft leren kennen tijdens
een schoolreisje naar de ..bedrieger
tjes". zal misschien wat verrast zijn
als hem later wordt meegedeeld dat
het hier niet om een pretpark gaat
maar om een cultuur-historisch mo
nument van de eerste orde", is dezer
dagen naar aanleiding van het legaat
door Het Geldersch Landschap opge
merkt. „Wie later met rijpere blik het
park beziet, zal vooral worden getrof
fen door het voor Nederland unieke
beeld van landschapsschoon. voorna
melijk veroorzaakt door de combina-
Ue van sterk geaccidenteerd terrein,
stromend water, veel geboomte en
wisselende doorzichten".
Vele auteurs hebben zich in de loop
der Jaren met Rosendael beziggehou
den. Naast kritiek op onderdelen
komt men in de literatuur tal van
superlatieven tegen als het gaat om
de beschrijving van het historisch
belang van Rosendael. zijn sfeer en
zijn aparte schoonheid Dat geldt niet
alleen voor de achttiende eeuwse do
minee d'Outrein en zijn stichtelijke
„Wegwyzer door de Heerlijkheid
Roosendaal in dichtmaat", maar zon
der uitzondering voor alle latere
auteurs.
Residentie
Het kasteel is sinds 1314 bekend als
residentie van de graven, later herto
gen van Qelre Van de verschillende
residenties der hertogenlijke families
was Rosendael het belangrijkst Tal
van gewichtige feiten in de Gelderse
geschiedenis hebben zich daar afge
speeld. Van het hertogelijk kasteel is
behalve enig muurwerk in het tegen
woordige huis voornamelijk overge
bleven de ontzaglijke ronde toren uit
1412. die met zijn doorsnede van zes
tien meter en zijn vier meter dikke
muren de dikste en zwaarste kasteel
toren van Nederland is
fcfcdert 1536 was het kasteel in parti
culiere handen: de familie Van Scher-
penzeel. vervolgens door koop 1579
de familie Van Dorth. van welke het
in 1632 door huwelijk overging op de
Van Arnhems. Rosendael is daarna
altijd vererfd, in 1722 op de Torcks.
tenslotte via een huwelijk in 1854 op
de Van Pallandts. Joh an van Arn
hem. behorende tot de kring van ver
trouwelingen van koning-stadhouder
Willem III. die meermalen op Rosen
dael verbleef, begon omstreeks 1700
met de heraanleg van de tuin. Uniek
voor ons land is de terrassenaanleg
naar Italiaans-Frans voorbeeld met
gebruikmaking van stromend water,
een zeventiende-eeuws ideaal, dat in
ons vlakke land in het algemeen niet
tot de mogelijkheden behoorde.
Wijzigingen park
Belangrijk waren de wijzigingen in
het park, waarin, naar mag worden
aangenomen. Daniel Marot, een der
bouwers van Het Loo, eveneens de
hand heeft gehad. Even uniek als de
aanleg is het tuinmeubilair, dat toen
werd toegevoegd en dat zeker door
genoemde Marot is ontworpen. In de
eerste plaats de zogenaamde thee-"
koepel van koningin Mary, die als een
van de twee fraaiste in ons land geldt
Verder de ..schelpengalerij",
in Europa ten noorden van de Alpen
nauwelijks vergelijkbare voorbeel
den te vinden zijn (de restauratie
hiervan is bijna voltooid) en voorts de
..bedriegertjes" en de ..grot'
In de negentiende eeuw is het park
door J D Zocher hervormd De aan
leg van Marot is daarmee verstoord
maar op zichzelf heeft ook de vormge
ving van Zocher kwaliteiten en bij
uitzondering is het oude tulnmeubu-
latr gespaard gebleven, terwijl ook de
terrassenaanleg. zij het gewijzigd,
nog goed te herkennen is. In het kas
teel is sedert jaren het internationale
instituut van historische kastelen ge
vestigd
door Herman Amelink
Werden de Koerden in 1946 ln de
steek gelaten door de Russen en se
dert het einde van de jaren zestig
door hen zelfs openlijk tegengewerkt
als uitvloeisel van de steeds nauwere
banden tussen Bagdad en Moskou,
eind 1974 volgde een nieuwe klap. De
sjah van Iran besloot tot een toenade
ring tot Irak omdat hij te veel last
begon te krijgen van de stroom Koer
dische vluchtelingen die naar zijn
land kwam door de voortdurende
strijd in Irak. Tijdens de OPEC-con-
ferentie die in 1975 in Algiers werd
gehouden, besloten Iran en Irak geza
menlijk het probleem van de vluchte
lingen aan te pakken. De Koerdische
guerrillastrijders werden door de le
gers van Iran en Irak in de tang
genomen, waardoor het Koerdische
verzet een zware knauw kreeg.
Koerdische strijders die in 1!
zeker nadat Moestafa Barzani zijn
heil zocht in de Verenigde Staten.
Naast de partij van Barzani (de De
mocratische Partij van Koerdistan)
zijn twee andere partijen gevormd, de
Patriottische Unie van Koerdistan
(maoistisch) en de Koerdische Revo
lutionaire Partij, de club die samen
werkt met het bewind in Bagdad. Nu
f5 vochten tegen troepen van
er aan het militaire front niét zoveel
eer meer valt te behalen, bestoken
deze partijen voornamelijk elkaar
met pamfletten waarin de ander voor
rotte vis wordt uitgemaakt.
De opleving van het nationale be
wustzijn van de soennitische Koer
den, dit maal tegenover de sjiietische
Irak.
leiders in Teheran, lijkt
geen inleiding tot een massale
pende opstand. De
strijd en het wegvallen van een
leiding heeft de positie van de
den ernstig veizwakt.
deeldheid is troef. Maar de
blijven in en buiten Iran
opstandelingen.
Eigenlijk is het rempedaal in een Volvo 240-
of 260-model de combinatie van twee pedalen.
Want met dit pedaal bedient u twee gescheiden
remcircuits. die allebei drie van de vier wielen
remmen, leder circuit remt twee voorwielen en
één achterwiel.
Een treffend voorbeeld van de betrouwbaar
heid van een Volvo. Want mocht er onverhoopt een
storing in een van de circuits optreden.-dan nog
behoudt u 80% van het remvermogen. Het enige
dat u ervan zou merken, is het oplichten van het
waarschuwingslampje op het dashboard.
Bovendien blijft een Volvo volledig bestuur
baar. Omdat bij het remmen meer gewicht op de
voorwielen komt te drukken en de voorwielen dus
meer remkracht moeten ontwikkelen, bestrijken
beide remcircuits de voorwielen. Dit is essentieel
voor het behoud van de bestuurbaarheid bij een
noodstop.
Zekerheid bij het remmen.
Uit een oogpunt van veiligheid is niet alleen
het bereiken van een zo kort mogelijke remweg
belangrijk, veel belangrijker is eigenlijk een even
wichtig rem gedrag, zodat u precies weet waar u op
kunt rekenen.
Met schijfremmen op alle wielen heeft Volvo
al een groot deel van die zekerheid bewerkstelligd.
Schijfremmen verwerken de wrijvingswarmte
veel snelleren zijn beter te koelen, waardoor
fading niet zal optreden.
De rembekrachtiging in de Volvo 240-serie
versterkt de kracht op het rempedaal ongeveer
35 keer. Snel reageren is dus een stuk gemakkelijker,
omdat bij het remmen minder fysieke inspanning
van u wordt verlangd. Via twee remdrukregelaars
wordt de remkracht verdeeld over de voor- en
achterwielen. Op deze manier wordt blokkeren van
de achterwielen met het bijkomende slipgevaar
tijdens een noodstop vrijwel voorkomen.
Storingen in de remcircuits zijn bijna een
onmogelijkheid geworden, dank zij de toepassing
van een roestbestendige koper-nikkel legering voor
de remleidingen. Bovendien introduceert Volvo
in de 79 modellen een nieuwe remvloeistof
met een aanmerkelijk hoger kookpunt Het risico
van fading en storingen ten gevolge van overver
hitting is nu nog geringer.
Volvos Dynamische Veiligheid.
Bij het voorkomen van ongelukken, maar ook
bij het beperken van de gevolgen van een ongeluk,
kunt u rekenen op Volvo.
Volvo's zijn erop gebouwd u in actieve en
passieve veiligheid het optimale te bieden.
U kunt erop vertrouwen, dat een Volvo uw besturing
feilloos uitvoert Daardoor rijdt u meer ontspannen
en dus veiliger. Dat noemt Volvo 'Dynamische Veilig
heid'. Waar veiligheid en rijgenoegen in eikaars
verlengde liggen.
De Dynamische Volvo's 79l
Bij de Volvodealer staan de nieuwe Volvo 240-
modellen voor u klaar. Een gesprek met de Volvo-
dealer en bovenal een proefrit zal u alle informatie
verschaffen, waarop u een weloverwogen autokeuze
maakt
Gruis hij een Volvo 79. VoivoTouring Service
Onmiddellijke hulpverlening door heel Europa-o.m. bij
pech.een aanrijding, ziekte. ongeval en diefstal -
een heel jaar gratis.
Prijzen ölv o 2-10-serie vanaf f 21.915.25 excl BTW cn
f 25 860- incl. BTW af fabriek. Prijs-en uitvoeringswijzigingen
voorbehouden Allcveringskosten: f 225.-.
Volvo Nederland Personenauto B V. Posibus Ka -415.4 ZG Beevd
vrijelijk zijn Invloed aan de Pewische
Golf kon uitbreiden.
Sowjet-Unie
Daarmee kwam de Democratische
Partij van Koerdistan. die in zijn oor
sprong sterk marxistische trekken
had. ln westelijk vaarwater. Barzani.
die vroeger in zijn strijd tegen de
Iraakse leiders gesteund werd door
de Sowjet-Unie. voelde zich in Mos
kou teleurgesteld. In 1946 had de De
mocratische Partij van Koerdistan
nog met steun van de Sowjet-Unie
een zelfstandige staat uitgeroepen in
het noord-westen van Iran. maar toen
de Russen zich aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog uit dit gebied
terugtrokken, was de staat Koerdi
stan al weer snel ter ziele.
Barzani
Hoewel het Koerdische verzet niet
geheel tot zwijgen is gebracht, getui
ge regelmatige berichten van acties
van de Iraakse luchtmacht tegen
Koerdische stellingen, overheerst
toch de indruk dat de angel er wel uit
is. Daar komt bij dat de Koerdische
beweging ernstig verdeeld is geraakt.
