Hoe katholiek is
Herman van Veen
Veel informatie
voor NOS-radio
Staatsloten?
I
U kunt ze nu kopen.
VVD wil samengaat
omroepen belonen
Scholieren verdeeld
over Holocaust
Het vragenuur van Joh. C. Francken en het gezicht van de KRO
Verschuivingen per 1 april
Radio nieuws
op andere uren
Speel mee in de Staatsloterij.
Elke maand 30 miljoen aan prijzen.
Kritiek op plan drempelverhoging
'Bedenkelijke publiciteitsstunt'
Tweeërlei
besnijdenis
RTV-COMMÈNTAAR
Nieuwe boeken
DINSDAG 6 WAART 1979
KUNST/RADIOATELEVISIE
TROUW/KWARTET
C
door Jelle Jan Klinkert
Wat is het typisch rooms-katholieke van het programma „de wonderlijke avonturen van
Herman van Veen"? Hoe is het protestants-christelijke karakter te bespeuren in de film
..Monty's dubbelganger"? Dergelijke vragen hoor je nog wel eens stellen. Laatst bij voorbeeld
in het VPRO-programma over het rooms-katholieke volksdeel en zijn cultuur.
De geïnterviewden, televisie- en radi-
oprograramalelders bij de KRO sche
nen de vraag niet te hebben ver
wacht. Dat werd duidelijk uit de met
veel suites, gefrons en gekuch ge
paard gaande antwoorden op de
vraag naar de typische KRO-normen
en nog iets over „eerlijkheid" en „be
trouwbaarheid". maar het werd al
gauw duidelijk dat ook nlet-katholie-
ke Nederlanders somtijds deze eigen
schappen bezitten. Men kwam er niet
uit, dat was in die uitzending wel heel
duidelijk.
Toch is het een intrigerende vraag.
Bestaan er christelijke popmuziek,
socialistische misdaadfilms. Katho
lieke talk-shows? BIJ het denken over
zenderkleuring is het antwoord na
tuurlijk ook belangrijk: hoe toont de
NCRV of VARA haar identiteit'op
een zender, die uitsluitend klassieke
muziek uitzendt? Je kunt tenslotte
niet de hele dag kerkcantates van
Bach of socialistische strijdliederen
uitzenden.
Eén antwoord
Bij de2e overwegingen schiet mij het
boek „Veel vragen, één antwoord" te
binnen. Het werd geschreven door
Joh. C. Francken. Ik heb de tweede
druk die in 1040 bij Kok ln Kampen
werd uitgegeven. Francken was de
Journalist, die lange tijd de rubriek
„vragenuur" van de NCRV-radlo ver
zorgde. Deze rubriek vond in protes
tantse kring heel wat weerklank, ge
tuige alleen al het lelt dat deze spre
ker in totaal maar liefst zo n 27.000
vragen te beantwoorden kreeg.
Zijn boek is om verschillende rede
nen Interessant. Ten eerste omdat
het ons een blik gunt in de levensstijl
van een deel van de Nederlanders ln
de tijd vlak voor de oorlog. De hoofd
stukken „christelijke levenspraktijk"
en „huwelijk, gezin, opvoeding" ge
ven mooie voorbeelden van de vragen
die de NCRV-leden toen prangden.
Vervolgens is het boek Interessant
omdat Francken die overigens zeer
leesbaar en pakkend schreef al zijn
opvattingen over de levensstijl ver
bond met zijn theologische opvattin
gen. De christelijke levenspraktijk in
huwelijk, gezin en opvoeding vloeide
als vanzelf en heel direct voort uit
wat ln de bijbel stond. Eén voorbeeld;
een luisteraar vraagt: wat moeten we
denken van de TT-races ln Assen?
Francken zegt: „Ten aanschouwen
van een op sensatie belust publiek is
al dat gejakker onwaardig gedoe en
wie er naar gaat kijken, vergrijpt zich
aan het gebod Oods, dat van ons
eischt, dat we noch onszelve. noch
onzen naaste moedwillig ln gevaar
zullen brengen."
Kortom: als aan Francken gevraagd
was naar het karakter en de wense
lijkheid van de vertoning van de film
..Monty's dubbelganger" dan zou hij
ongetwijfeld een duidelijk antwoord
hebben gegeven, zonder gekuch óf
gefrons. Gezien de inhoud van zijn
boek vrees ik overigens dat hij dit
programma als een verleidingspoging
van Satan zou hebben gezien.
Maar het boek van Francken heeft
nog een belangwekkend aspect. Het
valt namelijk op. dat vrijwel alle ant
woorden die Francken gaf op vragen
betreflende de levenspraktijk, gezin
of opvoeding door de grote meerder
heid der huidige NCRV-leden zouden
worden weggelachen. Afgezien nog
van het feit, dat ze de meeste vragen
niet eens zouden stellen. En als we
vanuit deze wetenschap terugkijken
op wat Francken deed voor de NCRV-
microfoon, dan dringt zich de conclu
sie op, dat hij en zijn luisteraars op
recht meenden dat de richtlijnen
voor het dagelijks leven rechtstreeks
en duidelijk uit de bijbel voortvloei
den. Maar wat in werkelijkheid ook
gebeurde, was dat de levenstijl van
een bepaalde bevolkingsgroep de
orthodox protestanten met bijbel
se uitspraken werd gelegitimeerd.
Niet de bijbel bepaalde het leven,
maar het leven, dat Is het gedrag, de
normen en de waarden van een be
paalde bevolkingsgroep, bepaalde in
terpretatie van de bijbel. Nog maar
een voorbeeldje uit Francken. Vraag,
is het toegestaan dat een vrouw man
nenkleren draagt? Antwoord (ik heb
het een beetje ingekort): God is een
God van orde. Hij heeft een duidelijk
onderscheid gemaakt tussen man en
vrouw, dus het dragen van eikaars
kleren is niet toegestaan.
Geloofwaardig
Hiermee is precies het probleem ge
duid waarmee een katholieke, protes
tants-christelijke of socialistische
omroep worstelt, of zou moeten wor
stelen. Dat probleem is: welk deel van
mijn programma's is wezenlijk ka
tholiek (resp. protestants en socialis
tisch) en welk deel weerspiegelt al
leen maar de levensstijl van het ka
tholieke volksdeel. Als men deze
scheiding uit het oog verliest, verliest
men snel zijn geloofwaardigheid. Wie
zijn programma's als typisch christe
lijk afficheert, maar tien jaar later
programma's met heel andere inhoud
als typisch christelijk aankondigt,
valt ln de kuil van Francken: hij
legitimeert zijn levensstijl met de bij
bel. De EO doet dat in hevige mate:
de programma's weerspiegelen dui
delijks een bepaalde levensstijl, ook.
of Juist ln de programma's die niet
een theologische saus krijgen: popu
laire klassieken, country and western
muziek en trekharmonika's met
volksliedjes die herinneringen aan le-
derhosen en dirndljurkjes. En die
hele levensstijl wordt door die theolo
gische saus gelegitimeerd met de bij
bel. Een geweldig potentiéel van on
geloofwaardigheid.
Maar de KRO-mensen waren aan het
bovengeschetste probleem nog niet
toegekomen en de interviewers
trouwens ook niet. Alle partijen in
dat gesprek schenen uit te gaan van
de dwanggedachte dat eigenlijk elk
KRO-programma de typisch katho
lieke normen en waarden diende te
weerspiegelen. En dat die ook direct
met de katholieke theologie moesten
kunnen worden verbonden. Men
scheen zich een beetje te schamen
dat men dat niet kon aantonen.
Wat hadden ze dan moeten zeggen?
Laat ik de vraag nog eens stellen:
Waaruit blijken de typische KRO-
normen en waarden? (Let wel: deze
vraag geldt ook voor NCRV of
VARA). Ik zou dan antwoorden: Kijk.
er is een katholieke theologie en er is
de levensstijl van onze katholieke le
den. Wij willen als omroeporganisatie
onze leden behouden, en daarom
moeten we onze programma's aan
passen aan die levensstijl. In de prak
tijk betekent dat, dat we alles vermij
den dat onze leden zou kunnen kwet
sen. Omdat er nauwelijks verschil is
tussen de levensstijl van KRO-leden
en die van andere Nederlanders is er
in de meeste programma's dan ook
weinig typisch katholieks te ontdek
ken. Maar, zou ik verder zeggen, het
typisch katholieke kun je natuurlijk
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM De zenderkleuring voor radio die per 1 april
begint, brengt veel verschuivingen met zich mee voor de NOS-
programma's. Datzelfde zal ongetwijfeld ook voor de andere
zendgemachtigden gelden, maar de NOS is de eerste, die de
plannen ln verband met de benodigde goedkeuring van het
NOS-bestuur deze week, openbaar maakt.
De NOS vindt dat zij met 30 uur
zendUJd op Hilversum 2 overbedeeld
is. maar dat is van groot belang om
dat de NOS nu eenmaal veel informa
tie heeft te bieden en dat vloeit voort
uit de wettelijke opdracht, aldus deze
omroep.
Programma's op Hilversum 2 met een
verwante sfeer worden ln vrij ruime
Z tijdblokken gegroepeerd Een man of
een vrouw zal zo'n heel tijdsblok pre
senteren. Dit gebeurt om tegemoet te
komen aan de zenderkleuring, die
vooral beoogt de trefkans voor de
luisteraar te vergroten, zodat hij vol
gens zijn verwachUngen op een be
paalde zender lets van zijn gading zal
vinden, wanneer hij daarop afstemt.
Buitenlanders
Zo'n groepering is bij voorbeeld op de
zondag te beluisteren, wanneer veel
programma's bestemd zijn voor in
ons land wonende buitenlanders Op
de zondag om twaalf uur 's middags
wordt begonnen met het nieuwe pro
gramma voor Molukkers in Neder
land. Suara Maluku. Daarna volgen
Speciaal vandaag
Tijdsein gaat over de be
snijdenis. een oeroud gebruik
dat verschillende oorsprongen
heeft (godsdienstig ritueel. In
wijding in de stam. teken van
volwassenheid of bedoeld als
hygiénische maatregel).
Ned. 1 20.50
Onderwerpen in VARA-Vi-
sie: de positie van de bejaar
den die door „Bestek tl" In bet
gedrang souden komen en een
reportage over Mexico in ver
band met de mensenrechten.
Ned. 2 22.10
Achtenvijftig miljoen Ne
derlanders. de seelleden en
hun schepen.
Ned. 1 22.20
Paper Moon, een komische
film van Peter Bogdanovich.
speeltt ijdens de vooroorlogse
crisisjaren.
België 1 21.05
Over China en Taiwan
praat Fons Dlsch met twee
medewerkers vin het Sinolo
gisch Instituut in Leiden.
Hilv. 2 10.03
In de nachtuitxending
Groot Licht kunnen luiste
raars hun mening kwijt over
het begrip fantasie (035 41 2
40).
Hilv. 3 02.30
de uitzendingen voor Antillianen, 8u-
rlnamers en buitenlandse werkne
mers.
Nieuw is De tweede generatie, voor
kinderen van buitenlanders en oud-
bewoners van de vroegere rijksdelen
overzee. Daarna volgt het reeds be
staande Verhaal.
Ander voorbeeld van programma-
groepen is op vrijdag „We zeggen het
ln uw eigen belang", waarin het nieu
we programma voor werklozen wordt
opgenomen, dat ln de plaats komt
van de Vacaturebank, die per 1 april
verdwijnt. Deze plaats is echter tijde
lijk en zal op 29 Juni worden gewij
zigd. Verder vallen onder deze pro-
grammagroep de rechtsrubriek, be
langen van boeren en burgers en het
consumentenprogramma Knollen
voor citroenen.
Naar de zondagavond verhuizen de
bestaande Taaishow. Vonken onder
de as. Onder de groene linde en het
programma voor Blinden en slecht
zienden
Is de NOS op de gesproken-woord
zender Hilversum 2 in ruime mate
vertegenwoordigd, op Hilversum 3 ls
deze omroep niet naar evenredigheid
bedeeld. De plaats op Hilversum 3
van de sport in „Langs de lijn" die
naar Hilversum 1 verhulst wordt niet
vervangen door lichte muziek.
„Met het oog op morgen" zal van
Hilversum twee naar een verhuizen
omdat de aansluitende nachtuitzen
dingen op Hilversum twee komen.
Klaas Samplonlus zal voortaan Peter
Knegjens als presentator vervangen.
Symposium in
Paleis op de Dam
AMSTERDAM Voor de vierde
maal wordt in het Palels op de Dam
een symposium gehouden onder de
titel „Tussentijds bestek". Het thema
is dit keer „Onze cultuur en de be
grensde groei"
Er zal worden besproken hoe de ma
nier van leven kan veranderen bij
begrensde groei, hoe onze cultuur
wordt beïnvloed door ons economi
sche stelsel.
Dit soort vragen zal ter sprake komen
ln het gevariëerde programma met
vele inleiders, onder wie oud-minister
Van Kemenade over „nieuwe onder-
wtjsrelaties". dr. A H van den Heu
vel over „nieuwe vormen van religie".
Jan Kassles over „een nieuwe plaats
voor de kunst" en verder bijdragen
van o.a prof. Van Peursen. prof. De
Roos en prof. Ooudswaard
Het symposium wordt op 9. 10 en 30
maart onder voorzitterschap van dr.
J. Kremers met ongeveer 125 deelne
mers gehouden onder auspiciën van
de Stichting Koninklijk Paleis.
HILVERSUM Op 1 april sal
het uitzendschema van de ra
dionieuwsdienst door het
ANP ingrijpend gewijzigd
worden.
Op Hilversum een komt elk
uur, het hele etmaal door, een
bulletin van twee minuten
met uitzondering van 's
avonds zes uur, wanneer tien
minnten voor de nieuwsdienst
zijn uitgetrokken.
Uitvoeriger nieuwsbulletins
komen vervolgens op Hilver
sum twee om 's morgens zeven
en acht uur, om een uur en om
half elf 's avonds en om 's
morgens half acht, half negen,
half een, half zes en vijf voor
twaalf. Korte nieuwsberich
ten van vijf minuten komen
steeds om half acht, half ne
gen, half een, half zes en vijf
voor twaalf.
Op Hilversum drie komt de
nieuwsdienst elk uur twee mi
nuten in de lucht, op Hilver
sum vier steeds twee minuten
op zeven, acht, negen, twaalf
en twee uur.
ADVERTENTIE.
'riedorJandEo staatsloterij
Verkoopadressen in de Gouden Gids.
Per giro spelen kan ook. Bel voor informatie: 070-653955.
ROTTERDAM Wegens afzeggin
gen door een soliste en een dirigent,
moeten diverse programma's van het
Rotterdams Phllharmonisch Orkest
worden gewijzigd.
De Amerikaanse dirigent J am es Con-
lon die eind maart-begin april vijf
Wijzigingen bij R'dams
Philharmonisch
concerten zou dirigeren, heeft om
persoonlijke reden verzocht daarvan
te worden ontheven; de Engelse zan
geres Anne Howells die op 29 en 30
maart met het orkest zou optreden
heeft om medische redenen af moe
ten zeggen. De dirigent wordt vervan
gen door de 32-jarige Rus Aleksander
Lazarjew van het Bolsjoi Theater ln
Moskou. In plaats van de zangeres zal
de pianist Frédéric Meinders op
treden.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG In plaats van de drempels van omroepen
verhogen, zouden aan omroepen beloningen moeten wort
uitgedeeld als zij zich zouden versmelten met gelijksoort
zuilen. Dat voorstel deed gisteravond VVD-Eerste-Kamei
mevrouw Van Someren op een bijeenkomst van de WD
Enschede.
Fragment van de Wonderlij
ke avonturen van Herman
van Veen.
wel zoeken in meer theologisch ge
richte programma's.
Ik zou moeten toegeven dat dat maar
een minimaal onderdeel van het tota
le aanbod uitmaakt. Maar. zou ik
verder zeggen, wij bij de KRO (en de
NCRV en de VARA) zijn natuurlijk
zelf wel steeds bezig met dat pro
bleem: laten we -onze leer niet teveel
bepalen door ons leven? Gebruiken
we ons christelijke uitgangspunt niet
als legimitatie van onze programma's
in plaats van als inspiratie?
Hoewel (en nu spreek ik weer voor
mezelf) worstelt men echt met dit
probleem? Ik blijf het hopen. Geluk
kig ls er altijd nog de IKON, voor
mijn gevoel de enige omroep die
voortdurend erin slaagt echt christe
lijke programma's te maken. En het
zal niet toevallig zijn, dat het tegelijk
een omroep is die niet met de levens
stijl van lastige leden hoeft rekening
te houden.
Zij verzette zich tegen de voorstellen
van minister Gardeniers van CRM. In
die voorstellen moeten aspirant-om
roepen in de toekomst 70.000 aanhan
gers hebben. Tot op heden is de drem
pel 40.000. A-omroepen moeten een
half miljoen leden hebben. Dat was
400.000. Voor B-omroepen was het
250.000 en wordt het 325.000. C-om-
roepen moeten in de toekomst een
aanhang hebben van 150.000. terwijl
dat 100.000 was. Aspirant-omroepen
hebben in het vervolg maar een jaar
de kans om zich te ontpoppen als C-
omroep. Nu nog hebben ze daar twee
jaar de tijd voor.
PvdA
Het zogeheten huismanskiesrecht
komt te vervallen, daardoor kunnen
veel meer mensen lid worden van een
omroep. Omdat het potentieel dus
groter wordt, moeten de drempels
omhoog, vindt de minister. Nu nog is
het zo dat het hoofd van het gezin dat
een omroepbijdrage betaalt, kan zeg
gen voor welke omroep het gezin
kiest. Straks kan iedereen boven de
achttien zelf lid worden van een om
roep. ongeacht de keus van het hoofd
van het gezin.
Vorige week heeft de PvdA al laten
weten niets te voelen voor de v»
stellen van de minister. De PvdA
behalve deze ontkoppeling ook
ontkoppeling van het abonnees
op een programmablad met het di
aan verbonden lidmaatschap. Boi
dien voelt men niets voor de vei
ging van de drempels.
Mevrouw Van Someren vroeg ziel
waarom aspirant-omroepen bl
twee maal zoveel leden moeten ijf
ben. terwijl de A-omroepen van
naar 500.000 leden moeten gtio
Voorts stelde zij het bezwaar aan
orde, dat deze omroepen onmoge
personeel kunnen aannemen, als
misschien slechts voor een jaar
zijn. Als omroepen samen zou^o
gaan zouden ze als beloniong
meer zendtijd moeten krijgen, sp
de WD-senator.
TROS, AVRO en Veronica zoui
makkelijk kunnen samengaan, |j
dat ze van gelijke signatuur z
NCRV en KRO zouden dat ook k
nen, zei ze onder verwijzing naar
CDA. Ze noemde dit alternatl
voorstel een positieve verspreid
van de versnippering. De WD-Ti
de-Kamerwoordvoerder voor de
roep, de heer Keja, is het geheel e
met haar eens.
In de televisiegeschiedenislessen „58 miljoen Nederlande
wordt vanavond getoond onder welke afschuwelijke
standigheden onze verre voorouders de zeeën bevoeren. 1
de verre reizen die jaren konden duren keerde vaak min
dan de helft van de bemanning terug.
HILVERSUM (ANP) De meningen
van scholieren van het voorbereidend
hoger onderwijs over zowel de Inhoud
van de film als over het nut van het
vertonen van Holocaust lopen sterk
uiteen. Dat ls gebleken tijdens de
informatiedagen voor scholieren en
leraren.
Er waren nogal wat scholieren, die
zich afvroegen of het wel nodig is
deze geromantiseerde serie zo ver na
de Tweede Wereldoorlog nog in ons
land te vertonen. Daarbij werd aan
vaard dat het uitzenden van Holo
caust ln Duitsland wel degelijk een
duidelijke functie heeft gehad, name
lijk het confronteren van de Duitsers
met een weggedrukt oorlogsverleden.
Maar voor Nederland vond men dat
niet nodig. „Wij weten genoeg over de
Aangezien de televisie vrijwel het
gehele leven bespiegelt, heb ik ln
deze rubriek al over de meest uit
eenlopende onderwerpen moeten
schrijven. Tot dusver ontbrak ech
ter de besnijdenis. Daarover gaat
het vanavond in Tijdsein van de
EO Niet bepaald Iets voor de tele
visie, denkt u misschien. Wij we
ten immers wel wat besnijdenis
is?
De Ingreep zelf zal algemeen be
kend zijn, maar tal van nevenfac
toren zijn dat zeker niet. Zo ver
nam lk via dit programma voor
het eerst, dat baarmoederhalskan
ker bij vrouwen van Joodse man
nen veel minder voorkomt dan
men op grond van statistieken zou
mogen verwachten.
Pas ln deze eeuw heeft de medi
sche wetenschap ontdekt, waar
om Joodse baby's van het manne
lijk geslacht naar bijbels voor
schrift op de achtste dag worden
besneden. Gebleken is namelijk
dat het pasgeboren kind tijdens
de voorgaande dagen te weinig
bloedstollende stoffen ln het li
chaam heeft. Eerst op de achtste
dag ls de grootste hoeveelheid
aanwezig en kan de ingreep zon
der noemenswaardig bloedverlies
worden uitgevoerd
Ook van de andere religieuze ge
bruiken ls wetenschappelijk ko
men vast te staan dat zij naast de
door Ton Hydra
rituele betekenis om gezondheids
redenen moeten zijn ingesteld.
Volgens de oud-testamentische re
gels is onthouding van geslachts
gemeenschap verplicht tot zeven
dagen na de menstruatie. Uit on
derzoeken is gebleken dat daar
door bij Joodse echtparen miskra
men het minst voorkomen, het
aantal dood geboren kinderen het
kleinst is en aangeboren hersenaf
wijkingen veel minder dan elders
worden aangetroffen.
Over deze aspekten van de besnij
denis geeft dr. Baruch in het pro
gramma een interessante toelich
ting. Daarna is te zien hoe de
ongeveer 4000 jaar oude plechtig
heid nu in een Israëlisch zieken
huis wordt uitgevoerd door een
ervaren besnijder, die „Moheel"
wordt genoemd. Voor mohamme
daanse jongens is de ingreep veel
pijnlijker, want de islam schrijft
de besnijdenis voor op ell-jarige
leeftijd.
Reeds Mozes stelde naast het ui
terlijke ritueel een innerlijke lou
tering als noodzakelijk. Ook som
mige profeten spraken over de
„besnijdenis des harten". Het hart
heeft in onze tijd zeer veel te ver
duren. Vrijwel ledereen schijnt te
worden geplaagd door spannin
gen. Een tekenfilm in het EO-pro-
gramma geeft als de vier hoofd
oorzaken aan: onrust in werk en
gezin en onrust door geld en ja
loezie.
Onrust lijdt tot een overdosis aan
spanningen. En die gaan zich on
herroepelijk uiten in lichamelijke
klachten. Dokter A. Speelman
vertelt dat de gevallen die hij te
behandelen krijgt vaak voor 80
procent psycho-somatische oorza
ken hebben. Hij bespreekt vervol
gens de meest voorkomende ziek
teverschijnselen zoals hoge bloed
druk, maagaandoeningen.
Als u met dokter Speelman
slechts voor korte tijd meedoet
aan een versnelde ademhalingsoe
fening. merkt u al direct de onple
zierige gevolgen. Iemand die ge
spannen is hapt te veel lucht, door
deze hyperventilatie ontstaat een
verkeerde concentratie van kool
zuurgas ln het bloed. Gevolgen
zijn: duizeligheid, tintelingen in
de vingers, hoofdpijnen en hart
kloppingen. Daardoor krijgt de
gespannen mens er een nieuwe
angst bij, zodat hij, zonder hulp. in
een vicieuze cirkel terecht dreigt
te komen.
Dokter Speelman wekt de kijkers
op meer na te denken over de
factoren die leiden tot onrust en
stress. Er worden verscheidene
methoden genoemd om onrust
weg te nemen. Volgens de arts zijn
het geen echte oplossingen omdat
ze niet diep genoeg gaan. Het hart
blijft onveranderd, zegt hij. „Van
daar dus dat het hart besneden
moet worden."
Kijkers uit onze kring zal het dui
delijk zijn waarop dokter Speel
man doelt. Voor anderen echter
zal het bevreemdend werken dat
de arts opeens predikant wordt,
eigenlijk zonder de mensen die
onder spanningen lijden enige li
chamelijke raad te hebben gege
ven. Jezus heeft gezegd dat zij die
ziek zijn de medicijnmeester van
node hebben. Dan weet je als zie
ke toch niet waar je aan toe bent
als dokter zegt dat het niets helpt.
Het zou beter zijn overgekomen
als de heer Speelman zich had
bepaald bij zijn roeping als arts.
Want onze samenleving gaat ge
bukt onder een lawine spannin
gen. Mensen zoeken hulp en dus
worden zij bij de ziekenhuispoort
niet teruggestuurd met de mede
deling dat zij zich eerst maar eens
moeten bekeren. Na het program
ma over psycho-somatische aan
doeningen had dan een predikant
kunnen wijzen op de grote beteke
nis van de innerlijke loutering die
zich kan uiten in de door Jezus
voorgeleefde liefde, goedheid, zelf
beheersing, vergevingsgezindheid
en nederigheid. Dat is niet in een
handomdraai te bereiken.
Tweede Wereldoorlog en wat er to
allemaal is gebeurd", aldus een le
linge.
Haar oordeel werd echter niet
deeld door een meisje van een and(
school, dat in tegendeel vond dat
door het zien van een samenvattl
van ruim een uur van de vier del
van Holocaust beter dan tevoren v
voorgelicht over de Jodenvervolgii
Een aantal scholleren vroeg zich o
af waarom juist de TROS Holocai
gaat uitzenden. Toen een leraar dt
nog aan toevoegde dat hij dat uitz<
den en de informatiedagen als e
„bedenkelijke publiciteitsstunt"
schouwt, kreeg hij een luid appla
Bij de beantwoording van vele ti(
tallen vragen zei forumleider prof.
J. P. van Praag, die aanvankelijk o
sceptisch heeft gestaan tegen het i
zenden van de serie, dat de geromi
tiseerde vorm wetenschappelijk
licht niet helemaal verantwoord
maar blijkbaar wel begrijpelijk vo
de meeste kijkers. Over de inhoudI
prof. Van Praag, dat de oorlog 1
over is maar niet voorbij. „Wat toep
gebeurd kan opnieuw geschieden'
Op een vraag waarom de zes mlljo
Joodse slachtoffers van de Twer
Wereldoorlog wel algemeen bekei
heid kregen maar niet het uitroei
van twee miljoen Armeniërs ln
Eerste Wereldoorlog, antwoordde I
kamerlid Stoffelen, dat de les
Holocaust juist moest zijn dat o
andere groepen, waarbij hij spt
over Koerden. Chili en Zuid-Afrl
aandacht zullen krijgen.
Rabbijn Soetendorp van de liber
joodse gemeente in Amsterdam
naar aanleiding van kritiek over 1
geromantiseerde karakter van de
rie dat de dingen die erin getoc
worden werkelijkheid zijn. „Maar
zijn zo getoond, dat je er nog I
tegen kunt". Naar zijn mening 1
men de realiteit van de Jodenveni
gingen nooit in beeld kunn
brengen.
Het moet eruit, roman van M. Car
nal. Uitg. Harmonie. Amsterdam.
blz. Geen prijsopgave.
Wijnproeven. M Broadbent Uitg
sevier. Amsterdam 160 blz - 18.9
AO-boekJe nr 1753: Dieren in de
Ier, door prof. dr. A. Stolk Ui
Stichting IVIO. Lelystad. 20
1,75.
