Schipperskinderen zien
lkaar weer na 30 jaar
'Menselijk afval grond in'
L
og niet juichen over
Idwassenen-onderwijs
Jeünie prot.-chr. schippersschool Dordrecht
'We waren één
grote familie'
Landbouwer: faecaliën 'hergebruiken'
.j twikkeling nog in volle gang
lOEMENTEELT - BLOEMSIERKUNST,
INLEG EN ONDERHOUD VAN TUINEN.
E&jW1
3
PRUIKEN
MAART 1979
JÏDAG6 1
Ï7~~
TROUW/KWARTET
H 11
"I
i- r Henny de Lange
soort herinneringen komen bo-
ij een oud-leerlinge van de Pro-
ïts Christelijke Schippersschool
nirecht. wanneer ze herinnerd
aan haar lagere-schooljaren
op de vakanties na heeft
ebracht bij „meester" Groen,
in de oprichting af (in 1947) aan
loofd staat van de schippers-
lereerste jaren van de prot.-chr.
jersschool zullen binnenkort
terieven, niet alleen bij meester
jen maar bij vrijwel iedereen die
laren van nabij heeft meege-
Dat zijn in de allereerste
de oud-leerlingen, de leer-
;n en de verzorgsters van het
school horende internaat.
tDRECHT „Als we gingen eten moesten we allemaal in een lange rij langs een balie
iven, het bord in de handen. Als je dan iets erg lekker vond, zei je „heel, heel erg veel", als
ts niet graag lustte, zei je „een beetje weinig." Maar je kreeg altijd allemaal dezelfde
iddelde schep eten op je bord. Pas als iedereen z'n bord vol had en z'n plaats had
zocht en meester Groen had gebeden, mocht je beginnen te eten. En als je zat te
tken, kreeg je op je kop van de zusters.
Op 1 mei van dat jaar werd het inter
naat er geopend, bijna anderhalf jaar
later werd ook de schippersschool in
de paviljoens gevestigd. Toen werd
de school, die tot dan administratief
verbonden was aan de Museum-
straatschool, ook zelfstandig met in
totaal 103 leerlingen. Tevens werd
toen besloten tot nieuwbouw, het
geen in 1958 resulteerde in een nieuw
onderkomen voor internaat èn
school. Het leerlingental is toen ver
der gaan stijgen en bedroeg op een
gegeven moment 233. Nu bezoeken
195 kinderen de school, die allen ook
'zijn ondergebracht in het internaat.
Volgens het hoofd van de school, die
als enige met zijn vrouw deze ontwik
keling van nabij heeft meegemaakt,
hebben zich vooral in het internaat
belangrijke veranderingen voorge
daan in de loop der jaren. In de eerste
jaren waren er nauwelijks verzorg
sters. De kinderen konden ook alleen
maar op hun bed spelen. Nü zijn er
woonkamers voor elke leeftijdsgroep.'
terwijl er bovendien een ruime speel
zaal is.
me
an de oud-leerlingen, W. G. Mos-
heeft namelijk besloten een
op touw te zetten voor alle
175 leerlingen uit de eerste jaar-
d 1947 tot 1952 van de
tersschool en hun onderwijzers
I zorgsters. De datum voor deze
1 is bepaald op zaterdag 14 april.
I houwburg Kunstmin in Dor-
t zal die dag van 16-19 uur een
tie worden gehouden, gevolgd
>en feestavond, die om 20 uur
ggestie om eens een reünie te
n werd eigenlijk vorig jaar al Historic
n bij de opening van het schip-
itemaat voor leerlingen van het
;ezet onderwijs in de Dordtse
hibbeldam. Dit internaat wordt
rd door dezelfde stichting als
tprot.-chr. schippersschool on-
lar hoede heeft.
sten van de school is hij erin geslaagd
vrijwel alle leerlingen uit die eerste
jaren te achterhalen. Opmerkelijk is
dat van deze mensen in totaal de
helft schipper is geworden of op een
andere manier bij de schipperswereld
betrokken is gebleven. De andpre
helft heeft een baan aan de wal ge
vonden, variërend van huisvrouw tot
hoogleraar of directeur van een che
misch concern.
Dat is te meer opmerkelijk omdat
tijdens de eerste jaren van het be
staan van de schippersschool prak
tisch niemand van de leerlingen na
z'n twaalfde jaar verder ging leren.
„Meester Groen drong daar altijd wel
op aan, maar de meeste ouders waren
dolblij als hun kind(eren) de lagere
school achter de rug had(den), want
dan kregen ze er een goedkope kracht,
bij aan boord," aldus Mosterdijk, die
ook op z'n twaalfde jaar knechtje van
z'n vader werd.
„Als je dan nu achteraf constateert
dat een deel van deze 'kinderen later
toch nog weer is gaan studeren, sta Je
toch wel even te kijken."
„Meester" J. Groen, hoofd van de prot. chr. schippersschool in Dordt, zal binnenkort al z'n leerlingen uit de eerste jaargangen van „zijn"
school weer ontmoeten. Op de foto staat hij temidden van de kinderen die nu de schippersschool bezoeken.
ter Mosterdijk, nog steeds be-
in bij de schipperswereld om-
werkzaam is op de schippers-
in Rotterdam, nam de taak op
Dm de reünie te organiseren.
dank zij de oude absentielij-
RKEER - Drie bejaardenorga-
•s zijn bezig thema-bijeenkom-
oor de Zoetermeerse bejaarden
janiseren. De eerste bijeen-
is morgen in zaal Cesar, Cesar
le 60 In de wijk Buyten-
de Leyens, aanvang 14.30 uur.
ia is: verkeer. Een vertegen-
diger van Veilig Verkeer Neder-
zaJ een inleiding houden.
De geschiedenis van de prot. chr.
schippersschool in Dordrecht is, zoals
bij elke school, klein begonnen. De
heer Groen begon op 1 oktober de
school met elf kinderen, die les kre
gen in een klas van de toenmalige
openbare school aan het Kasperspad.
Al gauw groeide het leerlingental uit
tot 25. Het oog van Groen viel toen op
een villa aan de Burgemeester de
Raadtsingel, oorspronkelijk eigen
dom van de familie Stoop, maar tij
dens de oorlog in beslag genomen
door eerst de Duitsers en later de
Engelsen. Na de oorlog werd de villa
overgenomen door het militair gezag,
dat er drie paviljoentjes bij liet bou
wen om daarin de kinderen van ge
vangen genomen NSB'ers op te van
gen. Nog later kregen SS'ers er een
„heropvoeding". Op 1 januari 1949
hield de bijzondere rechtspleging op
en kwam de villa leeg te staan.
Prompt besloot de schippersschool
de gebouwen te huren (en later ook te
kopen).
Oud-leerling Mosterdijk: „Ik herinner
me nog goed dat we altijd alles samen
deden.' In feite waren we allemaal
broertjes en zusjes. In denk dat daar
uit ook te verklaren is dat je nu na al
die jaren toch weeV duidelijk die band
voelt met elkaar. Op een gewone lage
re school zul je dat later nooit zo sterk
voelen."
Ook financieel is er het nodige veran
derd. Betaalde een schipper in de
beginjaren van school en internaat
14 per week per kind, nu stelt het
rijk 11.000 beschikbaar aan inter-
naatskosten per kind per jaar. Van
deze elf mille nemen de ouders er
overigens twee voor hun rekening.
„Maar je moet niet vergeten dat het
in die tijd om enorme uitgaven ging
voor de ouders. Ik weet nog goed hoe
moeilijk mijn vader het er mee had
om 14 van zijn weeksalaris, dat
rond de 50 lag. uit te geven voor
mijn internaat. Hij was dan ook erg
blij toen ik op mijn twaalfde jaar
weer aan boord kon komen," aldus
Mosterdijk.
Hij verheugt zich nu al op de 14de
april. „Dan zullen er wel heel wat
verhalen over vroeger los komen,"
verwacht hij. „Want in feite dragen
we allemaal dezelfde jeugdherinne
ringen mee."
AXEL „Recycling", hergebruik van uit afval teruggewonnen grondstoffen, dat kan volgens
landbouwer J. de Putter met menselijke faecaliën ook. Er zouden mogelijkheden moeten
worden geschapen om de menselijke afvalproduktie uit de steden in de Randstad door
„drekpijpleidingen" naar de landbouwgebieden te transporteren. De boeren zouden bij
gebruik van gecomposteerd menselijk afval de kunstbemesting voor een groot deel achterwe
ge kunnen laten.
sen, na er kapitalen aan gespendeerd
te hebben orn die te zuiveren, via de
rivieren de zee inspoelen. Zou dit nu
juist voor de landbouw en dus voor de
consument niet beter geregeld kun
nen worden?"
Voldoende?
door Barend Mensen
De heer De Putter, die kringvoorzit
ter is van de Chr. boeren- en tuinders-
bond Oost-Zeeuws Vlaanderen, lan
ceerde dit idee op een ledenvergade
ring van zijn organisatie. Hij weet bij
lange na niet hoe het verwezenlijkt
kan worden. „Maar het zou toch zo
gek niet zijn als technische mensen er
hun gedachten eens over lieten
gaan," zei hij toen we hem om nadere
uitleg vroegen.
„Kijk eens, door de toepassing van de
huidige landbouwmethoden ver
schraalt de grond toch wel. Boven
dien willen wij als boeren niet ont
kennen dat Je met enkel kunstmidde
len een produktie krijgt die wat eiwit-
vormen en dergelijke betreft beter
zou kunnen zijn. Je hoort allerwegen
van alternatieve landbouwmethodes,
je hoort ook van doktoren die bepaal
de patiënten verbieden produkten te
gebruiken die bespoten zijn geweest
en die mede dank zij kunstmest zijn
gegroeid. Als je daarover nadenkt
vraag Je je af waarom we eigenkijk de
Maar levert de veestapel dan niet
voldoende organische mest op? De
heer De Putter: „In sommige gebie
den wel, maar de zogenaamde bouw-
boeren hebben doorgaans niet veel
vee. En het vee levert wel mest op
maar kwalitatief zijn menselijke fae
caliën beter. Er is In elk geval een
gebrek aan natuurlijke meststoffen.
Zeker, het land kan van kunstmest
leven. Je komt dan op een peil van
ongeveer anderhalf procent organi
sche stoffen. Normaal strooien we
stikstof, fosfaat en kali. Als het moge
lijk zou zijn op vrij grote schaal men
selijke faecaliën te gebruiken (en dan
uiteraard in bewerkte vorm) dan zou
den we daarmee, ruw geschat, aan.
ongeveer de helft van de stikstofbe
hoefte en zeker wel voor driekwart
aan de behoefte aan fosfaat en stik-
afvalproduktle van miljoenen men- stof kunnen voldoen. Het gebruik van
kunstmest zou er dus aanzienlijk mee
kunnen worden beperkt. Behalve uit
dierlijke mest zijn organische stoffen
te verkrijgen uit groenbemestingsge-,
wassen, zoals gras. klaver en ramme
nas, die volgen op het hoofdgewas en
waarvan de resten ondergeploegd
worden. Dat gebeurt in het zuid-wes
ten minder dan in het noorden en
daardoor zijn wij een beetje achterop
geraakt. Wel een bewijs van het feit
hoe belangrijk het is voldoende orga
nische stoffen in de grond te brengen.
Dat wisten overigens de Romeinen al
en in het China van vandaag gaat ook
menselijk afval de grond in."
Afvalwater
CBTB-voorzitter De Putter ziet nóg
een voordeel in deze vorm van recy
cling. Hij wil het afvalwater ettelij
ke liters per Nederlander per jaar
gebruikt zien voor het transport van
de faecaliën door de pijpleidingen.
„Het moet," zegt hij, „mogelijk zijn
dat water in droge gebieden te ge
bruiken voor beregening van het
land. Op Zuid-Beveland bij voorbeeld
is een groot gebrek aan zoet water
voor dat doel en er zijn nog veel meer
streken in het land waar een waterre
serve voor een droge zomer uiterst
welkom zou zijn."
Maar hoe het allemaal zou moeten
gebeuren Is een vraag die nog niet te
beantwoorden is. De man-van-het-
idee beseft zeer wel dat het stadsriool
geen „puur" menselijk afval bevat. Er
zijn legio industriële en huishoudelij
ke verontreinigingen bij, die de land
bouw nu Juist niet moet hebben. Bo
vendien, zo geeft ook hij toe, zou je
toch een soort bezlnking moeten be
werkstelligen en zou er sprake moe
ten zijn van een gedeeltelijke zuive
ring. En wat aan de uiteinden van de
„drekpijpleidingen"? Daar komt on
herroepelijk het probleem van opslag
en distributie om de hoek kijken.
De heer De Putter zou dat het liefst
kleinschalig opgelost zien. „Je moet
die natuurlijke mest composteren,
want stank mag er niet bij zijn. De
boeren zouden daar zelf iets op moe
ten vinden. Je kunt er natuurlijk gro
te installaties voor bouwen, mèar
„groot" werkt wel efficiënter doch
wordt meteen ook enorm duur. Maar
nogmaals, daar zouden technische
mensen zich het hoofd eens over moe
ten breken? De afvalwaterzuiverings
installaties kosten miljoenen. Ze zijn
het waard, natuurlijk. Maar we ver
spillen er goede meststoffen mee
waaraan nu juist zo'n gebrek is. Dat
die op het land moeten komen is toch,
eigenlijk een volkomen natuurlijke
zaak?"
tl
^Jonze onderwijsredactie
!CHT De ontwikkeling van het onderwijs aan volwas-
is in Nederland in volle gang. Toch is het nog te vroeg
juichen. Er zijn nog tal van problemen die moeten
i(flen opgelost.
onder meer de toegankelijk-
en de spreiding over het hele
?nj moeten worden verbeterd. Ook
meer voorzieningen
8 f
de mening van de tien samen-
van de zojuist verschenen
„Onderwijs aan volwasse-
waarin een tussentijdse balans
N> opgemaakt van de ontwikke-
hejt'op dit terrein. Onderwijs aan
;enen kan variëren van alfabe-
cursussen tot aan de open
iiteit. Deze laatste voorziening
[overigens nog beginnen.
ti'grote behoefte aan elementair
zoals lezen, rekenen en
jven. Toch bestaan er in ons
log maar weinig cursussen waar
Ivakken worden gegeven. Ook
zijn er te weinig voorzieningen op het
niveau voor het lager beroepsonder
wijs. Beter Is de situatie wat betreft
het middelbaar en hoger beroepson
derwijs voor volwassenen, al zijn deze
voorzieningen slecht over het land
gespreid.
De samenstellers pleiten ook voor het
doorbreken van de scheidslijnen tus-1
sen traditionele mannen- en vrou
wen-opleidingen. Vrouwen zouden
meer de kans moeten krijgen een
technisch vak te leren en mannen
zouden zich mogen bekwamen in het
huishoud- en nijverheidsonderwijs.
De volwassenen, die onderwijs willen
gaan volgen, zouden volgens de on
derzoekers zeer gebaat zijn bij een
overzichtelijker structuur van het
volwassenenonderwijs.
JINBOUWSCHOOL MADESTEIN"
Besteinweg 25 - Den Haag (telefoon 070-254640)
opleiding voor) jonge mensen in de groene sector.
[stellen iedere belangstellende in de gelegenheid op informele
i kennis te maken op onze
OPEN DAG - 7 MAART a.s.
110.00 uur tot 16.00 uur en van 19.00 uur tot 21.00 uur.
ist ILO-afdeling - Lagere Tuinbouwschool, zijn ook de partime
Dpleidingen aan de school verbonden.
lEEKUUR: Alle woensdagen van 10 tot 16 uur, en na telefonische
iraak.
V;
Breestraat 58 Leiden tel. 071-140475
(naast de Stadsgehoorzaal)
A.
VROOM DREE8MANN
ZAKENFLITSEN
ZEELAND
's-Gravenpolder
ééngezinswoning met grote
uitgebouwde keuken en (lin
ke tuin op het Zuiden
90.000,-
Driewegen
Geheel vrij gelegen woning
met 200 m! eigen grond.
Mag ook voor recreatie
68.500,-
Schore
halt vrijstaande ruime op-
knapwoning met 1157 m> ei
gen grond 68.500,-
Ovezande
halt vrijstaande woning met
grote stenen schuur
87.$00.-
Krabbendijke
half vrijstaande woning met
vóór- en achtertuin
52.500,-
Kruiningen
goed gebouwde halt vrij
staande woning met tuin
62.000,-
Ovezande
mooie grote vrijstaande wo
ning met c.v. en garage op
2400 m* eigen grond
225.000,-
Hypottjaak beschikbaar tot
110% van koopsom.
MINNAART
VASTGOED
PROVINCIALEWEQ 11.
Gravenpolder, tal. 01103-
1740 of 1463
Autorijschool
Noordzee
kan leerlingen overdag
plaatsen op de
personenauto.
Tevens kunnen wij over
dag leerlingen plaatsen op
onze Volvo vrachtauto.
INL. TEL. 01718-22458
NU OOK IN LEIOEN
TEL. 071-210675.
ONTSPIEQELO GLAS
Ideaal voor uw tekening of
reproduktie. Direkt uit voor
raad leverbaar (event, met
geslepen randen).
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG
60-68
DELFT. TEL. 015-561500
MONDGEBLAZEN GLAS
voor deuren, met vakverdeling,
vele kleuren en schakeringen
Kom zelf even langs ons be
drijf om dit persoonlijk uit te
zoeken.
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG 60-68
DELFT. TEL 015-561500
Dameskapsalon
Mf. Freak Vermosr
geeft voor onverschillig wat
voor haar een prima
permanent
Ook het juiste adres voor
alle soorten dames- en
herenpruiken (toupet) en
Morsstraat 10
LEIDEN, TEL.
071-126527
SIKKENK HAARCENTRUM
Tel. 023-317190.
PLEXIGLAS
t voorraad leverbaar
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
Rotterdamseweg 80-68,
OELFT. TEL 015-581500
In februari al brum worden? Dal
kan, neem een kuur op onze
zonnebank
met zonnedak,
SCHOONHEIDSSALON
CRIST1NE.
TEL 071-149628
Afspreken na 17 00 uur, behan-
delmg ook Oe
Schildersbedrijf
voor al Uw
wit, behang- en
synthetisch
muurverven
ERKEND SCHILDERS
BEDRIJF SINDS 1880
Tel
070-637067;
b.gg.
070-451197
UW DICHTSTBIJZIJNDE
GLASLEVERANCIER
Waar u alle paironen en
kleuren direkt kunt
medenemen is
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG
60-68, DELFT.
TEL. 015-561500
grasmachine
NAZIEN EN ONDERDELEN
VERVANGEN, SPADEN,
RIEKEN, STELÈ.N EN AL
LES VOOR UW TUIN.
W. P. Hartwijk
NIEUWE" BEESTENMARKT
7-11, LEIDEN, TEL.
071-126627 EN ZOETER-
WOUDE.
Indien u werkelijk een
mooie
INGELIJSTE SPIEGEL
zoekt, kunnen wij u een as
sortiment van 2000 stuks
aanbieden
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG 60-68
DELFT. TEL. 015-561500
Regen
tonnen
KRUIWAGENS, SLOOT,
MATERIALEN, AFRASTE
RING, GAAS, SPAOEN.
RIEKEN. ENZ.
W.P. Hartwijk
NIEUWE BEESTENMARKT
7-11.
LEIDEN. TEL 071-128627
EN ZOETERWOUDE.
SLEUTELS
BIJMAKEN
KLAAR TERWUL U WACHT
AUTO- EN VOORDEUR
SLEUTELS. LIPS SLOTEN
EN BEVEILIGINGEN.
W. P. Hartwijk
NIEUWE BEESTENMARKT
7-11.
LEIDEN - TEL 071-126627
EN ZOETE RWOUDE
FINANCIERINGEN,
hypotheken, persoonlijke le
ningen, alsmede al uw assu
rantiezaken worden snel en
vakkundig verzorgd door
kantoor
ZAALBERG
Z0ETERW0U0SESINGEL 7,
LEIDEN, TEL 071-149147
ISOLERENDE BEGLAZING
diverse merken leverbaar
door Importeur Vraag vrij
blijvende offerte door toe
zending van globale maat-
hjst
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG
60-68,
OELFT. TEL 015-561500.
Vendor beha met
elastische, naadloze
cups. In wit, nude of
zwart Maat 708
t/m 808/
Vendor panty, soepel
en glad afkledend,
met versterking in
voorpand voor méér
steun. In wit, huidkleur
of zwart.
Maat 40-42-44.
Van 9.95 voor
Vendor beha met
elastische naadloze
cups met beugel, door
voorsluiting laag
uitgesneden In wit,
nude of zwart Maten
708 t/m 80B
70C t/m 80C
en 750
t/m 80D
Vendor panty van
soepelvaliende satijn
lycra, met dubbel
voorpand De open
geknipte pijpjes
vergemakkelijken het
dragen In wit, huid
kleur of zwart.
Maten 38. 40.42 en 44
Van 10.75
voor
VROOM\5DREESMANN
