Oplossing kerstpuzzel Nicolette blijft een schat Enschede wil textielmuseum (én huizen) in oude fabriek 'Boorplan Ameland ten dele uitvoeren' Pop op de plaat Gorilla geboren in dierenpark van Wassenaar 'Den Haag' moet snel beslissen - anders slopen Jaar voor meedoen aan juwelenroof Kabinet wil natuurschoon sparen ZATERDAG 27 JANUARI 1979 BINNENLAND TROUW/KWARTET 29 Horizontaal: 1 heil; 4 raveel; 9 ons; 12 bezaan; 17 kind; 21 arm; 23 pees; 24 opaak; 26 wolf; 28 kou; 29 la; 30 sar; 32 nu; 33 en; 34 ar; 36 es; 37 mug; 39 eb; 40 vader; 42 wilg; 43 reet; 44 betel; 46 egel; 47 Deo; 49 mol; 50 bode; 51 tevens; 53 om keer; 54 es; 56 pe; 57 nar; 59 opeen; 62 gijn; 63 pad; 65 ol; 66 la; 67 hel; 68 bij; 69 evenredigheid; 75 ut; 76 vak; 77 na; 78 ed; 79 ee; 80 re; 81 taf; 83 pot; 84 els; 87 rog; 89 sop; 91 Bea; 93 gas; 96 lik; 98 al; 99 frats; 101 rapen; 103 zegen; 105 si; 106 magneet; 107 vis; 108 neg; 110 la veren; 112 slab; 113 dun; 114 pat; 115 erg; 117 kar; 118 vuil; 119 le ven; 121 kass; 122 riek; 124 lepel; 126 rij; 127 lijn; 128 kets; 129 twee; 130 non; 131 on; 133 ra; 134 er; 136 gunst; 138 islam; 141 tat; 142 tij; 144 slaaf; 146 atoom; 148 vals; 151 parel; 153 avond; 154 amen; 158 era; 160 Ee; 161 mo; 163 ase; 164 re; 165 ruw; 167 Isis; 169 kant; 170 tas; 172 pg; 173 voren; 175 tent; 177 wand; 178 gedag; 180 aalt; 181 lob; 183 nor; 184 aat; 185 hak; 186 mijn; 187 aandeel; 189 koe; 191 var; 192 beleven; 194 er; 196 norse; 198 me ter; 201 menen; 202 ml; 203 nljf; 205 pat; 206 ase; 208 kal; 209 rul; 211 isr; 212 mug; 213 kam; 215 on; 216 ra; 218 KO; 219 uw; 221 lid; 222 rij; 223 liefdespoëzie; 226 en; 227 ban; 228 em; 229 op; 230 bod; 232 vod; 233 ruwte; 234 som; 236 es; 239 ge; 240 calssa; 243 Jasmijn; 247 moet. 248 aan; 249 nat; 250 sela; 251 langs; 253 trui; 255 open; 258 petje; 260 ka; 262 toe; 263 me; 264 in; 265 ei; 266 of; 268 koe; 269 nu; 270 erf; 272 mast; 274 garen; 278 peon; 280 dor; 281 naaf; 282 mat ten; 283 Ier; 284 tonkin; 285 leng. Vertikaal: 1 halveren; 2 era; 3 lm; 5 ap; 6 ven; 7 eeuw; 8 es; 9 op; 10 na; sa; 13 ew; 14 zoet; 15 als; 16 af; 18 lk; 19 Noe; 20 dubbelen; 22 wad; 24 ongestoord; 25 kartonnage; 27 nut; 30 salet; 31 rede; 33 el; 35 re; 37 melk; 38 gebed; 40 vet; 41 ren; 44 bom; 45 lor; 48 Ossagen; 49 morbide; 52 zee; 55 sap; 56 pijl; 58 rabat; 60 ple; 61 ell; 61 getal; 64 dijk; 67 hut; 70 var; 71 neg; 72 doop; 73 heb; 74 ira; 76 vol; 82 fis; 83 passer; 84 erg; 85 landen; 86 steun; 88 op, 89 sas; 90 pen; 92 eg; 93 geval; 94 ageren; 95 8ER; 97 killen; 99 fabel; 100 sen; 101 rits; 102 neer; 103 zak; 104 neven; 106 mal; 107 vaas; 109 grit; 111 nul; 114 patat; 116 gewei; 120 vijl; 121 kerstfeest; 123 kerstavond; 125 pos; 132 butaan; 135 pajong; 137 naar; 139 llto; 140 os; 143 om; 145 lp; 147 od; 148 vermanen; 149 are; 150 la; 152 leien; 153 amant; 155 ma; 156 esp; 157 negentig; 159 uur; 162 bad; 165 rotan; 166 weldra; 168 snok; 169 kaar; 170 tekens; 171 samen; 173 vla; 174 noest; 176 trom; 177 waar; 178 galei; 179 gin; 182 bee; 185 hem, 188 nop; 190 eek; 191 vel; 193 ver; 195 rijk; 197 ijs; 199 taks; 200 nu; 202 mud; 204 farad; 206 ani; 207 erf; 209 roe; 210 lui; 212 minos; 214 mijn; 215 olie man; 217 aderlating; 218 koper groen; 220 welzijn; 221 leb; 224 emu; 225 pot; 227 bos; 231 dog; 232 vermaken; 235 metalurg; 237 pa tat; 238 wijsje; 240 cel; 241 sage; 242 sas; 244 aap; 245 stek; 246 nee; 252 nos, 253 tets; 254 ui; 256 pi; 257 noen; 259 tof, 261 ara; 263 mat; 267 fok; 269 non; 271 fa; 272 ma; 273 te; 275 ai; 176 re; 277 er; 278 po; 279 ni; 280 de. De zin luidt: WIE TEVREDEN IS OVER Z'N ARBEID HEEFT RE DEN VAN ONTEVRE DENHEID OVER Z'N TE VREDENHEID DE PRIJSWINNAARS ZIJN: Me vrouw G. Wijnsma-Kluin, De Pla taan 18, Dldam; Mevrouw J. Aart- sen-de Koomen. 't 8piker 91, Warnsveld; H. Sipma, ds Boek holtstraat 32, Surhuisterveen, Me vrouw J. M. Veen-Nijman, Suri- namepleln 76". Amsterdam. Me vrouw A. Groen-Buytelaar, Ra- venweg 29. Apeldoorn; Mevrouw E. M. Spierenburg. Veemarktplein 31 bis, Utrecht; Ineke Smallen- burg, 3e Kostverlorenkade 29 hs. Amsterdam; H. J. van Halsema, Dr v. d. Knaaplaan 12, Rijswijk; A. Saletijn, Harmonielaan 58, Die- men; H. LagerweiJ, Romano 16, 't Harde, P. A. de Graag, Springer- straat 276, Rotterdam; P. Schee- fen. Heuvel 51. Oeldrop; Betty Buist, Hoofdstraat 216, Oostwold; Gert Sokkema, Vaartweg 88, Smilde door Willem-Jan Martin De oplettende lezer (en dat zijn we natuurlijk allemaal) zal het niet zijn ontgaan, dat zeer bovenaan het lijstje met de twintig beste platen van het afgelopen jaar (zie Trouw van 23 december j.l.) het meest recente werkstuk van Neil Young een plaatsje had gekregen. Zelfs wist „Comes A Time" (want daarover gaat het) een zilveren medaille te veroveren. Bij een bespreking destijds vestig den wij ter verklaring van deze toch min of meer plotselinge, kwa litatief hoogwaardige uitbarsting onder meer de aandacht op Youngs samenwerking met de tot- dantoe relatief onbekende zange res Nicolette Larson, die het feno meen op de betreffende elpee met raad en daad, maar vooral zeer ontroerende en raak getroffen vo calen terzijde stond. Het verleen de mede Comes A Time" een intensiteit, die her en der terecht aanleiding gaf tot vergelijking met de fameuze duetten van Gram Parsons en Emmylou Harris. Intussen is Parsons overleden en timmert Emmylou al geruim te tijd aan een solo-carrière, waarbij zij evenwel per elpee aan zeggings kracht blijkt te verliezen. Sinds kort is nu ook Nicolette Larson als kleine zelfstandige in de markt en het lijkt erop, dat de vergelijking met Parsons en Harris inzoverre doorgetrokken kan worden, dat ook hier de magie toch vooral ge zocht moe(s)t worden in de bijzon dere aard van het samenwerkings verband. Los van (de muziek van) Neil Young blijkt ook Nicolette weinig meer dan een doodnormale zangeres, cüe het met name moet hebben van een scherpe reper toirekeuze en een gezegend stel begeleiders. Natuurlijk, het blijft gaan om wei nig minder dan een van de groot ste schatten in het hedendaagse popwezen. Het debuut althans, eenvoudig „Nicolette" (Warner Bros. BSK 3243) geheten, demon streert een „performance", zoals men die in de damesafdeling niet vaak aantreft. Zelden maakt men iemand mee, die zo duidelijk hoor baar zoveel plezier in haar werk staat te hebben. Dat maakt veel goed, maar het kan de plaat voor mij toch niet naar het niveau til len, waarop het Amerikaanse mu- ziekperiodiek „Rolling Stone" deze meende te moeten plaatsen: „female singer of the year", of hoe ze dat daar ook mogen noemen. Daarvoor ontbreekt toch te veel. Bijvoorbeeld is de repertoirekeuze niet zeer sterk, terwijl de „songs" ook wat ongelukkig over de elpee zijn verdeeld. Het resultaat is een eerste kant met al te veel risicolo ze, „up tempo" stukken, die noch tans niet echt swingen (Jesse Win chesters „Rhumba Girl (Man)", „You Send Me" van Sam Cooke, „Mexican Divorce" door Burt Ba- charach en Bob Hilliard, en bij wijze van eerbetoon een wat al te gladde registratie van Neil Youngs „Lotta Love"), terwijl de tweede zijde door het aaneenrij gen van qua toonzetting niet erg afwijkende „country"achtige nummers al snel een beetje begint te zeuren. Een ander punt is de instrumen tale verwerking van eenenander. Mooi is dat allemaal, maar ook niet meer dan dat. De in groten getale opgetrommelde kanonnen (Bill Payne, Paul Barrère, Herb Pedersen, Albert Lee, Klaus Voor man, James Burton en vele. vele anderen) spelen moeiteloos de mussen van het dak, maar tegeno ver bijvoorbeeld een paar welge mikte gitaarstoten uit de koker van Nell Young blijft het allemaal toch vooral vorm, pakpapier met een mooi strikje, dat slechts blijft voldoen bij een beschouwing, die niet dieper wenst te gaan. Al met al is het debuut van Nico lette Larson zo geen gebeurtenis, waar nog lang over nagepraat zal worden. Gaat het om een in dit genre gemiddelde plaat, die men zonder problemen kan onderbren gen bij alle Ronstadts en Harris- sen, welke de afgelopen jaren ver schenen zijn. Maar het blijft een schat, die Nicolette. Wie dat durft te ontkennen, kan bij mij eigen handig een paar optaters in ont vangst komen nemen. De heren Snel over dus maar naar de heren, hier vertegenwoordigd door Elvis Costello and The Attractions, met een derde afschuwelijk verpak te langspeler genaamd „Armed Forces" (Radar RAD 56 597). De verpakking dekt ook hier de in houd echter niet, want wat Costel lo bij elkaar bedacht heeft, doet wederom een kansrijke gooi naar torenhoge omzetcijfers. Tekstma- tig is de zaak niet steeds even goed te volgen (en dat is Jammer, Nicolette Larson want waar zulks wel lukt, blijkt ook hier Costello's unieke sarcas me. waarbij niet zelden het leeer het moet ontgelden; volgende keer dus een tekstvel graag), maar melodieën en instrumentale ver werking geven er ook zonder dat weer eens blijk van, dat men weet hoe popmuziek anno 1979 in el kaar gezet moet wordenr'mét res pect voor de grondleggers van het genre en voorgaande ontwikkelin gen en vondsten in het algemeen, zónder bloedeloos copieerwerk of een vervallen in een meestentijds uit een combinatie van verveling en kassadrift geboren „revivals". Costello (en zijn „producer" Nick Lowe) springt creatief met zijn bronnen om. Op „Armed Forces" is het resultaat een handvol ma gistrale stukken (o.m. „Accidents Will Happen", „Oliver's Army", „Party Girl" en „Goon Squad"). terwijl de rest in elk geval het hoge peil van de directe voorgan ger „This Years Model" hand haaft. En dit dan tussen een gi gantische stapel tournees door. Klasse. Intussen ligt heel Duitsland plat voor de Nina Hagen Band Ge hoord hebbend een eerste gelijk Elvis Costello and the Attractions namige elpee (CBS 83 136), moe ten we, geloof ik, toch constate ren, dat onze oosterburen er al weer niets van begrepen hebben. Natuurlijk, Nina is een bijzondere verschijning, terwijl ook het feit dat een klassiek geschoolde zan geres naar het popwezen over stapt niet dagelijks voorkomt. Ik zie tenminste „onze eigen" Gré Brouwenstein niet een, twee, drie hetzelfde doen. Maar daar gaat het allemaal niet om. Slechts de muziek als zodanig telt en zo be zien laat het verschijnsel Nina Ha gen Band zich kwalificeren als een mengelmoes van „punk" en vrij pittige „rock", die Juist de dertien in het dozijn volmaakt. Sonst nichts. Waarmee we de ons toegemeten ruimte weer hebben opgebruikt. Op de plank nog elpees van Still water („I Reserve The Right"), Gordon Giltrap („Fear Of The Dark"), The Marshall Tucker Band („Greatest Hits"). WUlie Nel son („Willie And The Family Live"). Johnny Cash (..Itchy Feet"), Peaches Si Herb („2 Hot!"), Joe Tex („He Who Is Without Funk Oast The First Stone") en Gregg Diamond („Star Cruiser"). U ziet maar. door Jac. Lelsz WASSENAAR (ANP) De gorilla Linda in het dierenpark Wassenaar heeft gisteren het leven geschonken aan een Jong. Het is volgens de direc tie van het dierenpark de eerste keer in de geschiedenis van de Nederland se dierentuinen dat een gorilla in ge vangenschap wordt geboren. In het buitenland komt het zelden voor. De blijde gebeurtenis is het gevolg van de logeerpartij van Linda bij va der Tembo in Artls in Amsterdam. Ook Linda zelf schijnt in de gaten te hebben dat haar baby een bijzonder heid is. Ze houdt het Jong zo angstval lig bij zich, dat het personeel van de dierentuin nog niet heeft kunnen vaststellen of het om een mannetje of een vrouwtje gaat. Daarom was er gisteren ook nog geen naam voor de nieuwste aanwinst van het dieren park gekozen. In de zomer van 1976 was er ook even hoop dat de eerste gorilla-baby in Nederland zich aandiende. Na enkele weken van spanning bleken de twee moeders-in-spe evenwel schijnzwan- ger te zijn. ENSCHEDE Wordt de ko lossale Jannink-fabriek in En schede een textielmuseum van nationaal belang of is dit karakteristieke industrieel- archeologisch monument uit omstreeks 1900 gedoemd te worden gesloopt? De komen de dagen zal hierover waar- sc)iijnlijk beslist worden. En schede kijkt gespannen naar „Den Haag", want daar moet voor de realisering van het plan het verlossende woord vandaan komen, met name in de zin van toezeggingen voor financiële medewerking. Wanneer vóór 1 februari de zaken niet rond zijn, komt al les op losse schroeven te staan. Enschede wil in het complex aan de Haaksbergerstraat niet alleen een textielmuseum vestigen, maar ook 76 woningen voor één- en tweepersoons huishoudens. Zo slaagt men twee vliegen in één klap. Bovendien is het zo ongeveer de enige mogelijkheid om het plan werkelijkheid te doen worden. Twee ministeries zijn er bij betrokken, volkshuisvesting en CRM. De stad heeft het voornemen in het museum om met Willem Bilderdijk te spreken het opgaan, blinken en verzinken van de textielindustrie te vertonen. Of, zoals burgemeester H. Wieringa heeft geschreven: „Start, opgang, bloei en neergangde complete historie dus van een indu strie. En omdat dit alles zich afspeel de in een beperkt gebied Twente zijn alle bijverschijnselen op cultu reel, sociaal en economisch gebied duidelijk te determineren. Juist deze nevenfacetten van een industriële ontwikkeling kunnen en zullen in eeni textielmuseum-nieuwe-stijl een be langrijke plaats innemen. Enschede, generaties lang het hart van de tex tiel, dóér hoort een dergelijk museum thuis." Genadestoot Jannink. onder meer spinnerij en we verij, daterend van het midden der vorige eeuw, kreeg als zovele andere textielfabrieken de genadestoot bij de recessie in de zestiger Jaren. De E.M.S. van Zwolsman nam de gebou wen over; een deel is nog in gebruik. Het complex maakt nog een goede indruk. Totnogtoe ging het niet de weg van zovele bedrijven uit deze sfeer, die in de loop van de laatste tien. twintig jaar voor de bijl gingen en akelige gaten in het Enschedese stadsbeeld nalieten. Wim de Natris. die zich beroepsmatig veel met industriële archeologie heeft beziggehouden, is van mening dat Jannink „een van de betere voorbeel den" van Twente is wat betreft tex tielfabriek-architectuur en vergelijk baar met bij voorbeeld Manningham Mills in Bradford, gebouwd door de bekende ontwerper van textielfabrie ken Samuel Lister. Een karakteris tiek fenomeen noemt hij de toren, die de functie had van watertoren, nood zakelijk met het oog op produktie- proces en brandbeveiliging. De ne gentiende eeuwse architecten vonden een boeiende oplossing voor dit zake lijk gegeven door de integratie van de toren in het totaal van de overige bouwdelen. De monumentaliteit van de toren wordt nog versterkt door een steil tentdak terwijl de decoratieve elementen, zoals de barokachtige dakvensters, de hoekpilasters en de ronde vromen in de gevelvelden, juist door het optisch „anders zijn", even eens visueel de aandacht trekken. 'Monument' De Natris vindt, temeer omdat er nog maar weinig over is van de honderden eertijdse textielfabrieken in Twente, Jannink „een belangrijk monument uit de geschiedenis van de Twentse textielindustrie". Het complex is nog bijzonder gaaf, er werd nauwelijks aan verbouwd en de constructie heeft praktisch niet ingeboet. De Natris noemt het een voorbeeld van een moderne textielfabriek op de drem pel van een nieuwe tijd. Behalve als industrieel-archeologisch monument kan het volgens hem uitstekend te vens voor alternatief gebruik dienen. Slechts één bedrijstak. de textiel, heeft Enschedé's enorme groei ver oorzaakt, binnen een eeuw van een plattelandsstadje van 5000 Inwoners tot een gemeente met 140.000 inwo ners. Bekende namen uit de wereld van de textiel? Van Heek, Ter Kuile, Ten Cate, Blijdensteln, Van Lochem, Jannink enz. Textiel als huisnijver heid, veelal bedreven op boerderijen ter aanvulling van de inkomsten, was er reeds. De aanzet tot industrialisa tie kwam in 1824 door de Nederland- sche Handelmaatschappij, die vooral was georiënteerd op handel met In- dië. Goedkope arbeidskrachten wa ren in Twente genoeg. De katoentjes werden naar Java verscheept om daar gebatikt te worden. Thomas Ainsworth. een Engelsman, en Char les de Maere, een Belg, legden met hun knowhow overwegend de basis voor de mechanisatie van de textiel in deze streek. Welvaart en tragiek De textiel bracht Enschede en Twen te welvaart zowel als tragiek. Het wedden op één paard had dramati sche gevolgen. Fabrieksslultingen. massale ontslagen etc. Gevolg veelal van goedkope Importen uit verre lan den. Enschede moest schielijk bijstu ren. het werkgelegenheidspakket ver ruimen, zowel in de industriële sector als in de dienstensector. Als een herinnering aan „het vergane glorie tijdperk der textielindustrie" wil Enschede nu zijn museumplan verwezenlijken (het reeds bestaande textielmuseum, thans in een villa, zal daarin ook worden ondergebracht). De kosten zijn begroot op circa tien miljoen gulden. Voor de woningen, die er in komen, kan daarvan vijf miljoen worden afgetrokken. Dan wordt op een bijdrage van CRM gere kend. Ten slotte resteert dan een „fi nancieringsgat" van een miljoen. Ge hoopt wordt dat „Den Haag" vóór 31 januari laat weten dat het akkoord gaat. „Indien de rijkssteun uitblijft," zo zegt men op het Enschedese stad huis, „zal de monumentale fabriek moeten worden gesloopt en gaat de laatste gelegenheid verloren om start, opgang, bloei en neergang van een industrie met de nevenverschijn selen op cultureel, sociaal en econo misch gebied in de Juiste omgeving museaal bijeen te brengen." Na ge noemde datum zouden de prijzen van de aannemers belangrijk ongunstiger komen te liggen. UTRECHT (ANP) De rechtbank heeft de 43-jarige E. H. C. uit Appel scha veroordeeld tot een jaar met aftrek, voor medeplichtigheid aan de roof van juwelen en sieraden ter waarde van ruim een miljoen gulden. Twee Jaar was geëist. De officier van Justitie achtte bewe zen dat C. heeft meegeholpen aan drie diefstallen van sieraden en Juwe len uit auto's, maar de rechtbank sprak hem van medeplichtigheid aan twee daarvan vrij. C. werd veroor deeld voor het meehelpen aan een diefstal in Vlnkèveen, waarbij hij door een volgteam van de politie werd betrapt. Van onze parlementsredactie DEN HAAG Binnen het kabinet-Van Agt wordt sterk aan gedacht het omstreden boorplan voor Ameland slechts ge deeltelijk uit te voeren. Om het natuurschoon te sparen zou er niet op het eiland zelf, maar vanuit zee naar aardgas geboord kunnen worden. Die gedachte vindt in de Tweede Kamer wel weerklank. Er tekent zich in de Kamer echter een meerder heid af, die zich verzet tegen een ander boorplan, namelijk voor het Zuidwalveld bij Terschelling. De ministers Beelaerts van Blokland (Volkshuisvesting en ruimtelijke or dening) en Van Aardenne (economi sche zaken) hebben de nieuwe moge lijkheid voor Ameland genoemd in een bijeenkomst met de Kamercom missie economische zaken en de bij zondere Waddenzeecommissie. „Be perken we ons tot boringen op zee. dan blijft natuurlijk wel een deel van de voorraad zitten." zei minister Beel aerts na afloop. Zijn collega Van Aar denne ontkende, dat de voorraden bij nadere onderzoekingen kleine zijn ge bleken dan tot dusverre werd aange nomen. Hoe kleiner de gasvoorraad, hoe groter de kans dat het kabinet de belangen van het milieu zwaarder laat wegen dan economische belan gen. is de hoop in kringen van milieu beschermers. 'Knoppen' „Ameland is een van de bijzondere eilanden, hier past een bijzondere af weging van belangen," meende mi nister Beelaerts. HIJ wees erop, dat boringen naar aardgas „vroeger meer schade aanrichtten dan bij de huidi ge stand van de techniek en de huidi ge eisen nodig is." Ook een besluit, dat het licht op groen zet voor gasbo ringen op het eiland, betekent nog niet „dat Ameland naar de knoppen gaat", zei de bewindsman geruststel lend. Volgende maand of in maart valt het kabinetsbesluit hierover. Het kabinet gunt zichzelf meer tijd om na te denken over gaswinning in het Zuidwalveld, in de westelijke Waddenzee. Voorzitter Terlouw (D'66) van de bijzondere Kamercom missie: „Het uitgangspunt moet zijn, dat de Waddenzee een onvervang baar natuurgebied is Alle belangen moeten zeer zorgvuldig tegenover el kaar worden afgewogen." Minister Beelaerts had de Kamercommissie verzekerd, dat het kabinet „sterke voorrang zal geven aan het behoud van de Waddenzee". Er zal over de kwestie nog „duchUg gesproken" moeten worden in de ministerraad, voorspelde hij. Een meerderheid in de Tweede Kamer (PvdA, D'66, CDA) staat zeer kritisch tegenover het boorplan voor Zuldwal. Het CDA-Ka- merlld Everswljk verwachtte, dat „de fractie wel nee zal zeggen" De groot ste regeringspartij had daarentegen „veel sympathie" voor het idee om het aards gas onder Ameland slechts vanuit zee te winnen. „Dat idee moet serieus bestudeerd worden," aldus Eversdijk. Opengewerkte schets van Jannink- fabriek te Enschede waarin men een textielmuseum èn 76 woningen voor één- en tweepersoonshuishoudens wil onderbrengen I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 29