'Soms kleine glaasjes, soms grote,
soms schenk ik hele emmers'
Eimert Pruim en Johann Sebastian Bach
Trouw
GOEDKOPE VLIEGREIZEN
ISRAEL
TURKIJE
CAMEROUN
EUROPA
VANDA/t
ZATERDAG 30 DECEMBER 1978
KERK
door A. J. Klei
De Thomaskerk in Lelpaifwaar Bach 27 jaar lang
cantor was.
Aan het eind van een
telefoongesprek, waarin een lezer
en Ik het niet geheel eens werden,
liet deze mij weten dat hij mij
beschouwde als een echt
Voorlopig-mannetje. Het was zeer
duidelijk, dat hij dit misprijzend
bedoelde. Voordat ik tegen kon
sputteren, legde de ander neer.
Achteraf bedenk ik, dat hij gelijk
had. Ik bèn een
V oorlopig-mannet je.
Van al de kerkelijke en
aanverwante bladen die ik onder
ogen krijg, begrijp ik Voorlopig
het best. Daarmee wil niet gezegd
zijn dat Voorlopig me elke maand
glashelder proza levert en dat
andere kerkse periodieken
voornamelijk wartaal uitslaan. Ik
meen dat ik begrijp waarover en
waarom de mensen van Voorlopig
zich blij of dik maken. Het gaat
over dingen die mij ook
bezig-houden of waarvan ik
althans vind dat ze me bezig
zouden moeten houden.
Eerlijk gezegd bekruipt me bij
mijn lectuur van stichtelijk
drukwerk somtijds het gevoel dat
het over vreemde volksstammen
gaat. 't Is vaak heel interessant,
daar niet van, aardige gebruiken
en boeiende steekgevechten. maar
ik hoor er niet bij. Deze gedachte
heb ik niet wanneer ik Voorlopig
ter hand neem, daar ontmoet ik,
om met prinses Beatrix te
spreken, my own people. M'n
eigen volk.
Ik kom tot deze ontboezeming na
lezing van de bijdrage van Eimert
Pruim in het december-nummer
van Voorlopig. Hij geeft daarin
een soort geloofsgetuigenis weg en
als ik het wel heb, blijft hij
geestelijk op de been met behulp
van de bijbelverhalen van Karei
Eykman (hij leest aan tafel uit
„Woord voor Woord") en de
muziek van Johann Sebastian
Bach (hij reist er stad en land voor
af). Dit herken ik helemaal, want 't
is bij mij ongeveer net zo. Ik zeg:
ongeveer. Eimert Pruim heeft het
namelijk ook nog over boeken van
Ten Have's uitgeverij, die enkele
planken in zijn kast vullen. Dit
kan ik hem niet nazeggen, ik ben
royaal voorzien van uitgaven van
Sljthoff: vertaalde Agatha
Christie's. Niets aan te doen, er is
nu eenmaal verschil in niveau.
De bijbelverhalen van Karei
Eykman en de muziek van Johann
Sebastian Bach Tja. het zou
natuurlijk mooier zijn geweest als
ik voor de dag was gekomen met 't
eenparig geloofsgetuigenis van
Berkouwer en Ridderbos en met
de verjes die EO-domlnee Monster
des maandagsmiddags voor ons
uitzoekt. Maar 't is met mij zo
gesteld dat uitgerekend Karei
Eykmans „Woord voor Woord" me
duidelijk kan maken wat die
bijbelse verhalen voor vandaag
inhouden en waarom ze
dóórverteld moeten worden. En
wat Bach betreft: onlangs zei
dominee Ter Linden voor de
televisie (bij de uitzending van een
cantatedienst in de Amsterdamse
Westerkerk) dat in Bachs muziek
hemel en aarde elkaar raakten. Ik
knikte zeer instemmend, ik moest
denken aan een regel uit een heel
bekend, oud zondagsschoolversje:
die hemel en aarde verenigt te
saëm, en dat was geen
blasfemie.
Een aantal jaren terug, toen
Amsterdam 's zomers nog
overstroomd werd door jeugdige
langharigen, liep vroeg in de
ochtend zo'n hippie in een smalle
straat van de binnenstad. Hij
droeg alleen een gerafelde
spijkerbroek en een malle, grote
hoed, en hij floot het thema van
het eerste deel van het derde
Brandenburgs concert. Het klonk
luid tegen de stille huizen op en ik
werd er blij van. Bach dat gaat
maar door, dat houdt nooit op, dat
is eeuwig.
Eimert Pruim schrijft: „Heel sterk
meen ik iets van Godswege te
horen in de muziek van Johann
Sebastian Bach. In de
Thomaskerk in Leipzig (Bachs
eigen werkplaats) heb ik de
orgelpartita „Sei gegrüszet, Jesu
gütig" gehoord. In de dom in
Keulen de cantate „Gottes Zeit ist
die allerbeste Zeit". In de
Kiliansdom in Würzburg het
koraal „Aus tiefer Not schrei ich
zu Dir". Dan slaan bij mij alle
stoppen door. Die muziek, dat
gëét maar door, dat hóüdt niet op,
muziek van een volstrekte totale
diepontroerende oneindigheid,
hoorbare werkelijkheid uit een
andere wereld, bewijzen van Gods
existentie, zo lijkt het wel."
Ik geloof dat het niet alleen zo
lijkt, maar dat het ook zo is.
Overigens vraag ik me wel af, hoe
het in het gezin Pruim toegaat.
Zegt vader Eimert opeens aan
tafel: laten we vanavond maar
niet uit „Woord voor Woord"
lezen, want ik moet direct met de
D-trein naar de Keulse dom om
cantate nr. 106 te horen? En zou
die D-trein wel in zijn nabijheid
stoppen? Is het gebruik van een
pick-up niet eenvoudiger en op de
duur ook voordeliger? Dan kan er
weer eens een werkje uit het fonds
van de firma Ten Have besteld
worden, zou ik denken.
door Aldert Schipper
's Lands meest besproken
theoloog was dit Jaar vermoe
delijk dr. O. H. Ter Schegget,
docent ln de ethiek aan de
Sociale Academie De Horst in
Driebergen en vanwege de
theologische faculteit van de
Universiteit van Amsterdam
kandidaat gesteld voor ver
vulling van de vacature-
Strijd, een kerkelijk hoogle
raarschap ln de dogmatiek.
De commissie die namens de genera
le synode van de Nederlandse Her
vormde kerk kandidaten moest uit
zoeken, de commissie theologisch we
tenschappelijk onderwijs (TWO), on
der voorzitterschap van de Utrechtse
hoogleraar dr. A. J. Bronkhorst, had
Ter Schegget te licht of anderszins
niet geschikt bevonden en weigerde
hem aan de synode voor benoeming
voor te dragen. Omdat de benoe
mingscommissie van de Amsterdam
se faculteit aan Ter Schegget vast
hield. besloot de faculteitsraad de
totale faculteitsgemeenschap in te
lichten, waarna de zaak-Ter Schegget
een publieke kwestie werd. iets dat
zeer ongebruikelijk is, wanneer het in
de kerk om personen gaat. Het gaat
dan ook waarschijnlijk om meer dan
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Oordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Postma
hoofdkantoor
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
W.bautstraat «31
Amsterdam
tel 020-9134S6
Postgiro 66 00 00
flank Ned Credietbank
Reken,ngnr. 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
tel 010-11556S (abonnementen
en bezorging)
tet 010-115588 (redecbe)
tel 115700 (ui
i)
REGO DEN HAAG/LEIDEN
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwolle
Abonnementsprijzen:
f 1547
46,40
t 1W40
Advtrtermtanvtn oc aanvraag
Opgave Iam*e0enchten 9-19.30 van
maandag Vm vnjdag Op zondag «an 18-
20 uur te*! 020-913456
Opgave mw*-advertenties lei
320-936668 O» schafte** aan Mw-Adv
afdei-ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adresw^g.ngen uisluitend eehnftek|k
aan onze Amsterdamse edreesen
dat. Tijdens de laatste bijeenkomst
van de hervormde synode zei de be
daarde Utrechtse professor J. M. Has
selaar tenminste dat het in de zaak
Ter Schegget niet gaat om de een of
andere marxist, maar om de gerefor
meerde theologische traditie, waarin
dogmatiek en ethiek twee kanten van
één zaak zijn. En Hasselaar zei verder
dat het hier niet gaat „om een marx
ist tegenover theologen die het marx
isme afwijzen, maar om een theoloog
die door liberale denkers wordt afge
wezen." Wie is dr. Gljsbertus Hendrl-
cus ter Schegget? Is hij de gemene
oproerling, waar sommige rechtse
rakkers hem voor verslijten of is hij
de messlasfiguur die veel linkse vo
gels ln hem menen te herkennen? Ter
Schegget geldt als een heerschap dat
zijn weetje weet en dat leidt vaak tot
enerzijds „krulst-hem" en anderzijds
„Hosanna". Ter Schegget is inder
daad Iemand die door zijn persoon
lijkheid mensen dwingt tot een keus
voor of tegen. Er zijn mensen die door
onduidelijkheid van hun wezen of
door gebrek aan gewicht anderen on
verschillig laten. Tot dit soort hoort
Bert ter Schegget duidelijk niet. Hij
heeft in zijn optreden iets van een
prima ballerina, die ln de ambiance
van een geestdriftig publiek tot in
drukwekkende uitbeeldingen komt.
Maar in een chagrijnige omgeving
krijgt hij last van hoofdpijn en ver
liest hij zijn glans. Het gevolg van
deze omstandigheid is dat zowel zijn
vurigste aanhangers als zijn kilste
critici gelijk lijken te hebben. Ze heb
ben het namelijk over verschillende
Ter Scheggets. De vonk is duidelijk
wél overgesprongen bij een belangrij
ke groep studenten in de theologie,
voornamelijk diegenen, die wel door
het evangelie gegrepen zijn, maar kri
tisch denken over de kerk. Hun aan
tal is niet te verwaarlozen en hun
gewicht voor de kerk is groot, omdat
zij staan voor het niet-conventionele
christendom. Veel van deze Jongeren
hebben niet zo'n zin om straks in een
gemeente dominee te worden. Dat
heel wat uit deze categorie dat nlet-
te min toch doen, komt door de in
vloed van theologen zoals Ter Scheg
get Deze spreekt met passie over het
gewone gemeentewerk. Hij vertelt
dat hij per jaar zo'n twintig tot dertig
preken houdt en dat hij opzettelijk
nooit de rechten als van een emeritus
heeft gevraagd, zoals vaak wordt ge
daan door iemand die van dominee
leraar wordt.
Dr. Bronkhorst
De grote tegenspeler van Ter Scheg
get lijkt naar bulten toe de Utrechtse
kerkhistoricus dr. A. J. Bronkhorst,
een gemoedelijke man, die echter ais
het over Bert ter Schegget gaat snel
emotioneel wordt. Waarom verliest
Bronkhorst alle bonhommie, zodra
Ter Schegget op de proppen komt.
Ter Schegget heeft er geen verklaring
voor. Hij heeft Bronkhorst slechts
zelden gesproken. Eenmaal heeft hij
een pijnlijke ontmoeting met Bronk
horst gehad Dat was toen dit Jaar in
Zwitserland een Barth-symposium
werd gehouden. Bronkhorst had
daarvoor ingeschreven. Ter Schegget
was daar blij mee. „want dan kon
Bronkhorst eens zien hoe ik functio
neer in zo'n internationale groep". En
Bronkhorst zou het treffen, want Ter
Schegget, die internationaal in het
wereldje der Barthianen als deskun
dig geldt, mocht op het symposium
de eerste voordracht houden. Maar
Bronkhorst was door familie-omstan
digheden verhinderd. Dat wekte Ter
Scheggets wrevel, vooral omdat
Bronkhorst op de laatste dag wel
verscheen. „Ik vond dat zijn afwezig
heid uitermate betreurenswaardig
was en dat heb ik hem ook gezegd. En
ik vond het Jammer dat Bronkhorst
niet iemand anders van TWO had
laten gaan".
De in het begin genoemde uitspraak
van prof. Hasselaar in de hervormde
synode, wijst er al op: Bert ter Scheg
get noemt zichzelf vaak en met ken
nelijke voldoening „een gereformeerd
theoloog". Hij bedoelt dat uiteraard
niet in de kerkelijke zin van het
woord, want hij is Nederlands her
vormd, maar zoals Barth die term
heeft geijkt. Het gereformeerde ka
rakter van Ter Scheggets theologie,
komt tot uitdrukking in de nadruk
die hij legt op de eenheid van dogma
tiek en ethiek. En dat is nu Juist ten
dele waarom heel wat studenten en
stafleden van de faculteit in Amster
dam hem bij zich willen hebben.
Barth
De eenheid van dogmatiek en ethiek,
wat is dat eigenlijk? Vereenvoudigd
kan men zeggen dat het in de dogma
tiek gaat om in verstaanbare taal uit
te drukken wat wij na eigenlijk gelo
ven en in de ethiek gaat het erom hoe
wij ons gedragen in het dagelijks
leven. Ter Schegget zegt het zo:
„Barth heeft gezegd dat Je geen ethi
sche uitspraken kan doen bulten het
kader van de totale beweging Gods.
En dat is heel eenvoudig: wat God
met ons wil is het rijk van vrede en
gerechtigheid."
Ter Schegget herinnert aan wat hij
dit Jaar op een samenkomst in de
Amstelkerk vertelde. „In de oorlog
waren er mensen, die geen leugen
over hun lippen konden krijgen, zelfs
niet als de Duitsers vroegen naar de
Joden op zolder. Dat komt voort uil
een antwoordende ethiek, die var
buiten af normen en waarden stelt
Dan geldt eenvoudig: de woorden
moeten de feiten dekken. Door zo'n
ethiek word Je in deze situatie geblok
keerd. In de oorlog ging Hebe Kohl-
brugge langs illegale weg naar Bazel
en legde Barth deze vraag voor. En ln
het antwoord zie Je de verbinding van
dogmatiek en ethiek. Want Barth zei:
Als de Duitsers proberen de Joden
weg te slepen is dat een aanslag op de
Messias Jezus. En als je in de bijbel
leest: Gij zult geen vals getuigenis
geven, betekent dat in dit geval dat je
geen woorden mag gebruiken, die de
Joden schade kunnen doen, woorden
die niet bevrijdend zouden zijn. Zulke
woorden zouden echt een vals getui
genis zijn geweest. Theologisch ge
zegd: we moeten niet denken dat we
in die situatie een „goed werk" ln een
soort engelachtige zin kunnen doen.
We kunnen alleen maar vanuit ons
geloof ln verantwoording voor God
handelen. (Dat betekent dat we zeg
gen: We hebben geen Jood in huis).
En ons aan de genade Gods overge
ven. Barth zegt: theologische ethiek
is algemene ethiek. Als Barth het
heeft over de zondagsheiliging, ver
telt hij niet dat we naar de kerk
moeten, maar over de betekenis dat
er een vier-dag is in de ethiek van de
schepping. Dat heeft niet alleen reli
gieuze betekenis, maar ook sociale en
politieke waarde."
In 1973 schreef Ter Schegget een
boek „Klassenstrijd en Staking",
waarin hij aan de sabbath en aan het
jubeljaar motivatie ontleent voor een
staking die bevrijdt. „Want in het
jubeljaar gaat het om de vrijlating
van slaven en om de teruggave van
het land aan de oorspronkeljke bezit
ters", zegt Ter Schegget. „Dan komt
weer tot zijn recht wat de aarde is en
dat Hij aan een ieder zijn plekje geeft.
Dan wordt eigenlijk revolutionair
hersteld zoals de toestand oorspron
kelijk door de Heer bedoeld was".
Moraalleer
15-I7d RONDREIS v.a. 1450 alles inbegr
Geheel verzorgd. Goede Hotels. Holl. spr
gids
15 d. PAULUSREIS 1300
Geheel verzorgd. Goede Hotels.
23-d RONDREIS door West
en Centr. Zuid Cameroun 2700
Duitsland, Engeland. Hongarije.
Italië. Noorwegen 750
In de prijzen alles inbegrepen. Speciale prijzen en reizen voor jongeren.
Gratis prosp.
Interkerkelijke Reisorganisatie Driebergen
-PB 91. Tel 03438-3570 of 6611-
Voor wie opgegroeid is met de gere
formeerde traditie is het niet zo uit
zonderlijk wat Ter Schegget bepleit.
„Ja, maar in de klassieke katholieke
moraalleer wordt onderscheid ge
maakt tussen de natuurlijke moraal,
die ln de natuur wordt gefundeerd en
die voor alle mensen geldt en de gena
de, waar het gaat om het bijzondere
christelijke," zegt Ter Schegget en hij
vervolgt: „Binnen de genade wordt
dan weer onderscheid gemaakt tus
sen evangelische verplichtingen en
de evangelische raadgevingen. Voor
een monnik zijn de raadgevingen ook
wet. Je krijgt dan een hiërarchische
opbouw van de moraalleer. In de ge
reformeerde traditie worden het alge
mene en het bijzondere niet tegen
elkaar uitgespeeld, maar daar zit het
algemene altijd in het bijzondere.
Een voorbeeld: gereformeerd is te
zeggen: in Israël komt het heilskarak
ter van alle geschiedenis aan bet
Ucht.
Het is niet gereformeerd te zeggen:
Daar alleen geschiedt het heil. Nee,
daar komt aan het licht dat alle ge
schiedenis heilskarakter heeft. Het is
niet geschiedenis ais openbaring, het
is niet een stukje reservaat van een
heilsgeschiedenis. Het is een bijzon
dere geschiedenis, waarin de stem in
het gebeuren gehoord wordt. Hec is
openbaring als geschiedenis. Als we
denken aan het exodus-verhaal of
aan Jezus. Dat zijn bijzondere ge
beurtenissen, vanwaar we naar het
algemene gaan."
Ter 8chegget noemt als voorbeeld
ook de gedachte van Schleiermacher,
die gezegd heeft: Als Je van de Jood
Jezus het bijzondere Joodse afhaalt,
dan hou Je de mens Jezus over. Dat is
idealistisch en ongereformeerd. Gere
formeerd is om te zeggen: nee, in die
Joodse rabbi, toen en daar, in Zijn
bijzondere woorden en daden, toen er
farizeeën en Sadduceeën waren, toen
er een Edomltische vorst Herodes
was, toen er een grote werkeloze Gal-
lilese schare op de schobberdebonk
rondliep, toen was die man er. Naar
Zijn woorden moet Je horen. In Zijn
woorden en daden word de Mensen
zoon openbaar. Dat woord mensen
zoon is ook alweer zo'n begrip van:
daar is-ie. Het is een algemeen begrip,
maar tegelijk hoor je er in: „De Men
senzoon".
Als dat zo is kun je voelen dat dogma
tiek niet de christelijke leer van dat
bijzondere kan zijn, terwijl we daarna
nog eens een algemeen ethisch ver
haal moeten vertellen dat zich mis
schien wel af en toe beroept op de
dogmatiek, maar zich verder ook nog
op andere dingen beroept.
Goede werken
De hervormers zeiden dat de mens
niet door goede werken zalig kan
worden.
Ter Schegget. „Bedoelden de refor
matoren daarmee dat er wel zulke
dingen als goede werken bestaan,
maar dat ze helaas niet verdienstelijk
zijn? Ik denk het niet. Ik ga er van uit
dat ze bedoelden dat er eigenlijk niet
zo iets als goede werken kan bestaan,
omdat het uitgaat van een idealisti-
Dr. G. H.
ter Schegget
sche visie op de geschiedenis. Alsof je
niet uitermate bevuild en besmeurd
en door voortgaande beslissingen be
last zou handelen. Je staat midden in
de geschiedenis, in de praktijk, ter
wijl er al ontzettend veel voor je en
over je is beslist, zodat, indien je wilt
leven, op je moet nemen wat vooraf
gegaan is. De reformatoren hadden in
de tijd van de opkomende burgerij
veel meer oog voor ieders persoonlij
ke verantwoordelijkheid in de maat
schappij dan de feodaler denkende
middeleeuwer en zij zeiden: je wordt
niet zalig door goede werken, maar je
wordt gerechtvaardigd door het ge
loof. Je werken zijn niet in zich goed,
maar jijzelf zult in God rechtvaardi
ging vinden in en vanuit het geloof
waarmee je in de geschiedenis hebt
gestaan."
Ter Schegget gaat verder: „Als theo
logisch ethicus kan ik de mensen
daarom niet weer een leer van goed
en kwaad presenteren, want dan
werk ik de terugval ln de leer van de
goede werken in de hand. Daarom
ben ik tegen een ethiek die antwoord
geeft, die zegt: dit is goed en dat is
kwaad. Je kan dus geen leer van de
rechtvaardige revolutie ontwerpen,
want dan moet ik terugvallen in de
klassieke ethiek van de rechtvaardi
ge oorlog. Ik zeg: de mensen moeten
in de praktijk zelf hun beslissing ne
men. Zij voeren niet een of andere
rechtvaardige revolutie door, maar ze
nemen in een revolutionaire situatie
verantwoording. Ik stel de vragen
aan de orde die de mensen in zo'n
situatie aan zichzelf en aan de toe
stand moeten stellen, willen ze tot de
goede beantwoording van de vraag
komen: wat moeten we in deze situa
tie doen?
Dilemma
Er zijn christenen die enerzijds de
ellende zien, die aan een bepaald
maatschappelijk systeem vastzit,
maar die zich tegelijk afkeren van
het geweld dat doorgaans aan een
revolutie vastzit. Ter Schegget vindt
ook dat onhistorisch."
„Het denken dat revolutie maar niet
moet omdat het zoveel ellende ver
oorzaakt, juist dat leidt tot die ver
schrikkelijke uitbarstingen van ge
weld die inderdaad zinloos zijn. Maar
je moet bijvoorbeeld van de Russi
sche revolutie niet zeggen dat die
door Lenin en Trotsky is gemaakt,
maar eerder door een generatie van
tsaren. Als Je het zo stelt, moet je
natuurlijk zeggen dat je zo'n revolu
tie niet mag ontketenen, maar dat is
natuurlijk abstract en onhistorisch
gedacht. Ik heb in Curasao gezeten
en toen ik terugkwam in 1964 zei ik:
het kan in Curagao niet goed gaan, de
situatie is explosief. En ik kreeg onge
hoorde ruzie met een directeur van de
Hollandse Bank Unie, die dacht dat
ik vanuit mijn wens dat er een revolu
tie zou komen er een voorspelde.
Maar ik was daar dominee geweest en
kende de mensen en zag in een opper
vlakkige analyse al dat dit niet goed
kon gaan. Ik was buitenstaander,
maar als ik Curagaoënaar was ge
weest had het voor mij betekend dat
ik leiding had moeten geven aan dit
verlangen naar gerechtigheid, dat
zich baanbrak. Ik had dan moeten
trachten de uitbarstingen te voorko
men en via politisering en bewust
wording de mensen helpen inzicht te
krijgen in de eigen situatie. En als je
DE MANTEL
doet dan aan k
als Gods heilige
en geliefde uitverkorenen,
tedere ontferming en goedher
deemoed, zachtheid en geduflC
(Kolossenzen 3,12-17)
B)
Meestal houden we ons op tp
oudejaarsdag of daaromtrenjb
met woorden die spreken vana
vergankelijkheid, van de t
betrekkelijkheid van dit besW
onze eeuwige bestemming. Qu
iets geheel anders. Een gewefce
troostvol woord. Hoezo, troose
Bevat het niet op z'n minst ht I
tot een zachtmoedige gezindtei
wijzen deze woorden niet al vje
naar de vermaning die hieropd;
Verdraagt elkander en verge|ai
elkander Overigens heelbn
toepasselijk in de sfeer van dti
oudejaarsdag: elkaar vergever
blijven zitten met de oude wila
onuitgesproken verwijten. Ter
troostvol. Zoals het gebod vaii
ook bedoeld is. Als troost ov^e
leven dat telkens weer vastlo»rl
treurnis, frusta tie, angst en w
Troostvol, omdat het ons zegvl
hoeft niet! Zelfs op deze laats
waarop soms griezelig gesprgu
worden van „de rekening oprei
en „er niet aan ontkomen", hjn
andere toon. We mogen deze ei
omdoen in de koude van ons ei
leven. Deze warme mantel va
ontferming over het gedeukt^
gebrokene, van de goedheid v
kwaad schijnt te heersen, vaiT
deemoed in plaats van de hoe
van zachtheid en geduld als lrr
betere tegenover onze drift or
zelf te handhaven. Het hoeft i
niet. Ons wordt in de natte, k
stormen van dit bestaan een L
aangeboden. De warmte van
hangt er nog in. Want zo was L
op aarde, vol ontferming oveii
vastgelopene en vol goedheid
deemoed, zachtheid en gedulR
deze dagen van terugdenken l
dingen die we anders gewild h
en aan teleurstellingen en aar
verdriet dat over ons kwam, ii
in deze raadgevingen bij ons.
het en kan het in de warmte vi
keuze om ons tot kinderen Go
doen worden. Doet dan aan
is
ir
dat gaat doen roept dat de agressie
op van degenen die daartegen zijn.
Het gaat er daarbij niet om dat ik
over iemand moet oordelen. Het gaat
er zelfs niet om dat iemand over zich
zelf moet oordelen, maar dat hij weet
dat God over hem oordeelt, een God
van leven en dood. Ik kan alleen maar
kritische vragen stellen en ik kan
zeggen dat zo iemand in zo'n situatie
heeft te handelen als een mens die in
de belofte staat.
Zo vind ik het goed dat onze kerk wat
geeft aan het Patriottisch Front. Ook
als zij fouten maken zijn het hun
fouten. Als wij alleen maar geld kun
nen geven aan wie geen fouten
maakt, kun je beter je geld in een
zweetdoek stoppen. In mijn ethiek
kun je nooit een sanctie geven aan
geweld van de ene of van de andere
kant. Maar je kan ook niet zeggen: ik
ben tegen alle geweld. Dan kun je ook
niet meer zeggen dat Je Nederlander
bent want Nederlands vrije rechtsor
de wordt in principe ook met wapens
verdedigd. Dat geweld is wel niet zo'n
beste basis voor vrijheid en gerech
tigheid, maar het is wel een feit.
Iemand die een tijdje geleden onder
het gehoor van Ter Schegget zat en
die hoopte dat hij eens zou uitpak
ken tegen het kabinet-Van Agt
kwam teleurgesteld weer thuis.
Ter Schegget: „Dat is dan een zeer
ongeduldig mens. Ik ben een gerefor
meerd theoloog en ik denk dat bij mij
de politieke kritiek helemaal van
daar uit naar voren komt. Ik doe geen
water in de wijn als ik in een gewone
gemeente preek, maar ik schenk mis
schien wel kleinere glaasjes. Soms
schenk ik grote glazen, soms schenk
ik kleine glaasjes en soms schenk ik
hele emmers. Ik laat me zelden zo uit
dat het partij-politiek zou kunnen
worden uitgelegd. Ikzelf ben partij
loos, wat ik zwak vind, maar ik pro
beer wat begrip te wekken bij men
sen, die zich links van het midden
bewegen.
Volgens Ter Schegget is het idealis
tisch en onwerkelijk als de christen
mens zichzelf de vraag stelt, of hij
een revolutie moet helpen voorberei
den of beginnen.
„Als de Zuidamerikanen ernstig zeg
gen dat ze uit hun ellende niet kun
nen komen zonder een kwalitatieve
verandering van het systeem van ka
pitalisme en neo-kolonialisme, bete
kent dat, dat ze voor een dilemma
staan. Je kunt in de verscherping van
de tegenstellingen kiezen tussen een
geweldig bloedbad of verantwoor
ding nemen in zo'n situatie. Het stre
ven naar het welslagen van een revo
lutionair proces betekent dan te wa
ken tegen het uit de hand lopen van
het geweld."
VOORBIJGANG
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Amsterdam-Nok
v.d. Linden te Bergum; te f
J. A. Woudenberg, kand. te N.
te 's Grevelduin en te BleskL.
J. R. Volk te Polsbroek; te®'
en te Kinderdijk: J. Blom»!
Maartensdijk.
Aangenomen de benoeming^
toraat van het Andreasziekt,
Amsterdam en tevens predüL
buitengew. werkzaamheden»
classis Amsterdam: W. J. v.d?
Gorcum. E
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Poortvliet: A. t,
ken te Nieuw-Beijerland. h(
GEREF. KERKEN
Beroepen te Sassenheim:
Amsterdam-Zuid. r
boekennie
UW MOEDER WAS WEER ERG IN Ui
3a druk, 88 Hz.. 110.25
De ervaringen van de schrijfster aan tr{
van tiaar moeder. Zij schroei dit
anderen te helpen, die in eenzelfde tf
in verwarring en paniek raken
LIEVER GEEN BEZOEK, GEEN BLOfe—i
MAAR DAARNA? li
3e druk, 88 btz.. 13.50
Dit veel gevraagde en t
over rouw en r
voor hen d« rouwen en voor ieder d»
hen wil betekenen.
Arte #n Joh. Verkuyl l
LIJDEN EN BEGELUOEN
80 btz., 11.90 l
Oe li/dendo modemens en ons dioit
Gebaseerd op hun jarenlange ma
pastorale ervaring geven de
dachten over het lijden en
dikwijls moeten doorstaan.
Da. M. C. Stubbe
THUIS IN EEN TEHUIS
100 blz 12.50
de auteun
n de pijn c|
>- It
verzorgingslij
Op voorlretlelljke wijze verwoordt I c
haar ervahngon mot bejaarden die •-
jaardoncentrum gaan wonen.
Verkrijgbaar in de boekhandel f
^0 KOK KAMF
ONTSLAG In dienstjaren!
ste lid van de Eerste Kamer,
Mertens, heeft met ingang val)
ari ontslag genomen. Hij worLj
volgd door de heer L. J. C. rf
uit Roermond. Tot nieuw lid»'
Senaat werd benoemd de he|l
A. Oskamp uit Hoorn. ia
WARM AANBEVOLEN!
H A Visser
ER STAAT MÉÉR DAN ER STAAT
De schrijver, bekend van de 'Onder de hoogtezon'-uitzendingen
voor de NCRV-radK>. weet door zi|n uitleggingen van bepaalde
schriftgedeelten honderdduizenden te boeien
Het resultaat is deze nieuwe bundel dat handelt over het boek
Ester met m het tweede deel een doorlichting van de persoon
Petrus Pbk. 17,50
(verkrijgbaar in de boekhandel)
UITGEVERIJ
Postbus 84176. 2508 AO s-Gravenhage
