i Sky Iger-kaas van klaverweiden De tekening van een leze Trouw commentaar VERDER Jg7 ranium (1) ranium (2) apenboycot Belangstelling voor alternatieve zuivelfabriek groeit HERDENKINGSCONCERT Bericht aan de levenden BfiiL. fir»!»». TT ifl Twee jongelui komen om bij verkeersongeval Uw Kunstgebit Automobilist om het leven gekomen Jongen omgekomen bij joyriding Man bekent verkrachting Wat frisser sjoelen in lisse DAG 2 MEI 1970 BINNENLAND Trouw/Kwartet r do Amerikaanse leveranties kernhrandstoffen aan West-Eu- ia is. niet voor de eerste keer. een ilomatieke mist neergedaald, nerika heeft eenzijdig de veilig- dsvoorwaarden verscherpt. Eura- i. dat voor de EG-landen kern- mdstoffen aankoopt, heeft koel- nagelaten daarop binnen de ir Amerika gestelde termijn te geren. rwijl men in Brussel zint op een scnoplossing is daardoor de afgif- van nieuwe Amerikaanse export gunningen op basis van het be- ande verdrag opgeschort. De lerikanen hebben ernaar ge- :efd. diplomatieke temperatuur- hoging te voorkomen door op de reep nog zo veel mogelijk aanvra- af te handelen. In het kader van izelfde streven kan het begrijpe- zijn dat men in Den Haag het g-niet-afgehandeld-zijn van Ne- rlandsc aanvragen in dit stadium t met het zware woord „embar- wil opsieren. i voor Amerika bereidheid tot derhandelen al een voldoende orwaarde is om de leveranties te rvatten. wijst erop dat Washing- it in sommige kringen in Washing- kennelijk hardop gedacht wordt er de mogelijkheid van terroristi- le acties in Nederland, gericht op ontvreemden van splijtbaar ma- iaal, lijkt ons niet helemaal te men met de werkelijke verhou- igen. Hoewel de vervaardiging t particuliere atoomwapens op ier tot de mogelijkheden be ton niet probeert om van zijn feite lijke monopoliepositie tot op de bo dem gebruik te maken. Wel wordt de druk verder opgevoerd dan vorig jaar. toen president Carter hoopte dat Amerika's morele voorbeeld (geen isolatie van plutonium in com merciële opwerkingsfabrieken) vol doende invloed zou hebben. Maar de Amerikanen weten ook heel goed dat de jaren van hun monopolie zijn geteld. Carter pro beert er uit te halen wat er nog in zit. Hij doet dat met de beste bedoelin gen, maar het internationaal uitoe fenen van macht roept voorspelbaar weerstanden op. Het incident met Euratom is in zoverre onbeduidend, dat in deze streken niet het grootste gevaar voor de verspreiding van kernwap <ns zit. Dat kan eerder in landen ais Brazilië, Zuid-Afrika en India word in gevreesd. Overigens had Amerika, in het ka der van de valreep-acties, nog wel een bestelling van Brazilië goedge keurd om de wederzijdse politieke relaties prettig te houden. Het voe ren van een consequent beleid in deze zaken is kennelijk uitermate moeilijk, ook al zijn de bedoelingen nog zo goed. hoort, is daar wel een zeer professio nele organisatie voor nodig. De trieste werkelijkheid is dat, wanneer een splintergroepje een moderne sa menleving in het hart wil raken en daarbij geen middel schuwt, er aan merkelijk bereikbaarder doelen zijn zolang treinen nog een noodrem hebben en provinciehuizen nog voor publiek toegankelijk zijn. 9 Vervolg van pagina 1 zou zeer snel militair helemaal op eigen benen kunnen staan. lacht in Afrika, dankzij bevolkings- mvang en olierijkdom) en Tanzania iveneens van de „frontlijnstaten"). fiet duidelijk is of de landen die er it nu toe het stilzwijgen toededen uilen blijven volharden, of dat zij Heen hun ongenoegen willen laten lijken dat er geen hardere maatre- elen tegen Zuid-Afrika zijn (enomen. jij willen bijvoorbeeld een algeheel tconomisch embargo, waaronder jen olieboycot. De westerse leden van de Veiligheidsraad de Ver enigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk verzetten zich daarte gen. Deze landen hebben grote fi nanciële en handelsbelangen in Zuid-Afrika. bverigens vragen waarnemers zich kf hoe zinvol een wapenembargo te- Een Zuid-Afrika is. Het land is naar [chatting voor 65 procent zelfvoor zienend in militaire produktie, en Nieuwe partij Ondertussen is in Zuid-Afrika een nieuwe organisatie van zwarten op gericht. De organisatie (Azania's People Convention; AZAPO) be strijdt het apartheidsbeleid en wil plaats geven voor nieuwe leiders die hen die gevangen zitten moeten ver vangen. De oprichtingsvergadering vond plaats in de Anglikaanse kerk in Roodepoort, bij Johannesburg. Het initiatief werd genomen door vijf mensen uit de zwarte woonstad Soweto. Voor de eerste bijeenkomst waren ongeveer zestig zwarte afge vaardigden uit het hele land aanwe zig. Een bestuurslid van AZAPO, Ti- yabi Mabassa, zei dat de zwarten na de acties van de Zuidafrlkaanse vei ligheidspolitie twee mogelijkheden hadden: ondergronds gaan, wat on wettig is, of een nieuwe zwarte orga nisatie vormen in de plaats van die verboden zijn. „We hebben voor de legale methode gekozen", zo zei hij. kkeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent, pstbus 859. Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden "Riet-kerk -.„oNxt krncht t.oevcen \>j het vt&STtRKEN VKU .cmxtft/fcHTlT fcVT O*. lettVW Dl: VtRVtVt- XOU 1M tgOU fcCHT NOtJIC. HIN door Hans Schmit In het streven om waardevolle landschappen te beschermen zijn de Waddeneilanden niet over het hoofd gezien. Welis waar blijven de eilanden na drukkelijk buiten beschouwing in de op handen zijnde rege ringsbeslissing over de Wad denzee, maar in een eerder sta dium reeds zijn Texel, Ter schelling en Ameland aange wezen als mogelijk nationaal landschapspark en zijn Vlie land en Schiermonnikoog als mede delen van Texel en Ter schelling op de lijst van moge lijke nationale parken ge plaatst. Met name de plannen over de natio nale landschapsparken zijn in land- bouwkringen niet in goede aarde ge vallen. De boeren voelen doorgaans weinig voor een aangepaste bedrijfs voering, in ruil waarvoor de overheid financiële tegemoetkoming biedt. Het beeld van de boer als „park wachter" schrikt velen af en roept heftig verzet op. Een verzet overi gens dat mede ingegeven wordt door de grote onzekerheden die nu nog bestaan over het waar. het hoe en het wanneer van de beheersregelin gen en onderhoudsvergoedingen. De indruk bestaat dat met het wegne men van de onzekerheden ook de weerstand bij vele boeren zal afnemen. Van de Waddeneilanden is éénderde van de grond in agrarisch gebruik, hoofdzakelijk als grasland. De ver schillen per eiland zijn groot: op Texel is meer dan de helft van de grond in agrarisch gebruik, op Ame land 32 procent, op Terschelling vijf tien procent, op Schiermonnikoog zes procent en op Vlieland 0,3 pro cent. De bezwaren tegen de „park wachter" bestaan ook op de Wadde neilanden. De vereniging Contact Waddenzeegemeenten wijst ingrij pen in de ontwikkeling van land bouw en veeteelt van de hand. De landbouwgebieden op de eilan den zijn niet alleen belangrijk voor de vogels (pleisterplaatsen voor gan zen), maar het zijn ook aantrekkelij ke cultuurlandschappen, die mede zijn ontstaan door menselijke activi teiten. Eén van die gebieden is de Terschellinger Polder, gelegen tus sen de duinen en de dijk van de Waddenzee, die zijn aantrekkelijk heid onder meer ontleent aan de heggen (vooral zwarte els) aan de voet van de duinen. Het gemeente bestuur van Terschelling wijst inper king van de landbouw in deze polder van de hand, maar is wel bereid de waterstand niet te verlagen, het heg- genlandschap in stand te houden en bebouwing tegen te gaan. Het aantal regelingen tot beheer en vergoeding Het Terschellinger polderlandschap bijOosterend met de karakteristieke heggen, voornamelijk zwarte els toen een half jaar en nu zien ze dat zou beperkt moeten blijven en op basis van vrijwilligheid tot stand moeten komen. Biologisch-dynamisch Van de veertig veehouders die de 1300 hectare grasland van het eiland in gebruik hebben, werken er sinds twee jaar twaalf (samen 180 koeien en tweehonderd hectare) op een wij ze die natuur ën landbouw recht doet. Die twaalf boeren vormen de Coöperatieve biologisch-dynami- sche zuivelvereniging Skylge. In 1976 brachten zij 700.000 kilo melk naar het zuivelfabriekje in Forme- rum, het vorig jaar was dat 830.000 kilo en dit jaar verwachten zij 900.000 kilo melk af te leveren. Uit de fabriek komt dan negentig ton Skyl- ger-kaas en tien ton boter, die hun weg vinden naar reformwinkels en andere alternatieve voedingswin kels. Want de kaas en de boter van Terschelling zijn een produkt van de biologisch-dynamische landbouw: de koeien grazen op grasland waar geen kunstmest meer wordt ge bruikt, maar waar uitsluitend nog natuurlijke middelen worden ge bruikt om de bodem en wat erop groeit, te activeren. Het verhaal van de alternatieve zui velfabriek op Terschelling begint omstreeks 1974, toen besloten werd samen te gaan met de melkfabriek De Takomst in Friesland, de fabriek te sluiten en de melk per tankwagen naar de wal te brengen. De heer Wim van den Bos, die de leiding heeft over de fabriek waar nu nog vier man werken: „Hoewel de vijftig boeren op Terschelling toen een omzet van vierenhalf miljoen kilo melk hadden, was de produktie van kaas en boter niet meer renda bel. De kaas bracht de gewone prijs op, terwijl de kosten op het eiland hoger zijn dan op de wal. Maar niet iedereen had vrede met de sluiting van de fabriek en de gedachte groei de het op andere wijze aah te pak ken. In de zomer van 1975 werd een stichting opgericht en in de herfst werd besloten de stap te wagen en de fabriek terug te kopen. De Wadden vereniging heeft hiervoor een inza melingsactie gevoerd, die zo'n kwart miljoen gulden opbracht. Dat geld was hard nodig om de noodzakelijke vernieuwingen uit te voeren. Op 5 januari 1976 liep* de eerste melk binnen." Sindsdien heeff-de Skylger-kaas zijn weg naar de consument gevonden en de belangstelling voor de kaas is nog steeds groeiende. Wim van den Bos: „We werden nogal kritisch bekeken. Eerst gaven ze ons drie maanden. we gewoon doorgaan. Ons probleem is momenteel niet de verkoop, maar de inkoop. De vraag naar onze pro- dukten is groter dan wij aan kunnen." De Terschellinger kaasfabriek levert twee soorten kaas, een Goudse en een Amsterdamse, die in de winkel omstreeks veertien gulden per kilo kosten. De kaas ziet er geheel anders uit dan de gebruikelijke kazen: zij is geheel wit. Wim van den Bos: „Wij voegen geen gele kleurstof toe. Ik zeg niet dat die gele kleurstof schadelijk is, maar iets dat van nature wit is. laten we wit. Verder voegen we geen salpeter (een barrière tegen de boter- zuurbacteriën die de gaten vormen) toe en gebruiken we geen plastic voor de korst. We smeren de kaas met lijnolie in, zodat ze geheel eet baar is." De boeren die de melk leveren voor de kaas hebben een overeenkomst met de Nederlandse vereniging tot bevordering van biologisch-dynami sche landbouwmethoden. Deze vere niging begeleidt de boeren bij de omschakeling naar de andere me thode, waarbij geen kunstmest wordt gebruikt maar waarbij de bo dem organisch wordt bewerkt. In plaats van kunstmest wordt de mest van eigen bedrijf gebruikt, waaraan natuurlijke preparaten worden toe gevoegd. Ook de geneesmiddelen voor de dieren zijn hoofdzakelijk plantaardig. Van den Bos: „Bij het toedienen van anorganische stikstof fen verdwijnt de klaver, die normaal voor de stikstof zorgt. Nu komt de klaver terug en dat betekent dat je aan organische mest nog maar de helft hoeft toe tc dienen van wat bij anorganische kunstmest noodzake lijk is." Natuurlijke staat Door het andere gebruik van de bo dem zal deze na enkele jaren in na tuurlijke staat hersteld zijn. Hoe lang dat duurt, hangt af van het beleid van de boer. omdat binnen de gestelde voorwaarden iedere boer nog ruimte heeft te werken zoals hij wil. Waarbij hogere kwaliteit ook tot hogere opbrengsten leidt. Van den "Bos: „We stellen iedere veertien da gen de kwaliteit van dc melk vast door monsters te nemen. Daar krij gen de boeren punten voor. hetgeen extra of minder geld kan bete kenen." Niet alleen de kaas. maar ook de fabriek op Terschelling mag zich in een toenemende belangstelling ver heugen. Van den Bos: ..De toeloop wordt groter, steeds meer toeristen willen de labriek zien. We kunnen niet meer iedereen rondleiden, zodat we nu een informatiecentrum bij de fabriek hebben ingericht. Daar kan iedereen zien hoe en waarom van de kaas van Skylge. zoals de Terschel linger zijn eiland noemt, wordt be reid Dit is het zesde en laatste artikel in deze serie. De voorgaande vijf artike len werden geplaatst in dc krant van 22. 25. 27 en 29 april en I mei. ADVERTENTIE CONCERTGEBOUW - AMSTERDAM 4 mei 1978, 19.30 uur v r ïtmt onder auspiciën van de oud-illegale bladen HET PAROOL - TROUW - VRIJ NEDERLAND Kk. S. i* voor orkest, gemengd koor en declamatie fly- 4f éjfrjfttuh - muziek: Hans Henkemans, tekst H. M. van Randwijk !&»-• Ti ff 3 TWEE MINUTEN STILTE ZEVENDE SYMFONIE VAN BEETHOVEN Uitvoerenden OTtf*YEBflS* Amsterdams Philharmomsch Orkest o.l.v Anton Kersjes Het Toonkunstkoor o.l.v. Jan Eelkema Henk van Ulsen (voordracht) Anton Kersies (algehele leiding) Prijs der plaatsen 5,- a.L Toegangskaarten zijn, met ingang van donderdag ^7 ap/il nog uitsluitend verkrijgbaar aan de kassa van het Concertgebouw in Amsterdam, Van Baerlestraat 98. De kassa is geopend van maandag t m. zaterdag van 10 00 tot 15.00 uur. Telefonisch Ti' reserveren uitsluitend bij het Concertgebouw. 020-718345 ■LL WINTERSWIJK ANPi - Bij een verkeersongeval in Winterswijk zijn gisteren twee jonge mensen om het leven gekomen De auto waarin zij zaten raakte in de bocht bij een brug op onverklaarbare wijze in de rech- terberm, waarna de wagen slinge rend tegen een links van de weg staande boom botste. De 24-jarige L van Rossum uit Utrecht en de 19- jarige Carla Rees uit Haarlem waren op slag dood. Twee broers van de jongeman uit Utrecht. A. en J van Rossum (respectievelijk 19 en 17 jaar) liepen verwondingen op en moesten naar een ziekenhuis in Win terswijk worden vervoegd. De jongelui brachten het weekeinde door op een kampeerplaats bij Win terswijk. ADVERTENTIE de gehele dag onwrikbaar op zijn plaats! Als U will, dat Uw kunstgebit dc gehele dag door gcmjkkciiik. stevig en zeker zit, neem dan Dentotix - hel speciale moderne poeder en strooi een weinig op de gebitsplaat. U zult meer dan tevreden i on alle onge makken van Uw kunstgebit vergeten, want U kunt lachen, spreken en eten zoals U wilt! Dentotix is daarbij verfrissend en is een wel daad voor Uw gehemelte Verkrijgbaar bij apotheken en drogisterijen. URK 'ANP) De 21-jarige heer J. Schut uit Emmeloord verloor gister morgen het leven toen hij op de Urkerweg in Urk de macht over het stuur van zijn auto verloor. Na links en rechts in de berm geraakt te zijn sloeg de auto over de kop Het slachtoffer overleed ter plaatse. TILBURG (ANP) Een vijftienjari ge Tilburgse jongen. M. S.. heeft in de nacht van zondag op maandag het leven verloren, toen hij met een gestolen auto rond half twee tegen een aantal schotten reed. Bij het ongeluk, dat gebeurde op de onver harde doodlopende Lovense Kanaal dijk-oostzijde in Tilburg, raakte de medepassagier van S., de zeventien jarige T. T., ernstig gewond. S had, nadat hij de auto had gesto len. een drietal vrienden opgetrom meld. vervolgens met hen nog een auto ontvreemd vermoedelijk om te gaan crossen. Dc inzittenden van de andere auto. de vijftienjarige A. M en een nog onbekende jongen, waar schuwden na het ongeluk de GGD. maar verdwenen daarna ijlings van de plaats van het ongeval. M. kon door de politie later opgespoord wor den. Hij bevindt zich thans in hech tenis. VENRAY (ANP) - Een 25-jarige man uit Overloon heeft tegenover de politie bekend een week geleden een achttienjarig meisje uit Venray te hebben verkracht. De politie heeft hem gisteren aangehouden. Van daag zal hij worden voorgeleid aan de officier van justitie in Roermond. HET WEER door Hans de Jong Ir heerst nog gerechtigheid in de ïeteowereld. Zo kreeg het noorden isteren een ijverig pogende zon die rin slaagde zowaar het kwik in Uit- uizermeeden in het uiterste noord- osten van Groningen op 18 graden e brengen terwijl het daar 'soch- nds slechts zeven graden geweest as. Gorredijk finishte op 19.2 gra- en, in Arnhem werd een piek van 9.6 graad bereikt. Het was daar in t noordoosten de warmste dag tot i toe in dit jaar en dat terwijl er uit uidwest-Nederland juist ongunstige erichten waren binnengekomen. o hoorde ik uit Oud-Beijerland en luwerkerk aan de IJssel dat het aar 's morgens dik mis geweest was iet uitvoerige regen en ook Stellen- m gaf een rapport in mineur: tot alf elf "s morgens was daar zeven tillimeter water gevallen. Maar middags vond er een verbetering laats, waarna het in de vooravond pnieuw betrok er er een onweerbui uit het oosten opkwam. Die onweers bui had daarvoor in Geldermalsen al een plensregen gebracht en ook in Arnhem en Amersfoort zich laten horen. De meeste regen werd doorge beld uit Brunssum in Zuid-Limburg te weten 26 millimeter. Ook in de omgeving van Ouwerkerk zijn de weilanden behoorlijk drassig op dit ogenblik. Het ziet ernaar uit dat het aan de noord- en noordoostzijde van een depressiegebled ten westen van Frankrijk de eerstkomende dagen iets frisser zal worden bij een noord oostelijke tijdelijk zelfs noordelijke wind. Maar de kans op buien, eerst nog aanwezig, neemt wel geleidelijk af door de werking van een uitloper van hogedruk, waarvan de as als de computers hem goed inschatten, donderdag juist over of vlak bij ons land zal liggen. Dit betekent dan een afzwakking van de noord tot noordoosten wind en een geleidelijke ruiming naar meer zuidoostelijke richtingen. Zo althans ziet „Washington" de ont- Weerrapporten wikkeling van vrijdag a s. met lage- drukcentrum boven West-Frankrijk en de hogedrukuitloper vanuit zuid oost-Europa gericht op een ander maximum bij IJsland. De tempera tuur zal dan weer wat hoger kunnen komen. Lezer Van der Knaap te Hattum vertelde mij dat hij eens voor de grap op een erg vroeg tijdstip in de lente boontjes in de grond had ge stopt. In dat jaar begon de zomer erg vroeg met als gevolg: een bijzonder goede oogst. Die stak scherp af bij wat de percelen opbrachten waarin op het normale tijdstip, later dus, bonen waren gepoot. Een zeer groot deel ervan verdroogde in de eropvol- gende bijzonder droge zomermaan den. Het meest waarschijnlijk is dat 1959 geweest, wat bedoelde abonnee trouwens ook al vermoedde. Als illustratie een paar karakteristie ken uit m'n dagboek. 13 en 14 april vroege zomer. Twente en Eindhoven 25 graden, prachtig weer, de mensen zitten buiten, alleeen in 1904 en 1946 was de eerste aprilhelft warmer. Slechts Koninginnedag met een schip vergaan op het IJsselmeer (twee personen verdronken), maar Hemelvaartsdag 7 mei dag uit duizenden. 9 en 10 mei: warmer, 28 graden, stofstormen in Emmen. 10 mei eerste hooi in het Friese Jubbe- ga. Mei zeer droog: landelijke neer slag gemiddeld 15 millimeter, uniek sedert 1896. Juni: grote schade aan bosbouw door droogte, bosbranden aan de orde van de dag en ga zo maar door. De Büt Deelen Eelde Eindhoven Den Helder Rotterdam Twente Vlissingen Zd Limburg Aberdeen Athene Barcelona Berlijn Bordeaux Brussel Frankfort Geneve Helsinki Innsbruck Klagenlurt Kopenhagen Lissabon Londen Luxemburg Madrid Malaga Maliorca Munchen Nice Oslo Parijs Rome Split Stockholm Wenen Zünch Casablanca zwaar bew. zwaar bew. onweer zwaar bew. regen half bew zwaar bew licht bew licht bew. half bew regenbul regen onbew regenbui regen onbew half bew. geheel bew. regen regen half bew half bew zwaar bew. regenbui licht bew geheel bew zwaar bew zwaar bew zwaar bew regen licht bew Op zolder staat er vast nog uel eenAnders wellicht in de schuur of gewoon bij het speelgoed van de kinderen. Een sjoelbak. Dat spel met die houten schijven, die vla een soort glijbaan in een houten gat gemikt moeten worden. Op een bijzondere dag, wanneer alle kleinkin deren op bezoek zijn en ..koffie zo gezellig'' is, kan het van zolder halen uan de houten bak dc sfeer zeker nog meer verhogen. In ons landje, waar men kampioen kan worden in vele takken van sport, wordt het „sjoelen'' ook in competitieverband gespeeld. Zo kan men iedereen mag meedoen inschrijven voor een open internatio naal sjoeltoernooi in Hobaho-hal in Lisse. gespeeld volgens de „origi nele bondsspelregels". Sjoelers mogen tijdens het spel bijvoorbeeld niet aan de bak sjorren en naar eigen keuze mag men „zittend of staand" spelen. Vrouwen hoeven zich volgens de regels ook niet gediscrimineerd le voelen, als er vermeld staat dat „hij deelnemer, speler enzovoort iets moet doen. Geruststellend schrijft men dat dit ook voor vrouwelijke leden bedoeld is. Het toernooi wordt onder auspiciën van ANS gespeeld. ANS is de algemene Nederlandse sjoelbond. Van tien tot twee kan men inschrij ven en een voorselectie spelen. Dat betekent dat op tien verschillende bakken eenmaal gesjoeld moet worden. Het aantal punten dat men dan behaalt, bepaalt uiteindelijk de klasse waarin men gaat spelen. Zo bestaat er ook voor de beginnende sjoeler nog een kans om de klasse D goed door te komen. De A-klasse is alleen voor hen wegge legd, die toch regelmatig de sjoelbak van zolder halen en die met schijven wel raad weten, 's Middags van drie tot zes is de voorronde en 's avonds spelen de twintig besten om de hoofdprijs. In dit sjoeltoer nooi is het voor vrouwen niet mogelijk om tegen een echte mannelijke sjoeler in het strijdperk te treden. De organisatie heeft besloten om mannen en vrouwen in dit toernooi afzonderlijk hun spel op tafel te laten leggen. Het inschrijfgeld bedraagt vier gulden en ook voor de jeugd is een eigen toernooi. Ook kunnen zij: die nog nooit een sjoelbak aangeraakt hebben, ballen gooien of op amusementsbakken spelen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 5