'ranse regering leest
gerijnen de les
I
anemarken een z?er argwanend lid van de EG
Communisten Italië
raken geduld kwijt
Leiding Chili over
referendum verdeeld
jlran stopt handel met
(Denen en Italianen
Bomaanslag
in Israël
Dlisario-hulp en perscampagne
Carter op stap
Explosieven in Spanje gestolen
iuropese verkiezingen geven weer vuur aan afkeer
HPAG 30 DECEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
(tlJS (Reuter, UPI, AP) De Franse regering heeft Algerije gisteren scherp de les gelezen en
leid dat de normale betrekkingen tussen beide landen gevaar lopen als de anti-Franse
icampagne in Algerije wordt voortgezet.
regering in Parijs heeft Algiers
(onderhouden over het stilzwij-
Ivan de Algerijnse regering over
|ot van acht Franse burgers, die
Algerijns grondgebied werden
jgehouden door het Polisario, de
hjdingsbeweging voor de weste-
I Sahara, zo blijkt uit een verkla-
I van het Franse ministerie van
jenlandse zaken.
etrokken bewindsman Louis de
ingaud ontbood de Algerijnse
assadeur op zijn ministerie om
verbazing" van de Franse rege-
over het gedrag van Algiers te
x Frankrijk was onkundig ge-
™}en van het lot van de acht Poli-
-gijzelaars tot president Tito
[Joegoslavië Algerije bezocht. In
erklaring wordt Tito met andere
eldleiders openlijk bedankt voor
pogingen de Fransen vrij te
fraude"
liddels komen op het binnen-
Ks politieke terrein de fricties tus-
fregering en oppositie steeds dui-
jjker naar voren. Zo heeft de link-
ppositie de regering beschuldigd
j een poging tot verkiezingsfrau-
|De klacht, voornamelijk van de
It van Gaston Defferre, de mach-
1 socialistische burgemeester van
.frseille, gaat over het gebruik van
ij mogelijkheid om de naar schat-
m 700.000 in het buitenland ver-
fvende Fransen bij volmacht aan
parlementsverkiezingen in maart
laten deelnemen.
Igens de oppositie worden de
Jnsen in het buitenland, die over
algemeen regeringsgezind zijn,
igespoord hun naam te laten zet-
n. ik op de kiezerslijsten in die grote
steden waar de verkiezingsresulta
ten kunnen afhangen van enige tien
tallen stemmen. Wanneer met dit
systeem nauwkeurig wordt gemani
puleerd zou de huidige regeringscoa
litie bepaalde bedreigde zetels kun
nen behouden of nieuwe veroveren.
Bomexplosies
Frankrijk blijft op het ogenblik in de
ban een een aantal mysterieuze
bomaanslagen, waarvan niet duide
lijk is of ze in verband staan met de
komende parlementsverkiezingen.
Zo werden er gisteren twee nepbom-
men onderschept, die waren gea
dresseerd aan de president van de
republiek Gtscard d'Estaing.
Eerder was er al een nepbom ge
stuurd naar de leider van de Franse
communistische partij Georges Mar-
chais, wiens vakantiehuisje rond de
kerstdagen al was beschoten. Op de
verpakki^gv van de nepbommen
stonden de letters MAM. Niemand
weet waar deze letters voor staan.
SANTIAGO (AP, UPI) Binnen de Chileense leiding bestaat
onenigheid over het referendum dat president Pinochet voor 4
januari heeft uitgeschreven. Van militaire en burgerlijke zijde is
er verzet gerezen tegen de volksstemming waarmee Pinochet
zijn bewind de schijn van legitimiteit wil geven.
Het Chileense orgaan dat toezicht
moet houden op de naleving van de
grondwet heeft het besluit tot het
houden van een referendum onwet
tig verklaard. Dit besluit is bekend
gemaakt door het hoofd van dit or
gaan, de controleur-generaal Hector
Humerus. Hij zei dat het besluit niet
door voldoende bewindslieden was
ondertekend.
Humerus had enkele dagen geleden
al zijn ontslag ingediend als contro
leur-generaal, maar of dat verband
houdt met zijn bezwaren tegen het
referendum is niet bekend. De rege
ring heeft inmiddels bekendge-
TEHERAN (Reuter, AP) Het
Iraanse bedrijfsleven heeft giste
ren zijn handel met Denemarken
en Italië stopgezet in verband
met de afwikkeling van aanvallen
door Iraanse studenten op de di-
I plomatieke missies in beide
j J landen.
Het is nog een raadsel waar men
in het geval van Italië op doelt
maar bij Denemarken is er meer
duidelijkheid. Twee weken gele
den vielen 16 Iraanse soldaten de
ambassade van Iran in Kopenha
gen binnen. De politie haalde de
groep er weer uit en de Deense
justitie liet de zaak met een sisser
aflopen. Dit nu zint Teheran hele
maal niet. „De verantwoordelijke
autoriteiten in beide landen heb
ben geen blijk gegeven van we
derzijds respect en begrip voor de
internationale diplomatieke tra
dities", aldus de Iraanse kamer
van koophandel gisteren in een
verklaring.
De ruzie kwam aan het licht door
dat drie dagen geleden Iran uitbe
talingen stopzette en officiële in
voervergunningen voor Deense
goederen weigerde af te geven.
Een vertegenwoordiger van de
Iraanse ambassade in Denemar
ken zei gisteren tegen het Ameri
kaanse persbureau AP dat „Iran
zich niet langer verplicht voelt
om zijn betrekkingen met Dene
marken op dezelfde voet voort te
zetten als in het verleden." De
Iraanse minister van voorlichting
heeft gezegd dat de boycot vrij
willig is en niet door de regering
in Teheran wordt verplicht. Dene
marken voert ieder jaar voor on
geveer 300 miljoen gulden uit
naar Iran.
In februari van dit jaar deden zich
al moeilijkheden voor tussen Ne
derland en Iran in verband met
een in Amsterdam gehouden bij
eenkomst van Amnesty Internati
onal, waaraan Iraanse tegenstan
ders van het bewind van de sjah
meededen. De Iraanse consumen
tenorganisatie, een semi-over-
heidsinstelling, dreigde toen met
een boycot van Nederlandse goe
deren.
maakt dat hij per 1 januari zal wor
den vervangen door Sergio Fernan
dez die nu 'minister van arbeid is.
Verwacht wordt dat Pinochet het nu
verworpen besluit onmiddellijk zal
voorleggen aan de nieuwe contro
leur-generaal en dan wel goedkeu
ring zal krijgen.
Junta-leden
Het besluit over de volksstemming is
ondertekend door staatshoofd Pino
chet en de minister van binnenland
se zaken. Opvallend is dat het be
sluit ondertekend is door slechts één
lid van de vier man tellende militaire
junta, namelijk Pinochet zelf.
Dat duidt er waarschijnlijk op dat er
binnen het militaire viermanschap
geen overeenstemming bestaat over
de volksstemming. Normaal zou zijn
dat een zo belangrijk decreet door
alle vier leden van de junta was
ondertekend.
Het vermoeden van onenigheid bin
nen de militaire top wordt nog ver
sterkt door het bericht over een brief
van de bevelhebber van de Chileense
luchtmacht, generaal Gustavo
Leigh. Volgens niet-officiële bronnen
heeft Leigh in die brief aan Pinochet
geschreven dat volgens hem het refe
rendum iedere wettige basis mist.
Het omstreden referendum is door
Pinochet uitgeschreven in reactie op
de scherpe buitenlandse kritiek op
zijn bewind. Hij wil de buitenwacht
bewijzen dat hij voldoende steun
heeft bij het Chileense volk.
•TEL AVIV (Reuter, AFP) - Twee
mensen zijn gisterochtend om het
leven gekomen en een ernstig ge
wond bij een bomontploffing in Na-
tanya, een badplaats aan de Middel
landse Zee, ten noorden van Tel
Aviv.
De Amerikaanse president Carter is gisteren begonnen aan zijn negen-
daagse reis die hem naar zes landen zal voeren. Vandaag is hij in Polen,
morgen gaat hij naar Iran, zondag naar India waarna hij via Saoedi-
Arabië terug keert naar Europa waar Frankrijk en België de president
zullen mogen verwelkomen. De reis die Carter nu onderneemt is een
verlate en sterk beknotte versie van het oorspronkelijke plan. Volgens dat
eerste plan had de president ook Zuid-Amerika en Afrika nog zullen
bezoeken. Die reis werd echter uitgesteld omdat Carter eerst zijn energie
beleid door het Congres geloodst wilde hebben. In die opzet is hij maar
zeer gedeeltelijk geslaagd. Omwille van de tijd is het nieuwe reisschema
nu drastisch beperkt. De bedoeling is dat hij er over enkele maanden
weer op uittrekt. Op de foto: het echtpaar Carter vlak voor zijn vertrek en
Polen voor een vitrine met foto's van de Amerikaanse president in
Warschau.
door J. den Boef
In Italië beginnen de communistische leiders hun geduld te
verliezen nu gebleken is dat de al anderhalf jaar bestaande
politieke situatie in Rome alleen in het voordeel van de christen
democratische partij werkt. De val van het minderheidskabinet
van Giulio Andreotti is niet meer denkbeeldig.
De communistische partij (PCI)
onder leiding van Enrico Berlinguer
die het kabinet van Andreotti nu al
sinds juli van het vorige jaar heeft
„geduld", krijgt het met deze hou
ding steeds moeilijker omdat het
verzet in eigen kring voortdurend
toeneemt. De gematigden in de PCI,
die totdusver ondanks alle kritiek de
politiek van „geen wantrouwen" te
genover het minderheidskabinet
konden doorzetten, beginnen aan
het kortste eind te trekken. De voor
de christen-democraten gunstige re
sultaten bij de verkiezingen van
schoolraden, vormen voor deze ge
matigden een nieuwe tegenslag.
Ook de communistische vakbond
CGIL onder aanvoering van Luciano
Lama. die in Italië tot voor kort een
machtige positie innam, is in grote
verlegenheid gekomen als gevolg
van haar pogingen om samen met de
christen-democratische CISL en de
socialistische UIL het regeringsbe
leid een goede kans te geven. Verlies
van leden en invloed aan uiterst link
se autonome vakbonden hebben de
CGIL er toe gebracht, zich van de
regeringsplannen voor 1978 te dis
tantiëren en (in samenwerking met
CISL en UIL) een grote algemene
staking voor te bereiden, die van 10
tot 18 januari a.s. moet worden ge
houden.
Stakingsdreiging
Of die staking werkelijk zal door
gaan, moet nog worden afgewacht.
Uiterlijk volgende week zal een defi
nitieve beslissing worden genomen.
Bepalend zal het antwoord van de
christen-democraten zijn op de door
de PCI, de socialistische PSI en de
Republikeinse partij gestelde eis,
dat een kabinet moet worden ge
vormd, waaraan ook door de com
munistische partij wordt deelgeno
men. Er worden begrippen als
„noodkabinet" en „kabinet van
nationale eenheid" genoemd.
Grote verdeeldheid
Van groot belang is dat de commu
nistische partij niet langer openlijk
pleit voor de vorming van een vol
gens het „historisch compromis" van
Berlinguer noodzakelijk kabinet van
christen-democraten en communis
ten. Ook de PCI is thans voorstander
van een kabinet van nationale een
heid. De voornaamste reden hier
voor is waarschijnlijk, dat een „his
torisch compromis" in de nabije toe
komst onmogelijk te verwezenlijken
lijkt.
De grote verdeeldheid onder de
christen-democraten maakt het op
het ogenblik nog vrijwel onmogelijk
om aan te duiden, in welke richting
een oplossing zal worden gevonden.
Premier Andreotti, die met grote
bekwaamheid de steun van commu
nisten, socialisten en republikeinen
wist te verkrijgen voor een versobe
ringsprogram om te voorkomen dat
de chaos in Italië nog groter zou
worden, stuit in zijn eigen partij op
grote moeilijkheden. Want partijge
noten, die anderhalf Jaar lang min of
meer aan de kant hebben gestaan,
proberen nu zelf weer aan bod te
komen.
Eén van deze partijgenoten is Ami-
tore Fanfani, de voorzitter van de
Senaat en een vertegenwoordiger
van de rechtervleugel van de Demo-
crazla Crtstiana. Merkwaardig ge
noeg was hij de man. die meer dan
vijftien Jaar geleden met zijn „aper-
tura sinistra" (opening naar links)
samenwerking op regeringsniveau
met de socialisten mogelijk maakte.
Nog eigenaardiger is de buiteling die
Fanfani kort geleden heeft ge
maakt. Hij heeft zich ontpopt als
voorstander van een coalitie met de
communisten. In een rede in Milaan
verklaarde hij: „Het algemeen be
lang laat niet toe om vormen van
samenwerking af te wijzen die nut
tig kunnen zijn."
Sollicitatie
Duidelijker had Fanfani niet naar
het premierschap kunnen sollicite
ren. Op tegenwerking bij de commu
nistische partij zal het streven van
de Senaatsvoorzitter niet stuiten.
Partijssecretaris Berlinguer ver
klaarde desgevraagd, niet naar per
sonen, maar naar programma's te
kijken. Het is echter de vraag, of de
Democrazia Crlstlana bereid is Fan
fani te volgen.
De christen-democratische fractie
voorzitter in de Kamer van afge
vaardigden, Flamlnio Piccoli heeft
een sociaal pact voorgesteld tussen
de partijen die het huidige minder
heidskabinet van Andreotti steu
nen. Dit zou een looptijd van drie
jaar moeten hebben. De „gedogen
de" partijen hebben laten weten dat
zij daar wel wat voor voelen, maar
stellen de voorwaarde dat dan eerst
overeenstemming moet worden be
reikt over de vorming van een kabi
net, waarin ook de communisten
zitting hebben. En Juist die toezeg
ging kan Piccoli niet doen.
Een andere suggestie is afkomstig
van de vroegere premier Aldo Moro,
behorend tot de linkervleugel van
de DC. Hij is van oordeel dat gepro-
beèrd moet worden nieuwe afspra
ken met de gedogende partijen te
maken en de communisten gelegen
heid te geven, enige vakministers
aan een nieuw te vormen kabinet te
leveren. De te maken afspraak zou
een Jaar geldig moeten zijn, name
lijk tot de presidentsverkiezing van
volgend jaar december. Tegen die
tijd moet het overleg worden her
nieuwd, omdat het parlement geen
president kan kiezen, als de PCI
geen der kandidaten steunt.
BILBAO (Reuter) Vijf gewapende
mannen hebben gisteren bij het
stadje Gallarta in Noord-Spanje een
vrachtwagen beroofd van 275 kilo
explosieven, zo is vernomen in krin
gen van de politie. Het was de twee
de maal in twee dagen dat onbeken
den explosieven stalen in Noord-
Spanje. Woensdag beroofden drie
gewapende mannen een vrachtwa
gen van 900 kilo dynamiet.
Gallarta ligt ongeveer 30 kilometer
ten zuiden van Bilbao. Volgens Bas-
kische kringen zit waarschijnlijk de
Baskische afscheidingsbeweging
ETA achter de diefstallen.
Jloor Bert van Panhuis
j de Europagezindheid van EG-lidstaten ter sprake komt wordt vaak snel geconstateerd dat
Sritten en Fransen niet bepaald de meest opbouwende deelnemers aan de Europese Gemeen
schap zijn. Vaak wordt vergeten dat er nog een land is waar, als men de opiniepeilingen mag
jeloven, bijna de helft tegen het EG-lidmaatschap is. Een land, waar in 1972 nog twee van de drie
pensen vóór toetreding waren: Denemarken.
Denen zijn voor een niet zo groot
el aanhangers van de Europese
dachte, voor een groter deel zal
luropa hen een zorg zijn en voor een
log weer groter deel zijn ze tegen.
iDie weerstand van veel Denen tegen
Jle EG valt niet meteen af te leiden
lit de stemverhouding in het Folke-
|lng (het Deense parlement) als
Brusselse" zaken aan de orde zijn.
kostte het de regering van Anker
1'örgensen begin deze maand weinig
lnoeite om een meerderheid te vin-
lien voor het wetje op de Europese
jierkiezingen. Van de 154 aanwezige
Parlementariërs waren er 120 vóór,
||5 tegen en 9 onthielden zich. Die
iegenstemmers zaten in de drie ui-
Ijerst linkse fracties, die van de com
munistende volkssocialisten en de
nkssocialisten, en in de rechtse
lechtvaardigheidspartij; de onthou
ders behoorden tot Jörgensens eigen
>ciaal-democraten.
)p één hoop
Die EG is er de oorzaak van dat
llörgensen onlangs om een kleine re
volte in de eigen achterban te be
dwingen. de vorming moest toestaan
Van een partijcommissie, die een stu
die gaat maken van de voor- en na
pelen van het Deense lidmaatschap
tan de EG. Een rapport is zeker niet
►oor de Europese verkiezingen te
[ferwachten. zei meteen de voorzitter
►an de commissie, de hoogleraar eco-
fcomie en maatschappijleer Anders
olgaard. Het zijn echter juist de EG-
verkiezingen die tegenstanders van
de gemeenschap op één hoop heeft
gedreven. Zo kwam de bij het refe
rendum van 1972 ook zeer actieve
„Volksbeweging tegen de EG" enige
weken geleden weer bijeen om een
handtekeningenactie te beginnen.
De groep wil namelijk als niet in het
parlement vertegenwoordigde „par
tij" meedoen aan de Europese ver
kiezingen. Maar daarvoor zijn 62.000
oftewel twee procent van het aan
tal kiezers bij de jongste parlements
verkiezingen handtekeningen no
dig. De anti-EG'ers zijn van plan een
kieslijst op te stellen met 20 kandi
daten van verschillende politieke
kleur, die bij verkiezing in het Euro
pese Parlement Denemarken
krijgt 16 zetels de Europese sa
menwerking en eenwording zoveel
als mogelijk is zullen afremmen. De
tegenstanders van de gemeenschap
hebben overigens de ontwikkelingen
niet aan hun zijde want als er ooit
een anti-eenwordingssfeer in de EG
heeft geheerst, dan is dat nu wel. Dèt
argument is hen dus uit handen ge
slagen. Leidende anti-Marketeers in
Denemarken zijn ook wel bereid dit
toe te geven. Een uittreden van Ko
penhagen uit de EG is voorlopig een
droombeeld.
Controle
In vergelijking met andere EG-lan
den mogen de Denen niet klagen
over de wijze, waarop het parlement
de beslissingen van de Europese mi
nisters in de gaten houdt. Denemar
ken kent zelfs een speciale parle
mentscommissie voor EG-zaken.
Onder leiding van de liberaal Arne
Christiansen komen wekelijks 17
parlementariërs uit alle partijen bij
elkaar om de ontwikkelingen in
Brussel op de voet te volgen. Volgens
kenners hebben de Denen de effec
tiefste greep op althans de deelname
van hun ministers aan het reilen en
zeilen van de Europese Gemeen
schap. De minsiters worden dan ook
zeer strak gehouden. De commissie
kan op elk moment als zij dat nodig
acht een vakminister laten opdraven
om zijn zegje te doen over een
beleidsonderdeel dat de EG raakt.
Bovendien moet een vakminister
voor hij naar één van de vele raden
in Brussel vertrekt de agenda heb
ben doorgesproken met de commis
sie en vaak vertelt die commissie
hem hoe hij zich bij ieder van die
agendapunten moet opstellen. Ook
na afloop van een ministerraad moet
de bewindsman verantwoording ko
men afleggen.
Die parlementscommissie is, door
de pro-EG-opstelling van het over
grote deel van het Folketing, geen
inquisitie maar laat zo nu en dan
duidelijk weten wie de baas is. In
1973 moest bijvoorbeeld minister
Fr ederiksen van landbouw aftreden
omdat hij zijn mandaat had over
schreden zonder daartoe bevoegd te
zijn. Met name de landbouwminis
ter heeft veel met de commissie te
maken. Tijdens de landbouwmara-
thons in Brussel moet hij om de
haverklap de commissie raadple
gen, die voor die gelegenheid in con
claaf bijeen is. Sceptici zijn van me
ning dat een dergelijk systeem wei
nig effect heeft op het totale beleid
van de EG omdat Denemarken als
klein land toch maar weinig heeft in
te brengen, maar aanhangers stellen
dat in ieder geval aangegeven wordt
dat van echte controle wel degelijk
sprake kan zijn. Wat bijvoorbeeld
als alle negen EG-landen een derge
lijk parlementair controle-orgaan
hadden?
Chaos
Met hun voorzitterschap van zes
maanden zullen de Deense minis
ters ongetwijfeld revanche willen
nemen voor de mislukking van eind
*73. De toen net toegetreden Denen
maakten er deels door onervaren
heid deels door ontwikkelingen bui
ten haar machtsgebied de Jora
Kippoeroorlog en de daarmee ge
paard gaande oliecrsls een grote
chaos van en die periode wordt nog
steeds als voorbeeld gesteld voor
hoe het niét moet. Zoals het er nu
uitziet zijn de Denen van plan zich
met drie aspecten van het EG-beleid
bezig te houden.
Ten eerste is minister K. B. Ander
sen van buitenlandse zaken vastbe
sloten de strijd aan te binden tegen
de be- en afscherming van de natio
nale economieën. Zo heeft hij al met
de Europese Commissie afgespro
ken dat er een rapport zal worden
opgesteld, waarin de nationale
steunmaatregelen die concurrentie
vervalsend werken in kaart worden
gebracht. Daarna zullen de volgen
de stappen worden overwogen. De
nemarken zelf is zeer terughoudend
in het geven van overheidssteun en
steekt daarbij nogal af tegen landen
als Noorwegen en Zweden. De enige
staatssteun in Denemarken wordt
gegeven in de vorm van rentesteun,
die het bedrijfsleven in staat stelt op
gelijke voet met buitenlandse be
drijven te concurreren. De rente kan
in Denemarken namelijk oplopen
tot 17 procent.
„Groene valuta"
Het tweede aspect is het landbouw-
en visserijbeleid van de EG. De De
nen kunnen zich vinden in de huidi
ge landbouwpolitiek al zou men de
„groene valuta", die speciaal zijn
ingesteld voor het consumentenbe
leid in de verschillende EG-landen
willen afschaffen. Zonder die groene
munten zou de concurrentiepositie
van de Deense boeren waarschijn
lijk verbeteren. Grote moeilijkheid
is echter dat de groene valuta een
wezenlijk onderdeel vormen van de
officiële EG-landbouwpolitiek. Meer
problemen kan het visserijbeleid ge
ven, zeker nu Kopenhagen de ver
langens van de Britten wat wil into
men ten gunste van haar eigen vis
sers. Daarnaast zal Denemarken
zich sterk maken voor verbetering
van de positie van de Groenlandse
visserij want anders is de kans groot
dat Groenland in 1979 als het zelf
bestuur krijgt de EG van zich zal
stoten.
Het derde onderdeel is de poging
van Kopenhagen om de EG en de
EFTA, de Europese vrijhandelasso
ciatie, dichter bij elkaar te brengen.
De Denen zijn wel voorstander van
uitbreiding van de gemeenschap
Een cynisch „Welkom in de Europese Gemeenschap" van een
overduidelijke tegenstander. Al is het al vijf jaar geleden dat
Denemarken lid van de EG werd, men heeft zich er nog niet bij
neergelegd.
met Griekenland, Portugal en Span
je maar vrezen daarnaast dat de
nadruk te veel op zuidelijk Europa
zal komen te liggen. Daarom wil het
meer samenwerking met de EFTA,
waarin naast Zwitserland en Oos
tenrijk ook de Scandinavische lan
den zitting hebben, bijvoorbeeld om
de economie meer op elkaar af te
stemmen. Met name Zweden. Fin
land en IJsland hebben echter nog
maar lauw gereageerd op de Deense
Ideeën omdat ze er weinig heil van
verwachten. Jörgensen en Andersen
is er veel aan gelegen die houding te
veranderen.
Dit is het laatste van twee artikelen
over Denemarken. Het eerste plaat
sten wij gisteren.)
