De beste film van Tati
Slapstick
vervangt
romantiek
1
VERLIEFD,
EEN ACUTEVERSTANDS
VERBIJSTERING?
FILM
Klassieke comedie van Lubitsch
Les Vacances de Monsieur Hulot
The last remake of Beau Geste
KINDERBOEKEN
'Abba' de Film
Kinderlijkheid
en commercie
I
To be or not to be
Prolongaties -
en reprises u
S
VRIJDAG 23 DECEMBER 1977
Trouw/Kwartet
door W. Wielek-Berg
Nadat de Franse filmer Jacques Tati (van wie wij lange tijd niets hebben vernomen) in 1947 roem
had geoogst met zijn „Jour de Fête", bracht hij in 1951 voor het eerst zijn befaamde kleinburger op
het doek: „Les Vacances de Monsieur Hulot" („De vacantie van Monsieur Hulot") zou zijn beste
film blijven Niet daarvóór en niet daarna heeft hij de absurditeiten van het menselijk ras in dit
tijdsgewricht zo indringend en humoristisch geobserveerd.
En hij maakte het zichzelf niet ge
makkelijk: er wordt bijna geen
woord in de film gesproken (de
hoofdpersoon zegt maar éénmaal
„Hulot" en zwijgt daarna als het
graf) en de draad die de diverse gags
verbindt is slechts zeer dun. Hulot
trekt met zijn oeroude auto naar
Bretagne om vacantie te vieren, hij
wenst het iedereen naar de zin te
maken doch door zijn wereld
vreemdheid en onhandigheid komt
het tot misverstanden, verwikkelin
gen. kleine rampen. Toch doet hij
Marty Feldman en Ann-Margret in „Beau Geste'
„Beau Geste", de superromantlsche bestseller uit vervlogen
tijden van P.C. Wren, verhalende over een verdwenen juweel, een
ereschuld en barre ontberingen in het Vreemdelingenlegioen,
werd voor het eerst verfilmd in 1926 met Ronald Colman als
Beau en Noah Beery als de sadistische sergeant.
In de beroemdste versie van 1939
werden die rollen respectievelijk ge
speeld door Gary Cooper en Brian
Donlevy en in 1966 werd alles nog
eens dunnetjes overgedaan met Guy
Stockwell en Telly Savalas.
Nu heeft Marty Feldman. de Engelse
komiek met de rare ogen. bekend
van film en vooral van televisie, het
thema gekozen voor zijn regie-de-
buut. Nu ja. het thema wie Marty
Feldman kent weet. dat hij zijn bo
terham zoekt in de sectoren van de
klucht en de slapstick en van roman
tiek is in zijn „Last remake van Beua
Geste" dan ook geen spoor te beken
nen. Des te meer van bolle burleske
en doodgewone malligheid. Beau
Geste, de edele Engelsman die leven
en moraal onberispelijk offert in
vreemde krijgsdienst wordt nu ge
speeld door Michael York, mooie
braverik uit vele films en hij maakt
een lang niet onverdienstelijke paro
die van zichzelf. Hem is een miswas
sen tweelingbroer ter zijde gesteld
(Marty Feldman himself) die zo mo
gelijk nog braver is dan zijn broer,
doch door zijn vreemde hoofd steeds
verkeerd wordt getaxeerd. Als kin
deren zijn de twee knaapjes geadop
teerd door een brullende Engelse
vechtjas (Trevor Howard, ook al een
De kinderboekenhoek van Gertie
Evenhuls kwam gisteren helaas niet
geheel volgens de tekst van de
schrijfster in de krant
Na: zelfs de ruzies met Kalle, die
voortkomen uit zijn idealisering van
zin moeder (met wie oma nu weer
niet overweg kon) brengen de oude
vrouw tot eerlijk nadenken over dit
alles „de dood maakt een mens
moest volgen:
niet beter dan hij was. maar
toch zal ik mijn best doen hem niet
meer te kwetsen." Zij doen aan alle
prijsvragen mee; bezoekt met Kalle
een vriendin in een bejaardentehuis,
en besluit dat zij daar niet in wil.
Tenslotte wordt zij ziek. en geneest,
maar met Kalle moet eerlijk gespro
ken worden over de toekomst ..al zal
zij zich voornemen zo lang mogelijk
te leven, en zoiets helptOeef mij
ook zo n grootmoeder' Vol humor,
dit verhaal, vol melancholie, vol in
nige liefde
Het thema houdt mijzelf mijn hele
leven bezig. Geen wonder dat ik
Stefan en Stefan heb geschreven,
waar een oudere jongen (13) die zijn
vader door de dood verloren heeft.
niet alles verkeerd: bij een tennis
wedstrijd. bijvoorbeeld, speelt hij ie
dereen van het veld hoewel hij het
pas die ochtend heeft geleerd.
Het feit dat men nooit precies weet
of een sketch nu goed of slecht voor
de hoofdpersoon zal aflopen behoedt
de film voor grove slapstick. Boven
dien is alles in voortreffelijke balans:
het einde van de ene gag betekent
het begin van een andere, de pointes
worden lang voorbereid en werken
lang na. Grote aandacht is ook be
steed aan bijfiguren: de man die
onder de plak zit van zijn vrouw en
die men het toch aanziet dat hij
zonder haar geen weg zou weten in
het leven; de kleine bedoeninkjes
van kinderen op het strand en in het
hotel; de tics en trucs van het ver
veelde personeel. Voeg daarbij de
voortreffelijke geluidsband (allerlei
klanken zijn veelzeggender dan
woorden) en men kan van een ju
weeltje spreken. Kostelijk en mild
vermaak, een klassieke film.
Amsterdam City 5, a.l.
karikatuur van zichzelf, het kan niet
op) en nadat er vele blaadjes door de
storm van de tijd van de kalender
zijn gescheurd vinden zij eikaar
weerom in het verre Marokko, waar
de slechte sergeant Markow (Peter
Ustinov) met zijn ene been, het
Vreemdelingenlegioen terroriseert
en Lady Flavia (Ann- Margret), de
schone doch ondeugdelijke gade van
hun pleegvader die zijn sterfbed
door de jaren trouw blijft, op zoek is
naar het verdwenen juweel en ten
slotte goede sier maakt met de ge
heel tot het slechte pad bekeerde
Beau Een van de aardigste gedeel
ten in een leuke film, waar de ene
onzinnige situatie de andere ver
jaagt. is Marty Feldman's Fata Mor
gana. Hij ontmoet dan zijn illustere
voorganger Gary Cooper, die sloom
en lispelend een lesje geeft over
moed en moraal en deze kennisma
king (door knap werk in de oude film
van 1939 getoverd) is zowel voer voor
cinefielen als voor gewone mensen
die van goede grappen houden.
Amsterdam-Cinema International,
Saskia en Leidsepleinth.; Den Haag,
Calypso; Rotterdam-Calypso; Eindho
ven-Studio M; Utrecht-Studio; Gro-
ningen-Studio; Leiden-Studio, a.l.
op zoek is naar zijn grootvader, die
hij na veel bizarre verwikkelingen in
een land waar men totaal anders
leeft en reageert en denkt, ook
vindt, in Roemenië, samen met zijn
zusje Rina.
Geen kus
Moeders komen er in de literatuur
niet altijd goed af: Geen kus voor
moeder doet het ergste vrezen. De
begaafde Toni Ungerer. die ervan
uit gaat dat kinderen ook mensen
zijn. en die dus met zijn kinderboe
ken op hetzelde hoge niveau zit als
met zijn cartoons voor (Amerikaan
se) volwassenen, heeft na „Het
Beest van Monsieur Racine" en „De
Maanman" nu dit kattenverhaal ge
schreven. De hoofdpersoon heet Pij
per Poot. Een ochtendkus van zijn
moeder vindt hij onaangenaam;
tandenborstelen en wassen laat hij
na. of doet alsof als Moe Bemoeial
staat te luisteren, klaargelegde kle
ren wil hij niet aan. die kiest hij
liever zelf En zelfs zijn vader beves
tigd hem in een gesprek van man
nen-onder-mekaar dat zijn moeder
óók aan die kleffe bemoeizucht leed.
Tati in zijn beste film: „Les vacances de monsieur Hulot"
Rondom het fenomeen van de
Zweedse popgroep ..Abba" lag er na
het verschijnen van de vele platen-
successen en verschillende goed ver
kopende boeken nog maar een ter
rein braak: de speelfilm. De mana
ger van de groep. Stig Andersen,
heeft dit gat in de markt opgemerkt
en door Lasse Hèillström, de man die
al jaren de promotiefilmpjes rond
het viertal produceerde, een film
over Abba laten maken. Het resul
taat is vanaf vandaag in zeventien
Nederlandse bioscopen te zien „Ab
ba: de Film". Ondanks de zwakte
ervan moet toch worden verwacht
dat de film vele gezinnen naar de
bioscoop zal zuigen.
Abba: de Film is een toonbeeld van
totale oppervlakkigheid. De speel
film is rijk aan beelden waarin
schijn-romantiek, naïeve kinderlijk
heid van met name de vrouwelij
ke helft van het kwartet en kei
harde commercie hand in hand ge
gaan. Het woord speelfilm is eigen
lijk wat overdreven. In de film wordt
niet gespeeld of het zou met de
toeschouwer moeten zijn. De film
toont fragmenten van een concert
dat vorig jaar in het Australische
Sidney werd gegeven.
Pover
Het verhaal dat rondom dit optre
den is opgebouwd en als rode draad
door de film loopt, is uiterst pover
van opzet. Een disc-jockey uit Au
stralië (gespeeld door de auteur Ro
bert Hughes) krijgt van zijn chef
opdracht een programma over Abba
te maken. De show moet ook een
interview met het viertal bevatten.
De platendraaier is echter geen ver
slaggever. Hij vergeet zijn pers
kaart. komt te laat op persconferen
ties. arriveert juist bij een hotel als
de groep door een achterdeur is ge
loodst en mist tenslotte ook een
concert. Maar hij vliegt de groep
achterna. Ondertussen wordt Abba
als groep vertoond; op een perscon
ferentie waar de jongens het woord
doen en de meisjes maar wat gieche
len. tijdens het rondhangen in een
hotelkamer en tijdens de voorberei
dingen op het concert. De disc-joc-
key krijgt na lang aandringen toch
zijn gesprek. Op het afgesproken
tijdstip echter ligt hij nog in zijn bed
te dromen hoe de groep hem als
vriend omringt. Hij komt jammer
lijk te laat. Om het verhaal niet al te
triest te laten beëindigen, het is ten
slotte vermaak voor jong en oud,
loopt de dromer het viertal plots in
een lift tegen het lijf. Toch een inter
view. Eind goed al goed.
Ster-reclame
Zoiets duurt anderhalf uur. Tussen
alle bedrijven door worden wat
nummers van de nieuwe langspeel
plaat van de groep opgevoerd. De
visuele omlijsting ervan heeft echter
niets te maken met de filmbeelden
en men krijgt de indruk dat deze
promotiespots er even tussengemof-
feld zijn. De filmpjes die zijn nieuwe
hits vergezellen zouden ook promo
tie-films kunnen zijn voor wittere
tanden, een frisdrankje, een nieuw
sigarettenmerk of een wasmiddel.
De film van Abba is een uitgebreide
Ster-reclame, waarin de groep zich
zelf loopt aan te prijzen. De onecht
heid. de overdreven welvaart, het
goud en de glitter doen sterk denken
aan een enorme luchtballon die
drijft op succesgas. Over de verdere
bedoelingen van de film rijst het
vermoeden dat die nauw aansluiten
bij de hits die de groep uitbracht:
Money. Money. Money en The name
of the game Ên het spel van Abba is
zogenaamd Uefel'jk maar puur com-
merciëel.
Peter van den Berg
Amsterdam: Calypso,
n lestien andere bioscopen a.l.
„To be or not to be", in 1942
gemaakt door de geniale, in
Duitsland geboren en in Ameri
ka beroemd geworden regis
seur Ernst Lubitsch, werd bij
de na-oorlogse vertoning in de
tijdens de oorlog bezette Euro
pese landen niet zelden met
wenkbrauw-gefrons ont
vangen.
Geen wonder: de wonden waren nog
vers en de film speelde niet alleen in
Polen, het land dat het zwaarst door
de nazi-terreur werd getroffen, maar
hij ging bovendien de bezetters niet
met verontwaardiging of heilige
toorn, maar met humor te lijf. De
nazi's werden er belachelijk in ge
maakt en dat kon alleen door ze niet
verschrikkelijk maar belachelijk
voor te stellen.
Het is wel zeker, dat de Amerikanen
in 1942 de nationaal-socialistische
gruwel niet in zijn volle omvang be
seften. maar het pleit voor Lubitsch
dat zijn brutale comedie. die tegen
zoveel zere plekken kon schoppen,
met een maximum aan tact is ge
maakt, zodat geen met gevoel voor
humor begaafd mens toen en nu er
echt door gekwetst werd en kan
worden.
Hij begint in 1939, wanneer een Pool
se toneelgroep een anti-nazistisch
stuk instudeert. Het stuk wordt van
het repertoire genomen om de drei
gende Duitsers niet te prikkelen,
doch de costuums komen de leden
van de toneelgroep goed van pas als
ze later, na de bezetting van Polen,
in het veraet gaan. Een verrader uit
Londen wordt door list en verlei
dingskunsten van de prima donna
ontmaskerd en uit de weg geruimd,
tenslotte weten ze, door een valse
Hitier te creeëren, met des Führers
eigen vliegtuig naar Engeland te
vluchten, alwaar ze schrik en ont
steltenis zaaien onder het eenvoudi
ge landvolk („eerst Hess en nu hij").
Beroemd zijn de scènes waarin de
echte Hitler zichzelf groet („Heil My
self") en waarin de valse leider de
piloten van het vliegtuig achteloos
beveelt naar beneden te springen,
hetgeen ze prompt doen.
Doch daarmee is nog geen tiende
van de verwikkelingen verteld, waar
uit „To be or not to be" is opgetrok
ken. Ze volgen elkaar op met de
snelheid van het licht, zodat men
nauwelijks tijd heeft op adem te
komen. Toch sluit alles in elkaar en
wordt de intrige nooit onoverzichte
lijk. Briljant vakwerk, waarom men
recht hartelijk kan en mag lachen.
Er worden glansrollen in gespeeld
door Jack Benny en Carole Lom
bard. Het was haar laatste film: kort
daarna kwam ze bij een vliegtuigon
geluk om het leven.
Amsterdam Alhambra 2,12 jr.
Scène uit „To be or not to be"
en
Providence Magistrale film va»l
Alain Resnais over creatievpii
capriolen van een oude. ziekte
schrijver en de verwisselbaar^
heid van menselijke verhouée!
dingen. De gehele week in Tu) i
schinski 5. Amsterdam; Metro-
pole 4, Den Haag en Reraet
brandt. Eindhoven. sa
or-
Que la Fête commence Voor
beeldige historische film mi
dubbele bodem van de Franst
regisseur Bertrand Tavernier,
De gehele week in Studio
Amsterdam.
Padre Padrone Prachtige filnfl
van de Italiaanse gebroeders I
Taviani over de macht van de I
taal die een ongeletterde Sar*J
dijnse herdersjongen uit zijn
isolement verlost. De gehele
week in Cinetol II. AmsterdamC
en Filmhuis Rotterdam en 2ikr
dec. Filmliga Lelystad. n
L'Affiche Rouge Briljante filnj^
van Frank Cassenti over eenlë
verzetsgroep in de oorlog,a:
waarin heden en verleden^
vloeiend in elkaar overlopen^
28 dec. Tilburgs Filmhuis.
La Dentellière Tedere liefdes-p,
geschiedenis van de Zwitserseih
regisseur Claude Goretta ovetyj,
twee mensen die niet tezamen
kunnen komen omdat de woor-""
den hen scheiden. De gehele
week in Tuschinski 4, Amster-0
dam; Select. Utrecht; Studio
'62, Rotterdam; Studio FAi
Leeuwarden.
Casanova Fellini plaatst in zijn^
nieuwste film de legendarische
vrouwenheld als een soort sex-gi
machine tegen een achter-p,
grond van bizarre en barbaarse^
schoonheid. De gehele week iir!
H5. Heerlen.
Annie Hall De beste film van?
de geniale komiek Woody A1-'
len, vol speelsheid en droefe
nis. De gehele week in Alham
bra I. Amsterdam.
u
n
Les Enfants du Paradis. Ro-f
mantische „evergreen" uil
1944 van Marcel Carné mei
Jean-Louis Barrault, Arlettj
en Pierre Brasseur in de hoofd
rollen. De gehele week in Thei
Movies. Amsterdam en Film
huis Delft. ls
ir
Het Zout der Aarde Voortreffe-:
lijk, zeer sociaal geëngageerde!"
film uit de jaren vijftig vanS!
Herbert Biberman, die de tijd;
ongeschonden heeft door
staan. 28 dec. Volkshoge
school, Havelte. j
ADVERTENTIE
Het treft je als een donder
slag bij heldere hemel. Je wordt
beurtelings warm en koud, zegt
en doet de gekste dingen. Het
lijkt wel of je aan een acute
verstandsverbijstering lijdt: je
bent verliefd!
Wat is verliefdheid, waarom
worden we verliefd en wat
gebeurt er als je het ineens niet
meer bent?
Het antwoord leest
u in het nieuwe
nummer van
Mensen van Nu.
Nog een paar voorbeelden:
Je bent getrouwd, je hebt twee
kinderen en toch allebei een
baan. Hoe moet dat, hoe gaat
dat? Hoe krijg je dat georgani
seerd? Mensen van Nu sprak
met een echtpaar dat daar
ondervinding mee heeft.
Misschien wilt u tussen het
scrabbelen, monopoliën en
dammen door wel eens weten,
waarom mensen - jong en oud
gek zijn op spelletjes?
Lees daarover in het nieuwe
nummer.
Ook deze maand gaat
Mensen van Nu door met de
verhelderende serie over
psychotherapie, belang
wekkend is een heel duidelijk
artikel over borstkanker - o.a.
hoe je door zelfonderzoek de
kans op tijdige ontdekking
vergroot -en natuurlijk zijn er
weer vele verhalen, artikelen,
nieuwtjes en tips over jezelf en
anderen.
Het januari-nummer van
Mensen van Nu ligt nu al vóór
de kerstdagen in de winkel.
Voor f3.50.
Voor inlichtingen over een
abonnement, bel 030-32 8411
