Buitenlandse 'zendelingen' zetten kerken aan het werk
SCHOLS HEEFT
GEEN HEIMWEE
HAAG
,Als je een banaan
eet, kun je niet
tegelijkertijd een
sinaasappel eten:
dat wordt knoeien'
,DEN HAAG ABSORBEERT ME*
REGIO DEN HAAG
Trouw/Kwartet
VRIJDAG 23 DECEMBER 1977
DEN HAAG We arriveren net na hem bij de ingang van het Haagse stadhuis. Hij schiet gehaast
achter z'n chauffeur vandaan uit de groene dienstauto. Glimlacht verheugd als een Haagse burger
hem op de trap van het stadhuis meent te herkennen. Drs. F. G. L. L. Schols, alweer zo'n twee jaar
burgemeester van de residentie. Hij zal later in het gesprek zeggen: „Je moet uitkijken dat je niet
volledig door zo'n grote stad geabsorbeerd wordt."
Burgemeester Schols blijkt weinig
zin te hebben om een diepgaande
analyse te geven over de periode
tussen zijn benoeming en nu. Een
periode waarin de Haagse gemeente
raad de kritiek op zijn persoon regel
matig liet opborrelen. Er was niet
zozeer weerstand tegen de bestuur
lijke visie van de burgemeester of
tegen zijn beleid. Maar daar ging het
veel raadsleden nu Juist om. Zij ver
weten Schols Juist een gebrek aan
visie en aan beleid. „Is de burge
meester niet wat al te langdurig be
zig om alleen maar kennis te maken
met zijn nieuwe werkterrein", zo
klonk het vorig Jaar. Schols beloofde
aan het werk te gaan. Binnen alle
raadsfracties bleef echter wrevel
hangen over een „burgemeester die
best eens wat meer met de vuist op
tafel zou mogen slaan, die best wat
meer bestuurlijke visie zou mogen
uitstralen". De wethoudersclub die
Schols voorzit, werd in de wandel
gangen door raadsleden zelfs cy
nisch „de acht zonder stuurman"
genoemd.
Terugkaatsen
Pas tijdens de laatste begrotingsde
batten begon Schols die kritiek te
rug te kaatsen. Hij nam het op voor
zijn collega en veegde het wantrou
wen tegen z'n persoon van tafel. Hij
noemde het onzin om de kritiek op
het dagelijks bestuur van Den Haag
in zo'n felle vorm te gieten alsof dat
bestuur volledig onder de maat zou
zijn. „We moeten ons geen malaise
aanpraten die er niet is", zei Schols.
„Bovendien krijgt iedere gemeente
het bestuur dat het verdient".
De 51-Jarige KVP-er Schols regeerde
voor zijn Haagse tijd zo'n veertien
jaar in het Limburgse land. Burge
meestersposten in Maasbree en Ven-
ray. Hij zegt beslist geen heimwee te
hebben naar die tijd. Maar Schols
spreekt wel over „prettige herinne
ringen aan twee gemeentes waar Je
dichter bij de dagelijkse gang van
zaken betrokken was". Hij vindt óok
niet dat je als manager van een grote
stad In killere atmosfeer terecht
komt dan in een kleinere gemeente.
Beleid
„In Venray had ik als burgemeester
meer portefeuilles. Financiën en een
stuk ruimtelijke ordening, de indu
strialisatie plus de voorlichting. De
rol van burgemeester in een kleine
gemeente vind ik verhoudingsgewijs
zwaarder dan hier. Daar kon je meer
bepaalde suggesties over bijvoor
beeld werkgelegenheid naar voren
brengen. Maar in de grote stad func
tioneer Je nu eenmaal anders".
Betrokkenheid kon Schols toen ook
tonen in nevenfuncties in allerlei
commissies en besturen, vooral in
de gezondheidszorg en de sociaal
economische sektor. In Venray had
hij een complete waslijst aan derge
lijke bestuurswerk naast zijn werk
als burgemeester. „Ik had er daar al
minder dan in Maasbree"). Dat werk
viel weg in Den Haag. Schols. „Door
het werk in allerlei adviesgroepen en
besturen kreeg je daar de gelegen
heid om Je actieradius uit te sprei
den en je kennis van zaken te ver
groten. Maar dergelijke nevenfunc
ties zouden hier onmogelijk zijn.
Besturen
Kijk. besturen wil niet alleen zeggen
dat je de hele dag bezig bent met
allerlei dingen te beredderen en te
bedoen. Dit soort werk vraagt tijd
van je om ergens over na te denken,
ergens je gedachten over laten gaan.
Die kans is hier veel minder aanwe
zig omdat er bij het besturen, of
laten we zeggen meebesturen van
een stad van een half miljoen inwo
ners al genoeg dingen op je afkomen
waarin je je moet verdiepen. Die
stad absorbeert Je zo volledig dat je
aan andere dingen niet meer toe
komt."
„Als Je vraagt of het pijn doet om al
dat soort activiteiten te laten schie
ten, kan ik dat beamen. Ik vond het
wel leuk om dat bestuurswerk te
doen. Maar ik wist natuurlijk waar
ik aan begon als burgemeester van
Den Haag. Als Je een banaan eet.
kun Je niet tegelijk een sinaasappel
eten. Dat wordt knoeien."
Leeglopende stad
Schols ls nu burgemeester van een
leeglopende stad. Er klinkt nu een
maal geen vrolijke toekomstmuziek
bij het bekijken van de grafieken die
de daling van de Haagse bevolking
weergeven. Schols ls toch niet te
leurgesteld over de kersverse cijfers
over de leegloop. „Dat leeglooppro
ces zie Je immers al jaren. En niet
alleen in onze stad. Maar zonder te
zeggen dat er nu allerlei calamitei
ten op ons afkomen, geef ik wel toe
dat het een zorgelijke situatie is.
Minder inwoners betekent een lage
re uitkering uit het landelijke ge
meentefonds en daardoor minder
mogelijkheden om het stadgebeu-
ren van de gemeente Den Haag een
uitstralend effect te geven Dat ef
fect mag Je niet zomaar verliezen. Je
kunt niet zomaar zeggen: smeer de
bevolking maar uit over Zuid-Hol
land en zorg dat Je goede wegen
hebt. Juist de samenballing van
mensen levert Inventiviteit, creativi
teit en produktiviteit. Steden zijn
daar altijd het brandpunt van ge
weest."
Wanneer het over leegloop gaat.
spreken we in feite over de overloop
van Hagenaars naar de randge
verband van die gemeenten, het Ge
west 's Gravenhage, dat vier jaar
geleden met veel tam-tam werd ge
ïntroduceerd, dan toch zo ge
brekkig?
Schols: „Vergeet niet dat we met het
Gewest 's Gravenhage bestuurlijk
gezien momenteel in een luwtesitua-
tie zitten. Ons wordt als gemeenten
verweten te weinig taken te willen
overdragen aan het gewest. Maar
dat kunnen we gewoon niet doen. In
de nieuwe inzichten over de bestuur
lijke reorganisatie in ons land speelt
het gewest als bestuursorgaan nau
welijks meer een rol. Dat kon vier
Jaar geleden niet voorzien worden.
Maar zolang we geen bestuurstaken
overdragen kan het gewest natuur
'Nederlandse kerk heeft te weinig inzicht in de maatschappij'
door Arie Bergwerff
DEN HAAG Drie buitenlandse christenen brachten een paar
maanden geleden in het kader van het oecumenisch project
..Zending in Nederland" een bezoek aan Den Haag: Anne-Marie
Kappeli uit de staf van de Wereldraad van Kerken in Genève, de
Anglikaanse hulpbisschop Michael Melale en de heer P. Nasu-
tion van de Indonesische Raad van Kerken zijn al weer lang en
breed naar hun land en hun werk teruggekeerd. Hun bezoek
heeft veel indruk gemaakt binnen de Haagse kerken. In het
komende jaar zal moeten blijken wat de gevolgen van het bezoek
zijn: gaan de kerken iets doen met de kritische opmerkingen van
het drietal of verdwijnen deze weer. zoals een kring in het water?
Het oecumenisch project „Zending
in Nederland" werd opgezet met de
bedoeling de kerken in Nederland te
laten deelnemen aan een proces van
zelfonderzoek. De eerste fase was het
opstellen van een werkboek waarin
een analyse gegeven werd van alles
wat er op het gebied van evangelisa
tie in ons land gebeurt. De tweede
fase betrof het meedenken van chris
telijke buitenlanders, die al wat lan
ger tn ons land woonachtig waren
De derde fase sprong het meest in
het oog negen leidinggevende chris
tenen uit het buitenland lieten hun
werk in de steek en brachten ln
groepjes van twee of drie bezoeken
aan twaalf regio's in Nederland Elke
groep bracht ongeveer vier dagen
door in een plattelandssituaüe. in
een verstedelijkt deel en in een ge
bied dat sterk door industrialisaUe
wordt gekenmerkt
Den Haag was één van de twaalf
regio's de drie buitenlanders kwa
men eerst vier dagen naar de resi-
denUe. vertrekken daama naar
Eindhoven en vervolgens naar de
Friese plattelandsgemeente Balk.
Rapport
De intemaUonale kerkvisitatie
duurde tot half oktober, waarna alle
negen buitenlanders bijeenkwamen
om hun ervaring op papier te zetten.
In drie dagen slaagden ze erin een
rapport te maken, wat op een drie
daagse bijeenkomst in het centrum
„Kerk en Wereld" in Driebergen
werd aangeboden Ondanks het feit
dat het bezoekersteam van zeer ge
varieerde samenstelling was. lag er
een verrassende eenstemmigheid in
het rapport De conclusies waren
niet echt nieuw: ze bevesUgden al
aanwezige vermoedens Het feit ech
ter. dat een aantal buitenlanders in
vier weken UJd met deze opmerkin-'
gen komt is natuurlijk wel indru
kwekkend te noemen.
.Als Je evangelisatie wilt verrichten,
is het onvermijdelijk dat je daar een
voortdurende en zorgvuldige analyse
Dr Lidwinakcrk aan de Schenkkade was écn van die kerken in Den Haag die door de schrikbarende terugloop in het
kerkbezoek moest verdwijnen.
van de maatschappij aan vooraf laat
gaan." vonden de buitenlanders. Ze
meenden dat de Nederlandse kerk
haar opdracht in de wereld niet met
goed gevolg kan vervullen omdat het
te veel ontbreekt aan Inzicht ln de
maatschappij
De negen wezen eveneens op het
tekort aan communicatie tussen de
mensen, die leiding geven in de ker
ken en de mensen op het grondvlak.
Hoewel er volop mogelijkheden tot
communicaUe zijn, weet men over
en weer veel te weinig van elkaar,
zodat men in verschillende werelden
lijkt te leven.
De buitenlandse christenen zagen
ons land als dubbel missieveld. Aan
de ene kant is er de kerk zelf: „De
kerk is zelf zendingsterrein gewor
den, vooral omdat zij haar plaats ln
de geschiedenis van de tijd opnieuw
moet ontdekken en innemen. Ze is
teveel een ghetto geworden, waarin
men al te zeer op eigen heil is be
dacht," aldus ds W. P. ten Kate,
voorzitter van de Haagse Raad van
Kerken en als zodanig één van de
leden van de werkgroep die het be
zoek van de buitenlanders voorbe
reidde. „Onze samenleving is aan de
andere kant evenzeer een zendings-
veld: de kerken hebben geen greep
op deze samenleving, waarin auto
matisering en consumptie de boven
toon voeren en de mensen diep
gaand beïnvloeden."
Aan het werk
Het bezoek ls inmiddels al weer drie
maanden achter de rug en de vraag
rijst dan ook: „Hoe gaan de Haagse
kerken met deze opmerkingen aan
het werk, met name ln de gemeen
te?" De situatie van de Haagse ker
ken ls uitgesproken zorgelijk te noe
men. vertelt ds Ten Kate. Er werden
de afgelopen Jaren kerken verkocht
en gesloopt en het aantal verzamel
punten waar men als christenen bij
een kan zijn, is alleen maar achter
uitgegaan. Met name in de binnen
stad lijkt de kerk vrijwel alle terrein
verloren te hebben. Dat hervormden
en gereformeerden samen kerken is
natuurlijk wel fijn, maar die ene
volle kerk versluiert wel dat er op
datzelfde moment eigenlijk twee
slecht bezette kerkgebouwen ge
weest waren. Ook het aantal kt
dat de deuren 's zondags nog F
eenmaal openzwaait is niet gel
„De Haagse kerken," aldus ds
Kate, „hebben de conclusies vl
drie buitenlanders beslist niet 1
zich neergelegd. De werkgroep
inmiddels allen, die bij het b<
betrokken waren, al eens uitj
digd om samen verder te pl
over de opmerkingen van de bu
landers.
Strategie
Aan de orde kwamen daarbijr
vragen als „wat moeten we doek
de mensen in de marge te bereil.
„hoe bewaar Je ln een veelvol
samenleving gemeenschap" err
krijgen we toegang tot die m»
die voor de kerk onbereikbaar
worden zijn". Een echte strajr
hebben de Haagse kerken nog
ontworpen: in januari komt]
weer bijeen om de zaken nog'
flink door te praten. Suggesti#
gen er voldoende, terwijl er ookP
het klein wat resultaten zijB
besloten verschillende
woordigers van missionair en d
naai werk, die elkaar tijdeni
bezoek voor het eerst ontmoi
het contact voort te zetten.
Tot Januari ls het zaak de oprr
gen van de buitenlanders „lei
te houden en ook diegenen dU
bij het bezoek betrokken wart
van op de hoogte te brengen!
volgend Jaar zal moeten blijkfr
de Haagse kerken ook daadaf
lijk iets met de opmerkingen vF
buitenlandse „zendelingen" i
gaan doen. 'f
door Teun Lagas en Haro Hielkema
lijk wel een belangrijke rol vervullen
als overlegplatform."
Wethouders
Voorlopig heeft Schols echter de
handen vol aan z'n eigen zaak, het
gemeentebestuur van Den Haag. De
verkiezingen zijn in zicht, er moet
het komende jaar een nieuwe verde
ling van de wethouderszetels ge
maakt worden. Als de verkiezings
uitslagen voor CDA en PvdA voor
delig uitvallen is de kans niet uitge
sloten dat deze twee partijen gaan
proberen een college te vormen zon
der de WD. Wat zou Schols eigen
lijk vinden van een program-college
dat geen volledige afspiegeling is
van de drie grote stromingen in de
Foto's Rob Hendriksen
gemeenteraad? „Ik geloof dat iP|
burgemeester weinig te vinden,
over de vorming van een nleuvsL.
lege," zegt Schols voorzichtigfl
principe verwacht ik echter weu
een college dat het een belangL
meerderheid ln de gemeenteL
heeft."
Nee, Schols voelt weinig voorï
college waarin niet alle grote pL
en zitting hebben, en dat dat,
maar zou kunnen rekenen opn
meerderheid van één of twee s
men. De burgemeester wil aan
werk met een afspiegelingscofl
met een brede draagkracht e
ieder geval voor de start een^
gramma opstelt met beleidsafr
ken voor de komende vier jaarT
meenten. De Haagse burgemeester:
„We moeten wel voor ogen houden
dat de stedelijke functie van Den
Haag groter is dan die van de ge
meente alleen. Den Haag zal als
gewest altijd een stedelijke rol kun
nen blijven vervullen. De vorming
van een sterk gewest zou een ant
woord kunnen zijn op de vraag hoe
je hier een stedelijke samenleving
kunt houden die een kernrol vervult
in nationaal en zelfs internationaal
verband."
Gewest
Bestuurlijke samenwerking tussen
de regiogemeenten lijkt dan ook
meer dan ooit een noodzaak. Waar
om functioneert het samenwerklngs
j.»
