lutphen herdenkt
Paul Rodenko
BU SIMON IS HET AL KERST
KUNST
Uit brieven van lezers
Kijken naar meisjes
of jongetjes?
'De dichter, de ziener met verbrande ogen'
Paul van Vliet in dertien jaar theater
Van Dalsumprijs voor 'Schreber'
r
WOENSDAG 21 DECEMBER 1977
TROUW/KWAR"T
-|SI
door Jac. Lelsz
AMSTERDAM „Alleen kijken
naar meisjes of jongetjes" is de titel
van een tentoonstelling van twintig
schilderijen waarop kleine kinderen
in rokken zijn afgebeeld. Die ten
toonstelling is tot en met 5 maart
1978 in het Amsterdamse Rijksmu
seum te zien.
Dat ook jongetjes In rokken zijn
afgebeeld is niet zo vreemd wanneer
men weet. dat de schilderijen meren
deels uit de 17e eeuw stammen. Van
af de 16e eeuw tot en met het begin
vandaag op Marken in stand wordt
gehouden.
Door deze gewoonte is het vaak niet
eenvoudig om op schilderijen meis
jes van jongetjes te onderscheiden.
Zo zal het voor het nageslacht ook
problemen geven op afbeeldingen
van onze hedendaagse jeugd, onge
acht het geslacht gehuld in lange
broeken en met lange haardracht,
mannetjes en vrouwtjes te onder
scheiden.
Op de getoonde portretten in het
Rijksmuseum zijn de kinderen op
van onze eeuw droegen behalve de hun paasbest afgebeeld. Zij zagen er
meisjes ook kleine jongens een rok. niet elke dag zo uit. en zeker waren
Een gewoonte die tot op de dag van niet alle kinderen zo goed gekleed.
ZUTPHEN „De poëtische revolutie, nu die nu de 20ste eeuw teweeggebracht heeft, kan men
beschouwen als een omverwerping van de poëtische standenmaatschappij, die geconcentreerd
was rond de Muze.Dat schreef Paul Rodenko in 1954 zijn inleiding op de bundel „Nieuwe
griffels, schone leien", die gewijd was aan de Experimentelen, de Vijftigers. We kwamen de regels
nogal opvallend, met uitvergrote letters, tegen op de tentoonstelling, die tot 8 januari in het
Henriëtte Polak Museum te Zutphen wordt gehouden. Was het ook d&arom dat we een bezoeker,
een keurig geklede heer, tegen zijn vrouw hoorden zeggen: „Allemaal decadentie, tenminste
grotendeels."?
•De dichter Paul Rodenko
Rodenko geexposeerd in de kelders
van het historische pand waarin het
Henriëtte Polak Museum is geves
tigd. De serie werken van Kerkhoven
bestaat uit reliëfdrukken/etsen. Van
de abstracte symbolische tekens der
Tarot-kaarten (en de poëzie die er op
ile
Prins Willem III op drie- of vt—
leeftijd. Een van de schildert J
de tentoonstelling „Alleen,
naar meisjes of jongetjes."
rb.
Die werden dan ook doorgaf
geportretteerd. De tentoon
wordt gehouden in kabinet j
de Eregalerij. Lj
">n:
Paul Rodenko. als dichter een van
de belangrijkste vertegenwoordigers
van de Vijftigers maar vooral van
betekenis als essayist, bloemlezer en
beschrijver van de poëzie der Experi
mentelen. is vorig jaar op 55-jarige
leeftijd overleden Hij was in laatste
instantie in Zutphen woonachtig, re
den waarom het Letterkundig Mu
seum daar een herdenlungsexpositie
heeft ingericht.
Rodenko s vader was Rus van ge
boorte. zijn moeder van Nederlands-
Frans-Engelse afkomst. Paul stu
deerde Slavische talen, vergelijken
de literatuurgeschiedenis en psycho
logie. Behalve dat hij gedichten
schreef, poëzie van anderen bundels
en beschouwingen het licht deed
zien. vertaalde hij toneelstukken,
o.a. van Jean Anouilh, Georges Fey-
deau en Ann Jellicoe. Wat het laatste
betreft, wierp hij de vraag op of de
letterlijke vertaling, de getrouwe
weergave, misschien niet een natura
listische vooroordeel is van onze tijd,
„die zelfs de poppen van haar kinde
ren ..net levend" wil hebben". „Is de
literatuur een museum", was zijn
vraag, „of een levend cultuurbezit?
Mag men er mee omgaan, er iets mee
„doen" of alleen maar naar kijken?"
Interessant
Een interessante tentoonstelling, zo
als gebruikelijk bestaande uit foto's,
waarvan een aantal uit het familie
album, bundels, tijdschriften waar
aan werd meegewerkt, manuscrip
ten. brieven o.m. aan letterkundigen
enz. Interessant zéker voor wie van
de beweging van vijftig heeft gehou
den, of althans haar optreden heeft
kunnen waarderen. Interessant mis
schien zelfs voor wie het met „alle
maal decadentie, tenminste groten
deels" afdoet. Van Paul Rodenko
mag dat laatste, want besloot hij zijn
inleiding op een andere bloemlezing.
„Met twee maten", niet met te zeg
gen dat het laatste woord natuurlijk
aan de lezer (in dit geval ook de
bezoeker) is?
De Vijftigers vormden een hetero
geen gezelschap. Maar wat Lucebert
eens zei, gold min of meer voor elk
van hen: Zij wilden „het volledig
leven tot uitdrukking brengen". Weg
met alles wat „dood' is of „bijna
dood". Dichterlijke taal, afgesleten
beeldspraak, bourgeoisie met voor
oordelen, alles wat „vaststaat", kerk,
God desnoods. Dat is uiteraard wat
anders dan proppenschieters hante
ren. het is explosieven leggen, en
niet alleen bij facades, maar ook
onder fundamenten. Begrijpelijk dat
men vanuit levensbeschouwelijke
sfeer deze dingen niet on-kritisch
aanzag, hoewel het weerwerk wel
licht. hier en daar. sterker had kun
nen zijn.
Autonoom
Intussen sloegen de jongeren aan
het experimenten met de taal. Ro
denko had geschreven over de (hen-
ontdekking van het autonome
woord, het woord niet als weergave
maar als schepping van werkelijk
heid. Een revolutie in poëticis in
twee richtingen: oriëntatie op toe
komst en verleden, een „program-
ma" en een reconstructie van de RlSICO S
poëtische erfenis.
Kabinet (2)
Spijt (1)
Feit is: een kabinet Van Agt-Wiegel
is geen afspiegeling van de verkie
zingsuitslag. wel van het gesol van
de democratie. Het ergste is dat er
misbruik gemaakt wordt van de be
naming „christelijk". Om die reden
heeft het zogenaamde CDA voor mij
afgedaan.
Alphen aan de Rijn F. J. Beijkers
Kabinet (3)
Ik was altijd van mening dat de
ARP een rechtse partij was. die tot
nu toe mijn stem heeft gehad. Of dat
nu zal blijven, zal afhangen, of die
paar linkse mannen in het CDA blij
ven en hoe ze zich ten opzichte van
het nieuwe kabinet zullen gedragen.
Kampen
J. H. van Dijk
Kabinet (4)
De heer Van Agt heeft uiteindelijk
gemeend een kabinet met de VVD te
moeten vormen (ook in de WD zit
ten zeer honorabele mensen). De ge
volgen hiervan in breed maatschap
pelijk vlak beginnen zich echter al
te openbaren De polarisatie gaat
toenemen. Economische machts
blokken zijn uit hun stellingen geko
men om de aanval te openen. On
danks het problematische ontstaan
moeten we het kabinet het voordeel
van de twijfel geven We zullen ech
ter eveneens nauwkeurig het daad
werkelijke beleid en de uitwerking
hiervan moeten blijven volgen om te
zien of Van Agt zich heeft vergist.
Paterswolde P. L. Kiewiet
Kabinet (5)
„Mijn vader heeft gezegd. Jongen,
ga jij maar niet in het bedrijfsleven,
daar ben je ongeschikt voor. En hij
had gelijk. Ik ben absoluut onge
schikt voor een manager-functie.
Zegt u maar nul komma nul." Aldus
de heer Van Agt En uitgerekend
deze man acht zich nu geschikt om
op te treden in een van de zwaarste
manager-functies, die ons land kent.
In een eerder stadium heeft de Gaay
Fortman Sr verklaard dat. in geval
van een aanzoek om weer minister
te worden, voor hem zeer belangrijk
was. wie minister president zou wor
den Later heeft hij. om partijgenoot
Van Agt niet voor het hoofd te sto
ten. andere argumenten tot afwij
zing aangevoerd, maar de werkelij
ke reden tot afwijzing is mi zeer
duidelijk. Toen bleek dat Den Uijl
geen premier meer zou worden, was
dit voor de man een zware klap; het
was hem goed aan te zien. Even
duidelijk Is dat hij zich weer volledig
heeft hersteld „Manager" van Agt
moet op zijn tenen lopen Den Uijl
zal er verstandig aan doen niet zelf
te gaan duwen Van Agt valt vanzelf
wel om Het kabinet Den Uyl komt
er toch
berust» wordt gezegd dat men di
niet moet zien als een systematische
analyse, maar als „een zoeken naar
„contacten" op de wijze van een wi
chelroedeloper".
DEN HAAG Paul van Vliet
brengt van maandag 26 tot en met
vrijdag 30 december een bijzonder
programma in het Congresgebouw
te Den Haag. Hij heeft teksten die
hij de afgelopen dertien jaar bracht,
gebundeld tot een muzikale show
die hij noemde „Van Pepijn tot
P.W.A.", waarbij P.W.A. dan staat
voor de Prins Willem Alexanderzaal
waar hij
voeren.
dit programma zal op-
Vele hoogtepunten van de Pepijn-
programma's zijn erin terug te vin
den. Het wordt een bonte optocht
van creaties zoals Majoor Kees. de
Boer en Baron Taets van Avezaete.
En dan de liedjes (met muziek van
Rob van Kreeveld) als „Den Haag
en
met de lege paleizen." „De! V
„Meisjes van dertien" en ,Jf
achterop."
De vijf voorstellingen wordeE
herhaald en betekenen een
ting van 13 jaar theater,
gaat Paul van Vliet een half t
reizen om zijn nieuwe show vLj
bereiden die het volgend seizoj^,
worden uitgebracht.
In zijn laatste levensperiode heeft
Rodenko („Ik voel mijzelf een mysti
cus". zei hij bij een vraaggesprek in
1967» een aantal nog niet uitgegeven
gedichten geschreven bij het zoge
naamde Tarotspel. Een eeuwenoud
kaartspel met magische betekenis,
dat de mysteriën van hemel-aarde-
kosmos-mens probeert te voorspel
len resp uit te leggen. Op het ogen
blik schijnt het in Frankrijk weer
attractief te zijn als gezelschapsspel
letje voor kinderen.
Samen met de Zutphense graficus
André Kerkhoven werkte Rodenko
aan een boek over het Tarotspel, met
bewerkingen van gedichten van bij
voorbeeld Djalid-ed-Sin-Rumi, 1200-
1273. Het materiaal hiervoor wordt
tegelijk met de tentoonstelling over
In het kader van de Tarot-reeks kwa
men we o.m. deze regels tegen, die
mede een beeld geven, dachten we.
van wat poëzie is in de visie van
Rodenko. die „de dichter de ziener
met de verbrande ogen" noemt. Poë
zie is „een gloeiende bal. een woe
dende maagzweer". En het omgaan
met het woord? Dat is wat anders
dan een potje scrabble. Wie het doet,
neemt risico's. Want:
het
is een hommel
in een vuist
niet meer en
niet minder
tussen hand
en handschoen
het woord
AMSTERDAM De Albert van Dalsumprijs 1976-77. groot 5000 gulden, is
door de stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst toegekend aan het
collectief dat de produktie van de toneelvoorstelling „Schreber" heeft
uitgebracht.
„Schreber" is in het seizoen 1976-77 om een aantal redenen de belangwek
kendste toneelgebeurtenis in de Nederlandse taal geweest, ten eerste
doordat de uiteindelijk produktie in de beste zin van het woord een
groepscreatie is geweest. Ten tweede, aldus de adviescommissie (dr. H. van
den Bergh en R. Scholten) geeft de opzet van het script blijk van originaliteit
en durf. Ten derde bewegen de acteerprestaties zich op een niveau dat het
belang van de gevolgde methode nog eens onderstreept.
Geheel vrij van de routineuze techniek die veel vertoningen van het
beroepstoneel aankleeft, streefde iedere medewerker van „Schreber" naar
karakterisering geënt op eigen mogelijkheden en kwaliteiten, zodat geen
ogenblik geforceerd behoefde te worden en een indruk van ongewoon inzicht
en intens samenspel werd gewekt."
De adviescommissie wil dan ook binnen dit collectief geen enkele prestatie
in het bijzonder roemen, „hoe sterk ook de verleiding ls de rol van (mede
initiatiefnemer, medeschrijver en indrukwekkend vertolker van de titelrol,
Gerardjan Rijnders, te benadrukken."
Voorschoten
J. Rotman
Vele artikelen en Ingezonden brie
ven doen ons zien dat er bij zeer veel
AR-leden en kiezers teleurstelling
en afkeuring is over de verhoudin
gen in de ARP. Dit is reden om
steun te geven aan de kleinere, doch
beginselvaste groeperingen SGP.
RPF. en/of GPV. Deze vertegen
woordigen nog steeds de AR- of Chr.
Hist, richting van het reformatori
sche volksdeel, uitgaande van een
staatkunde waarin de Schrift nor
matief gesteld wordt.
Wageningen W. Berghuis
Spijt (2)
Gezien wat er de laatste tijd in het
CDA (voornamelijk door de ARP-
leden) gepasseerd is. moet ik er bij
leven en welzijn, sterk over denken
om SGP te stemmen. Die zes AR-
leden moeten maar overgaan naar
de PvdA. voornamelijk de heren
Boersma en de Gaay Fortman die
voorheen het kabinet-Den Uyl heb
ben versterkt.
Leidschendam Joh. Jansen
Weigering (8)
Nu de heren Boersma en De Gaay
Fortman bedankt hebben voor de
regering, hebben de zes tegenstem
mers ook nog Hannie van Leeuwen
uit de partij gewerkt. Zoals voor
heen de heer Biesheuvel e.a. wordt
het wel tijd voor de AR-leden om vla
de kiesverenigingen deze AR-top
eens te vernieuwen met mensen, die
wel met iedereen willen samenwer
ken om een goed economisch beleid
te voeren.
Bunschoten W. Varenkamp
Kind en verkeer (slot)
Er zijn mensen met zulke slechte
ogen. dat ze met een loupe de krant
moeten lezen. Ze hebben de leeftijd
der sterken, maar voelen zich 18
Deze mensen verplaatsen zich door
zelf een auto te besturen. En onze
kinderen nemen deel aan het ver
keer Er zijn mensen, die medicij
nen gebruiken, die de rijvaardigheid
beïnvloeden, ze nemen een andere
huisarts en een andere rijmstruc-
teur Ook zij nemen deel aan het
verkeer, waar wij onze kinderen aan
toevertrouwen. Er zijn mensen met
sherrykuurtjes om te vermageren,
mensen die achter het stuur te dik
worden. Als ze eens gingen lopen,
want onze kinderen nemen ook deel
aan het verkeer Er zijn mensen,
die Opa als hij 75 wordt een brom
mer geven want Opa ziet slecht en
hoort niets Aan boeken of t v. heeft
Opa niets. Opa sukkelt nu langs de
weg, onze kinderen ook Al die
sympathieke weggebruikers rijden
over God s akker, het mag een won
der heten, dat het zo vaak goed
gaat
Beverwijk G. M. Stil Bison
da
rt
Roomboter kerstkrans, met
zuiver amandel- g» <T)C
spijs, 500 gram
Kerststol met spijs,
bigarreaux en
hazelnoten, "7 (Hl®
800 gram
Droste bonbons, Of
box 500 gram
Chocolade
kransjes, n OC
bakje 150 gram
Kersebonbons, n Cft
200 gram
After Eight, T 7C
200 gram
Nieuw: Unox
wildpaté, ardenner
of champignons,
pot 140 gram
Zwan zalmsalade,
125 gram2.05
Calvé mayonaise,
dubbele tube, fl
150ml2.07
„Belin",gesorteerde
zoutjes
500 gram
thouphsing,
blik 250 gram
Diepvries garnalen,
bakje 100 gram
